Struktura mitologii greckiej
STRUKTURA MITOLOGII GRECKIEJ:
Mity stanowiły pierwsza próbę zrozumienie świata. Łączyły się w całość i łącznie tworzyły kosmogonię wyjaśniającą jak powstał cały świat. A powstał dzięki bóstwom, a one z kolei powstały dzięki wyższym bóstwom. Zasada tej genealogii byłe prosta: mniejsze pochodzi z większego, mniejsza rzecz z większej, mniejsze bóstwo z większego.
Kosmologiczno-teologiczny początek swiata: jedni rozpoczynali go od chaosu, nocy, od niezrozumiałego prabytu, z którego potem dopiero wyłoniło się wszystko, co jasne, rozumne i doskonałe; inni twierdzili że początek był rozumny i doskonały, przyjmowali, ze początkiem świata był Zeus, który rozkazuje rozumnie i zaprowadza we wszechświecie ład.
Mitologia grecka - postacie i miejsca
kureci-kaplani Rei
Alkioneus - gigant, pierworodny syn Gai, odzyskiwal siły po dotknięciu miejsca urodzenia, Herakle zabił go po zaniesieniu w odlegle miejsce
Tyfon - olbrzymi potwór, syn Gai, Zeus przywalił go Sycylia
Deukalion-syn Prometeusza, przeżył potop
Pyrra - córka Epimeteusza, przeżyła potop
Parnas - góra, na której stanęło czółno staruszków po potopie
Okeanos - bóg rzeki opływającej Ziemie, jego córki to okeanidy
OLIMP
Hory - boginie por roku, córki Zeusa i Temidy, strzegły wrót Olimpu:
Eunomia - Praworządność
Dike - Sprawiedliwość
Eirene –Pokój - była szczególnie czczona w Atenach
Hebe - bogini młodości, córka Hery, roznosiła bogom ambrozje, została żoną Heraklesa
Ganimedes -śliczny chłopczyk, ulubieniec Zeusa, porwany przez Orla z ziemi i uczyniony przez Zeusa nieśmiertelnym
BOGOWIE OLIMPIJSCY
ZEUS
Zeus-syn Kronosa i Rei,wladca Olimpu,pan swiata
Briareus-stureki olbrzym,sprowadzony przez Tetyde uwolnil skrepowanego Zeusa
Horkios-przydomek Zeusa-opiekun praw
Ksenios-przydomek Zeusa-patron przybyszow
Herkejos-przydomek Zeusa-patron zagrody
Hellenios-przydomek Zeusa-bostwo narodowe
Filemon i Baucis-dwoje goscinnych staruszkow,przyjeli do domu Zeusa i Hermesa
Dodona i Olimpia-miejsca najwiekszego kultu Zeusa
HERA
Hera-corka Kronosa i Rei,zona Zeusa,najpotezniejsza bogini Olimpu,opiekunka malzenstw i
macierzynstwa
ATENA
Atena-bogini madrosci i wojny,wyskoczyla z obolalej glowy Zeusa
Panatenaje-swieta zniw poswiecone Atenie
Ergane-przydomek Ateny-pracownica
Polias-przydomek Ateny-patronka miast
Promachos-przydomek Ateny-pani Zastepow
Pallas-przydomek Ateny-panna
Partenos-przydomek Ateny-dziewica
APOLLO
Apollo-syn Zeusa i Latony,bog wyroczni,patron nauki i sztuki,pan zycia i smierci,bog slonca
Delos-wyspa, na ktorej urodzil sie Apollo i Artemida
Dafne-nimfa,ktorej serce ugodzil Eros strzala nienawisci,zakochal sie w niej Apollo,bogowie
zamienili ja w drzewo laurowe
Hiakintos-przyjaciel Apollina,zabity dyskiem skierowanym nan przez zazdrosnego Zefira
Muzy-corki Zeusa i Mnemosyne,towarzyszki Apollina
Kaliope-muza piesni bohaterskiej
Klio-muza historii
Euterpe-muza liryki
Taleja-muza komedii
Melpomene-muza tragedii
Terpsychora-muza tanca
Erato-muza piesni milosnej
Polihymnia-muza piesni religijnej
Urania-muza astronomii
ARTEMIDA
Artemida-corka Zeusa i Latony,bliznia siostra Apollina,bogini dzikiej przyrody i lowow,ksiezyca
Hekate-przydomek Artemidy-"w dal godzaca"
HERMES
Hermes-syn Zeusa i Mai,sprytny poslaniec bogow,opiekun handlu i zlodziei
Maja-corka tytana Atlasa
gora Kyllene w Arkadii-miejsce urodzenia Hermesa
Krioforos-przydomek Hermesa-"dobry pasterz"
kaduceusz-laska Hermesa
petasos-kapelusz Hermesa
HEFAJSTOS
Hefajstos-syn Zeusa i Hery,bog ognia i sztuki kowalskiej
wyspa Lemnos i krater Etny-miejsca pracy Hefajstosa
lampadoforie-bieg z pochodniami obchodzony na czesc Hefajstosa
AFRODYTA
Afrodyta-bogini milosci i pieknosci,wylonila sie z piany morskiej niedaleko Cypru
Anadiomene-przydomek Afrodyty-"wychodzaca z morza"
EROS
Eros-bog milosci
Psyche-krolewna,w ktorej zakochal sie Eros,przyjeta przez Zeusa na Olimp
CHARYTY
Charyty-boginie pogodnego wdzieku i radosnych urokow:Eufrozyne,Taleja,Aglaja
Charitezje-swieto ku czci charyt
ARES
Ares-syn Zeusa i Hery,bog wojny
Ares Ludovisi-"Ares odpoczywajacy"
Bojazn,Strach,Niezgoda,Mord-bostwa ujezdzajace rydwan Aresa
BOGOWIE SWIATLA I POWIETRZA
HELIOS
Helios-bog slonca,woznica slonecznego rydwanu
EOS
Eos-rozanopalca bogini jutrzenki
SELENE
Selene-bogini ksiezyca,zsyla rose
IRIS
Iris-pokojowka Hery,bogini teczy,poslanka bogow
WIATRY
Wiatry-synowie Astrajosa i Eos
Boreasz-bog wiatru polnocnego
Notos-bog wiatru poludniowego
Zefir-bog wiatru wschodniego
Euros-bog wiatru zachodniego
Harpie-wichury,potwory o glowie kobiecej i ciele drapieznego ptaka,dzieci Taumasa i Elektry
nawalnice,cyklony,traby powietrzne-potomstwo Tyfona
Tracja-ojczyzna wiatrow
Eolia-kraina Eola,krola wiatrow (z "Odysei" Homera)
BOGOWIE ZIEMSCY
HESTIA
Hestia-najstarsza corka Kronosa i Rei,siostra Zeusa i Hery,bogini ogniska domowego
DEMETER
Demeter-corka Kronosa i Rei,bogini pol i urodzaju
DIONIZOS
Dionizos-syn Zeusa i Semele,bog winnej latorosli,wina i plodnych sil natury
Nysa-gora lezaca w Arabii Szczesliwej,nimfom z tej gory Zeus oddal pod opieke Dionizosa
Male (wiejskie) Dionizje-atenskie swieto ku czci Dionizosa odbywajace sie w porze jesiennej-swieto winobrania
Lenaje-atenskie swieto ku czci Dionizosa odbywajace sie w styszniu-swieto wytlaczania wina
Antesterie-atenskie swieto ku czci Dionizosa odbywajace sie pod koniec lutego-swieto otwierania beczek z mlodym winem,ktore wowczas probowano
Wielkie (miejskie) Dionizje-atenskie swieto ku czci Dionizosa odbywajace sie w koncu marca i z poczatkiem kwietnia
dytyramb-uroczysta piesn na czesc Dionizosa spiewana w pierwszy dzien Wielkich Dionizji,
po zlozeniu ofiary
PAN
Pan-syn Hermesa,bog lasow,byl w pochodzie Dionizosa,urodzil sie w Arkadii
Syrinks-piekna corka boga rzecznego Ladona,zakochal sie w niej bez wzajemnosci Pan,bogowie zamienili ja w trzcine
syringa-ulubiona fujarka pastusza,ktora zrobil Pan i na niej wygrywal zale za piekna nimfa
SYLENY
syleny-bostwa rzek i zrodel
de Beumanoir-marszalek,ktory znalazl podobno Sylena w 1599r.
SATYROWIE
satyrowie-krnabrni bogowie lesni,przyjaciele Dionizosa
NIMFY
nimfy (dziewczyny)-istoty posrednie miedzy bogiem a czlowiekiem,zyly bardzo dlugo i nie starzały sie
najady-nimfy wodne
oready-nimfy mieszkajace w gorach
lejmoniady-nimfy mieszkajace na wilgotnych lakach
driady-nimfy mieszkajace wsrod lasow
hamadriady-nimfy mieszkajace w drzewach,nimfy drzewne
ASKLEPIOS
Asklepios-syn Apollina i nimfy Koronis,ktora umarla przy jego narodzeniu,bog-lekarz,Zeus zabil go
piorunem za to,ze naruszyl porzadek swiata wskrzeszajac zmarlych
KROLESTWO MORZA
Posejdon-syn Kronosa i Rei,wladca morza i wod
Laomedon-krol trojanski,u ktorego pracowal Posejdon przes dziesiec lat jako mularz przy budowie murow obronnych po wygnaniu z Olimpu przez obrazonego Zeusa,nie chcial zapłacić Posejdonowi i Apollinowi za prace,Apollo zeslal na miasto zaraze,a Posejdon smoka, ktorego zabil Herakles,a nie otrzymawszy umowionej zaplaty przysiagl mu zemste
trytony-niesforne lobuzy morskie o rybich ogonach
KROLESTWO PIEKIEL
Kimeryjczycy-za ich miastem rozpoczyna sie krolestwo piekiel,nie dociera do nich slonce
Tajnaros-miasto,w ktorym bylo wejscie do podziemia
Smutek,Troski,BladeChoroby,Starosc, Trwoga,Nedza,Praca,Smierc,Wojna,Niezgoda,Sny,Marzenia-dziwne i straszne postacie,ktore tlocza sie w przedsionku piekielnego panstwa
Styks-najwieksza z rzek piekielnych,oplywa dziewiec razy podziemie,jej wody sa czarne i nieruchome,przysiegaja na nie Olimpijczycy
Kokytos-rzeka lamentu
Lete-rzeka zapomnienia,po napiciu sie jej wody traci sie pamiec o zyciu na ziemi
Charon-gburowaty dziad,syn Nocy,przewozi dusze na druga strone rzek,bierze za to obola
Kerberos (Cerber)-potworne psisko o trzech paszczach,pilnuje dusz piekielnych,potomek Tyfona,
wierny towarzysz Hadesa
Minos,Ajakos,Radamantys-sedziowie podziemia
Hades-syn Kronosa i Rei,bog podziemi,inaczej Pluton
Tartar-miejsce najsrozszych kazni dla zbrodniarzy
Wyspa Blogoslawionych-kraina wiecznej szczesliwosci,ida tam dusze ludzi sprawiedliwych
Pole Elizejskie-mijsce biesiad na Wyspie Blogoslawionych
Orfeusz-krol-spiewak Tracji,wyjatkowo pieknie gral i spiewal
BOSTWA DOLI I SPRAW LUDZKICH
Plutos-bozek bogactwa
HYMEN
Hymen-uratowal kilka atenskich panien mlodych z rak korsarzy,zostal po smierci bozkiem zaslubin
HYPNOS
Hypnos-syn Nocy,blizni brat boga smierci,pan snu
MOJRY
Mojry-corki Nocy,boginie Przeznaczenia
Kloto,Lachezis-przeda nic zywota ludzkiego
Atropos-najstarsza Mojra,przecina nic w godzine smierci
NIKE
Nike-corka tytana Pallasa i bogini rzeki Styks,bogini zwyciestwa
TANATOS
Tanatos-syn Nocy,bog smierci
Alkestis-zona krola Admeta,zgodzila sie oddac swoje zycie za meza,uratowana przez Heraklesa,
ktory zmusil Tanatosa do wrocenia jej zycia
TEMIDA
Temida (Temis)-jedno z najstarszych bostw,corka Nieba i Ziemi,byla zona Zeusa,bogini sprawiedliwosci i prawa,od niej pochodza hory
TYCHE
Tyche-najprawdopodobniej corka Zeusa,bogini szczescia