Służebność osobista

Zgodnie z artykułem 285 Kodeksu Cywilnego, służebności są grupą ograniczonych praw rzeczowych, obciążających wyłącznie nieruchomości. Występują one najczęściej w stosunkach sąsiedzkich. Służebności polegają na obciążeniu nieruchomości w określonym zakresie lub przez osobę uprawnioną. W innym pojęciu jest to również ograniczenie właściciela danej nieruchomości w jego prawach na rzecz zwiększenia użyteczności innej nieruchomości. Każda służebność ustalana jest przeważnie w drodze umowy, zdarza się również, że określa ją orzeczenie sądowe lub decyzja administracyjna.
Służebności możemy podzielić ze względu na odmienność celów na służebności osobiste i gruntowe. Towarzyszy temu również odmienne uregulowanie ustawowe.
Celem służebności osobistej jest zaspokojenie osobistych potrzeb osoby uprawnionej, jak również często jej domowników. Źródłem takiej służebności jest przede wszystkim umowa zawierana pomiędzy właścicielem nieruchomości a osobą fizyczną. Do innych źródeł należą rozporządzenia testamentowe obciążające spadkobiercę zapisem o treści służebności osobistej. Zakres tej służebności oraz sposób jej wykonania ustala się w sytuacji braku innych danych pod kątem indywidualnych potrzeb uprawnionego uwzględniając zasady współżycia społecznego oraz miejscowe zwyczaje . Warto tu zaznaczyć, że pod pojęciem osoby uprawnionej ustawodawca ma na myśli imiennie oznaczoną osobę fizyczną, a nie każdoczesnego właściciela. Kolejną cechą służebności osobistej jest jej niezbywalność. W momencie, kiedy osoba upoważniona dopuszcza się uchybień, właściciel może żądać zmiany służebności na rentę. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego (nie podlega ona dziedziczeniu). Nie można jej nabyć poprzez zasiedzenie.
Ustawodawca odróżnia też osobistą służebność mieszkania, która uprawnia do zamieszkiwania w budynku położonym na cudzej nieruchomości. Jej zakres reguluje umowa i dotyczy ona zarówno użytkowania całego budynku, jak też poszczególnych jego części. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność, a właścicielem nieruchomości stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.