Pedeutologia

PEDEUTOLOGIA

Pedeutologia : wiedza o nauczycielu, dział pedagogiki który zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi nauczycieli tj.;
- ich osobowość
- doboru do zawodu
- statusu i kompetencji
- kształcenia i doskonalenia
- pracy zawodowej

ETAPY ROZWOJU PEDEUTOLOGI

1. Idea służby nauczycielskiej i powinności nauczyciela.
2. kompetencje zawodowe (bardziej związane z orientacja pozywistyczną)
3. prawomocność wychowawczej integracji wychowania ( zmiana na badania humanistyczne występujące przeciwko urabiania, dialogu:

PREKURSORZT PEDEUTOLOGI
1. Marek Kwintylian (ok. 35-95 rok n.e.)
2. Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572)
3. Grzegorz Piramowicz (1735-1801)
4. F.A Diesterweg (1790-1866)
5. Euszbietti (włoski psycholog) po raz pierwszy użył nazwy „pedeutologia)

PEDEUTOLOGIA- początki
Na przełomie 1931/32 powołano komitet ds. „Zagadnień kształcenia nauczycieli” przy Międzynarodowej Lidze Nowego wychowania.
Komitet ten wypracował listę problemów które stały się podstawowe dla tworzenia nowej subdyscypliny pedagogicznej:
 selekcja kandydatów do zawodu nauczycielskiego
 nauczanie nauczycieli winno być zindywidualizowane
 metody kształcenia w zakładach nauczycieli winne być aktywne, umożliwiające kandydatom wyrobienia samodzielności
 w trakcie studiów młodzież powinna poznawać środowiska, z których rekrutować się będą ich przyszli nauczyciele
 kształcenie winno zapoznać się z praktycznymi metodami poznawania dzieci w szkole i poza nią
 kandydatom należy umożliwić poznawanie siebie i dzieci
 praktyka zawodowa powinna mieć charakter osobistego doświadczenia
 kształtowanie nauczycieli winno być nastawione na rozwój samodzielności myślenia kandydatów
 w kształtowaniu nauczycieli należy zmierzać do rozwijania pełniej osobistości kandydatów

POCZĄTEK PEDEUTOLOGI W POLSCE

Józef Mirski „projekt nauki o nauczycielu czyli pedeutologia” 1932.
-techniczny czy twórczy charakter pracy nauczyciela,
-pedeutologia jako konsekwencja „odkrycie dziecka”

SYSTEMATYKA PEDAGOGIKI WG J. MITSKIEGO
1. filozofia wychowania
2. nauka o wychowaniu
3. teoria wychowania
4. sztuka i technika wychowania (w tym dziale mieści się pedeutologia )

NAUCZUCIEL- ewolucja pojęcia

1. jak ewoluuje pojęcie „nauczyciel”?
2. Jakie są teoretyczne ujęcia osoby nauczyciela
3. jak zmieniają się zawodowe funkcje nauczyciela?

 Starożytność do nauczania wystarczyła znajomość treści, które były przedmiotem nauczania, a umiejętność przekazu traktowano jako dar.
 Średniowiecze kształtowanie nauczycieli do szkół elementarnych i średnich.
 1773 r. powstaje Komisja Edukacji Narodowej która tworzy odrębny „stan nauczycielski” kształceniem nauczycieli zajmuje się Akademia Krakowska i Akademia Wileńska, a do szkół parafialnych nauczycieli kształcą seminaria nauczycielskie.
 XIX wiek- Jan Fridrich Herbart stworzył seminarium, nauczycielskie na Uniwersytecie w Królewcu, w którym kształcono merytorycznie i metodycznie nauczycieli.
 XX wiek „odkrycie dziecka” i „odkrycie nauczyciela”. Akcentuje się ideę „wielostronności Kształcenia” w przygotowaniu zawodowym nauczycieli
 Współcześnie edukacja nauczycieli nie ma postaci finalnej, jest ustawiczna.

DEFINICJA NAUCZUCIELA

Nauczyciel jest to „odpowiednio przygotowany specjalista do prowadzenia pracy, dydaktyczno-wychowawczej (nauczającej) w instytucjach oświatowo wychowawczych (szkołach, przedszkolach kursach pozaszkolnych i poszkolnych)”
(S. Wołoszyn 1993)

Nauczyciel to (…) ktoś kto uczy innych, przekazując im wiadomości, bądź naucza kogoś jak ma żyć (W. Okoń 1991)

ROLE NAUCZYCIELA
1. PRZEWODNIK I DORADCA w świecie wiedzy, wartości, w życiu praktycznym
2. TLUMACZ : który objaśnia rzeczywistość, ułatwiając jej zrozumienie, tak by podejmowanie przez młodych ludzi wybory były, rezultatem samodzielnej decyzji uczy samodzielności

Teoretyczne ujęcie osoby nauczyciela w historii pedeutologii można wyróżnić 5 ujęć osoby nauczyciela
1. psychologiczne
2. technologiczne
3. humanistyczne
4. socjologiczne
5. pedagogiki krytycznej

Idealna struktura osobowości idealnego nauczyciela wg J.W. Dawida

1. Jan Władysław Dawid (1859-1914) „o duszy nauczyciela” wprowadza pojęcie „miłość duszy” na które składają się cechy: poczucie odpowiedzialności, obowiązkowość, dążenie do doskonałości wewnętrzna prawdziwość, moralna odwaga, gotowość do pokonywania trudności i ponoszenia ofiar.
2. Zygmunt Mysłowski (1890-1971) posługiwał się pojęciem TALEN. Wg niego talent jest wrodzoną dyscypliną psychofizyczną dzięki której osobnik pewne szczególne typy działalności (…) uprawiać można bardziej wychowanie niż inne. Dominującą właściwością TALENTU jest kontaktowość swoisty sposób porozumiewania się dwóch osób poprzez istniejący miedzy nimi oddźwięk psychiczny, wspólnotę znaczeń, odczuć i reakcji. „kontaktowość” ułatwiają
-żywość wyobraźni
-instynkt rodzicielskiej
-zdolność do ekspresji uczuć
-nastawienie psychiki na zewnątrz

3. Stefan Szuman: talent to zespół pewnych zdolności tj.: określonych cech psychicznych ( w silnym natężeniu, dzięki którym wykonujemy pewne czynności na wysokim poziomie)
Najważniejsze właściwości osobowości nauczyciela:
 Bogactwo osobowości czyli czym dysponuje, co zgromadził i co ma do rozdania
 Umiejętność dysponowania bogactwem osobowości tj. czy chce i umie rozdawać to co posiadał, i czy czerpie z tego radość
 Dojrzały charakter, wolny etycznie, rozległa wiedza „piękne dusze”

4. Mieczysław Kreutz : wyróżnia cechy osobowości dobrego nauczyciela
 Cechy specyficzne: miłość ludzi oraz skłonność do społecznego oddziaływania
 Cechy niespecyficzne : poczucie odpowiedzialności, obowiązkowość wewnętrzna prawdziwość, moralna odwaga.
 Zdolności sugestywne- właściwość fizyczna: wygląd, brzmienie głosu, pewna doza aktorstwa. Osoby o takich cechach charakteryzuje pewność siebie, wiara w siebie, bezkompromisowość i profesjonalność działania.

UJĘCIE TECHNOLOGICZNE- kwalifikacje zawodowe jak struktura kompetencji.
Za główną kategorię w odniesieniu do nauczyciela uważa się kompetencje czyli zdolność i gotowość podmiotu do wykonywania zadań na oczekiwanym poziomie.
Starano się dokonać specyfikacji czynności zawodowych nauczyciela, które wskazują na jego kompetencje zawodowe.
UJĘCIA TECHNOLOGICZNE
N.A. Flanders wyróżnił 9 typów zachowań służących do kategoryzowania interakcji z nauczyciel-uczeń.
Siedem z nich dotyczy zachowań nauczyciela akceptuje sany emocjonalne uczniów, nagradza, wykorzystuje pomysły uczniów zadaje pytania, naucza, udziela wskazówek wyraża uwagi krytyczne) , dwa- zachowania werbalne uczniów ( reaguje na zadawanie pytania, wyróżnia własną inicjatywę)

Józef Kozłowski: w sylwetce dobrego nauczyciela wyróżnia się trzy warstwy:
1. zawodowe tj. ukierunkowanie na działalność oświatową, ogólną orientację polityczna, system wartości, wiedza pedagogiczna
2. specjalność: wiedza, umiejętności, postawa
3. cechy osobiste: temperament, aspiracje, zakres i nasilenie aktywności, styl pracy, podatność na innowacje, twórcze działanie.

UJĘCIE HUMANISTYCZNE: prymat indywidualności nauczyciela.

To nowa jakość refleksji pedentologicznej wiąże się z następującymi sprawami:
 odmienne rozumienie człowieka jest on autonomiczną, niepowtarzalną całością, która realizuje się koncentruje na drugim człowieku
 odmienne rozumienie poznana wiedza wyrasta z doświadczenia osobistego podmiotu
 odmienny stosunek do kształtowania to niekumulowanie wiedzy ale forma komunikacji interpersonalnej.

Dobry nauczyciel to przede wszystkim dobry człowiek życzliwy ludziom o niepowtarzalnej osobowości, co sprawia, że jest osobą, znaczącą, ważną dla ucznia.

Dobra edukacja nauczycieli musi zmierzać do wydobywania różnic pomnożenia indywidualności. Zajmuje się osobowością adeptów do zawodu nauczyciela. Chodzi tu o wiedzę o sobie, percepcje siebie, samoocenę, samoakceptacje poczucie własnej wartości. Studia mają dostarczyć takich doświadczeń, które wzmacniają przyszłego nauczyciela, czynią go otwartym na dziecko, uczą nawiązywać relacji interpersonalnych, prowadzić dialog, prowadzić do kompromisu, łagodzić spory i konflikty, budzić ciekawość świata i ludzi.

UJĘCIE SOCJOLOGICZNE- wyznaczone rolą zawodową.
Rola Społeczna
 jest faktem zastałym, istnieje, nim ktoś się w nią wcieli
 jest faktem zewnętrznym- osoba Samoa jej nie tworzy
 wyznacza postępowanie
 jest rezultatem uczenia się, należy ją przyswoić.
 Role są różnie pełnione, w zależności od predyspozycji ludzi.

UJĘCIE PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ- nauczyciel „transformaty wnoś intelektualna”

Trans formatywność pojmuje się jako aktywność nauczyciela na przecz dokonywanych zmian w edukacji, a także w środowisku społecznym.

Jakie są przejawy trans formatywności nauczyciela intelektualisty?
 Nauczyciel jest aktywnym uczestnikiem procesu edukacyjnego działającym na rzecz demokracji.
 Nadrzędnym elementem nauczyciela jest uczenie wychowanka umiejętności krytycznego czytania tekstów „mówienia własnym głosem”, oraz dostarczeniem uczniom przeświadczeń „że liczy się” w procesie edukacyjnym
 Pojmowanie szkoły jako czynnika zmiany społecznej dokonującej się poprzez wyzwolenie sił twórczych w nauczycielu i w uczniu celem rozwiązywania realnych problemów środowiska szkolnego.
 Rozumienie krytyki jako „narzędzia” działań konstruktywnych, czego wyrazem jest łączenie języka sprzeciwy oporu z językiem możliwości
 Traktowanie szkoły jako strefy publicznej, gdzie ścierają się różnorodne stanowiska, gdzie w drodze dialogu negocjuje się, aktywność i odwaga są wspierane, a nie tłumione
 Przywiązywanie wagi, do selekcji do zawodu.
 Studia nauczycielskie powinni podejmować najzdolniejsi.


Ujęcie Cechy
Psychologiczne Idealna struktura cech osobowości nauczyciela
Technologiczne Kompetencje przesądzające o sprawnie działającym nauczycielu
Humanistyczne Indywidualność, indywidualność nauczycieli
Socjologiczne Rola zawodowa jako struktura oczekiwań w postaci zasad działania norm
Pedagogiki krytyczna Zaangażowanie nauczyciela na zmiany w sferze publicznej

WŁAŚCIWOŚCI DOBREGO NAUCZYCIELA
• Bogactwo osobowości (czyli min., wrażliwość, tolerancja, wysokie wartości moralne, cierpliwość) szerokie zainteresowania oraz pragnienie zaspokojenia potrzeb rozwojowych.
• Obowiązkowość poczucie odpowiedzialności, wytrwałość w działaniu i dążeniu do realizacji wyznaczonych celów, emocjonalna równowaga i społeczna dojrzałość.
• Życzliwość dla ludzi chęć poznania i zrozumienie ich potrzeb, gotowość służenia i radzą niesienia im pomocy;
• Umiejętność nawiązywania kontaktów z innymi pozytywnego oddziaływania na otaczające środowisko;
• Umiejętność twórczego działania, postępowanie adekwatne do zróżnicowanych wymagań sytuacyjnych, aktywny udział w rozwiązywaniu problemów społecznych dotyczących nauczania i wychowania.

FUNKCJE ZAWODOWE NAUCZYCIELA –EWOLUCJA
1. Od przekazy wiedzy do uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjonalnej. Odwrócenie kolejności w układzie „opanowanie wiedzy- zdobycie umiejętności jej tworzenia” zadaniem nauczyciela jest nie tyle przekazywanie wiedzy, ile organizowanie procesu uczenia się uczenia, tak by nauczył go umiejętności wartościowania odnajdywania i tworzenia sensu w świecie, w którym dominuje wieloznaczność, niepewność, wzajemne przenikanie się
*kompetencje meta biologiczne są podstawą samodzielności poznawczej. Informacje które samodzielnie się tworzy, różnicuje, poddaje przeróbce myślowej maja większy wpływ na nasze zachowanie, niż informacje przekazywane (uczymy się na błędach)
*kompetencje aksjologiczne: stwarzają możliwość odkrywania i nadawania znaczeń własnemu działaniu.
2. od sterowania do inspirowania rozwoju.
Inspirowanie do rozwoju wymaga od nauczyciela
• refleksyjności w działaniu
• namysłu nad własnymi decyzjami
• ograniczenie postaw dyktatu, na rzecz porozumienia,
• dialogu
• kompromisu
• uznania indywidualności ucznia
3. od prostego przekazu do rozprowadzenia uczenia się w świat wiedzy.
Od transmisji wiedzy do opanowania metody tworzenia wiedzy np., poprzez stosowanie metody myślenia problemowego, poprzez umiejętność rozwiązywania problemów

4. od funkcji przekazu wiedzy do czynienia ładu w informacjach.
Jak z fragmentarycznych, często zniekształconych informacji zbudować zintegrowany obraz świata?
Wymagane są do tego umiejętności które są efektem edukacji fizjologicznej oraz edukacji moralnej.
• edukacja filozoficzna umożliwia widzenie całościowe rzeczywistości chodzi o umiejętność zadawania pytań filozoficznych czy filozoficznego rozważania, po to , by nadawać światu integralność, tak potrzebną w świecie chaosu,
• edukacja moralna jest próba tworzenia ładu na podstawie wartości uniwersalnych
5. od dominacji intelektu do równowagi świata myśli i uczuć w edukacji szkolnej.
Raport Międzynarodowej Komisji Do Spraw Edukacji dla XXI wieku Edukacja „ Jest W Niej Ukryty Skarb” wskazuje na 4 filary edukacji.
I. UCZYĆ SIĘ, ABY WIEDZIEĆ: ten filar rozumiany jest jako opanowanie umiejętności koncentracji, zdolności przywoływania wcześniej zdobytych danych, informacji, wiedzy, stosowanie różnych procedur poznawczych ( indukcyjnych i dedukcyjnych) oraz różnych operacji myślowych prowadzących do tworzenia i zmiany reprezentacji poznawczej świata w umyśle, czyli tworzenie pojęć)
II. UCZYĆ SIĘ, ABY DZIAŁAĆ: ten filar ucznia się jest bardziej związany z kształtowaniem przydatności do zatrudnienia. Od kandydata oczekuje się nie tylko określonego poziomu wykształcenia technicznego lub humanistycznego, ale głównie gotowość uczenia się, dyspozycyjność umiejętności społecznych związanych z pracą w zespole i przydatnych w procesie komunikowania się ( komputer, Internet, języki obce)
III. UCZYĆ SIĘ ABY ŻYĆ WSPÓLNIE: ten filar wiąże się z wychowaniem do harmonijnego współistnienia z innymi. W tym celu należy kształtować kompetencje mediacyjne i negocjacyjne przydatne w rozwiązywaniu konfliktów, podstawy tolerancyjne i akceptacji dla odmienności.
IV. UCZYĆ SIĘ ABY BYĆ: w krajach wysokorozwiniętych, w których ludzie nie mają problemów z zaspokojeniem podstawowych potrzeb, problemu deficytu sensu życia staje się jednym z najważniejszych problemów społecznych. W tym kontekście edukacja może z nadaniem życiu indywidualnego sensu i znaczenia.
6. od alternatywy do dialogu.
„Alternatywa” przeciwstawnia coś, czemuś, coś nakazuje, od czegoś odwodzi. Jest to sposób rozwiązywania problemów w sytuacjach prostych, dokładnie określonych.
Obecnie sytuacje są nieokreślone, dynamicznie. Dlatego umiejętności dialogiczne, osiąganie kompromisu to sprawności niezbędne w pracy nauczyciela. Jego zadaniem jest kształtowanie tych umiejętności u uczniów tak, by dialog stał się sposobem łagodzenia napięć między stronami.

NA JAKIE FUNKCJE ZWRACAJĄ OBECNIE UWAGĘ PEDEUTOLODZY?
1. funkcję informacyjno- kształcące: nauczyciel przekazuje uczniom wiedzę z zakresu różnych przedmiotów kształtuje ich umiejętności nawyki poznawcze, kształtuje światopogląd itp.,
2. funkcje praktyczno – zawodowe: które realizują nauczyciela szczególnie w szkołach zawodowych, przekazuje uczniom wiadomości związane z konkretna działalnością produkcyjną kształtując ich umiejętności i nawyki specjalistyczne ułatwiające przygotowanie do pracy.
3. funkcje społeczno- zawodowe: wynikające z faktu, że nauczyciel w procesie dydaktyczno- wychowawczym przygotowuje uczniów do udziału w życiu społecznym;

Przygotowanie to winno polegać na planowym organizowaniu przez nauczyciela życia i pracy uczniów w szkole i środowisku.

WŚRÓD RÓŻNYCH FUNKCJI NAUCZYCIELA A. JANKOWSKI 2002 WIMIENIA:

• organizowanie życia klasy w toku lekcji;
• mobilizowanie uczniów do nauki;
• udzielenie pomocy uczącym się
• doradzanie uczniom i udzielenie im wsparcia
• rolę eksperta: nauczyciel pomaga uczniom w zakresie nauczanego przedmiotu

DO ZASADNICZYCH FUNKCJI I ZADAŃ NAUCZYCIELA J. KUŹMA (2005) ZALICZA:

• nauczanie i organizowanie procesu uczenia się;
• organizowanie wychowanie i wspierania się wychowanków i ich rozwoju i kształtowaniu problemów edukacyjnych i życiowych;
• opieka nad młodzieżą, diagnozowanie, socjalizacja, i resocjalizacja
• współpraca z rodziną i środowiskiem lokalnym oraz innymi instytucjami edukacji równoległej;
• sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych dzieci i młodzieży

NAUCZYCIEL PRZYSZŁEJ SZKOŁY:
Zjawiska zachodzące w społeczeństwie informacyjnym
• globalizacja gospodarki w sieci (pozostających we wzajemnych związkach)
• zachowanie tożsamości narodowej, etnicznej i grupowej jako źródło sensu

1. kształtowanie przekonania i uniwersalnym charakterze osoby ludzkiej

CECHY NAUCZYCIELA PRZYSZŁEJ SZKOŁY WG ZB. MELOSIKA
1. respektuje idee pluralizmu kulturowego
2. posługuje się dialogowi w relacjach społecznych
3. walka technokratyzmu i konsumerytyzmu
4. posiada zdolności antycypacyjnego, postrzeganie świata
5. dysponuje umiejętnością alternatywnego prognozowania procesów globalnych
6. posiada gotowość do działań dynamicznych i myślenia w konwencji systemowej
7. potwierdza zgodność własnej tożsamości z problemami świata i posiadaniem autentycznych dyspozycyjnych do współdziałania w jego doskonaleniu.

-zawód nauczyciela zawód szlachetny
-postać idealna
-ma być sprawiedliwy

Osobowości, dylematy
Wg. Krzysztofa Konarzewskiego: Osobowość
1. nie jasna
2. wewnętrznie nie spójna
3. psychologicznie trudna
4. nie zgodna z wszystkimi ważnymi innymi rolami

niejasność roli to brak uzgodnionych a zarazem konkretnych, wymiernych kryteriów zawodowej doskonałości.
Role minimalnej niejasności
-chirurg

Rola o maksymalnej niejasności
-piosenkarz

• wewnętrzna niespójność roli: rola jest wewnętrznie niespójna gdy składają się na nią takie oczekiwania że w danych warunkach spełnienie jednych wyklucza spełnienie innych.

Oczekiwania wobec nauczyciela
1. wspomaganie rozwoju indywidualnego ucznia: od nauczyciela wymaga się aby poznał wszechstronnie ucznia umiał określić jego mocne i słabe strony. Na tej podstawie tworzy sztuczny świat i robić tak aby wykorzystywać dobre strony ucznia.
2. Utrwalenie porządku społecznego: u podłoża leżą trudności, nierówności ekonomiczne i inne (szkoły elitarne i inne dla pozostałych szkół utrwalają nierówności, utrwalenie struktury społecznej dzieje się przez pomoc symboliczną, poprzez narzucenie znaczeń. *Szkoła powinna zapewnić wszystkim równe szanse na system edukacyjny, tak naprawdę nie upowszechnia wszystkich wartości, u wszystkich uczniów, dla tego, że używa takiego języka, że nie wszyscy znają kodu rozwiniętego i ograniczonego, ale nie wszystkie dzieci go rozumieją
• utrwalanie porządku przez nauczycieli, obowiązki : selekcja, indoktrynacja
• selekcji : różnicowanie szans życiowych swoich uczniów, stosowanie w jaki sposób uczniowie spełniają zadania. Różnicują poprzez stosowanie ocen, promowanie, doradzanie, nauczyciele różnicują szanse uczniów
• indoktrynacja- zmusza nauczyciela na narzucanie wizji świata podtrzymującej istniejący układ sił społeczno – politycznych

3.wprowadzenie w kulturę duchową
Pier Bodie wiedza naukowa, sztuka, etyczny wzór życia w których uczestnictwo uznaje się za cenne, niezależnie od istniejących różnych grup społecznych, a czasem nawet wbrew nich.
 ponad 50% nauczycieli stwierdza, że nie może sprawiedliwie oceniać swoich uczniów.
 psychologiczna trudność roli wskazuje na przeciętno wysokość kosztów psychicznych które trzeba ponieść przy przekonywaniu roli nauczyciela
 ponadprzeciętna odpowiedzialność
 nieodwracalność decyzji
 konieczność pracy w tempie i rytmie narzuconym przez okoliczności (rolnik)
odium społeczne (niechęć) (kat, grabarz)
ponadprzeciętne obciążenie psychiczne (nauczyciel)

Szczególna sytuacja nauczyciela – nauczyciel to jest ktoś kto ułatwia innym przejście w świat a nauczyciel jest zawsze nauczycielem.
- uczucie nieodwzajemnienia (daje więcej niż dostaje)
-poczucie osamotnienia ( poczucie niższości) niski poziom samoakceptacji
-niezgodność roli z innymi (niezgodność między rolą nauczyciela /męża)

Relacje – mechanizmy obronne nauczycieli.

1. na niejasne kryteria roli nauczyciela, bardziej podatni na wpływy autorytetów swojego otoczenia szczególnie zależni od władz oświatowych, np., niechęć do korzystania z uprawnień innowacyjnych,
2. nauczyciele czują się zależni od autorytetów, naukowych, uznawanie za słuszne i przyjmowanie bezkrytycznie,
3. jak nauczyciele radzą sobie z niespójnością oczekiwań radzenia z rolą
4. na istotę narzucanych wymagań, utożsamia rozwój dziecka z opanowaniem wiedzy przedstawionej przez nauczyciela.
5. utożsamia oficjalne przekonania i wartościami kultury duchowej, takie właśnie przekonanie daje nauczycielowi poczucie autorytetu.

-uczeń nieokrzesany
-uczeń kulturalny
-uczeń niezdolny i nieokrzesany

Psychologiczne Trudności Roli

• stany frustracji spowodowane są przez ucznia, lekceważy się
• podporządkowanie ucznia nauczycielowi np., nie informując go o poprawach, ocenach, klasówkach itp. groźba która ma wzbudzić strach wobec uczniów, nagromadzenie uległości, karanie za własne zadanie, nietolerancja która polega na rygorystycznym egzekwowaniu szkolnego prawa, hamowanie aktywności ucznia.
• Agresja
• Niezgodność roli nauczyciela z innymi rolami które pełnia w życiu
• Stosuje takie formy pracy cznia aby zmniejszyć własny wysiłek

KOMPETENCJE ZAWODOWE NAUCZYCIELA.

KOMPETENCJA to:
• zdolność i gotowość do wykonywania zadań na określonym poziomie (wg O. H. Jenkinsa)
• wyuczona umiejętność do robienia rzeczy dobrze, sprawności niezbędne do radzenia sobie z problemami. (wg D. Fontany)
• szczególna własność wyrażająca się w demonstrowaniu na wyznaczonym przez społeczność standardy poziomie, umiejętności adekwatnego zachowania się oraz w przyjmowaniu na siebie odpowiedzialności za nie. (wg Czerepaniak-Walczak 1997)
• harmonijna kompozycja wiedzy, sprawności rozumienia oraz pragnienia.

RODZAJE KOMPETENCJI wg M. Taraszkiewicz

1. kom. Merytoryczne- dotyczące zagadnień nauczanego;
2. kom. Dydaktyczno-merytoryczne- dotyczą warsztatu nauczyciela i ucznia tj. metod i technik nauczania i uczenia się;
3. kom. Wychowawcze- dotyczących różnych sposobów oddziaływania na uczniów (umiejętności komunikacyjne, nawiązywanie kontaktów, rozwiązywania problemów danego wieku rozwojowego, itp.)

RODZAJE KOMPETENCJI wg S. Dylak
1. kom. Bazowe- które pozwalają na porozumienie się nauczyciela z dziećmi, młodzieżą
2. kom. Pożądane- to te które nie są niezbędne, ale mogą być wysoce pomocne w realizacji zawodu nauczyciela, np. umiejętności związane ze sportem, sztuką, życiem społecznym.
3. kom. konieczne- to te bez których os. uprawiająca zawód nauczyciela nie mógł by skutecznie wypełniać szkolnych zadań edukacyjnych.
Należą do nich:
• kom. interpersonalna- nauczyciel potrafi działać adekwatnie do określonych sytuacji;
• kom. Autokreacyjne- nauczyciel jest twórcą własnej wiedzy pedagogicznej;
• kom. realizacyjne- dzięki którym nauczyciel realizuje zadania edukacyjne

RODZAJE KOMPETENCJI wg R. Kwaśnicy
1. kom. Praktyczno-moralne:
• interpretacyjne- zdolność rozumiejącego odnoszenia się do świata;
• moralne- utożsamione ze zdolnością prowadzenia refleksji moralnych
• komunikacyjne- oznaczają zdolność do dialogowego sposobu bycia.

2. kom. Techniczne:
• postulacyjne- swoista umiejętność „opanowania się za” ,”identyfikowanie się z” celami;
• metodyczne-oznacza umiejętności działania wg reguł
• realizacyjne- umiejętność trafnego doboru środków i kreowania optymalnych warunków do realizacji określonego celu.

Wg L .Cohen, L. Monion, K. Morrison

1. wiedzą przedmiotowa
2. przekazywanie wiedzy przedmiotowej
3. kierowanie klasą
4. ocenianie i rejestrowanie postępów poszczególnych uczniów
5. dalsze samodoskonalenie zawodowe

1.KOMPETENCJE MERYTORYCZNE
Nauczyciel zdobywa w trakcie studiów danego przedmiotu, a także poprzez ustawiczne samokształcenie w tym zakresie.
Nauczyciel musi pamiętać o konieczności:
• rozszerzenie wiedzy przedmiotowej-o zagadnienia z innych dziedzin co wiąże się z nauczaniem zintegrowanym, blokowym, interdyscyplinarnym;
• stałego aktualizowania i selekcjonowania wiedzy- co wiże się z dynamicznym rozwojem wiedzy;
• selekcjonowania i hierarchizowania wiedzy- co wiąże się z dynamicznym i nadmiarem wiedzy;

2. KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNE
-chodzi tu o rozległą wiedzę psychologiczną (psychologiczny rozwój i wychowanie) , pedagogiczną, która stanowi teoretyczną podstawę do działań diagnostycznych, dydaktycznych i wychowawczych.

3. KOMPETENCJE DIAGNOSTYCZNE ZWIĄZANE Z POZNAWANIEM UCZNIÓW I ŚRODOWISKA.
To wiedza o cechach rozwojowych oraz o cechach indywidualnych ucznia (inteligencja, zainteresowanie, styl poznawczy, poziom aspiracji, motywy uczenia się oraz jego środowisku społeczno-wychowawczym (zwłaszcza rodziny i grupy rówieśnicze) a także metody ich poznawania.
Diagnozowanie ucznia składa się z diagnozy:
• opisowej- opis interesującego nas zjawiska cech, np. inteligencji, motywacji;
• genetycznej (wyjaśniającej)- poszukiwanie mechanizmów tego zachowania, jego przyczyn, wykrycie lub określenie źródeł, które do takiej cechy lub zjawiska doprowadziły.
4. KOMPETENCJE W DZIEDZINIE PLANOWANIA I PROJEKTOWANIA
Wiedza i umiejętności związane z planowaniem i projektowaniem zajęć szkolnych:
• długofalowych- planowanie nauczania danego przedmiotu;
• doraźnych- projektowanie lekcji i innych zajęć szkolnych.
Są niezbędny przy:
• tworzeniu własnych programów nauczania poszczególnych przedmiotów;
• projektowaniu scenariuszy zajęć dydaktycznych;
• projektowaniu testów i innych narzędzi do mierzenia osiągnięć uczniów;
• projektowaniu narzędzi i procesów poznawania uczniów i ich środowiska;
• projektowania programu wychowawczego szkoły;
• projektowanie planów doskonalenia i własnego rozwoju zawodowego.

5. KOMPETENCJE DYDAKTYCZNO-MERYTORYCZNE
To wiedza dotycząca zasad i metod realizacji procesu kształcenia.

PROCES KSZTAŁCENIA to zespół czynności nauczyciela i uczniów, w którym nauczyciel stwarza warunki do samodzielnego zdobywania wiedzy przez uczniów oraz uruchamia różnego rodzaju aktywności.

6. KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE
To wiedza komunikowania się, a także umiejętności odbierania i nadawania komunikatów.
Efektem dobrej komunikacji jest między nadawcą i odbiorcą jest kontakt.
• Komunikatem jest wszystko to, co mówimy, pokazujemy, a także co robimy.
• Istotne jest nie tylko to, co komunikujemy ale także w jaki sposób to robimy.
• Informacje w procesie komunikowania przekazywane są w formie sygnałów werbalnych i niewerbalnych, np. przez mimikę, pozycję ciała, gestykulację, ton głosu, wzrok, dystans przestrzenny.

7. KOMPETENCJEMEDIALNE I TECHNICZNE
To kom. Związane z organizowaniem warsztatu pracy nauczyciela i ucznia.

„Warsztat nauczyciela” to urządzenie i wyposażenie szkoły oraz sprawne i metodyczne wykorzystanie w pracy instrumentarium medialnego, tj. pomocy naukowych i środków dydaktycznych (media i technologie informacyjne).

Pożądane są takie kompetencje jak:
• Nauczyciel ma pełne rozumienie w zasobach medialnych związanych z realizowanym przedmiotem, blokiem tematycznym lub Ścieszkom edukacyjną;
• Potrafi dokonać analizy i oceny merytorycznej oraz pedagogicznej, istniejących zasobów medialnych i wybrać odpowiednie do realizacji określonego zawodu.
• Posiada umiejętności podstawowe w obsłudze urządzeń medialnych.
• Ma przygotowanie i motywację do ustawicznego unowocześniania swojego warsztatu pracy i warsztatu pracy swoich uczniów.

8. KOMPETENCJE ZWIĄZANE Z KONTROLĄ I OCENĄ UCZNIÓW ORAZ JAKOŚCIOWYM POMIAREM SZKOŁY
Zdaniem B. Niemiecko kompetentny nauczyciel potrafi:
1. dobrać narzędzia ewaluacji do rodzaju decyzji dydaktycznej która ma być podjęta.
2. wytwarzać narzędzia diagnozy odpowiednie do rodzaju podejmowanych decyzji dydaktycznych.
3. stosować narzędzia pomiaru osiągnięć uczniów oraz interpretować uzyskane przez nich wyniki.
4. wykorzystywać wyniki ewaluacji osiągnięć uczniów.
5. zbudować trafne, oparte na pomiarze procedury oceniania osiągnięć uczniów, wyrażane w stopniach szkolnych.
6. przedstawić wyniki ewaluacji uczniom, rodzicom, dyrekcji szkoły czy innym nauczycielom.
7. rozpoznać nieetyczne, nierealny i niewłaściwe metody badań osiągnięć szkolnych uczniów.

W nowej szkole wprowadzono mierzenie jakości pracy szkoły, które obejmuje:
• efekty kształcenia;
• organizację i przebieg kształcenia, wychowywania i opieki;
• zarządzanie szkołą.
(Dzierzgowska, Kalinowska 1999)

9. KOMPETENCJEDOTYCZĄCE PROJEKTOWANIA I OCENY PROGRAMÓW ORAZ PODRĘCZNIKÓW SZKOLNYCH
Kompetencje projektowo-oceniające obejmują kilka działań, gdyż prognozy i podręczniki trzeba bowiem ocenić w wielu aspektach:
• merytorycznym i formalnym (aby był one zgodne z podstawą programową)
• psychologiczno-pedagogiczne (aby uwzględniały procesy uczenia się i różnice indywidualne uczniów)
• metodycznym i konstrukcyjnym(znajomość zasad budowania programów)
• ewaluacyjnym (umiejętności ustanowienia kryteriów i posługiwanie się narzędziami oceny)
10. KOMPETENCJE AUTOEDUKACYJNE ZWIĄZANE Z ROZWOJEM ZAWODOWYM
To kompetencje związane m.in. z:
*samokształceniem;
*ciągłym podwyższaniem kwalifikacji;
*doskonalenie własnego warsztatu;
*udziałem w badaniach (metodycznych, naukowych);
*podejmowaniem działań innowacyjnych.
KOMPETENCJE NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO:
• posiada wiedzę z zakresu problemów środowiska uczniów i wychowanków swojej placówki;
• Potrafi współdziałać z tym środowiskiem;
• Poznał organizację i zasady funkcjonowania szkoły w której pracuje;
• Zna przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nauki;
• Potrafi prowadzić zajęcia w sposób skuteczny, a także analizować, oceniać własne zajęcia z uczniami.

Kształcenie nauczycieli

Współczesne Orientacje w edukacji nauczycielskiej:
KRYERIA :
1. Kwalifikacje pragmatyczne – w jakim stopniu nauczyciel jest sprawny działaniowo tj. w tym co może empirycznie stwierdzić i wymierzyć.
2. walory osobowościowe
3. „uwielbienie nauki” w działaniu pedagogicznym tj. nasycenie myślą, teorią czynności praktycznych nauczyciela

Główne orientacje
1. orientacja technologiczna: Główne założenia dla psychologii behawioralnej: a. ujmowanie człowieka jako układu reaktywnego (bodziec reakcja)
b. zasada determinizmu sytuacyjnego – osobowość człowieka jest wynikiem struktury wzmocnień tj. odpowiednich (skutecznych) pozytywnych wzmocnień (uczenie się społeczne)
c. poznanie jest obiektywie, poza przedmiotowe. Uznaje tylko to, co jest empirycznie stwierdzone.

1) niedocenione wykształcenie teoretyczne. Docenia się znaczenie wyposażenia nauczyciela w sprawności bezpośrednio użyteczne działaniu. Pomija się umiejętności rozwiązywania sytuacji nietypowych, niepowtarzalnych.
2) Zaniechanie kształcenia aksjologicznego. Behawioryści uważają, że regulatorem ludzkich zachowań jest środowisko (bodziec zewnętrzny), a nie jakiś system wartości
3) Jednostronny instrumentalizm . proces kształcenia ma być oparty na takich samych zasadach jak procesy technologiczne wytwarzające rzeczy. W związku z tym próbuje się tworzyć „technologię kształcenia” na podobieństwo technologii wytwarzania.
4) Daleko idąca sterowność kształcenia nauczycieli. W kształceniu nauczycieli chodzi o wyćwiczenie określonych umiejętności, potrzebnych do określonych umiejętności, potrzebnych do realizacji procesów poznawczych, które później nauczyciel ma stosować w pracy zawodowej.

2. orientacja humanistyczna:

Główne założenia psychologii humanistycznej:
1) zasada komunikacji, autentycznego porozumienia się ludzi między sobą ( podstawowe pojęcia „ja”, „drugi”. „spotkanie”)
2) natura człowieka jest niepowtarzalna, realizuje się i wyraża w relacji z drugim człowiekiem.
3) głównym celem tej psychologii jest pomoc człowiekowi w jego samorealizacji i harmonijnym rozwoju jest natury
4) podstawową wartością natury ludzkiej jest rozwój. Czynnikiem sprawczym jest rozwoju są siły wewnętrzne, tkwiące w człowieku, a nie poza nim;
5) siłą pobudzającą rozwój jest wewnętrzne dążenie do samorealizacji, a nie potrzeby, stawiane zadania.

Wyznaczniki orientacji humanistycznej w kształceniu nauczycieli

1. podstawowym celem kształcenia jest pomoc nauczycielowi w odkrywaniu własnej indywidualności. Zadaniem kształcenia schemat wiedzy metodycznej, jest odkrycie i rozwój indywidualności i niepowtarzalności każdego nauczyciela.
2. bycie „dobrym” nauczycielem wiąże się z umiejętnością „używania „ siebie jako zasadniczego instrumentu działania. Głównym celem studiów jest nauczenie kandydatów na nauczycieli, jak dobrze „używać” siebie a nie jak uczyć i wychowywać innych.
3. wiedza specjalistyczna jest pierwszym i podstawowym warunkiem nauczycielskich kompetencji. Ważna jest wiedza pedagogiczno – metodyczna, jednak nie chodzi tu o jakiś gotowy schemat wiedzy metodycznej, ale o konieczność tworzenia własnego systemu metodycznego.
4. działanie praktyczne studenta są warunkiem odkrycia osobistego znaczenia teorii. Jednak ta teoria jest fazą przygotowawczą dla praktyki

Orientacja funkcjonalna
Główne założenia psychologii poznawczej.:
1. procesy psychiczne i zewnętrzne zachowania człowieka zależą od informacji (płynących ze środowiska zewnętrznego oraz z zaakceptowanych w pamięci dat, obrazu siebie i świata)
2. człowiek przyjmuje, przetwarza i wytwarza informacje. Skuteczne działanie człowieka zależy od funkcjonowania :
 strefy orientacyjnej ( wiedza o świecie i o sobie) pozwala na przewidywanie i podejmowanie właściwych decyzji;
 systemu wartości- jaką wartość ma to, do czego człowiek dąży jest siłą napędową, motywacyjną działania;
 programów działania, które umożliwiają realizację założonych celów

WYZNACZNIKI ORIENTACJI FUNKCJONALNEJ W KSZTAŁCENIU NAUCZYCIELI

1. szczególną rolę pełni kształcenie działaniowe podstawowym źródłem wiedzy rzeczywistości są różnorodne formy działania (w sytuacjach rzeczywistych i symulowanych)
2. „nadmierność” konfliktu. Aby swobodnie posługiwać się zdobytą wiedzą, należy uprzednio dysponować nią w nadmiarze w stosunku do potrzeb praktyki
3. świadomość źródeł i sposobów odkrywania wiedzy. Warunkuje ona umiejętności stosowania wiedzy nie w sposób odtwórczy, ale innowacyjny. To wymaga kształcenia postawy badawczej u nauczycieli
 poziom samoakceptacji wpływa na trafność i słoność samooceny,
 wysoki poziom samoakceptacji powoduje lepszą orientację zadaniową i mniejszy egocentryzm jednostki
 im wyższy poziom samoakceptacji tym leprze przystosowanie się do sytuacji społecznej
 im wyższy poziom samoakceptacji, tym wyższa aktywność człowieka

4. uwzględnienie problematyki aksjologicznej. Celem kształcenia jest wskazanie wiedzy, a także jej oceny, wartościowanie i porównywanie. Wrażliwości na wartości i wiedzę o nich pozwalają na selekcję i hierarchizację nabytej przez nauczycieli wiedzy.

Koncepcje kształcenia Nauczycieli
1. koncepcja „refleksyjnej praktyki”
2. koncepcja kształcenia „poprzez praktykę”
3. humanistyczna koncepcja kształcenia nauczycieli
4. koncepcja czynnościowo – zadaniowa kształcenia nauczycieli


AD.1. koncepcja „refleksyjnej praktyki”
Twórca tej praktyki jest Donald Alan Schön (1930-1997) , który jako pierwszy zwrócił uwagę, że o sukcesie działania profesjonalnego decyduje samoświadomość działania czyli refleksja.

Refleksja: czyli namysł na konkretną czynnością oraz całą sekwencją działań profesjonalnych, z nastawieniem na jego modyfikowanie. W koncepcji Schöna wyróżni się dwa rodzaje refleksji:
1. refleksja w działaniu : obejmuje działanie równoczesny, namysłem nad nim i ewentualną jego modyfikacją.
Jest to najważniejsza refleksja gdyż:
• umożliwia dostosowanie działania do wymogów sytuacji, modyfikuje działanie; dysponować nią w nadmiarze w stosunku do potrzeb praktyki
2. refleksja nad działaniem
3. świadomość źródeł i sposobów okrywania wiedzy. Warunkuje ona umiejętności stosowania wiedzy nie w sposób odtwórczy, ale innowacyjny. To wymaga kształcenia postawy badawczej u nauczycieli
4. wzrost znaczenia wiedzy nauczyciela o sobie, jako podmiocie działania


• poziom samoakceptacji wpływa na trafność i stałość samooceny,
• wysoki poziom samoakceptacji powoduje lepszą orientację zadaniową i mniejszy egocentryzm jednostki
• im wyższy poziom samoakceptacji, tym wyższa aktywność człowieka

5. uwzględnienie problematyki aksjologicznej. Celem kształcenia jest uzyskanie wiedzy, a także jej oceny, wartościowanie i porównanie. Wrażliwości na wartości i wiedza o nich pozwalają na selekcję i hierarchizację nabywanej przez nauczycieli wiedzy

• przyczyniają się do zmiany stosowanych, strategii działania, weryfikując je:
• umożliwia badanie własnej praktyki podczas jej trwania, co przyczynia się do tworzenia wiedzy o konkretnym przypadku

1.Refleksja Nad Działaniem to rodzaj namysłu dokonywany z dystansu czasowego nad tym, co już zaistniało, refleksja nad działaniem jest ważna gdyż:
umożliwia bardziej intelektualny namysł, gdyż jest dokonywany nad całością działania i nie towarzyszy jej presja czasu
przedmiotem namysłu jest nie tyle samo działanie, ile wiedza tworzona w działaniu.
Refleksja nad działaniem wiąże się z pojęciem Knowledgeable – zdolnością tworzenia wiedzy.”
Nauczyciel tworzy wiedzę konkretnego przypadku jest to wiedza, która wyjaśnia dane zdarzenie oraz aktualizuje, rozbogaca doświadczenie o nowe sposoby rozwiązywania nietypowego problemu.
Wiedza tworzona „w akcji” może być przekazana przez doświadczonego nauczyciela – praktyka młodym nauczycielom jedynie w trakcie pracy.
D. Schön akceptuje rolę praktyki w kształceniu nauczyciela. Wiedza pedagogiczna przydatna w działaniu powstaje w konkretnego działania a nie na Sali wykładowej.
W koncepcji Schöna proces kształcenia inicjuje praktyka w formie obserwowanej. Te początkowe doświadczenia studenta mają doprowadzić o zrozumienia charakteru działania pedagogicznego, jego niepowtarzalności i niepełnej przewidywalności.
Ma to uświadomić studentowi znaczenie teorii.
2. koncepcja kształcenia poprzez praktykę. Autorka tej Koncepcji jest Delli Fish. Przywiązuje wielką wagę do uświadomienia nauczycielom, jakim rodzajem czynności jest nauczanie i uczenie się.
Jej zadaniem czynności nauczyciel mają skomplikowany charakter i mieszczą się pomiędzy nauka a sztuką.
 nauka poszukuje reguł, praw, zasad; sztuka zaczyna się tam, gdzie reguły zawodzą
 nauka kieruje się ścisłymi planowaniem, sztuka woli spontaniczność.
 nauka zostaje przy powtarzalnych procesach, sztuka ma łatwość improwizowania
 nauka postrzega ludzi, jako odbiorców, sztuka widzi jako negocjatorów, nowych znaczeń i poglądów, sposobów rozumienia i interpretacji.

Delli Fish rozróżnia:
”uczenie się z praktyki”, czyli poprzez obserwacje pracy innych;
”uczenia się przez praktykę”, czyli praktyczne działanie.

Kształcenie przyszłych nauczycieli należy rozpocząć od praktyki, gdyż teoria jest potężna o tyle, o ile udoskonala realną praktykę.
Dużą wagę przywiązuje do omówienia doświadczeń z praktyki „Omówienie” jest traktowane jako sposób prowadzenia refleksji na głos, po to, by wydobyć na jaw sens przeżytych doświadczeń.

3. humanistyczna koncepcja kształcenia nauczycieli
Arthur W. Combs wychodził z założenia, że dobry nauczyciel powinien być przede wszystkim człowiekiem, dlatego w swojej koncepcji mówił o procesie stawania się nauczycielem.
Stawanie się nauczycielem to –nauczanie się, jak dobrze używać siebie swoich zdolności, wiedzy o kompetencji dla rozwoju ucznia,
 kwestia osobistego zaangażowania, osobistego odkrycia „kim” się jest;
to proces ukierunkowany na autopoznanie, na indywidualne kierowanie własnym rozwojem;
metody odpowiednie tzn. dostosowanie przede wszystkim do osobowości nauczyciela
 zadaniem uczenia jest pomoc nauczycielowi w odkrywaniu metod najbardziej odpowiadających strukturze jego osobowości oraz preferencjom, a to wymaga pomocy także w poznaniu siebie ;

Metoda jest odpowiednia gdy jest:

 ekonomiczna, tj. prowadzi do lepszych skutków w nauczaniu przy minimum wysiłku, nakładu czasu i środków dydaktycznych.
efektywna dla nauczyciela, tj poprawia kontakty z klasą, daje wyższy stopień uzyskuje lepszy kontakt z kolegami;
Ma lepsze samopoczucie w procesie uczenia się, jest lepiej zmotywować do nauki i uzyskuje leprze rezultaty.

W procesie uczenia Combs wyróżnia dwa aspekty
1. przyswojenie nowej wiedzy,
2. odkrycie osobistego znaczenia tej wiadomości jest to warunek wykorzystanej wiedzy w działaniu.

Szczególna rola PRAKTYKI, która maja doświadczyć szerokiego zakresu doświadczeń, z różnych odcinków pracy szkoły a dzięki temu pozwalają studentom odkrywanie osobistego znaczenia teorii.

Koncepcja czynnościowo – zadaniowa kształcenia nauczycieli Bogumiły Kwiatkowskiej-Kowal. Wyróżnia szereg specyficznych czynników nauczycielskich.

Koncepcja czynnościowo- zadaniowa kształcenie nauczycieli.

Cechy charakterystyczne:
 proces kształcenia jako ciąg sytuacji zadaniowych- wiedza teoretyczna o umiejętności.
 kształcenie aksjologiczne.


Sytuacje Zadaniowe Umożliwiają:
 ujmowanie się wielu punktów widzenia, myślenia, wielu interpretacji i rozwiązań danej sytuacji, zadania:
elastyczność treściową i metodyczną kształcenia nauczycieli
 aktywizuję studentów, wzmocnienie wiary w możliwość pokonywania trudności związane z pracą nauczycielska

Koncepcja czynnościowo-zadaniowa kształtuje nauczycieli.

Nauczyciel jako współtwórca drugiego człowieka, wymaga (oprócz przygotowania teoretycznego) przygotowanie do odpowiedzialności moralnej odpowiedzialności za rozwój uczenia i rozwój własny.

Spory A Nauczycielka Edukacja
1.Kształcenie teoretyczne a praktyczne

2.Kształcenie wąsko- i szerokoprofilowe (wieloaspektowe)

3.Kształcenie zunifikowane a różnicowane


Ad1. Kształcenie Teoretyczne: to taka sytuacja edukacyjna w której dominują elementy wiedzy praktycznej informacje teoretyczne oraz refleksje teoretyczne

Ad 2. Kształcenie Praktyczne: to takie typy edukacji nauczycieli w których istnieje wyraźna przewaga elementów czynnościowych, zadaniowych, praktycznych nad refleksją praktyczną.
przewaga kształcenia teoretycznego nad praktycznym głównie pedagodzy będący zwolennikami humanistycznej koncepcji kształcenia nauczycieli (H. Kwiatkowska, S. Wołoszyn, B Kwiatkowska-Kowal, T. Lewowicki, A.W. Combs, P. Adams )
przewago kształcenia praktycznego nad teoretycznym główni przedstawiciele tradycji pragmatyzmu w edukacji nauczycieli (D. Fish, P. Holmes, H Broeckman)

W śród polskich pedeutologów przeważa stanowisko szerokiego (wielostronnego kształcenia)

T. Lewowicki przyszłego nauczyciela należy wyposażyć w możliwie bogatą wiedzę ogólną i rozwiązać jego umiejętności pedagogiczne.

H. Kwiatkowska: takie kształcenie jest wyrazem przekonania, że człowiek stanowi jedność działającą, poznającą i wartościującą

Pedagodzy zachodni z reguły opowiadają się za kształceniem wysoko profilowym zakorzenionym w pragmatyzmie.

M. Nilsem: kształcenie powinno być wąskoprofilowym ale o wysoce specjalistyczne. Od nauczyciela żąda się rzetelnej wiedzy fachowej oraz pełnej kompetencji zawodowej

Ad 3. Kształcenie zunifikowane a zróżnicowanie w unifikacji chodzi o standaryzację (tj., uzgodnienie i zaakceptowane wzory) kształcenie i wychowywanie realizowanego w imię wspólnoty kulturowej, lub tworzenie jednolitych struktur społecznych.

Zalety unifikacji wg., A Tofllera:
• w przypadku przemieszczeń migracyjnych nauczyciel nie jest zmuszony do uzupełnienia różnic programowych w zakresie swoich kompetencji zawodowych.
• Umiędzynarodowienie zawodu nauczyciela podnosi rangę i prestiż zawodu.
• Unifikacja uwzględnia różnice kulturowe, co wzbogaca ( a nie ubożeje) rzeczywistość edukacją.
• W wyniku unifikacji dochodzi do wymiany praktyki edukacyjnej, co ułatwia procesy wychowawczo-dydaktyczne na całym świecie.

Przeciwnicy unifikacji:
• Unifikacja stoi w sprzeczności z rodziną kulturą, unicestwia własną kulturę.
• Standaryzowanie „norm” kształcenie nauczycieli. Z rodzinną kulturą, obyczajowością i tradycją.
• Polska oświata posiada bogate tradycje, które należy kultywować, przestrzegają prze bezkrytycznym przyjmowaniem wzorów zachodnich.

Prognoza Trendów Rozwojowych W Kształceniu Nauczycieli

Zadanie prognozy:
1. Umożliwia pewną orientację w zachodzących zjawiskach.
2. informuje o utrzymujących się trendach, pewnych stałych myślenia i rozumienie zjawisk, jakie będą dominować w nieodległej przyszłości.
3. pozwala ( z reguły) na racjonalne podejmowanie decyzji i tworzenie projektów.

Orientacja Na „Europejskość Edukacji”

Prekursorzy idee i integracja Europy:
- Erazm z Noterdamu
- Immanuel Kant.
- Wawrzyniec Staszic
- Edgar Herriot (1872-1957) „Stany Zjednoczone Europy”
-Andre Tardieu (1876-1945) „ Federacja Państw Nadduńskich”

Nicoalous Kalergi oraz Klaus Rupert:

Od wychowania proeuropejskiego do integracji gospodarczej, politycznej, militarnej i finansowej.

Zdaniem Lothara Brocka i Ingomora Hauchlera kształcenie będzie musiało uwzględnić:
• konieczność edukacji kadr średnich i wyspecjalizowanego poziomu dla gospodarki europejskiej
• pilną potrzebą kształcenia specjalistów wysokiej klasy, głównie informatyków, genetyków, medyków, tłumaczy i pracowników administracji państwowej.

Kształcenie europejskie winno być:
• oparte na zdobyczach naukowych
• skuteczne
• oparte na najlepszych wzorach organizacji
• oparte na ideałach humanizmu i internacjonalizmu

Zadaniem ekspertów przyszłe kształcenie nauczycieli będzie:

• obejmować te strefy zjawisk wychowawczych, które były traktowane marginalnie (patologie)
• eksponować wartości- kształcenie aksjologiczne stało się niezbędną potrzebą chwili (narastające zagrożenie, upadek autorytetów, postępująca dehumanizacja życia)
• być zorientowanie na poziomie licencjackim
• oparte na modelach pragmatyczno – funkcjonalnych
• w kształceniu liczyć się będą przede wszystkim kompetencje i wszechstronność
• mieć charakter „cyklowy” tzn. będzie powtarzane co 5 lub 6 lat
• zmierzać do apolityczności, do afirmacji wartości humanistycznych.
• Eliminować lokalne, drugorzędne treści nauczania, tzn., źle pojmowany regionalizm na rzecz edukacjo w duchu internacjonalizacji, tolerancji i poszanowanie „inności”
• Wyposażyć nauczycieli w kompetencje merytoryczne, metodyczne, organizacyjne, wychowawcze i aksjologiczne.


Meyer i Gründer wymieniają problemy, które winny zostać objęte reformą w ramach UE
• Wymiar europejski kształcenia i wychowania zachowaniem rodzimej myśli pedagogicznej zmiana programów nauczania, zgodnie z potrzebami przyszłych studentów
• Zintersykowanie kształcenia językowego,
• Tworzenie nowych europejskich ośrodków kształcenia nauczycieli
• Unowocześnienie metod kształcenia
• Unifikacja skali oceny
• Uzgodnienie spornych kwestii co do treści podręczników, zwłaszcza w zakresie historii, geografii gospodarczej nauk politycznych, prawa i ekonomi


Rozwój Zawodu Nauczyciela

Kształcenie rozumiane jako wyposażenie kandydatów na nauczycieli w pełne kwalifikacje zawodowe
Dokształcanie: jako uzupełnienie tych kwalifikacji prowadzących do pełnego przygotowania zawodowego.
• Doskonalenie jako dostarczenie nauczycielom takiej wiedzy i takich umiejętności, które pozwalają i wykroczyć poza nie

Klasyfikacja kompetencji nauczyciela wg R. Kwaśnicy

• Rozwój zawodowy nauczycieli polega na równoległej i powiązanej ze sobą ewolucji kompetencji praktyczno-moralnych i technicznych.
• Kierunek ewolucji tych kompetencji (zgodnie ze współczesnymi teoriami rozwoju Piaget, Kohlberg i Erikson) wyznacza tendencje do wzrastającej niezależności człowieka od presji zewnętrznego oczekiwania.

Stadia Rozwoju wg L Kohlberga:
1. przedkonwencjonalne
2. konwencjonalne
3. postkonwencjonalne

Ad 1. Stadium przedkonwencjonalne tj. wchodzenie w rolę zawodową. Nauczyciel odtwarza pewną konwencję poprzez naśladowanie tych wzorów zachowań, które uchodzą za typowe w otoczeniu nauczyciela. Nie towarzyszy tam pełne rozumienie powielanych sposobów zachowań.

Ad 2. stadium konwencjonalne czyli pełna adaptacja w roli zawodowej.
Pełna akceptacja w roli zawodowej polega na tym, że akceptuje się przepis tej roli, tzn., wyznaczona przez nią cele działania. Powinności, reguły pełnienia roli zawodowej.

Ad 3. stadium postkonwencjonalne tj., faza twórczego przekroczenia roli zawodowej wyraża się :

• krytycznym posługiwaniu się wiedzą
• twórcze wykorzystanie wiedzy

Źródła uzasadnień działań nauczyciela jest jego tożsamość autonomiczna.

Rozumienie powinności zawodowych jest wynikiem samodzielnego przełożenia wartości uniwersalnych na zobowiązanie i upoważnienie moralne, jakie nauczyciel ma wobec ucznia i w stosunku do siebie.

Na poziomie tożsamości autonomicznej dokonuje się zrównanie powinności zawodowych z zobowiązaniami moralnymi, jakie człowiek sam ma wobec siebie.

Przyczyny Zahamowań Rozwoju Nauczyciela

• niskie wymagania szkoły
• konserwatyzm szkoły wyższe kompetencje nauczycieli odczytywane są jako zagrożenie dla obowiązujących w niej schematów działania.

Jak wspomagać rozwój nauczycieli?

• Umożliwić nauczycielowi doskonalenie potrzeb przejścia ze stadium konwencjonalnego ( adaptacja do roli) do stadium postkonwencjonalnego ( twórcze wykorzystanie wiedzy)
• Ułatwić poszukiwanie własnych dróg rozwoju tożsamości autonomicznej.

Uwarunkowania rozwoju nauczyciela

Rozwój nauczyciela zależy od jego otoczenia społecznego:
• Oczekiwania wobec nauczyciela
• Wzorce i wyobrażenia o jego powinnościach
• Wspomaganie nauczycieli w rozwoju dzieje się (lub powinno dziać się) we wszystkich instrukcjach powołanych do prowadzenia działalności edukacyjnej dla przyszłych lub pracujących już nauczycieli
• Uczenia
• Placówki doskonalenia nauczycieli
• Biblioteki pedagogiczne

Działalność tych instytucji pozwala uwzględnić:
1. rodzaj kompetencji , których rozwój zamierza wspierać
2. logikę ich rozwoju
3. zaawansowanie w rozwoju tych nauczycieli, dla których jest podejmowana.