Skóra - budowa, wytwory skóry, higiena.

BUDOWA SKÓRY

Skóra jest główną powłoką naszego organizmu. Powierzchnia skóry zależna jest od wieku, wzrostu i budowy ciała. U dorosłego człowieka wynosi ona od 1,5-1,8m. Jest to powierzchnia ponad 100 razy mniejsza od płuc. Wytwarza ona gruczoły, włosy oraz paznokcie, pełni też funkcje magazynującą. Gromadzą się z niej zapasy wody, krwi, soli mineralnych oraz witamin lub prowitamin, głównie A i D. Zawiera mnóstwo receptorów, które odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego do naszego organizmu. Pozwala nam to na wykonywanie różnych reakcji odruchowych i prowadzi do właściwego czucia. Składa się z kilku warstw:
- Naskórek ? zbudowany jest on z komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego. Najstarsze komórki, które nie nadają się już do pełnienia swojej roli, ulegają procesowi złuszczania i zastępowane są przez nowe. Najmłodsze, czyli te położone najgłębiej naskórka tworzą tzw. strefę rozrodczą, która stanowi warstwę macierzystą całego naskórka. Z niej też powstają gruczoły skóry, włosy oraz paznokcie. W błonie podstawowej naskórka występuje barwnik ? melanina, która chroni nas przed ujemnym skutkiem promieniowania nadfioletowego. Jej ilość w skórze jest jedną z podstaw do wyróżniania odmian ludzkich: białej, żółtej i czarnej. Zrogowaciałe komórki zawierają keratynę, dzięki której skóra pod wpływem wody ulega zmacerowaniu, co widać przy dłuższym moczeniu rąk i nóg. Warstwa ta chroni też przed wysychaniem głębiej położonych tkanek i nie przepuszcza bakterii oraz trucizn do organizmu.
- Skóra właściwa ? zbudowana jest z tkanki łącznej zbitej nieukształtowanej. Jej grubość waha się od 0,5 do 3mm. Znajduje się w niej sieć naczyń krwionośnych oraz limfatycznych i zakończenia nerwów czuciowych. Tworzy ona wyniosłości wpuklające się w naskórek, które wykorzystuje się w kryminalistyce do ustalenia tożsamości.
- Warstwa podskórna ? formalnie nie należy do skóry, aczkolwiek jest z nią bardzo ściśle związana. Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej wiotkiej. Pod tkanką wiotką leży podściółka tłuszczowa utworzona z tkanki tłuszczowej, która spełnia funkcje termoizolacyjną, a także służy jako rezerwa energetyczna wykorzystywana w warunków głodu lub podczas długotrwałych wysiłków fizycznych. W tej oto warstwie znajdują się też cebulki włosowe oraz części wydzielnicze gruczołów potowych.

WYTWORY SKÓRY

- Gruczoły potowe ? dzielą się na gruczoły potowe małe i duże. Mają postać długich, poskręcanych cewek. Należą do gruczołów cewkowych prostych pojedynczych. Znajdują się wszędzie oprócz czerwieni wargowej, żołędzi, napletka, błony bębenkowej i obszaru pod paznokciami. Jest ich bardzo dużo, np. na 1 cm skóry dłoni znajduje się ok. 1000 ujść tych gruczołów. Ze względu na sposób wydzielania są zaliczane do gruczołów merokrynowych. Gruczoły potowe wonne nadają każdemu osobnikowi specyficzny zapach, człowiek jednak utracił zdolność jego rozpoznawania. Występują one głównie pod pachami, w pachwinach, w skórze moszny, w wargach sromowych większych i w otoczce brodawki sutkowej. Pot jest wydzieliną gruczołów potowych. Jego kwaśny odczyn ma ogromne znaczenie, gdyż niskie pH nie pozwala na rozwój mikroorganizmów. W skład potu wchodzą: woda, NaCl, mocznik, kwas moczowy, sole amonowe, aminokwasy, glukoza, niektóre witaminy i inne substancje, a w czasie wysiłku fizycznego ? także kwas mlekowy. Pocenie się jest ściśle związane z termoregulacją, wydalaniem i wydzielaniem. W naszych warunkach klimatycznych, bez wysiłku fizycznego człowiek traci ok. 500ml gram na dobę.
- Gruczoły łojowe ? powstają z nabłonka mieszka włosowego lub bezpośrednio z naskórka. Należą do gruczołów pęcherzykowatych. Ich rola polega głównie na natłuszczaniu naskórka i włosów, co nadaje naskórkowi elastyczność, a włosom miękkość. Samodzielne gruczoły łojowe znajdują się w czerwieni wargowej (kąciki ust), w błonie śluzowej warg sromowych mniejszych, w skórze napletka i żołędzi, w otoczeniu sutka oraz w powiekach. Łój skórny składa się głównie z kwasów tłuszczowych, cholesterolu i związków woskowych. Nadmierna czynność wydzielnicza gruczołów, czyli tzw. łojotok powoduje łupież, a także jest przyczyną trądzika młodzieńczego.
- Gruczoły sutkowe ? inaczej gruczoły mlekowe. Są największymi gruczołami skóry. Osiągają one jednak pełny rozwój tylko u kobiet, a funkcje wydzielnicze realizują w okresie karmienia potomstwa. Proces wydzielania mleka po porodzie nazywa się laktacją. Przez pierwsze 2-3 dni po urodzeniu dziecka gruczoły mlekowe wydzielają siarę. Jest to gęsty, żółtawy płyn, który zawiera mało tłuszczu i kazeiny, a dużo innych białek, głównie odpornościowych. Ma ona też działanie przeczyszczające. Mleko kobiece zawiera wszystkie składniki niezbędne do rozwoju niemowlęcia oprócz żelaza. Dlatego też po kilku miesiącach karmienia piersią dieta mleczna powinna być uzupełniana wywarem ze świeżych warzyw lub owoców. U mężczyzn gruczoły te występują w stanie szczątkowym.
- Włosy ? utworzone są z komórek nabłonkowych, które uległy zrogowaceniu. Mają one różną barwę w zależności od rodzaju i ilości nagromadzonego pigmentu (barwnika). Część włosa, która umieszczona jest wewnątrz skóry nazywa się korzeniem włosa, a część leżąca nad powierzchnią skóry to trzon włosa. U człowieka wyróżnia się kilka rodzajów włosów: długie włosy głowy, włosy bródki, włosy dołu pachowego, włosy wzgórka łonowego, rzęsy, brwi, włosy przedsionka jamy nosowej, włosy przewodu słuchowego zewnętrznego i meszek. Żyją one od 3 do 5 lat. W momencie silnych wrażeń psychicznych następuje skurcz mięśni gładkich, co powoduje, iż włosy ulegają nastroszeniu. Zaś gdy jest nam zimno, dostajemy tzw. ?gęsiej skórki?.
- Paznokcie ? tworzą ochronę dla wrażliwych na dotyk opuszek palców. Są zbudowane z płytki paznokciowej, utworzonej z warstwy rogowej

HIGIENA

Utrzymywanie skóry w czystości zapewnia prawidłowe jej funkcjonowanie i ochrania ustrój przed zakażeniem. Codzienna pielęgnacja skóry ma również znaczenie estetyczne oraz wpływa na nasze samopoczucie. Aby utrzymać odpowiednią higienę, należy:
- Codzienne myć całe ciało pod bieżącą wodą, szczególnie miejsca, które najsilniej się pocą i brudzą. Nie należy też zapominać o używaniu odpowiedniego mydła. Dla zdrowia najkorzystniejsza jest kąpiel wieczorem, gdyż ciepła (nie gorąca!) kąpiel ma działanie relaksujące i uspokajające, co sprzyja zasypianiu.
- Stosować raz ciepłe, raz zimne natryski w celu pobudzenia ukrwienia skóry oraz zahartowania.
- Zapewniać dostęp powietrza do skóry.
- Unikać wszelkich uszkodzeń skóry.
- Unikać ucisku.
- Unikać przegrzania oraz oziębiania skóry.
- Unikać wszelkich środków chemicznych, kurzów, pyłów itd
- Codzienne szczotkować i czesać włosy