Pytania z XIX wieku 38 80

80. Jakie było dziedzictwo zaborów z perspektywy 1918r., co wniosły do historii II RP?

W: Ogólnie 123/124 lata zaborów, ale nie wszędzie tak samo np. Lwów 146, Wilno 123, Poznań 115, warszawa 98, Kraków 86; upadek wielkich mocarstw europejskich w wyniku I wojny światowej ? szansa dla polskiej państwowości oraz dla narodów kresowych; co różniło Polskę z 1795 i tę z 1918?
R:
? ?Times? 1880: ?dobiega końca to nasze stulecie, które do rozwoju ludzkości przyczyniło się więcej aniżeli łącznie poprzedzających je osiemnaście wieków naszej ery. Cywilizacja zachodnia z duma, spokojem i poczuciem dobrze spełnionego obowiązku witać będzie rodzący się XX wiek? ?
? XIX wiek kończy dzieje kilku poprzednich stuleci, zaczyna się nowa epoka; czas i jego historia przyśpieszyły biegu, likwidacja starego świata i budowa nowego,
Co dla Polski zostawił po sobie wiek XIX?
? Tradycje powstańcze, tradycje walki i troski o własną narodowość i państwowość, kilka pokoleń złączanych idea odzyskania niepodległości
? Postęp cywilizacyjny i gospodarczy ( uzależniony od zaboru): cywilizacja rolnicza ustępuje przemysłowej, rozwój miast; ?wielki boom?: rewolucja technologiczna (wynalazki), industrializacja wykorzystanie nowych źródeł energii, pl: regionalizacja - pogłębienie różnic w rozwoju ekonomicznym i cywilizacyjnym,
? Stopniowe zmiany mentalności, warunków życia (pomimo oporu przyjmowanie w pewnym stopniu wzorców kulturowych państw zaborczych): społeczeństwo klasowe zamiast warstwowego, (warstwy, klasy i grupy społeczne ? np. inteligencja, nowe mieszczaństwo, robotnicy), prawa dla Żydów (poza zaborem rosyjskim), chłopi posiadaczami ziemi, zróżnicowanie wyznaniowe i językowe utrudnia tworzenie nowego państwa,
? Upowszechnienie świadomości narodowej, od idei narodowej do nacjonalizmu,
? Zabory i język: utrata własnej państwowości zahamowała procesy asymilacyjne do kultury polskiej, spowodowała zaś proces odwrotny ? stopniowe przyjmowanie przez polskojęzycznych kultury niemieckiej i rosyjskiej, upowszechnienie szkolnictwa,
? Separatyzmy dzielnicowe ? oddalanie się od wspólnych polskich korzeni, ( jeszcze trochę i powstały by nowe narody: Poznaniaków, Galicjan, Królewiaków i Kresowiaków.
? Prasa, obchody ważnych rocznic, handel, nauka, pielgrzymki narodowe, więzi rodzinne, ? łączniki miedzyzaborowe,
? Zmieniła się RP i jej mieszkańcy, inne są już także funkcje państwa, od rządów autokratycznych i stanowych do tradycji liberalnych, demokratycznych,
Z: Co Polska dala Europie?
Tradycje wolności obywatelskich i związku wolnych ludzi, wspólnot i narodów, przykład tolerancji i wzajemnego poszanowania, przykład wiary i wytrwałości, osiągnięcia cywilizacyjne w zakresie kultury i nauki, odkrycia i wynalazki.

38. Twój ranking 10 polskich mitów. Uzasadnij wybór i ich znaczenie.
do wyboru?
Mity polityczne ( najczęściej związane z niepodległością):
? Napoleon:
? Szansa na odrodzenie, 1797 ? legiony Dąbrowskiego z emigrantów i jeńców, III koalicja - Napoleon pokonuje kolejno wojska trzech zaborców, Dąbrowski i Wybicki wzywają do powstania, Kościuszko żąda konkretów (granic przedrozbiorowych i uwłaszczenia) ? nie ufa obietnicom Napoleona
? ?zobaczę, czy Polacy są godni być narodem?
? Walczy z cala ?starą? Europą wiec z zaborcami też
? Mit legionów ? zamiast z ?ziemi włoskiej do Polski? wysłano ich np. do tłumienia buntu na Saint ? Domingue (z 6 tys. zostaje 300)
? Pokój w Luneville (1801) ? rozczarowanie: strony zobowiązują się nie popierać ?wrogów wewnętrznych?
? Księstwo Warszawskie ? częściowe spełnienie mitu
? Równość, wolność, braterstwo

? Państwa zaborcze, jako wyzwoliciele lub życzliwi opiekunowie:
? Najlepszym rozwiązaniem skłócenie wszystkich zaborów i doprowadzenie do wojny miedzy nimi
? Rosja:
- A. J. Czartoryski (bliski współpracownik cara ? min. spr. zagr.) O systemie, którego winna trzymać się Rosja - Polska może się odrodzić z pomocą Rosji i w ścisłym z nią związku
- Ksawery Drucki-Lubecki, Michał Kleofas Ogiński, Tomasz Wawrzecki.
? Prusy:
- J. H. Dąbrowski proponuje Wilhelmowi II stworzenie wspólnego polsko- pruskiego państwa, na czele z Hohenzollernem
- pruska opcję popiera także namiestnik Wlk. Ks. Pozn. książę Antoni Radziwiłł
? Austria:
- Walerian Dzieduszycki (twórca Ossolineum) i reszta ?nowych dworaków wiedeńskich? liczył na konflikt zbrojny Austrii z Rosją, ale nie wykluczał tez możliwości powstania antyaustriackiego
- późniejsza współpraca konserwatystów z dworem wiedeńskim

? Naród:
? F. S Jezierski: ? naród jest zgromadzeniem ludzi mających jeden język zwyczaje i obyczaje?? ? słowa przyjęte przez polaków z nadzieją po 1795 r.
? Naród nie zginął, bo przetrwała mowa i dorobek kulturowy ? ?tam gdzie język polski, tam jest Polska?; A. Czartoryski ? ?narody nie umierają?
? Romantycy: naród może istnieć niezależnie od państwa, naród to ?my? a państwo to ?oni?
? Demokraci (lata 30-te): naród polski to wszyscy urodzeni i mieszkający w RP, niezależnie od wiary języka, kultury (oprócz Żydów)

? Powstania: ?naród wiernopowstańczy? ? Polacy w trakcie prawie całego XIX wieku albo walczyli w którymś powstaniu albo szykowali się do następnego..:)
? Listopadowe ? czyn zbrojny szansa na niepodległość, legenda pokoleń: przez 10 miesięcy przedmurze Europy, przegrana przyniosła sławę zwyciężonym ? w całej Europie; manifestacja narodowej godności ? podbudowanie aspiracji narodowych
? ?trójzaborowe? ? polaczenie sil, zarówno zaborów jak i warstw społecznych (ogólnonarodowe); wojna partyzancka rewolucja społeczna, Chłopi!
? Styczniowe: najbardziej romantyczne z polskich powstań, ?wolność i niepodległość nie maja ceny?, manifestacja patriotyzmu, ale tez wiara w lepsze przygotowanie niż poprzednio.., Udział wszystkich warstw społecznych ? chłopi tez!, początki państwa podziemnego,

? Wojna krymska:
? Polacy liczyli na taki konflikt (chcieli wykorzystać to ze jakieś państwo odważyło się przeciwstawić wielkiej Rosji - środowiska skupione wokół Czartoryskiego)
? Emigranci wierzą w umiędzynarodowienie sprawy polskiej
(legiony tworzone przez Polaków: A. Mickiewicz, M. Czajkowski, W. Zamoyski,)
? Po zdobyciu Sewastopola marzenia stają się nierealne (kongres paryski ? dotkliwa porażka sprawy polskiej i Hotelu Lambert)

* Mit Trójdzielnej Polski:
-Korona Litwa Ruś
- Odżył i ugruntował się przy okazji wojny krymskiej (s. 326)


Mity społeczne: STEREOTYPY (przyda się tez do pyt. 53.)
? Polak ? katolik:
? Niemiec ? ?luter", Rosjanin ? ?schizmatyk?, Czech ? heretyk lub ?ateusz?,
? Papieża postrzegano, jako obrońcę spraw polskich
? Wzmaga się nietolerancja i ksenofobia: np.za Polaka uważa się prędzej niemieckiego katolika niż polskiego protestanta lub Żyda
? Duzy wpływ na zakorzenienie tego poglądu miały prześladowania ze strony państw zaborczych
? Równość:
? Bracia, ?synowie jednej ziemi?
? ?znosi się niewola. Wszyscy ludzie są równi wobec prawa?, 22 VII 1807 ? koniec państwa szlacheckiego
? W praktyce rola polityczna i społeczna szlachty podkreślana na każdym kroku (np. szlachecki senat i przewaga w sejmie księstwa warszawskiego)
? Migracje:
? Polityczna
? Zarobkowa:
* do miast:
- w latach 1850 ? 1914 przeniosło się 9 mln osób (np. łódź, warszawa) najczęściej za pracą, 1800 ? 1910 ludność miast wzrosła 10 krotnie
- ?miejskie powietrze czyni wolnym? ( w rzeczywistości powietrze morowe, złe obyczaje miasta ? rozpustne i bezbożne w oczach wieśniaka
? Chłopi:
? Chłopi ?narodową siłą? lub ?tężyzną? (tak nazywali ich chłopomani), w czasie powstań (szczególnie styczniowego) w nich pokładano nadzieję
? Człowiek prosty, najczęściej katolik
? Brak poczucia narodowego, dopiero się tworzy ? starania inteligencji i działaczy narodowych, przy powstaniach liczy na to także szlachta
* mit dobrego cesarza i króla: reformy fryderycjańskie i józefińskie przynoszą ulgę i poprawę położenie materialnego na wsi, modlitwy i pieśni w intencji władcy ( Aleksandra II tez polubili ? po uwłaszczeniu)
? Przedsiębiorca:
? Inteligencja o nowym mieszczaństwie: plutokracja, spekulanci, ?magnaci bankowi?, wyniośli, butni i nieuczciwi, łapówkarze
? Ziemia Obiecana Reymonta: fałszerze, podpalacze, wyłudzacze odszkodowań
? Najgorsza opinię miała Łódź ? ?stolica oszustwa i nadużyć?
? Łapówka ? prowizja, oszustwo ? dobry interes
? Inteligencja:
? Opinie różne, bo działali po rożnych ?stronach barykady?
? Zarzucano im niechęć do pracy i do ludu, snobizm, kabotynizm (efekciarstwo), małoduszność, oportunizm, gadulstwo, karierowiczostwo, zamykanie się w swoich środowiskach, ulegania złym szlacheckim wzorcom,
? Ale byli tez ci lepsi: bezinteresowni, działacze społeczni, honorowi, kreatywni, przynosili wzorce obyczajowe i kulturowe z Zachodu
? Kobieta:
? Mąż jest panem, posłuszna żona
? Wieś: ?zdrowa i silna, zdolna do rodzenia dzieci i ciężkiej pracy?, ?niekłótliwa, pilna, dobra gospodyni?
? Panieństwo lub bezpłodność były źle widziane ? kara boska, ?bezwstydnice? i nieślubne dzieci - wytykane palcami
? Powinna być poczciwa, religijna i cnotliwa
? Ziemiaństwo: sprawy rodzinne ? dzieci i służba, Zycie towarzyskie, i filantropia, wykształcone, ?skromne i niekłopotliwe?,
? Mieszczaństwo: prowadzą własne interesy, wychowanie dzieci i nadzór nad służbą
? Bóg:
? Od soboru trydenckiego: surowy, karzący, ale sprawiedliwy,
? Wywiązywanie się z obowiązków religijnych miało zapobiec karze i ogniowi piekielnemu
? Śmierć: ?Bóg dał, Bóg wziął?, ludzie nie mają wpływu - m.in. przez to niechęć do lekarzy i rozwijającej się medycyny
? Żydzi:
? Sami uważali siebie za gości i tak tez byli postrzegani, nie należą do narodu polskiego, próby bratania się w czasie powstań, odrębność kulturowa, społeczność zamknięta,
? Rażą obyczajami, religią, kuchnią i ubiorem
? Śmieszni, ale przebiegli w interesach. ?źydowski handel? ? synonim nieuczciwości, szachrajstwa i krętactwa; oszuści, złodzieje,
? antysemickie określenia: ?pijawka?, ?pająk-lichwiarz?, ?pies?, ?hiena?, bimbrownik, rozpijający naród polski; późniejsze: ?socjalik?, ?nihilista?, ?bezbożnik?, wróg polskości
? Ale też: wyczekiwany pośrednik i informator, przynoszący wieści ze świata, mądry, uczciwy, choć sprytny??

? Można by dołączyć jeszcze cos ze stereotypów narodowościowych? str. 168 - 172