Starożytny Rzym

Legenda o początkach Rzymu

Wpływy kulturalne Grecji w Italii sprawiły, że w legendzie miejscowej początki Rzymu związano z mitami greckimi. Oto Trojańczyk Eneasz po upadku swego miasta miał przybyć do Italii. Osiadłszy w Lacjum ożenił się z córką króla tego kraju, Latinusa, i odziedziczył po nim rządy. Z jego rodu wyszła matka założycieli Rzymu, Rea Sylwia. Za sprawą boga Marsa powiła ona bliźnięta: Romulusa i Remusa. Król, ich krewny, w obawie aby nie zagrozili jego panowaniu kazał wrzucić maleństwa do Tybru. Ale fala wyrzuciła chłopców na brzeg. Wykarmiła ich wilczyca. Gdy doszli do pełnoletności, założyli miasto, które na cześć Romulusa nazwali Romą. Między braćmi wybuchł wkrótce spór. Romulus zabił Remusa i sam został pierwszym królem Rzymu. Wilczycę, która miała wykarmić bliźnięta przyjęli Rzymianie za godło swego miasta.

Historia Rzymu

Rzym powstał w 753 p.n.e. nad rzeka Tyber. Miejsce było zresztą szczęśliwie dobrane. Znajdowała się tu najwygodniejsza, przeprawa rzeczna, musiała więc prowadzić tędy droga wiodąca do nadbrzeżnych salin, miejsca pozyskiwania soli, niezbędnej dla górskich plemion sabelskich zajmujących się hodowlą bydła i owiec. Droga ta prowadziła zarazem w kierunku miast południowej Etrurii. Zakole Tybru tuż przy wyspie dawało wygodny port, do którego przybijać mogły fenickie i greckie statki z towarami różnego rodzaju. Innymi słowy było to wymarzone miejsce na ośrodek handlowy. Zamieszkiwali go Latynowie. Osada palatyńska połączyła się z drugą wioską, zamieszkałą przez Sabinów, skupioną na zboczach Kwirynału i Kapitolu. Oddzielające te dwie wspólnoty bagno zasypano i w ten sposób powstało Forum Romanum.
Początek państwa rzymskiego
Przez pierwsze 250 lat swego istnienia Rzym był monarchią. Za panowania rodu Tarkwiniuszy osiągnął pozycję jednej z najpotężniejszych monarchii na Półwyspie Apenińskim. W mieście krzyżowały się wówczas różnorakie wpływy kulturowe. Przodowała przede wszystkim kultura etruska, ale nie brakowało również wpływów greckich i fenickich. Mimo połączenia nie zaniknął odrębny język i kultura latyńska. Wręcz przeciwnie - stanowiły one o odrębności Rzymu w porównaniu z innymi ośrodkami miejskimi na terenie Italii.

Upadek monarchii i początek republiki

Po upadku monarchii Rzym stopniowo podupadał. Wyniszczały go spory wewnętrzne oraz wojny z Ekwami i Wolskami. Wewnętrzne spory złagodziło wprowadzenie w 449 p.n.e. Praw Dwunastu Tablic, pierwszej rzymskiej kodyfikacji prawa zwyczajowego. Kodyfikacja ta zuniformizowała społeczeństwo rzymskie. Od połowy V w., czyli od wprowadzenia Praw Dwunastu Tablic, Rzym przez długie lata był prymitywny pod względem kulturalnym, natomiast nastawionym na podboje zewnętrzne, społeczeństwem chłopskim. W pierwszym półwieczu po upadku monarchii doszło również do powstania podstawowych instytucji republikańskich, stanowiących o charakterze tego państwa na następne lata Władzę wykonawczą w miejsce monarchii przejęło dwóch konsulów wybieranych na okres jednego roku. Stosunkowo krótki okres sprawowania konsulatu skrajnie utrudniały przejęcie władzy przez jednostkę. Usankcjonowano również istnienie ciała doradczego przy konsulach, czyli senatu. W jego skład wchodzili naczelnicy najważniejszych rodów, które w społeczeństwie rzymskim odgrywały kluczową rolę.

Podboje rzymskie

Sukcesy w wojnach z Ekwami i Wolskami skłoniły Rzym do uderzenia na północ. Zdobyto Fideny miasto, przy którym znajdowała się główna obok Rzymu przeprawa przez Tyber. Podbój ten stanowił jednak tylko wstęp do zwycięskiej wojny z Wejami. Podbój Wej dwukrotnie powiększył terytorium Rzymu, jednak o ile bardzo szybko podzielono ruchomy majątek Wejentynów, o tyle gorzej było z ziemią. Przełom nastąpił dopiero po zdobyciu Rzymu przez Galów w 386 roku p.n.e. Galowie opuścili zajęte terytorium w momencie, kiedy sojusznik Rzymu Caere wpłacił okup. Wkrótce potem tereny zajęte przez Rzym w czasie wojny z Wejentynami podzielono miedzy mężczyzn, co spowodowało, że Rzym na pewien czas stał się miastem, pozbawionym bezrolnych obywateli.
Wojny z Kartaginą
Rzym pozytywnie ustosunkował się do prośby o wsparcie nadesłaną przez grupę kampańskich najemników Mamertynów, którzy zajęli Messanę. Kiedy Rzymianie pod wodzą Appiusza Klaudiusza Kaudeksa dotarli do Messany napotkali na oblegające ją połączone siły Kartagińczyków i Syrakuzańczyków. Ci ostatni szybko zawarli sojusz z Rzymem. Kartagina zdecydowała się na wojnę. Rozpoczęła się I wojna punicka. Pierwsza wojna punicka zakończyła się zajęciem Sycylii przez Rzym, a wkrótce po jej zakończeniu opanowaniem dawnych terenów kartagińskich na Sardynii i Korsyce. Druga stanowiła największą w dziejach miasta próbę militarną. W starciach z genialnym wodzem kartagińskim Hannibalem poległa ogromna część wojsk rzymskich. Pomimo to także to , że również to starcie zakończył on zwycięsko. Trzecia z wojen punickich była już tylko dobiciem niegdyś wspaniałego miasta, które w 146 p.n.e. zostało zburzone, a ziemię na której stało posypano solą, by nic nigdy już na niej nie wyrosło. W czasie II wojny punickiej Rzym interweniował w Hiszpanii i jednocześnie zaangażował się w kolejny konflikt -- z państwem macedońskim, ten zaś pociągnął za sobą starcie z państwem seleukidzkim. Kiedy w połowie II w. p.n.e. dym bitewny opadł, cały basen Morza Śródziemnego znalazł się pod panowaniem Rzymu.

Niewolnicy w starożytnym Rzymie

Niewolnikami stawali się jeńcy wojenni, ludzie wolni schwytani przez piratów i sprzedani w niewolę, dzieci urodzone przez niewolnicę oraz osoby, które nie mogły spłacić długów. Ludzie, którzy stracili wolność, trafiali na targ niewolników. Handlarze, w zależności od walorów "towaru", zachwalali tężyznę fizyczną, umiejętności bądź wykształcenie. Kupujący mogli więc dokładnie obejrzeć kandydatów i dokonać zakupu zgodnie ze swoimi potrzebami. Położenie niewolników uzależnione było od pracy, którą musieli wykonywać. Najgorzej żyło się tym, którzy trafiali do kamieniołomów, kopalni bądź wykonywali ciężkie prace polowe. Często zakuci w kajdany, pracowali ponad siły od świtu do nocy. Według niektórych Rzymian niewolnik po pracy powinien być tak zmęczony, aby marzyć tylko o śnie. Ci niewolnicy nie mogli liczyć na odpowiednie pożywienie i jakąkolwiek opiekę. Umierali przedwcześnie z powodu niedożywienia, wyczerpania bądź chorób. Lepszy los spotykał niewolników pracujących w warsztatach rzemieślniczych, kucharzy czy służbę domową. Najlepiej natomiast wiodło się niewolnikom wykształconym. Byli wśród nich muzykanci, pisarze oraz nauczyciele, którym właściciele powierzali wychowanie i edukację dzieci bądź prowadzenie ich korespondencji. Przebywając w domu pod okiem pana, niewolnicy byli wprawdzie narażeni na wszelkie jego kaprysy, ale mieli lepsze warunki do życia: pożywienie, mieszkanie, odzież i lżejszą pracę. Niektórzy niewolnicy za wierną służbę otrzymywali wolność.

Rodzina

W okresie wczesnej republiki kobiety nie posiadały żadnych praw, a zwierzchnicy rodzin byli panami życia wszystkich jej członków. To oni ustalali zasady funkcjonowania rodziny. Nie tylko decydowali o tym z kim pobiorą się ich dzieci, ale nawet czy utrzymać przy życiu nowo narodzone niemowlę. Mogli również zabić żonę za cudzołóstwo. Z władzą wiązała się również odpowiedzialność. Jeśli jeden z członków rodziny popełnił przestępstwo, peterfamilias mógł być również pociągnięty do odpowiedzialności. Wszystko to zmieniło się za czasów imperium i od I w. n.e. kobiety zaczynały otrzymywać coraz więcej praw. Pozwolono im na posiadanie ziemi, prowadzenie interesów, uwalnianie niewolników, sporządzanie testamentów, dziedziczenie pieniędzy, a nawet pracę w pewnych zawodach. Rozwód i ponowne zamążpójście stawało się prostsze. Akceptowano też adopcję jako jeden ze sposobów rozszerzania rodziny. W starożytnym Rzymie zawsze szanowano starszych, a rodziny otaczały ich troskliwą opieką.

Republika Rzymska

- Rebuklika oznacza dosłownie "rzecz publiczną, wspólną dla wszystkich obywateli".
Według legendy Rzym stał się republiką w 509 roku p.n.e po wygnaniu ostatniego
króla, Tarkwiniusza Pysznego.
- Najważniejszy urząd w państwie pełniło dwóch konsulów. Jednym z ich zadań było
dowodzenie wojskiem w czasie wojny.
- Zadaniem trybunów ludowych była obrona ludności przed samowolą urzędników.
- Głownym organem rządzącym w republice był senat, w którym zasiadali dożywotnio
byli urzędnicy.
- Po wieloletnich walkach Rzymianie podbili teren całej Italii. Dokonali tego dzięki licznej,
zdyscyplinowanej i dobrze wyszkolonej armii. Służba wojskowa była obowiązkiem każdego
obywatela.

Świat staje się Rzymski

- W wyniku trzech zwycięskich wojen z Kartaginą Rzym stał się najpotężniejszym państwiem
w rejonie Morza Środziemnego.
- Kolejne podboje doprowadziły do utworzenia imperium rzymskiego, obejmującego znaczną
część Europy, Azji Mniejszej i część Afryki.
- Podbite ziemie, poza Italią, zostały podzielone na prowincje zarządzane przez rzymskich
urzędników zwanych namiestnikami. Bez skrupułów wyzyskiwali oni mieszkanców prowincji.

Od republiki do cesarstwa

- Z powodu napływających do Rzymu bogactw rozpoczęły się walki o wladzę między ambitnymi
dowódcami wojskowymi popieranymi przez swoich żółnierzy.
- Innym zagrożeniem były dla Rzymu powstania niewolników. Najgroźniejszym z nich było
powstanie Spartakusa.
- Wojny domowe prowadzone w I wieku p.n.e doprowadziły do objęcia władzy najpierw przez
Juliusza Cezara, a po jego zamordowaniu- przez Oktawiana Augusta.

Cesarstwo rzymskie

- System rządów wprowadzony przez Oktwaiana Augusta polegal na zachowaniu pozorów
republiki, w rzeczywistości jednak cała władza została skupiona w ręku jednego człowieka.
- Rządy kontynuowane przez następców Oktawiana doprowadziły do zakończenia wojen
domowych, usunięcia nadużyć namiestników rzymskich w prowincjach oraz do rozwoju handlu.
- Jedną z najważnijeszych zmian zachodzących w imperium była postępująca romani-
zacja prowincji.

Życie w Wiecznym Mieście

- Z przeszło miliona mieszkańców Rzymu tylko najbogatsi żyli we wspaniałych domach.
Wiekszość zamieszkiwała nędzne pomieszczenia w wielopiętrowych kamienicach.
- Łaźnie rzymskie zwane termami służyły nie tylko do kąpieli, ale także jako miejsc,
w których spotykano się ze znajomymi, czytano książki, załatwiano interesy oraz
uprawiano gimnastykę.
- Mieszkańcy Rzymu spędzali wiele czasu na igrzyskach, gdzie można było obejrzeć wyścigi rydwanów, walki egzotycznych zwierząt, a także walki gladiatorów.

Osiągnięcia Rzymian

- Rzymianie były zafascynowani grecką kulturą i sztuką. Wzorowało sie na niej wielu
rzymskich twórców.
- Prawdziwą chlubą Rzymian było ich prawo. Z ustanowionych przez Rzymskich prawnikow
przepisów prawnych korzystano jeszcze długo po upadku cesarstwa rzymskiego.
Prawo rzymskie jest także podstawą wspólczesnych systemów prawnych.

Wśród wielu bogów

- Oprócz głównych bogów Rzymianie czcili także ogromną liczbę pomniejszych istot boskich.
Każda dziedzina życia, nawet najdrobniejsza, miała swoje bóstwo opiekuńcze.
- Podbijając nowe ziemie, Rzymianie tolerowali wiarę wyznawaną przez miejscową ludność.
Miejscowe bóstwa włączali do pantenonu własnych bogów.

Jowisz- Bóg wszystkich bogów i ludzi
Junona- Opiekunka małzeństw

Neptun- Bóg mórz
Minerwa- Bogini mądrości i sztuki wojowania

Mars- Bóg wojny
Wenus- Bogini mądrości i piękności

Apollo- bóg tańca, muzyki, wróżby
Diana- bogini łowów

Wulkan- bóg ognia
Westa- bogini ogniska domowego

Merkury- Bóg handlu
Ceres- Bogini zbóz i urodzaju

(bogowie wymienieni są małżenstwami)



Pierwsi chrześcijanie

- W I wieku n.e w cesarstwie coraz bardziej powiekszała się liczba wyznawców religii
chrześcijańskiej. Było to w dużej mierze zaslugą św. Pawła, ktory nauki skierowane początkowo
wyłącznie do Żydów zdołał upowszechnić także wśród Greków.
- początkowo chrzęścijanami zostawali prawie wyłącznie ludzie ubodzy. Z czasem jednak
w kierowanych przez biskupow wspólnotach chrześcijańskich pojawiała się coraz wiecej
bogatych i wykształconych osób.
- Pomimo okresowych prześladowań liczba chrześcijan rosła tak szybko, że już w roku
392 cesarz Teodozjusz Wielki uczynił chrześcijaństwo religią panującą.



Koniec świata starożytnego

- W III wieku n.e cesarstwo zostało osłabine na skutek wojen domowych, prowadzonych przez
rywalizujących ze sobą kandydatów do tronu cesarskiego.
- W 395 roku cesarz Teodozjusz Wielki podzielił osłabione państwo cesarstwo zachodniorzymskie
i wschodniorzymskie.
- Napór plemion barbarzyńskich i wyniszczenie kraju związane z wojnami domowymi oraz olbrzymie koszty utrzymania armii i administracji doprowadziły w 476 roku do upadku cesarstwa
zachodniorzymskiego.


Daty :
753 p.n.e - legendarna data założenia Rzymu
218-202 p.n.e - II wojna punicka
44 p.n.e - zamordowanie Juliusza Cezara
395 p.n.e- podzial cesarstwa na część wschodnią i zachodnią
476 n.e - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego

Objaśnienia:

Słowo republika (łac. res publica) znaczy dosłownie : rzecz publiczna, czyli wspólna wszystkich obywatelom. Podobne znaczenie ma polska nazwa "rzeczpospolita"( dawnie "pospolity" to taki, który należał do wszystkich.)

Liktorzy- najwyższym urzędnikom rzymskim towarzyszyli liktorzy będący symbolem władzy. Nosili oni na ramionach wiązki rózeg z wetkniętymi w nie toporami. Konsul na przyklad mial prawo asysty 12 liktorów.

Niewolnic- po każdej z wojen prowadzonych w II wieku p.n.e tari niewolników zapełniału sie jeńami wojennymi. Przybywało także ludzi urodzonych w niewoli. Spadły ceny niewolników, dlatego wielu właścicieli o niech nie dbało.

Wiecznym Miastem(łac. urbs aeterna) nazwał Rzym poeta Tibullus w I wieku p.n.e

Tepidarium- pomieszczenie w którym odpoczywano po gorącej kąpieli

Stoikami nazywano filozfów zbierających się w tzw. malowany, portyku. Ich zdaniem prawdziwe szczęście można było osiągnąć kierując się rozumem i powściągając namiętności.

Forym Romanum- rzymski rynek. Było to centrum życia politycznego, religijnego i handlowego. łacińskie słowo forum oznacza plac handlowy- jest to zapewne odpowiednik greckiej agory.

Romanizacją nazywamy przejmowanie kultury Rzymian, czyli ich języka, obyczajów, strojów, sposobu budowania przez mieszkanców prowincji

Postacie

Juliusz Cezar - Najgroźniejszym przeciwnikiem cezara w walce o władzę nad Rzymem był innu znakomity wódz, Pompejusz. Dowodził on wojskami wiernymi senatowi. W 49 roku p.n.e Cezar, rozpoczynając wojnę z Pompejuszem, przekroczył małą rzekę Rubikon, która w I wieku p.n.e stanowiła połnocną granicę Italii. Według legendy miał wtedy wypowiedziec sławne słowa : Kości zostaly rzucone.

August to tytuł przyznany Oktawianowi przez senat. Oznaczał on, że nowym władcą opiekują się bogowie.

Gladiatorzy

Sieciarz:
-trójżab
- sieć, którą starano się oplątać przeciwnika

Samnita
-tarcza
-miecz
-pancerz

Pojedynki gladiatorów były przez wieki ulubioną rozrywką Rzymian. Walki kończyły się zazwyczaj śmiercią jednego z zawodników. Widzowie mogli darować pokonanemu życie, ale robili to niezwykle rzadko. W zależności od rodzaju uzbrojenia używanego przez gladiatorów na arenie, nadawano im rożne nazwy.


Rzymska posiadłość

-zakopane dzbany z winem i oliwą
-piekarnia
-magazyn
-dziedziniec-
pomieszczenie mieszkalne
-drzewa oliwne
-tłocznia oliwy

(wiejska posiadłość bogatego Rzymianina)

Rzymskie termy

- łażnia parowa
-basen z zimną wodą
-tepidarium
-basen z gorącą wodą
-piece znajdujące się pod posadzką podgrzewały wodę w basenie

Pierwsze termy w Rzymie wybudował Agryppa. Najokazalsze rzymskie łaźnie ufundowali natomiast cesarze Karakalla i Dioklecjan. W największych z nich mogło jednocześnie przebywać 3000 osob.

Koloseum

- do Koloseum prowadziło 80 wejść, zieki czemu możliwe było szybkie opuszczenie amfiteatru. Szacuje się, że 50 tysiecy widzów potrzebowało na to zaledwie 6 minut.
- amfiteatr miał wysokość ok. 50 m i byl podzielony na cztery kondygancje, zdobione kolumnami i rzeżbami.
- Do połączenia kamiennych bloków używano zaprawy kamykow zmieszanych z proszkiem wulkanicznym. Cała konstrukcja zostala wzmocniona metalowymi ramami.



Mam nadzieje,że moja praca która pisałam - z pomocą wielu źródeł- spodoba wam sie jak i przyda;)
Są tu chyba wszystkie wiadomości ze Starożytnego Rzymu - częśc zaczerpnięta z mojego referatu