Młoda polska - opracowanie epoki.

62. RAMY CZASOWE
Początek: 1890 r.
Koniec: 1918 r.
63. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MŁODEJ POLSKI
63.1 SYTUACJA KRAJU
Po zrywie wolnościowym w epoce romantyzmu, zmęczony naród skierował się ku filozofii pozytywistycznej. Epoka spokoju i łagodności w dążeniu do niepodległości. Wiodącymi wartościami moralnymi była praca fizyczna i umysłowa. Popularne zawody to lekarz, nauczyciel itp. Główną warstwą społeczną była inteligencja. Była ona odpowiedzialna za doskonalenia w dążeniu do niepodległości. Z czasem zauważono wypaczenie poglądów. Mieszczaństwo opływało w dobrobycie. Wprowadzali uzależnienie od siebie. Byli zachłanni, a to szło w parze z zakłamaniem. Powiększyły się dysproporcje majątkowe. Zrezygnowano z dążeń niepodległościowych. Było tak głównie w Galicji - lojalizm polityczny. Miała ona bowiem autonomię. Niestety politycy nie wykorzystali tej sytuacji by przechować polskość, ale wręcz sprzyjali Austrii. Mieszczaństwo zrezygnowało z niepodległości dla majątku. Młode pokolenie odnosiło się więc z niechęcią do pokolenia pozytywistów. Młodzież z Galicji widziała biedę kraju. Galicja nie posiadała bowiem rozwiniętego przemysłu, a rolnictwo znajdowało się w strukturze feudalnej. Byli zacofani gospodarczo. Jednak to Kraków był ośrodkiem kulturalnym i literackim. Miasto było ubogie. Rząd sprawował tam kler oraz klasa mieszczańska. Tu mieszkała buntowniczo nastawiona młodzież uniwersytecka.

Epoka ta obejmowała wszystkie dziedziny sztuki: literaturę, muzykę, plastykę oraz teatr. Miała pływ na życie, zwłaszcza artystów. Nazwa epoki podobna jest do nazw europejskich: Młode Czechy, Młode Niemcy, Młoda Francja. Młoda Polska to również tytuł artykułów Artura Górskiego, opracowanych na łamach czasopisma „Życie” (Kraków 1898). Zawarł on tam charakterystykę nowej sztuki, która powinna:
1. mieć charakter rodzimy, polski
2. zawierać atrybuty młodości czyli spontaniczność i żarliwość
Stąd nazwa: Młoda Polska.
63.2 INNE NAZWY ZWIĄZANE Z EPOKĄ
63.2.1 MODERNIZM
(die modern - aktualny, modny, nowoczesny)
1. synonim Młodej Polski
2. nazwa pierwszej fazy rozwoju epoki (5 - 7 lat). Charakteryzował go skrajny indywidualizm, metafizyka, szokujący sposób bycia artystów. Chciano unowocześnić świat, zmienić go.

63.2.2 NEOROMANTYZM
Był to kierunek artystyczny XIX i XX wieku. W sposób jawny nawiązywał do romantyzmu i jego twórców - Mickiewicza, Słowackiego, Norwida. Posiadał wspólne cechy epoki.

1.1.3 SECESJA
Termin dla określenia kierunku w sztukach plastycznych oraz architekturze, sztuce użytkowej i zdobnictwie. Jej cechami są: falista linia, wątki roślinne i kwiatowe, asymetria, pastelowe barwy.

1.1.4 DEKADENTYZM
Schyłkowość. Był to ruch artystyczny oraz światopogląd, który był głęboko przekonany o upadku kultury i jej tradycji z powodu rozwoju cywilizacji. Totalna niechęć do istnienia, wyczerpanie ideologii. Rozwój tak jak przed upadkiem Cesarstwa Rzymskiego.

1.1.5 FIN DE SIECLE
Koniec wieku. Styl bycia końca XIX wieku.
1.3 FILOZOFIE EPOKI
Racjonalizm i empiryzm wiązały się z kierunkiem artystycznym pozytywizmu - realizmem. Gdy w Polsce panował realizm to w innych krajach tworzyły się nowe tendencje, które po pewnym czasie dotarły do Polski. Przestał być modny realizm.

1.1.1 FRYDERYK NIETZSCHE
Niemiec. Był czołowym filozofem okresu. Stworzył on filozofię zwaną nitzscheanizmem. Była to filozofia optymistyczna. Optymizm polegał na rzeczywistości w rękach człowieka. Zakładała ona:
1. kult indywidualizmu, nadczłowieka
Jednostką słabą i pesymistyczną należy pogardzać, a wręcz niszczyć. Człowiek jest jednostką najwyższą i powinien głosić kult siły, tężyzny psychicznej i biologicznej. Nadczłowiek jest silny, powołany do władzy, ma wolę działania i należy do rasy panów.
2. przewartościowanie wszelkich wartości
3. sprzeciw przyjętym hierarchiom, niechęć do praw, przyjętych autorytetów i tradycji
4. celem człowieka powinno być życie, urzeczywistnianie jego własnych zachcianek
5. jest to postawa egoistyczna i egocentryczna
6. pogarda dla przeciętnych ludzi
7. odrzucenie litości, altruizmu i współczucia

1.1.2 ARTUR SCHOPENHAUER
Był to niemiecki filozof. Stworzył on pesymistyczną ideologię zwaną schopenhaueryzmem:
1. ludzkie życie to pasmo cierpień co powoduje dążenie do szczęścia, co jest nieosiągalne
2. człowiek jest istotą biologiczną i rządzi nim chęć życia (popęd życia)
3. skazany jest na istnienie bez szczęścia i dlatego cierpi
4. rządzą nim biologiczne popędy
5. jest zdeterminowany przez biologię i lęk przed śmiercią
6. skazany na życie będące nieustanną męką
7. cały czas dąży do istnienie wiedząc, że umrze
8. cierpi ponieważ próby podtrzymania życia są bezskuteczne

Wyzwolić się od męk można tylko poprzez:
 odrzucenie pragnień i pożądań
 nirvana czyli stan niebytu, brak psychicznego kontaktu ze światem, była sposobem na życie bez męk, ucieczka od pragnień to jedyny sposób.
 kontemplacja sztuki
Stąd rola sztuki jako wartości najwyższej, możliwość ucieczki przed tragizmem istnienia

1.1.3 HENRYK BERGSON
Stworzył fiolozofię zwaną intuicjonizmem lub bergsonizmem.
1. odrzucenie intelektu
2. świata nie można poznać, tylko przeczuć poprzez intuicję
3. odrzucenie racjonalizmu i empiryzmu na rzecz intuicji
4. Koncepcja Elane Vitale, siła wewnętrzna każdego, która nim kieruje i zmusza do aktywności i działania, siła ta sprawia, że człowiek przekształca świat, który jest dynamiczny

1.1.4 ZYGMUNT FREUD
Twórca psychoanalizy. W wyniku badań dostrzegł dwoistość życia psychicznego: ( świadomość i nieświadomość ). Dostrzegł on możliwość dotarcia do podświadomości człowieka. Rola snów i motywów erotycznych przez które można odnaleźć prawdę o człowieku. Główna myśl to poznanie prawdy o człowieku i świecie poprzez sferę psychiki, podświadomość człowieka. Centrum zainteresowania to to, co niepoznawalne.

1.1.5 KAROL MARKS
Stworzył marksizm. Wywarł on wpływ na proletariat. Nie skłaniał się ku jednostce. Zainteresowanie tłumem, zbiorowością i sytuacją społeczną, która się zmienia ze względu na wiodącą klasę społeczną. Odżegnanie od indywidualizmu.

Nastąpił kryzys w wartościach literackich:
1. literatura realistyczna była bezwartościowa, wartość to uczucie subiektywne, wpływ liryki - liryzm
2. odrzucenie prawideł poetyckich jako krępujących swobodę i sponataniczność
3. odzwierciedlanie głównie pejzażu psychicznego twórcy i człowieka.
1.4 CZASOPIŚMIENNICTWO
To ono głównie się rozwijało mimo surowej cenzury. Zawierało ono materiały literackie oraz dyskusyjne polemiki o kształcie artystycznym. Były dokumentem życia literackiego.
„Życie”
Warszawa - Tygodnik wydawany w latach 1880 - 1890. Zenon Przesmycki („Miriam”) był redaktorem naczelnym. To on przyswoił twórczość Norwida. Walczył z tradycyjnością. Jawnie popierał i nawiązywał do romantyzmu.

„Świat”
Kraków - Dwutygodnik wydawany w latach 1880 - 1890. Dbał o warstwę estetyczną i ilustracje. Na jego łamach Zenon Przesmycki ogłosił studium o belgijskim dramaturgu Maurycym Maeterningu. Popierali i propagowali kulturę modernistyczną.

„Życie”
Kraków - Tygodnik ukazujący się w drugiej połowie lat 90 - tych. Redaktorem naczelnym był Artur Górski. Propagował on kontynuację haseł romantycznych. Jednym z redaktorów naczelnych był Stanisław Przybyszewski. Walczył o pełnię swobody artystycznej. Pismo buntu modernistycznego. Pisali w nim min. Stanisław Wyspiański czy Jan Kasprowicz.

„Chimera”
Ukazywał się u schyłku XIX wieku. Redaktorem Naczelnym był Zenon Przesmycki. Ogłoszono tu pisma Norwida oraz hasła sztuki elitarnej. Izolacja od rzeczywistości.
1.5 KIERUNKI ARTYSTYCZNE
Ukształtowały się one we Francji, ale oddziaływały na literaturę innych państw.

1.5.1 NATURALIZM
Jego twórcą był Emil Zola. Utwory jego nawiązywały do komedii ludzkiej Balzaka. Zalecenia teoretyczne naturalizmu zawarł on w przedmowie do utworu pt. „Teresa Raquin”:
1. biologizm
a) utożsamianie społeczeństwa z organizmem żywej istoty
b) pojmowanie człowieka jako cząstki natury, człowiek zdeterminowany jest przez prawa natury
c) pojmowanie życia jako wiecznej walki o byt
2. postawa uczonego i badacza, który wiernie odzwierciedla życie odebrane zmysłami, wierność szczegółów
3. maksymalny obiektywizm, bez własnych ocen odautorskich, autor rejestruje i pokazuje
4. brak tematów tabu, zakazanych, wszystko powinno znajdować odzwierciedlenie w sztuce
Naturalizm ubezwłasnowolnia człowieka poprzez prawa natury. „Germinal” (narodziny świadomości społecznej).

1.1.2 IMPRESJONIZM
Najpełniej wyrażony został w malarstwie. Nazwa francuska od tytułu obrazu Moneta „Wschód słońca. Impresja”. Inni przedstawiciele to Manet, Renoir, Cezanne. W Polsce byli to głównie Wyczółkowski, Fałat, Pankiewicz, Boznańska. Zerwał on z pierwszeństwem tematów historycznych. Centrum zainteresowania był pejzaż. Zmiany ze względu na światło - wrażenie. Malowano portety i postacie na tle natury. Cechy:
1. szkicowość obrazu, rozmycie
2. uwrażliwienie na barwę zmieniającą się z oświetleniem
3. dbałość o ukazanie wpływu światła na obraz barw i przedmiotów
4. gra świateł i cienia
Specyficzna technika malowania - plamy barw. W literaturze charakterystyczna kompozycja:
1. zestawienie luźnych scen czy obrazów.
2. zmieniający się pejzaż, dynamizm przyrody
3. gar świateł w opisach
4. uchwycenie niepowtarzalnych chwili, wrażeń towarzyszących

1.1.3 SYMBOLIZM
Był wykorzystywany głównie w plastyce. Głoszono, że dzieło artystyczne ma ukazywać problemy duchowe człowieka. Te sfery ludzkich problemów nierozwiązywalnych drogą intelektualną. Nawiązanie do intuizmu. Tematem była abstrakcja, niepoznane, tajemnicze. Środek artystyczny to symbol (przedmiot, sytuacja, obraz, który poza naturalnym znaczeniem krył metaforyczny sens). Elementy w malarstwie np. Obraz Malczewskiego pt: ”Śmierć”. Był on zafascynowany śmiercią. Śmierć - personifikacja, animizacja, wieloznaczność, alegoria.
64. POECI EPOKI MODERNIZMU
64.1 CHARLES BAUDELAIRE
Cechy jego utworów:
1. wyższość artysty nad przeciętnymi ludźmi
2. operowanie brzydotą i śmiercią
3. czysty motyw szatana
4. nastrój smutku, pesymizmu, przygnębienia

„Padlina”
Przejście od sielankowej przechadzki do odrażającego opisu padliny. Zwłoki określone są brutalnie i drastycznie. Budzą uczucie wstrętu i obrzydzenia. Padlina jest synonimem śmierci. Szczątki osoby nieżyjącej, pozostałości ciała. „...upodobnisz się do tego złota mój aniele”. Życie nie ma sensu bo zawsze prowadzi do śmierci i pozostawienia zgnilizny. Nie pozostawiamy po sobie niczego. Ludzie podlegają prawom natury i mają świadomość przemijania. Symbolem przemijania jest ludzkie ciało. Bez woli człowieka zostanie po nim padlina. Człowiek to nie tylko ciało (słabe i bezczynne wobec natury). Pozostaje uczucie. Część boska - dusza jest nieśmiertelna. Uczucia nie podlegają przemijaniu. Jest doskonałością i wrażliwości - sztuką.
Naturalizm objawia się:
1. detale opisu
2. biologizm (podleganie prawom natury).
3. ubezwłasnowolnienie ciała wobec natury, pesymistyczność
4. bez ograniczeń estetycznych, brutalność, odraza

„Albatros”
Jest to wiersz propagandowy. Albatros to symbol artysty. Charakterystyka sytuacji. Realny obraz: pochwycenie ptaka, który jest doskonały w locie, a nieudolny będąc w niewoli. Strata piękna wobec ludzi. Poeta, kiedy tworzy, przebywa wśród chmur własnej duszy, ma dar kreacyjny, ale gdy zniża się do poziomu śmiertelników to traci swą moc. Artysta jest indywidualnością, stworzony do wyższych celów. Nie może być porównywany z innymi śmiertelnikami. Reguły poetyckie ograniczają jego swobodę. Tylko człowiek wolny jest podobny księciu na obłoku. Poeta jest doskonałością poprzez naturę twórcy.
1.2 ARTUR RIMBAUD
„Statek pijany”
Utwór zawiera elementy impresjonistyczne i symboliczne. Podmiotem lirycznym jest łódź. Może to być artysta utożsamiony ze statkiem. Początkowo dryfuje bez celu, unoszony bezwolnie, zagubiony w bezmiarze wód. Zachwyca się krajobrazami. Napawa się swobodą i pełną wolnością. Niezależność. Przeżywanie piękna świata. Urzeczony wspaniałością. Statek (człowiek) unoszony na falach życia. Odczuwa niezależność. Jest jednak moment gdy pojawia się tęsknota do domu, rodziny. Radość z wyzwolenia ustępuje nostalgią i powrotem do ostoi portu. Tęsknota do własnej rzeczywistości., codzienności. Do stabilizacji i umiaru. Chęć na nowo podporządkowania się regułom. Zmęczenie wolnością, samodzielnym decydowaniem o sobie, chęć zrzucenia części odpowiedzialności z siebie. Emocje biorą górę nad nim. Pijany wolnością, rozkoszowany niezależnością. Stan pijaństwa był mu potrzebny, aby zdecydować się na próbę uwolnienia. Wiersz złożony. Impresjonizm wyraża się w:
1. operowanie barwą
2. opis pejzażu z grą świateł, zmiana odcieni ze względu na oświetlenie
3. dynamika, uchwycenie przemian obrazu, przyroda w ruchu
4. częsta zmiana tematów
65. HASŁA PROGRAMOWE
Na łamach czasopism trwał spór ideologiczny. Po artykule T.Komczyńskiego o G. d’Annuzio spór został zakończony. Nastąpiła reakcja Szczepanowskiego (konserwatysta). Rozpoczęto polemikę. Rozłam pomiędzy starymi i młodymi. Manifest (książka zbiorowa) - W. Nałkowski, M.Komornicka, C.Jellente - „Forpoczty”. Ideał człowieka intelektualisty, który nie bacząc na przeszkody brnie ku nowej prawdzie. A.Górski - „Młoda Polska”. Artykuły były odpowiedzią na zarzuty kosmopolityzmu Szczepańskiego do młodych. Stanisław Przybyszewski był przewodnikiem, który kształtował wizerunek młodego artysy. Przywódca świata sztuki. Miał szokujące poglądy. Był uwielbiany przez młodych ludzi. Przetłumaczono z niemieckiego „Z psychologii jednostki twórczej”. Dowodziło to nieuchronności konfliktu: artysta - zbiorowość. Różnice interesów i oczekiwań. Artysta to niepokorna indywidualność, a zatem nie może dochodzić od kompromisu pomiędzy nim, a przeciętnością.

1.1.1 „WALKA ZE SZTUKĄ” - ZENON PRZESMYCKI
Postulat, że sztuka jest elitarna. Masowy odbiorca jest przeszkodą w rozwoju sztuki. Nie wszyscy są zdolni do kontaktu z nią. Jest przywilejem elitarnym. Do niej dotrzeć można tylkko sferą ducha. Podkreślenie elitarności dostępu do sztuki, jako ludzi wybranych, mogących zrozumieć sztukę. (Norwid). Postulował autonomiczność literatury. Hasło: „Sztuka dla sztuki”

„Confiteor”
Sztuka i artysta:
1. niezmienna, stała, nie podlega działaniu czasu, uniwersalna, nie zniszczalna, stoi ponad życiem
2. odzwierciedlenie duszy poety, nie może spełniać usług propagandowych: Sztuka dla sztuki. Sztuka, to tylko wyraz estetyczny. Nie może być na usługach żadnej ideologii. Sztuka jest odzwierciedleniem nagiej duszy artysty.
3. łącznik ze światem ponad zmysłowym
4. wszystko co reprezentuje sobą artysta uzewnętrznia się jego osobą, nie kierują nim żadne zasady czy normy
5. indywidualista, doskonalszy od zwykłych ludzi, rola przywódcy byłaby zbrukaniem jego wyższości
6. funkcja duszy artysty, mierzenie jej miarą zmysłową byłoby pomniejszeniem jej mocy
7. religia, artysta to kapłan, przeświadczenie o jego doskonałości, przewodnik pomiędzy doskonałością sztuki
8. przeświadczenie o swojej wyższości, pogarda dla tych co nie rozumieją jego wielkości
9. powolność nakazom lub normom ludzkim, nadaje tendencje lub ludzki cel, przestanie tworzyć sztukę
66. CYGANERIA MŁODOPOLSKA
Okres modernizmu charakteryzował się specyficzną atmosferą obyczajową i kulturową szczególnie w środowisku artystów. Prowadzili oni specyficzny i dziwny tryb życia. Wielbiono ich i naśladowano lub odrzucano i tępiono. Środowisko modernizmu to cyganeria artystyczna. Bohem (fr.boheme). Pierwszy raz to określenie pojawiło się w książce Murger’a gdzie charakteryzował środowisko artystów Montmart’u. W przenośni określenie to oznacza człowieka pędzącego życie włóczęgi, który nie troszczy się o jutro, żyje dniem dzisiejszym czerpiąc z niego radość, nie ma stałego miejsca zamieszkania bo wciąż pchany jest na przód. Nie ulega konwenansom, celowo szokuje innych. Lekceważy konwencje artystyczne. Cyganeria agresywnie odnosiła się do norm wartościowania i postępowania. Podkreślali swą inność (styl bycia, język, strój). Kwestionowali reguły społeczne. W Polsce była to głównie młodzież krakowska. Konflikt z filistrami. Pisał o tym Jan August Kisielewski. Wtedy działał też Tadeusz Boy-Żeleński. Zafascynowany cyganerią. Wywodził się ze statycznej rodziny. Staranne wykształcenie i zawód lekarza. Łączył swą działalność lekarską z literacką. Traktował ją jako margines życia. Twórczość o charakterze satyrycznym. Twórca kabaretu „Zielony Balonik” w Jamie Michalikowej. Tłumacz literatury francuskiej - „Tristan i Izolda”. Napisał tom wspomnień: „Znaszli ten kraj” (ukazał sytuację obyczajowo-społeczną w Krakowie). Dużo poświęcił miejsca Przybyszewskiemu - „Kuźnia intelektu”. Życie towarzyskie w kawiarniach. Tematami całonocnych rozmów były wydarzenia artystyczne i polityczne. Panował w kawiarniach tych inny rytm życia i bycia. Życie bohemy zaczynało się o zmierzchu, a kończyło nad ranem. Nosili, często dziurawe, peleryny. Był to symbol dekadenta. Prowokacje wobec filistrów. Stylizacja na odmienność obyczajową. Za pobyt w kawiarni płacili malując ściany. Uważali się za osoby nieprzeciętne, wybitne, indywidualne, wielkich ponad wszystko.
1.1 STANISŁAW PRZYBYSZEWSKI
Prowadził ekscentryczny tryb życia. Lubował się w kształtowaniu samego życia. Nazywano go szatanem, księciem ciemności. Jego uczniowie byli potępieńcami. Posiadał wpływ osobisty i literacki. Ze swoją kochanką Martą miał pięcioro dzieci, byli biedni. Bardzo go kochała. Odwzajemniał to uczucie, ale jej pospolitość nudziła go. Poznał Dagnę Jael, muzę artystów, zakochał się ze wzajemnością. Marta Felder popełniła dlatego samobójstwo. Podejrzano go o morderstwo, ale został uniewinniony kilka lat później. Dagna została zabita przez kochanka. Stał się alkoholikiem by ukoić ból. Alkohol łączył z muzyką.
67. POECI MŁODEJ POLSKI
67.1 KAZIMIERZ PRZERWA - TETMAJER
Cechy twórczości:
1. subiektywizm
2. nastrojowość
3. subtelność opisów przyrody
4. wprowadzenie języka intymnych zwierzeń
5. eskapizm (ucieczka od rzeczywistości)

Rodzaje liryk dominujących w jego twórczości:
1. dekadencka
2. miłosna
3. Tatrzańska

„Koniec wieku XIX”
Podmiot liryczny jest zbiorowy. Propozycja nadaniu sensu życia. Odpowiedzi są niechętne, negatywne. Nic nie nadaje się do realizacji. Wszystko już było, nic go nie interesuje. Człowiek końca wieku ma brak woli działania i życia. Jest zgubiony w świecie, bezradny. Bez celu życia, bierny i apetyczny. Zwieszenie głowy to znak rezygnacji, poddania się losowi, bierności. Brak idei dalszego działania. Kompromitacja wszystkich wartości. Rozważanie ich i odrzucenie. W obliczu kryzysu kultury, człowiek staje się bezbronny - tragizm. Pesymizm i wyobcowanie tego człowieka - Schopenhaueryzm. Przyczyny tej postawy to:
1. rozczarowanie do idei pozytywistycznej i wszelkich form aktywności życiowej
2. bezcelowość wszelkich dociekań badawczych
3. niewiara w możliwości przeciwdziałania panoszącemu się złu
4. niemożność pełnego korzystania z radości życia
5. poczucie niedorzeczności istnienia ludzkiego bytu

„Nie wierzę w nic...”
Postawa człowieka końca XIX wieku. Jego uczucia i podejście do życia. Brak mu wszelkich chęci, dążeń, celów. Ma tylko istnieć, do niczego nie dążyć. Świadoma rezygnacja z uczuć. Nirvana to jedyna droga życia. Podmiot nie wierzy w nic, niczego nie pragnie, ma wstręt do wszystkiego i wszystkich czynów, niszczy ideały i marzenia bo ich realizacja nic nie zmieni na świecie. Oczekuje nirwany. Chce uciec od „bólu istnienia” w niebyt śmierci, w nieistnienie.

„Wszystko umiera ze smutkiem i żałobą”
Wszystko to dusza i uczucia, które wraz ze śmiercią odchodzą. Wypalają się. Śmierć nie jest wybawieniem z cierpień ziemskich, gdyż wszystko umiera - śmierć duszy. Człowiek zostaje zniszczony. Po zmartwychwstaniu nie będzie taki sam.

„Hymn do Nirvany”
Wysławianie stanu niebytu. Charakterystyka ludzkiego życia: podłość, złość, nikczemność, cierpienie, zło, niesprawiedliwość społeczna. Podmiot liryczny czuje do tego wstręt. Świadomość konieczności bytu, który skazuje go na wieczne cierpienie. Kształt modlitwy. Nirvana to jedyne wyobcowanie z życia, cierpienia, ludzkich wad, które odbierają ludziom sens bytu. Nie wierzy w moc religii, odrzuca ją. Tęsknota za unicestwieniem.

„Na Anioł Pański”
Osmętnica to bohaterka utworu. Symbol ludzkiego losu i doznań. Los wędruje po łąkach, moczarach, trzęsawiskach, rozłogach, zapomnianych polach i drogach, lasach, górach, obłokach, cmentarzach. Są to miejsca ponure, przygnębiające swoim nastrojem. Samotne i opuszczone. Osmętnica sieje smutek. Kolory są zimne, tajemnicze, ciemne i straszne. Pejzaż cichej zagłady. Towarzyszą mu jęki, zawodzenia, smutek, rezygnacja, tęsknota, żal, beznadziejność. Pejzaż ten stanowi tło ludzkiego życia, które jest smutne. Motyw rzeki: życie, które zatapia się w końcu w bezkresnym morzu. Bezcelowość życia i przygnębienia. Osmętnica to artystka, która z wrażliwością patrzy na świat.

„Evviva l’arte”
Obraz życia: upodlenie, materializm, bieda, głód, nędza, beznadziejność życia. Podmiot liryczny określa siebie i sobie podobnych artystów królami bez ziemi (posiadają duszę bez wartości materialnych, władza duchowa, uczucia, wyrastają ponad przeciętność). Artyści posiadają zdolności kreacyjne, są powołani przez Boga, który im nadał te zdolności. Dumni i wyniośli są świadomi swojej wartości. Orły - porównanie do ptaka, który nie może wzlecieć. Dopiero w locie nabierają piękna. Artysta podnosi głowę. Jest to lekarstwo na kryzys. Sztuka, przywraca wartości. Daje im siłę tworzenia i przetrwania w beznadziejnym życiu.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer uważał, że droga ucieczki to miłość o charakterze seksualnym. Erotyka. Ciało kobiety pojmowane jako dzieło sztuki, dające przyjemność i ucieczkę. Śmiała, szokująca prezentacja.

„Lubię kiedy kobieta”
Ucieczka polega na zapamiętaniu się w namiętności, uczuciu. Moment rozkoszy po której, niestety, powraca rzeczywistość. Chwila dająca ukojenie. Ucieczka poprzez kontakt z naturą, przyrodą - tworem Boga.

„Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę”
Podmiot liryczny szuka zapomnienia, ucieczki od rzeczywistości. Największym marzeniem w chwili ekstazy miłosnej jest umrzeć, gdyż powrót do rzeczywistości przywraca cierpienie i ból. Każde nowe doświadczenie seksualne przynosi jedynie większe rozczarowanie. Po przeżytych chwilach szczęścia świat staje się bardzo brutalny. Tetmajer temat miłości opracował w swoich poetykach w sposób śmielszy niż poeci epoki pozytywizmu (Asnyk, Konopnicka). Daleka jest również ta namiętna miłość od obrazu wyidealizowanego uczucia, jaki stworzyli romantycy. Liryka miłosna Tetmajera była również wyrazem zniechęcenia wobec panujących obyczajów i filisterskiej moralności.

„Melodia mgieł nocnych”
Tatry to odzwierciedlenie duszy artysty, tajemniczość i wielkość. Tematem wiersza jest krajobraz tatrzański: mgła, woda, wiatr. Mgła dynamiczna, puszysta, lekka, delikatna. Uplastycznienie jej obrazu. Ruch dynamizuje wiersz: wzloty, oplatywanie, przerzucanie, lot. Barwy: blask, błękit, biel - różnorodne odcienie w świetle księżyca. Nastrój tkwi w pejzażu: melancholia, niezmącony spokój, wyciszenie, oderwanie od tępa życia codziennego. Bogactwo oddziałuje na zmysły odbiorcy (impresjonizm). Zespolenie słowa, muzyki, plastyki, które oddziałują nastrojem. Ukazane emocje autora.

„W lesie”
Impresjonizm objawia się tu różnorodnością barw, dynamizmem kolorów, ruchu w opisywanych obrazach, szkicowości pejzażu oraz grze świateł. Zaangażowanie zmysłów, stworzenie nastroju, zaduma, refleksja, melancholia

„Widok ze świnicy do doliny Wiercichej”
Jest to wiersz impresjonistyczny ponieważ barwa, światła są różne, dynamizm pejzażu pod wpływem światła, iskrzenie promieni słonecznych, precyzyjne tonacje barw, migotliwość obrazów, promienności, cienie, subtelność kolorystyki, szczegóły, uczulenie na światło. Przyroda daje doznania emocjonalne i estetyczne. Puenta wiersza to tęsknota zjednoczenia się z doskonałością przyrody, zapamiętanie się w widoku, chęć zapomnienia. Kontrast natura-cierpienie człowieka. Przepaść to symbol zła codzienności, rzucający cień na piękno przyrody, nie pozwalają całkowicie o świecie. Nie ma całkowitej ucieczki tylko chwila zapomnienia, zapamiętania.

„O Panu Jezusie i zbójnikach”
Pan Jezus szedł przez las ze świętym Piotrem, gdy wtem koło Luptowic napadli ich zbójcy, którzy kazali im iść z nimi. Jezus miał kłaść ogień i robić jedzenie, a Piotr nosić torby i rąbać drewno na opał. Mimo możliwości ucieczki, nie skorzystał z niej. Po drodze herszt nakarmił głodnego starca ostatnim kawałkiem chleba, oddali kożuchy zmarzniętemu dziecku i sami szli na mróz w koszulach, uratowali dzieci z płonącego domu. Aresztowano ich. W sądzie przyznali się do kradzieży, mordów i podpaleń, ale jednocześnie powiedzieli, że Jezus i święty Piotr nie należeli do bandy. Zbójców skazano na śmierć, a Jezusa i świętego Piotra puszczono wolno. Wtedy Pan Jezus zaczął pisać wyrok na sędziów, okazało się bowiem, że oni to kijami wygnali głodnych, pobili do krwi dziecko, matkę wygnał z domu. Gdy poświata widniała nad Jezusem to wtedy zbójcy go poznali. Pan zmienił ich w trzy jabłonie, a potem zniknął. Sędziów wygnano, a pod jabłoniami postawiono krzyż.

Kierunki artystyczne w twórczości Tetmajera:
1. symbolizm - symbole zła otaczające człowieka. np. osmętnica polna
2. dekadentyzm
3. impresjonizm - opisy przyrody
4. naturalizm - w opowiadaniach „Na skalnym podhalu” - związek człowieka z naturą
1.2 JAN KASPROWICZ
Pierwszy etap tzw młodzieńczy. Tematyka społeczna. Ujęty realizm i naturalizm. Napisał cykl sonetów „Z chałupy”. Nie są to typowe sonety. Brak w nich refleksji w ostatniej zwrotce. Mają charakter nowelek. Inni twórcy sonetów to: Petrarca (miłosne), Szarzyński (egzystencjalne), Mickiewicz (filozoficzne), Morszczyn (miłosne), Asnyk (filozoficzne). Tematem są wzniosłe uczucia. W sonetach Kasprowicza pojawiają się losy mieszkańców wsi. Celem było podkreślenie ważności życia codziennego, psychika ludzi nie odzwierciedla ich warunków materialnych. Ujawnione są uczucia autora do ludzi i miejsc.

I Sonet
Chaty, piaszczyste wzgórza, sad, stodoły, obory, stare płoty, chude bydło. Zniszczenie, starość, szarość, smutek, ubóstwo. Z tym smętnym krajobrazem kontrastuje ubiór i witalność ludzi. Barwy i zdrowie mieszkańców. Jest on pełen podziwu dla prostoty i kontaktu z naturą. Wieś, wspomnienia, jako miejsce ważne i niepospolite. Poeta związany jest emocjonalnie. Smutne wspomnienia ludzi tam żyjących. Są oni skazani na ubóstwo. Wtłoczeni do szarego życia. Podmiot liryczny zastanawia się nad przyszłością, manifestuje przywiązanie do wsi, tamtego życia, codziennych problemów. Czuje się członkiem wiejskiego społeczeństwa. Wyznanie postawy i ideologii autora. Pozostałe sonety to wierszowe nowelki. Mają charakter epicki. Ten sonet jako jedyny jest refleksyjno-opisowy.

XV Sonet
Życie kobiety, która po stracie męża sprzedaje ziemię. Utrzymuje się z pracy rąk, a kiedy jest stara to umiera.

XIX Sonet
Mężczyzna, który był zdrowy, silny, wzór pracy na wsi. Nagle zachorował. Baby go leczyły, ale to nie pomagało. Nie stać go na doktora.

XXXIX Sonet
Chłopiec, który się uczył pomimo szyderstw kolegów, kształcił się w mieście. Sam zarabiał, ale zmarł na suchoty.

„W chałupie”
Charakter opisowy, przedstawia nędzę, ubóstwo wiejskie, zniszczenie domostwa, biedę w chałupie. Pogoda (szaruga, deszcz), nastrój przygnębienia i smutku. Wnętrze ubogiej chałupy to obraz realistyczny i plastyczny. Brzydota, brud, starość, precyzja opisu. Mieszkańcami chałupy jest starsza kobieta (zniszczona, zmęczona, zmartwiona) i młodsza kobieta (marzy). Wprowadzają kolory do szarości życia. Młodość, świeżość i spontaniczność. Warunki życia jednak skażą ją jednak na nędzny żywot i ubóstwo.
Cechy naturalizmu:
1. szczegóły, wierność drobiazgu
2. tematem jest brzydota, nędza, szokowanie odbiorcy
3. biologizm - brak własnej woli na dalszy los, przygnębiająca wizja, walka o byt, przetrwanie
4. obiektywizm i bezstronność

W dalszej twórczości Kasprowicza nastąpił zwrot ku tendencji młodopolskich. Bunt - utwory modernistyczne.

„Krzak dzikej róży w Ciemnych Smreczynach”
Kasprowicz zrezygnował z opisu wsi i przeszedł do opisu górskiego. Prezentacja impresjonistyczna. Nagromadzenie się efektów dźwiękowych, kolorystycznych, dynamicznych. Gra świateł. Ukazano krajobraz w świetle słońca. Zmiana barw i odcieni. Cztery opisy jednego krajobrazu zmieniającego się pod wpływem czasu dnia.
1. Dźwięk: jęki, wzdychania, krzyk burzy, świst świstaka, echo
2. Zapach: zioła
3. Wzrok: barwa, kształt
4. Nastrój: zachwyt, zaduma nad wspaniałością natury, spokój, majestatyczność.
Elementy limby próchniejącej i krzaku dzikiej róży
 Limba: zwalona przez burzę, była mocnym drzewem, a teraz jest próchniejąca, martwa
 Róża: chowa się pomiędzy skałami, przeczekała burzę, nadal żyje i jest piękna, chroni się, jest delikatna, szuka wsparcia by przeżyć.
 Różnice
Limba Róża
potężna wątła, subtela
pruchniejąca piękna
szpetna wspaniała
wyniosła, dumna słaba, szuka wsparcia
umierająca żywa

Kontrasty, zastosowanie autonomii (różne elementy natury by zasugerować ich symbolikę).
Limba to symbol przemijania, brzydoty, martwoty. Wielcy i pewni podczas burzy zostaną powaleni.
Róża to symbol witalności, życia, piękna. Delikatni i giętcy mogą łatwiej przetrwać burzę.
Róża obawia się burzy drży przed jej siłą, ale dąży do przetrwania. Widzi potężne drzewo, które nie podołało. Wszystko przemija, ale róża kurczowo trzyma się życia. Wiersz o niepokojach, obawach współczesnego człowieka w obliczu przemijania, zniszczenia, śmierci. Konieczność trwogi przed śmiercią. Obawy.
Elementy symboliczne:
1. precyzyjność
2. animizajcja
3. wieloznaczność symboli
4. sytuacja ogólna

„Dies irae”
Opis dnia gniewu Bożego. Osądowi podlegają wszyscy: ludzie żywi, umarli, stworzenia świata - dzieła Boże. Gniew Boga karzącego za grzechy - rozpusta, zło, zawiść, zbrodnia czyli słabości ludzkie. Powodem tego jest Bóg i Szatan. Ewa to narzędzie grzechu. Bóg dopuścił do zaistnienia zła. Stworzył świat i przestał się nim interesować, oddał go szatanowi. W „Hymnach” Kasprowicza ukazana jest przerażająca wizja dnia przyszłego sądu. Konrad podobny jest do podmiotu lirycznego z hymnu. Oskarża Boga o przyczynę ludzkiego cierpienia. Czuł siłę boską i prowadzenie do szczęścia. Bunt przeciw Bogu, walka o dobro świata. Stara się wydrzeć jego władzę nad życiem. Bluźni, obarcza Go winą za cierpienie i grzechy świata. Bóg unicestwia swój własny twór. Konrad też twierdził, że Bóg nie kocha ludzi.
Katastrofizm: Postawa głosząca przekonanie, że cały świat dąży do katastrofy, kataklizmu. Rozpanoszenie grzechu - nie ma ratunku. Zagłada wszelkich wartości.

„Święty Boże”
Forma modlitwy. Podmiot liryczny to człowiek zmęczony życiem. Wołanie do Boga. Człowiek jest bezbronny wobec zła i niesprawiedliwości świata. Drwi z niego szatan i śmierć. Skazany jest na samotną wędrówkę by umrzeć także samemu. Jest to katastroficzna wizja. Całe życie zmierza do grobu. Bezsilność wobec klęski świata. Oskarżenie Boga. Świat jest padołem łez. Los człowieka podziela natura. Załamany człowiek zwraca się do szatana. Spór z Bogiem - zarzut egoizmu i obojętności. Bóg nie jest dobry i sprawiedliwy. Ostatnie słowa to bluźnierstwo.

W hymnach jest przeświadczenie o upadku wartości. Oskarżenie Boga. Pozwolenie na rządy szatana i cierpienie ludzi. Pozostawienie samemu sobie. W późniejszej twórczości poglądy się jego zmieniły.

„Hymn świętego Franciszka z Asyżu”
Franciszek to ideał miłości żywego stworzenia - przejawy boskości. Jest to hymn ku chwale miłości. Bezinteresowne oddanie bliźnim. Stosunek uległy do Boga. Przyjmowanie cierpienia jako pokuty. Z pokorą skazuje się na cierpienie, zgadza się z boskimi regułami. Cierpienie to nieodłączny element życia. Świat boży to współ istnienie kontrastów. Tak chciał Bóg i trzeba się z tym pogodzić. Istnieje zło, ale nie pochodzi ono od Boga. Jest on konsekwencją ludzkich słabości i ułomności. Odszukanie źródeł zła i walka z nim. Człowiek powinien szukać w życiu dobra i szczęścia. Bóg objawia się w harmonijnym życiu człowieka z naturą. Nawiązanie do franciszkanizmu. Harmonia z przyrodą, postawa pokory i uwielbienia tego co naturalne. Zło to rezultat sprzeciwu wobec Boga. Cierpienie to konieczność do dostrzeżenia dobra. Istota świata to harmonia antymonii. Mądrość człowieka żyjącego z naturą.

W III etapie swej twórczości Kasprowicz napisał cykl utworów „Księga Ubogich”. Ukazanie harmonii świata. Człowiek może uzyskać wewnętrzny spokój poprzez kontakt z naturą i pogodzenie się z kształtem świata. Umiłowanie przyrody tatrzańskiej. Pogodzenie się z życiem. Zgoda z Bogiem uspokojenie.

„Przeprosiny Boga”
Nawiązanie do franciszkanizmu. Obcowanie i współistnienie Boga z ludźmi. Ich przyjaźń, zaufanie i zawierzenie. Szukanie Go, ale Bóg jest wszędzie, na co dzień, a nie tylko w kościele. Doszukiwanie się winy w samym sobie. Nie obwinianie Boga. Pogodzenie się z dobrem i złem tego świata.

Biblia pomperum to pokazanie ludziom nieprzemijających wartości (dobro i natura). Uspokojenie psychiki i zaznanie szczęścia.

Twórczość Kasprowicza wyraża miłość do człowieka, jego życia, natury i krajobrazu.
1.3 LEOPOLD STAFF
Nie miał on do końca typowych cech modernistycznych. Np. Egotyzm, introspoktywność (rozważania, analiza własnych przeżyć wewnętrznych). Pierwszy jego tomik pt.: „Sny o potędze”. Przeciwieństwo dekadentyzmu. Człowiek pragnie siły, mocy. O tym śni.
1. nietzscheanizm - „Kowal” czy „Sny o potędze”, samodoskonalenie siebie
2. dekadentyzm - „Deszcz Jesienny” - słabość i upadek człowieka, bezsilność i lęk przed życiem
3. franciszkanizm - „Przedśpiew” - afirmacja świata, natury i całego stworzenia

„Kowal”
Postawa opozycyjna do dekadentyzmu. Forma tekstu i sposób obrazowania jest modernistyczny, ale treść odmienna. Opis podmiotu: osoba, czynna, aktywna. Chce ona kształtować swój charakter. Ma poczucie własnej wartości. Ma zasoby energii, ale nie ukierunkowanej. Teraz chce nadać im kierunek. Każdy ma drogocenny kruszec w piersi, ale nie wszyscy potrafią nadać im odpowiedni kierunek. Niektóre są słabe. Potencjał noszony przez każdego jest zobowiązany do nadania kształtu swojemu sercu. Działaniem i czynem. Serce to ideały działania, siła, charakter, osobowość, uczucia (indywidualność człowieka), dusza, psychika. Ma być zdecydowany, mężny, dumny, silny, decydować o własnym życiu. Nieprzeciętna indywidualność. Każdy musi pracować nad sobą, ale jeżeli jest to nie doskonałe to lepiej zginąć niż być słabym i bezwolnym (Nizche). Postuluje aktywność, ciągłe doskonalenie osobowości. Kowal to symbol tęsknoty do mocy, siły uosobienia poety.

„O miłości wroga”
Opis walki pomiędzy dwojgiem ludzi. Ten co atakuje sam na tym traci, a krzywdzony jest dobry, modli się za duszę drugiego. Cieszy się życiem, cierpienie przyjmuje z pokorą, umie wybaczyć i być ponad krzywdzącym. Jeśli człowiek cierpi to łatwiej przyjmuje radość i szczęście. Człowiek, który umie cierpieć, zna je i przyjmuje je z godnością. Wierzy w szczęście. Jest mądry. Wie, że życie składa się z dobra i zła.

„Deszcz Jesienny”
Obrazy:
1. wizja powiewnych mar, mgieł unoszących się nad światem, nastrój smutku, przygnębienia, ponury, żałobny, melancholijny
2. tragedia człowieka, samotność, śmierć, odejście bliskiej osoby, nieszczęśliwa miłość, rozczarowanie, płacz, spotęgowanie nastroju poprzedniego obrazu
3. szatan błąkający się po świecie, ogród-pustelnia, kwiaty pod popiołem, kamienie na trawie, szatan smutny śmiertelnie, przerażony okropnością swego dzieła, ogród to symbol świata na którym panuje szatan, nawet on jest przestraszony spustoszeniem dokonanym przez zło
Nastrój smutku stworzony jest przez epitety i przenośnie. Efekty kolorystyczne: szarość, mgła, czerń. Monotonna rytmika wiersza. Refren to padający deszcz - onomatopeja (dźwięk szumu kropel) - monotonne uderzanie o szybę. Synteza sztuk: onomatopeja, kolory, słowo, rytm, nagromadzenie tych cech kształtuje nastrój (angażowanie myśli by wytworzyć nastrój).

„Przedśpiew”
Mowa o artyście (czciciel gwiazd i mądrości, wyznawca snów i piękna, entuzjazm dla sztuki i natury). Sztuka rodzi się z miłości. Twórca doświadcza wszystkich trosk ludzkich, ale sztuka wyraża tylko piękno świata. Sztuka boska, odmienna od życia. Treść to sens, mądrość, piękno. Nie będzie opisywać życia, ale afirmować go, wskazywać do doskonałości („Confiteor”). Staff czuje się wybrańcem boskiej sztuki. Mówi o swym życiu, jest doświadczony. Dominuje smutek, przygnębienie, tragedia. Pomimo tego podmiot liryczny mówi: „Nic co ludzkie nie jest mi obce”. Odwołuje się do renesansu. Afirmacja życia, odróżnienie od dekadentyzmu. Dopełnienie elementów klasycznych (jasna klarowna konstrukcja, dystans w mówieniu o emocjach i uczuciach) i modernistycznych.
1.4 TADEUSZ BOY-ŻELEŃSKI
Tadeusz Żeleński żył w gronie cyganerii. Kompan Przybyszewskiego. Był nimi zauroczony. W miarę czasu ten styl bycia tracił na spontaniczności. Wypaczenie idei modernizmu. Tadeusz chcąc zachować pamięć o pierwszych latach „Znaszli ten kraj” pod pseudonimem Boy. W 1905 roku był znanym autorem i satyrykiem. Był jednym z powołujących kabaret „Zielony Balonik”. Wyszydzał prowincjonalne, filisterskie społeczeństwo. Był on głównym dostawcą treści („Słówka”). Smagał drobnomieszczaństwo, obłudę, fałsz i snobizm.

„Nowa pieśń o Rydzu”
Cyganeria spotykała się w kawiarniach. Prowadzili gwarne życie, hałaśliwe. Szokujący wygląd zewnętrzny. Lubili zabawę i swawolę. Byli biedni, płacili sztuką, którą byli zauroczeni. Żyli chwilą. beztroscy. Jan Michalik był właścicielem kawiarni.

„O bardzo niegrzecznej literaturze polskiej i jej strapionej ciotce”
Modernista to człowiek , który robi wszystko odmiennie. Ciotka strapiona to konserwatyska, którą szokuje zachowanie młodzieńca. Ceni tradycje, dobre wychowanie, stara się przekazać dzieciom swoje poglądy. A Józio demoralizuje dzieci, prowokuje ciotkę, denerwuje ją, irytuje, daje mu zadowolenie. Ciotka to pozytywistka. Doktor Tarnowski to przeciwnik modernizmu. Konserwatysta. Józio to modernista, gardzi tradycją i ideologią pozytywistyczną. Jest nieposkromiony. Ciotka oskarża i obarcza winą Przybyszewskiego jako twórcę tej epoki.

„Pieśń inauguracyjna na otwarcie Zielonego Balonika”
Założenia działalności kabaretu:
1. nauka narodu, dydaktryczno-wychowawcza
2. stworzenie ludzi potrafiących krytycznie na siebie patrzeć.
Forma krótka, zwięzła budowa. Język zrozumiały, dosadny. Wiersz klasyczny - rymy. Przeciwieństwo do podniosłości pozytywizmu. Szyderstwo, obraźliwość, satyra. Biblioteka Boga - Tłumaczone utwory francuskie.
1.5 TADEUSZ MICIŃSKI
Był to młodszy modernista. Dramaturg i poeta. W Berlinie spotkał się z awangardową młodzieżą niemiecką. Interesował go dramat, poezja, malarstwo, metafizyka, inkwizycja. Mieszkał w Zakopanem co wpłynęło na jego początkową twórczość. Korespondent czasopisma „Świat”. Poezja jego jest inna bo wykroczył poza impresjonizm. Prekursor surrealizmu i symbolizmu. Rozwinięto je w XX wieku. Tworzył dramaty, prozy. Nawiązywał do romantyzmu. Prekursor prozy fantastycznej. Miał inne poglądy, uważał, że nie należy rezygnować z walki. Świat jeszcze można zmienić, ale trzeba działać, walczyć. Różnorodna poezja. Nowatorstwo wykracza ponad konwencje modernistyczne. Korzystał z elementów modernizmu. Cechy liryki modernistycznej:
1. synteza sztuk
2. impresjonizm
3. nastrojowość
4. liczne więzy między obrazami
Ekspresje stanów wewnętrznych. Miciński operuje wizjami plastycznymi, nie mówi wprost. Operuje nastrojem poprzez:
1. motywy senne - koncepcje Freuda
2. mistyka, metafizyka, fascynacja literaturą romantyczną.
Erotyka, sadyzm, fantastyka, motyw walki dobra ze złem. Nawiązuje do Nietchego i Shopenchauera

„Jesienne lasy...”, „Na hali Miętusiej”
Wiersz z liryków tatrzańskich, impresjonistyczne. Ukazany poranek na hali Miętusiej. Nastrojowość, zaduma, zachwyt nad przyrodą. Przykład modernizmu.

„Lucifer”
Bohaterem wiersza i podmiotem lirycznym jest szatan. Cechuje go:
1. posiada władzę nad przyrodą i jej żywiołami
2. ma wielką potęgę, ale jest bezsilny
Osoba cierpiąca nie może wszystkiego ziścić. Nudzi się on na świecie. Uosobienie śmierci i ohydy.
Występują tu symboliki biblijne:
1. upadły anioł
2. syn jutrzenki
3. uosobienie zła
Pragnie on zniszczyć świat i raj. Podniosła forma utworu. Świadczą o tym, długie rozbudowane zdania, epitety i porównania. Zauważamy ekspresjonizm i syntezę sztuk. Chce ukazać przez to słabość i nikłość władzy, smutek oraz tragizm Lucyfera. Zestawienie różnych obrazów. Surrealizm oraz symbol. Lucyfer to symbol zła, a Bóg dobra. Odnajdujemy tu elementy shopenhaueryzmu, dekadentyzm i nitcheanizm. Lucyferowi słońce nie okazuje czci. Uosobienie zła to poczucie człowieka w danym momencie dziejowym. O wpływ nad człowiekiem ciągle walczy Bóg i szatan. Człowiek to pionek.

„Ananke” i „Kain”
Bohaterem jest człowiek buntujący się przeciwko przyrodzie czyli uosobieniu Boga. Nawiązanie do Biblii, człowiek skazany jest na przeciwstawienia się przyrodzie. Za zuchwalstwo, błąd człowiek jest niewzruszony i hardy. Silny przez uczucia i własną wolę. Człowiek podlega przemijalności życia lecz wolę posiada większą niż przyroda. Przykład opozycji do dekadentyzmu. Ekspresja. Środki impresjonistyczne, które oddziałują na myśli. Np. dźwiękonaśladowcze wyrazy. Własna indywidualna wolność. Analogia do wiersza „Kowal”.

„Emir Rzywulski”
Nawiązanie do romantyzmu. Podmiot mówi o potrzebie odrodzenia porzez zmiany (mesjanizm). Cechy to męczeństwo, pokuta, rozwój intelektualny. Należy się rozwijać by odzyskać niepodległość. Poeta wodzem narodu. Neoromantyzm.
1.6 BOLESŁAW LEŚMIAN
„Fala”
Fala to symbol duszy. W literaturze symbol to dwustopniowa konstrukcja językowa, słowo lub zespół słów oznaczające zjawisko, osobę, przedmiot, pojęcie abstrakcyjne. Opis tej fali odzwierciedla zjawisko przyrodnicze. Poeta traktuje falę jako osobę żywą (animizacja), wyposażoną we właściwości psychiczne. Narodziny - śmierć. Podlega takiemu samemu cyklowi jak osoba żywa. Obrazy:
1. konkretne przyrodnicze zjawisko
2. metaforyczność animizacja, fala to istota żywa
Utożsamienie istoty żywej ze zjawiskiem przyrodniczym. Fala jest jedna z wielu, bez cech szczególnych. Ogólność i konkretność. Są to cechy symbolicznej techniki. Wierny i konkretny opis. Interpretacja jest ogólna i gramatyczna konstrukcja zdań. Zdania oznajmujące. Wiedza zawarta w zdaniu jest oczywista. Zdania dotyczące duszy są pytające bo wszystko co jej dotyczy jest niejednoznaczne. Można to interpretować na różne sposoby. Fala może symbolizować życie człowieka, rozwój twórczości, epoki literackiej, emocje (gniew), pragnienia, marzenia dochodzące do jego zrealizowania. Symbol w literaturze nie daje się wyjaśnić jednoznacznie. Symbol to możliwości interpretacyjne określane przez charakter tekstu, kontekst pojawiania się w tekście. Elementy tej techniki to wieloznactwo, konkretność, ogólność, animizacja (nie zawsze).
68. ŻYCIE TAETRALNE I DRAMATYCZNE
U schyłu XIX wieku w polskim teatrze zachodzą zmiany. W Polsce i Europie proces tych zmian i przemian nazywany jest reformą teatru. Jerzy II von Miningen, książę Turyngii założył zespół MANINGENCZYCY. Powstał nowy typ teatru, którego cechowało:
1. zespołowość gry czyli odejście od kultu gwiazd, niewielkie role przypadały aktorom dużej miary.
2. autentyzm historyczny, treścią miała być przeszłość, autentyczność dotyczyła realiów typowych dla epoki., rekwizyty autentyczne
3. malarskość dekoracji, scena zbudowana zgodnie z prawdą
4. perfekcyjność inscenizacji, zrezygnowanie z improwizacji
Ten typ teatru to naturalizm.
Ryszard Wagner był kompozytorem, autorem oper, inscenizator utworów, teoretyk teatru. Teatr to dziedzina sztuki synkretycznej. Połączenie dziedzin sztuk w całość daje teatr. Teatr to najwyższe uosobienie człowieka.
Gerhard Hauptman był dramaturgiem i teoretykiem teatru. Jako pierwszy wprowadził objawy symbolizmu. Teatr wewnętrzny odchodzący od autentyzmu, perfekcja realizmu. Wszystko uproszczone, namiastka rzeczywistości. Żądał prawdy psychologicznej.
Maurycy Maeterling wprowadził symbolizm do teatru i dramatu. Treść dramatu była symboliczna - gest, nastrój, wyraz twarzy to były symbole.
Edward Craig podtrzymywał teorie Wagnera o autentyczności, twierdził, że kreatorem i stwórcą jest reżyser, Bóg teatru.
Konstanty Staniławski był założycielem teatru artystycznego (MCHAT), własne kompozycje i wyobrażenia o sztuce aktorskiej. Poszedł do naturalizmu. Aktorzy przeżywają swoje role i utożsamiają się z postaciami granymi przez nich.
W Polsce też zachodziły zmiany. Dzięki Tadeuszowi Pablikowskiemu teatr był popularny. Związany był on z Galicją. W 1893 został on dyrektorem teatru miejskiego w Krakowie. Naczelny propagator w Europie. Ważnymi ośrodkami teatralnymi był Lwów i Warszawa. W 1913 roku powstał Teatr Polski podtrzymujący nowatorstwo w Polsce. Posiadła Pablikowski przygotowanie teatralne praktyczne i teoretyczne. Współpracował z MEINGENCZYKAMI. Polsce chciał dać teatr symboliczny. Jego zasługą jest wprowadzenie na sceny polskie współczesnego światowego repertuaru. Nowym dyrektorem teatru miejskiego został Józef Kotarbiński. Wystawił on wielkie dramaty romantyczne. W 1901 „Dziady”, „Kordian”, „Nie-boska komedia”. Tu też odbyła się prapremiera „Wesela”. Kolejnym dyrektorem został aktor Ludwik Solski. Uwrażliwiony był na sztukę aktorską. Gdy on był dyrektorem odbyła się prapremiera „Moralności pani Dulskiej”.
Scenografia, zabudowanie przestrzeni scenicznej, dawniej tylko dekoracje. Tu prekursorem był Wyspiański. Aktywnym praktykantem był Karol Frycz. Intensywny rozwój dramaturgii w dwóch dziedzinach:
1. utwory symboliczne: „Wesele”, „Wyzwolenie”
2. utwory naturalistyczne: „Moralność pani Dulskiej”
Między nimi istniało wiele stadiów pośrednich. Stanisław Przybyszewski wywarł wpływ jako teoretyk dramatu i teatru. Wydał książkę „O dramacie i scenie”. Główny nacisk kładł na analizę psychologiczną: „Śnieg”, „Dla szczęścia”. Utwory te rzadko pojawiały się na scenie. Jan August Kisielewski autor utworów ukazujących krytykę filistrstwa - „W sieci”, „Karykatury”. Dramaty Tadeusza Ryttnera to „Głupi Jakub”, „W małym domku”. Był tropicielem konfliktów moralnych, ujawnienie swobody dla włsnej duszy. Tadeusz Miciński tworzył liryczne rozbudowane utwory. Nie wystawiano jego utworów ze względu na małe możliwości techniczne. „Termopile polskie”, „Kniaź Patiomkin”.
Włodzimierz Perzyński pisał komedie „Lekkomyśląca siostra”
Lucjan Rydel - „Betlejem Polskie” nawiązywał do idei romantyzmu.
69. PROZA EPOKI MODERNIZMU
69.1 „DZIKA KACZKA” - IBSEN
Ibsen był Norwegiem, który porzucił studia medyczne dla pisarstwa. Symbolizm, naturalizm, realizm to elementy wykorzystane przez „Dziką Kaczkę”. Inne utwory Ibsena to „Upiory”, „Wróg ludu”, „Nora czyli dom lalki”.

Związki między rodzinami:
1. byli kiedyś przyjaciółmi
2. nielegalny wyrąb lasu (jeden uniewinniony drugi skazany)
Odpowiedzialność skupiła się na starym Egdalu. Jego syn Hjalmar chciał przywrócić honor rodzinie. Człowiek przeciętny, mimo, że każdy widział w nim indywidualistę. Zachowywał się jak egoista oskarżając rodzinę o zdradę, nie umiał zachować się w towarzystwie. Nie panował nad sobą, nie przyznawał się do ojca. Otoczenie przypisywało mu cechy w które nie wierzył. Jako ojciec był kochający, chciał zapewnić córce przyszłość, córka odwzajemniała jego miłość (serdeczne powitania). Związek uczuciowy pomiędzy nimi był silny. Żył jednak w świecie ułudy, nieprawdziwym. Tak samo żyje Egdal.
1. poluje na strychu na króliki, myśląc, że poluje na niedźwiedzie
2. podtrzymuje marzenia
3. zamyka się w pokoju gdzie pije. Myśli, że nikt nie wie o jego nałogu. Ucieka przed rzeczywistością.
Gregers
Uważał za przeznaczenie głoszenie prawdy. Tylko przez prawdę i szczerość można żyć we właściwy sposób. Hjelmar opuszcza dom, czuje się oszukany, domyśla się, że Jadwiga nie jest jego dzieckiem. Polemika między Gregersem, a Relingiem. Uważa, że życie opiera ię na prawdzie i szczerości. Idealista. Absolutysta moralny, nie widzi kompromisu. Reling inaczej patrzy na te sprawy. Uważa, że należy czasem kłamać ponieważ człowiek wierzy w to co chce. Hjalmar wierzy, że jest wynalazcą. Pozwala mu to żyć we własnym świecie. Prawda nie jest człowiekowi niezbędna, ludziom potrzebne są złudzenia. Gregers jest winny zniszczeniu rodziny. Prawdę postrzega jako coś dobrego. Związek żony Hjalmara z ojcem Gregersa jest mało istotny. Należy dążyć do prawdy lecz nie za cenę ludzkiego cierpienia. Prawda jako siła niszcząca. Gregers to fanatyk prawdy, a jakikolwiek fanatyzm jest złem. Nie ogląda się na krzywdy. Ludzie są słabi psychicznie i potrzebują złudzeń, marzeń, które pozwalają cieszyć się życiem.
„Dzika Kaczka” to utwór realistyczny. Naturalizm i symbolizm. Realizm oparty na przeciętnej rodzinie, między nimi zachodzi związek przyczynowoskutkowy.
Naturalizm:
1. szczegóły, didaskalia
2. eksponowanie brzydoty i scen drastycznych
3. biogizm, walka o byt, cechy dziedziczne, prawa rządzące światem.
4. obiektywizm
Symbolizm:
1. Dzika Kaczka postrzelona wpada w wodorosty i gałęzie. Wyciągnął ją pies, a Egdalowie pomagają jej. Stwarzają „sztuczne” warunki życia. Egzystuje ona w koszu.
 podobieństwo losów dzikiej kaczki i Hjalmara (postrzelony przez zło starego Werle, wpada w wodorosty kłamstwa, a na powierzchnię prawdy wyciąga go Gregers), podtrzymywanie życia bez szczęścia, życie kaczki to egzystencja tak samo Hjalmar
2. Strych / wodorosty to symbole fałszu i kłamstwa, które oplatają i wciągają człowieka. Nie ma możliwości potem normalnego życia i całkowitego wyswobodzenia się
3. Ślepota na którą cierpi Werle, uczynił wiele zła
 Choroba jako kara.
 Wgłębianie się w ciemność, zło, które przesłania prawdę. Na chorobę cierpi też Jadwinia czyli im bardziej wchodzi w świat dorosłych traci szcerość i zagłębia się w świat fałszu i kłamstwa.
1.2 RELATYWIZM ETYCZNY W „ZBRODNI I KARZE” FIODORA DOSTOJEWSKIEGO
Relatywizm etniczny to względność wartości moralnych.
Powieść ta powstała w latach 1865-66.
1. autor miał długi (ciężka sytuacja finansowa)
2. negacja tendencji (modernizm - nowe wartości w obliczu natury)
Tłem wydarzeń jest obraz Petersburga, który wytwarza i wpływa na nastrój ludzi żyjących w nim. Dba autor o szczegóły. Ukazane dwie części miasta:
1. Biedna - mieszkają rzemieślnicy, studenci. Ulice są brudne i cuchnące. Domy zaniedbane, ludzie nędznie ubrani. Ludzie smutni, często popadają w alkoholizm. Brak perspektyw, klimat zniszczonego miasta, zniszczonych ludzi, nie mogą się wyrwać z upodlenia.
2. Bogata jest pełna zieleni i piękna. Miasto zadbane, a ludzie schludni i szczęśliwi.

Raskolnikow
Urodził się w biednej rodzinie szlacheckiej. Studiował prawo, ale zmuszony jest je porzucić bo ma problemy finansowe. Jest nadzieją rodziny. Niezrównoważony psychicznie, wyobcowany, nie ma przyjaciół. Czuje się kimś lepszym. Hipochondryk. Jest ateistą mimo, że wychowano go religijnie. Nie wierzy w Boga bo nie ma sprawiedliwości. Wrażliwy na niedolę innych. Osobowość skomplikowana. Ma o sobie wielkie mniemanie, ale jest wrażliwy - paradoks.

1.1.1 WIZJA SPOŁECZEŃSTWA
Społeczeństwo dzieli się na ludzi zwykłych i niezwykłych. Ci ostatni mają prawo zbrodni, zmian prawa gdyż mają predyspozycje. Ludzie normalni muszą podporządkować. Niezwykli mogą przekraczać prawo bo sami je ustanowii, mogą popełniać zbrodnię, poświęcać jednostkę dla ludzi. Naruszają stare prawa. Tworzą nowy świat, więc mogą sobie na to pozwolić. Cel uświęca środki. Oni mogą być mniej lub bardziej wybitni. Im „lepsi” tym większe mają prawa.

Poglądy te zbiegły się z wypowiedzią na temat Alony Iwanowny. Ograbia ona najuboższych. Jest skąpa, okrutna dla siostry. „wesz”. Jej zabicie to pożytek dla biednych. Rodia czuł się człowiekiem niezwykłym dlatego ją zabił. Za jej bogactwo chce pomagać biednym. Intencje szlachetne i altruistyczne. Chce udowodnić, że jest nieprzeciętny. Porównuje się do Napoleona. Pragnie dowieść swego charakteru. Dla postępu ludzkości może zabijać. Oni decydują o losie innych ludzi - władcy przyszłości. Zwykli ludzie są materiałem społeczeństwa.

1.1.2 POWIEŚĆ O PSYCHICE ZBRODNIARZA I O ZŁOŻONYCH MOTYWACH ZBRODNI
Motywy zbrodni
1. udowodnienie sobie przynależności do rasy panów
2. chce nieść dobro dla społeczeństwa. Za pieniądze lichwiarki chce uratować tysiące ludzi. Śmierć gnębicielki lichwiarki
3. Sprawdzić chciał własną moc, odporność na gnębienie sumienia, wyższość ponad przeciętność. Udowodnienie swej nieprzeciętności.
4. Próba własnych sił
5. Pomoc rodzinie. Dunia nie musiałaby wychodzić za mąż dla pieniędzy
6. Niesprawiedliwość. Był młody, a nie miał środków rozwoju. Starucha marnował tylko pieniądze.

Chciał być wyrachowany i zimny, dbać o szczegóły. Nie wytrzymał emocjonalnie tuż przed mordem. Zabił obie kobiety w szale i zdecydowaniu. Nie wszystko odbyło się tak jak planował. Komplikacje przy ucieczce. Śmierć Lizawiety tłumaczył jako przypadkową i konieczną (musiał móc uciec).

Cel mordu niespełniony
1. nie wykorzystał pieniędzy
2. słabe sumienie, emocje, zaburzenie równowagi psychicznej
3. nie był istotą wyższą (myślał i rozpamiętywał).

Rola Soni
 wskazywała mu drogę na zadośćuczynienie i pokutę przyznania, które uspokoi jego napięcie.
 dodawała mu otuchy, rozumiała go, nie czuł się samotny
 wiara i uczucie, szansa przetrwania na Syberii
Uosobienie dobra. Jej zawód to forma ofiary. Kocha ludzi, uważa, że każdy jest potrzebny i nikogo nie należy wywyższać. Uświadomiła niedorzeczność idei Raskolnikowa. Wiedząc, że jest niezbędna dla Rodii idzie z nim na zesłanie. Udowodniła mu, że nie ma altruizmu gdy w grę wchodzi cierpienie innych. Jej wpływ skruszył opór Rodii. Pojechała za nim bo kierował nią miłość, dobro i szlachetność. Odpowiedzialna za nawrócenie grzesznika.

Syberia
Zachodzi w nim przemiana wewnętrzna. Zaczyna czuć potrzebę człowieka (Sonię). Czeka go całe życie, które spędzić chce z Sonią. Stał się bardziej pokorny wobec ludzi i boga - miał cel życia. Zło może zostać zniszczone przez dobro i szlachetność, a nie przez przemoc.

Początkowo Raskolnikow uważał, że wolność to prawo do czynienia wszystkiego. Po pewnym czasie zrozumiał, że nie ma wolności całkowitej bo trzeba brać pod uwagę ograniczenia moralne. Rodia powrócił do Boga. Zalety Soni przypisywał religii w którą ona bezgranicznie wierzyła. Jego pierwotna ideologia doprowadziła go do cierpienia, a on chciał być szczęśliwy. Widział jej wewnętrzną radość i też taki chciał być. Metamorfoza człowieka pogodzonego z naturą.

Jest to kryminał nietypowy bo ukazana jest psychika zbrodniarza i analiza zbrodni. Zbrodnia to pretekst do analizy postaw ludzkich wobec zła. Powieść psychologiczna. Proces myślowy i analiza postępowania.
Powieść polifoniczna jest prawie bez narratora. Charakterystyka poprzez dialogi.
Wnętrze bohatera prezentowane jest przez wprowadzenie lustrzanych postaci realizujących działanie.

Swidrygajłow
Sprytny, przebiegły, zdemoralizowany, znudzony życiem. Nagina prawo. Wyrachowany, rozpustny, lubieżny. Dąży do celu.
Łużyn
Egocentryk, poczucie wyższości, skąpy i wiecznie niedowartościowany. Lubił gdy ktoś był mu oddany, pokorny i posłuszny. Władczym, niegodziwiec, wyrachowany. Lubił manipulować innymi, rządny fortuny.

W momęcie podjęcia decyzji o morderstwie i wizyta u lichwiarki
Walka z wahaniem i jednoczesna pewność postanowienia. Lęk obawa ciała i emocji. Zabił w napadzie szału. Ogarnęła go panika wraz z roztargnieniem. Widok trupa napawa go grozą. Przestaje myśleć logicznie. Narastał w nim strach, że ktoś go nakryje. Emocje stworzyły urojenia. Zwraca uwagę na szczegóły w przebłysku świadomości. Obrzydzony czynem. Czuje roztargnienie po drugim morderstwie.

Anatomia zbrodni i psychika zbrodniarza
Anatomia zbrodni ukazana jest przez szczegółowy opis mordu i psychiki mordercy. Wewnętrzny spór i reakcje po kilku dniach od morderstwa. Życie z piętnem zbrodni. Odcięcie od świata i rozpamiętywanie. Pragnie bez skutku zapomnieć. Zachowuje się jak opętany. Działa w zamroczeniu, a kierują nim emocje. Chce ukryć dowody, zmazać ślady mordu. Strach przed zdemaskowaniem. U innych w słowach i czynach szuka aluzji. Podejrzliwy, zamknął się w sobie. Osaczony. Posępny i ponury. Wolał być sam. Żył w ciągłe w niepewności, histerii, skrajności emocji. Świadomy tej sytuacji. Samotny.

Porfiry i Rodia
Porfiry wprowadza Rodię w obłęd. Prowadzą ciągłą walkę intelektualną. Rodia zdominowany jest przez emocje i nie mógł racjonalnie rozpatrywać dyskusji. Porfidia był doświadczonym detektywem i znał reakcje mordercy na aluzję. Rodia gubił się we własnych słowach i tracił orientację. Był atakowany i musiał się bronić. Doprowadziło to do przyznania się do winy. Nie wytrzymałby dłużej. Zachował reszty dumy, nie wyrzeka się swej wyższości. Chce zakończyć ten rozdział życia. Po przyznaniu się do winy emocje odeszły. Opowiada o wszystkim ze szczegółami. Pozbywa się wiedzy o mordzie. Pozostaje pusty. Równowaga psychiczna powraca.

Kara
Nietypowa skrucha. Nie potępia czynu, ale ma świadomość, że nie był do tego zdolny. Potem dopiero pod wpływem Soni jego pragnienie pokuty i kary powraca. Mówi o rzeczach w sądzie, które może zataić i nieobwiniać siebie. Mówi dokładną prawdę. Dzięki temu rehabilituje się we własnych oczach. Powraca spokój sumienia. Powieść ta jest analizą istoty kary.
1.3 „LORD JIM” - JOSEPH CONRAD (KORZENIOWSKI)
Korzeniowski młodo się usamodzielnił. W wieku 38 lat zadebiutował jako literat. W literaturze istnieje jako Józef Conrad. W świecie powieści jego siłą napędową jest zbiór wydarzeń. Śledzenie wewnętrznych filozofii człowieka, poznanie prawdy o nim. Trudne w odbiorze.

1.3.1 TRESĆ
Syn proboszcza. Jeden z pięciu synów. Nauczył się sumienności i rzetelności. Czytał literaturę przygodową, był skłonny do marzycielstwa. Pociągało go morze był ogarnięty żądzą przeżycia przygód. Myśli, że morze czyni z człowieka silnego i odważnego mężczyznę. Kształcił się w kierunku marynarki. Po skończeniu szkoły został oficerem i praktykował na statku. Podczas praktyk wydarzył się wypadek, a on nie mógł brać udziału w akcji ratunkowej. Nie zdążył. Czuł się zawiedzony, pokrzywdzony, gorszy, stracił okazję na sprawdzenie się. Został oficerem i zaciągnął się na statek. Po wypadku przebywał w szpitalu. Został pierwszym oficerem na „Patnie”. Stary, zżarty rdzą parowiec. Załoga to ludzie nieodpowiedzialni i rozpijaczeni. Kapitanem Niemiec. Był on niemiły. Mechnik był szubrawcem. Byli bez honoru i zasad. Nie dbali o załogę. Niedbali w zawodzie. Pewnego razu statek wypełnili pielgrzymi (Maleje). Był statek przeciążony (800 osób). Statek wpadł na coś. Utworzyła się dziura, przez którą dostała się woda. Podejrzewano, że był to wrak statku. Wszyscy byli pogrążeni we śnie. Załoga gdy zorientowała się w sytuacji postanowiła ratować siebie. Wpadli w panikę, a Jim przyglądał się temu. W ostatniej chwili wskoczył na łódź odpływając z nimi. Myśleli, że statek zatonął. Decyzja Jima była bezwolna i nieświadoma. Skoczył nie myśląc o tym, był przerażony pod wpływem emocji. Uległ panice, chwili, impuls, odruch, który zaciążył na jego dalszym losie. Brak usprawiedliwienia dla ucieczki załogi. Na szczęście nikt nie utonął, odratowano wszystkich. Wina pozostała. Statek odratowany był dowodem ich winy - sprzeniewierzenie się kodeksu marynarzy. Jedynie Jim poczuwał się do odpowiedzialności. Stawia się do sądu, odpowiada na pytania, przyjmuje swój los. Był honorowy, miał wyrzuty sumienia i zasady. Nie chciał być traktowany jak pozostała, załoga. Miał świadomość winy. Poddał się, poniżył. Stawił na sąd. Wyrok - pozbawienie dyplomu oficerskiego. Nie mógł pływać, wykonywać tego zawodu. Kara niewystarczająca. We własnym sumieniu chce rehabilitacji za nie moc opanowania własnego strachu. Dalsze losy to rehabilitacja, pozyskanie zaufania innych ludzi. Tułaczka, wędrówka, zmiana pracy. Wszędzie jest prześladowany przez złą legendę. Jim chce zapomnieć, ale wszędzie spotyka kogoś kto przypomina mu o tej tr

Dodaj swoją odpowiedź
Język polski

Młoda Polska - opracowanie epoki.

1] Ramy czasowe epoki
Periodyzacja epok literackich, jest zawsze sprawą umowną w wypadku Młodej Polski wywołuje wiele sporów. Niektórzy uważają początek epoki rok 1887[ załozenie tygodnika "życie" ]. Inną datę opublikowani...

Język polski

Młoda Polska - opracowanie epoki.

Mloda polska ? tak zatytulowany był cykl utworow A. Gorskiego publikowanych w 1898 w krakowskim Życiu, nazwa wymyslona i przyjeta przez pisarzy tego okresu.
Modernizm poprzez te nazwe artysci manifestowali nowoczesnosc i przelomowosc swej szt...

Język polski

Młoda Polska - opracowanie wraz z lekturami.

DATY I NAZWA – Za początek Młodej Polski uważa się koniec XIX wieku, (rok 1890) kiedy to ukazują się pierwsze tomiki polskich modernistów (debiut K.PTetmajera, Andrzej Niemojewski, Franciszek Nowicki). Koniec wyznaczył koniec pierwszej woj...

Język polski

Opracowanie epoki Młoda Polska

Młoda Polska
Charakterystyka wstępna.1)Nazwy stosowne dla określenia literatury oraz nowych trendów w sztuce przełomu XIX i XX w. (rozwijającej się w latach 1881-1918): a) Młoda Polska-od cyklu artykułów napisanych przez A. Górskiego...

Język polski

Opracowanie epoki barokowej.

Barok.
Podłoże rozwoju literatury barok.
1. Barok (od portugalskiego barocco- perła nieoszlifowana)- nowy prąd w literaturze i sztuce, który w zestawieniu z renesansową harmonią kojarzono początkowo z cywilizacyjnym cofnięciem się...