Obywatelstwo polskie i unijne.

Człowiek jako istota żyjąca we wspólnocie jest związany nie tylko z różnymi grupami społecznymi, do których należy, lecz także z państwem. Więź prawną jednostki i państwa określa się jako obywatelstwo. Objawia się ono poprzez funkcjonowanie systemu obustronnych praw i obowiązków: obywateli wobec państwa i państwa w stosunku do obywateli. Pojęciem określającym właściwą postawę jednostki wobec państwa oraz jej zaangażowanie w sprawy publiczne jest obywatelskość. Znaczenie tego terminu oddaje przykład autorstwa Arystotelesa. Grecki filozof porównał państwo do okrętu, an którym żeglarze sprawują różne funkcje: wioślarza, sternika itd. Łączy ich jeden cel-bezpieczne prowadzenie statku. Podobnie obywatele, mimo różnic, powinni zawsze mieć na względzie przede wszystkim dobro ogółu. Istnieją dwa sposoby nabycia obywatelstwa: tzw. prawo krwi, stosowane w większości współczesnych państw-dziecko nabywa obywatelstwo, rodziców bez względu na miejsce urodzenia, tzw.prawo ziemi-nabycie obywatelstwa dokonuje się z chwilą urodzenia na terytorium danego państwa, a także wtedy, gdy dziecko zostaje tam znalezione, a jego rodzice są nieznani. Uzyskanie obywatelstwa może natomiast nastąpić w wyniku decyzji odpowiedniego organu państwowego lub założenia oświadczenia przed jednostkę. Naturalizacja czyli wydanie decyzji o nadaniu obywatelstwa, jest możliwa np. w wypadku odpowiednio długiego czasu przebywania cudzoziemca na terytorium danego kraju. Opcja zaś dotyczy sytuacji, kiedy np. małżonkowie są obywatelami różnych państw lub gdy człowiek musi wybrać jedno z przysługujących mu obywatelstw. Większość krajów, w tym Polska przyjmuje w takich sytuacjach zasadę wyłączności-wyklucza możliwość łączenia praw wynikających z posiadania przez jednostkę więcej niż jednego obywatelstwa. Sposoby jego uzyskania opisano w Konstytucji RP. Regulacje te dotyczą jednak tylko dwóch najczęstszych sytuacji: nabycia obywatelstwa przez urodzenie oraz naturalizacji cudzoziemca w wyniku decyzji prezydenta. W naszym kraju przyjęto następujące zasady: obywatelstwo polskie nabywa każda osoba, której przynajmniej jedno z rodziców było obywatelem polskim w momencie jej urodzenia; nie ma znaczenia fakt, czy urodziła się ona w Polsce, czy też poza granicami; akt urodzenia dziecka musi jedynie zostać zarejestrowany w urzędzie stanu cywilnego, zawarcie małżeństwa przez obywatela polskiego z cudzoziemcem nie powoduje zmian obywatelstwa żadnego z małżonków; jeżeli człowiek zdecyduje się zmienić obywatelstwo, nie skutkuje to zmianą obywatelstwa jego współmałżonka, nadanie obywatelstwa polskiego rodzicom powoduje uzyskanie go przez dzieci pozostające pod ich opieką rodzicielską; jeśli jednak dziecko ukończyło 16 lat, do nabycia obywatelstwa polskiego konieczna jest tego zgoda, wyrażona w odpowiednim oświadczeniu. Obywatele innych państw, którzy legalnie mieszkają na terenie Polski od co najmniej pięciu lat, mogą starać się o nadanie obywatelstwa polskiego poprzez naturalizację, występując z wnioskiem w tej sprawie do prezydenta. Obywatele polscy mogą natomiast wnioskować do prezydenta, o wyrażenie zgody na zrzeszenie się obywatelstwa. Obywatelstwo unijne zostało ustanowione traktatem z Maastricht w 1992 r. Polacy uzyskali status obywateli UE wraz z przystąpieniem do niej naszego kraju. Obywatelstwo polskie nie zostało wtedy zlikwidowane czy zastąpione nowym, lecz rozszerzone o dodatkowe uprawienia. Należą do nich m.in.: prawo do korzystania z opieki dyplomatycznej i konsularnej państwa członkowskiego UE wszędzie tam, gdzie Polska nie ma własnych przedstawicielstw dyplomatycznych, możliwość swobodnego poruszania się na obszarze krajów należących do Unii, prawo do zamieszkania w dowolnym kraju członkowskim, możliwość podjęcia legalnej pracy na terenie Unii, prawo do udziału w wyborach deputowanych do Parlamentu Europejskiego, prawo do udziału w wyborach lokalnych w kraju zamieszkania, możliwość składania petycji do Parlamentu Europejskiego i skarg do europejskiego rzecznika praw obywatelskich. Obywatelstwa Unii Europejskiej nie można się zrzec, ponieważ obywatel każdego kraju członkowskiego jest jednocześnie obywatelem UE.