Wojna trzynastoletnia (1454–1466) – stoczona w latach 1454–1466 wojna między Państwem Zakonu Krzyżackiego a Koroną Królestwa Polskiego rozpoczęta na skutek poparcia przez Polskę powstania Związku Pruskiego przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu, zakończona zwycięstwem Królestwa Polskiego i II pokojem toruńskim. Rozpoczęte 4 lutego 1454 r. powstanie Związku Pruskiego, organizacji grupującej średnią szlachtę i mieszczan, kierowanej przez patrycjat Gdańska, Torunia, Elbląga i Chełmna przeciwko kierowanemu przez Wielkiego Mistrza Ludwika von Erlichshausen Zakonowi Krzyżackiemu zostało w dniu 21 kwietnia 1454 r. poparte przez Królestwo Polskie, którego królem był Kazimierz IV Jagiellończyk. Związkowcy zdobyli wszystkie miasta i zamki krzyżackie, poza stolicą Malborkiem oraz Chojnicami. Klęska wyprawy polskiego pospolitego ruszenia ze złożoną z czeskich i niemieckich najemników armią Zakonu w bitwie pod Chojnicami 18 września 1454 r. rozpoczęła krzyżacką kontrofensywę, w wyniku której Zakon odbił większość miast i twierdz, wraz ze zdobytym ostatecznie w dniu 14 lipca 1455 r. Królewcem. Brak pieniędzy na dalsze finansowanie wojsk najemnych zatrzymał postępy kontrofensywy Zakonu, a niespłacenie wierzytelności wobec krzyżackich wojsk zakończyło się sprzedażą w dniu 8 czerwca 1457 r. twierdzy w Malborku królowi polskiemu przez stanowiących jego załogę czeskich najemników. Potrzebne środki Kazimierz IV zgromadził zwiększając przywileje polskiej szlachty w zamian za uchwalenie wysokich podatków oraz nadając w dniu 15 maja 1457 r. Gdańskowi tzw. Wielki Przywilej w zamian za wysoką pożyczkę. Zakon w lipcu 1457 r. przeniósł swą stolicę do Królewca i wykorzystując niezadowolenie ludności wyczerpanej wojną i zniechęconej podniesieniem podatków opanował w latach 1457–1461 szereg twierdz nad dolną Wisłą i Łyną, wraz z miastem Malborkiem i Chełmnem, paraliżując wiślany handel miast pomorskich. W odpowiedzi strona polska i związkowa od października 1459 r. zorganizowały system zbrojnych konwojów na Wiśle, wyst awiły flotę kaperską blokującą krzyżackie wybrzeże morskie i zrezygnowały z wypraw pospolitego ruszenia, przeznaczając wszystkie środki finansowe na wynajęcie najemników. Dowodzenie przejął murgrabia krakowski Piotr Dunin, który na czele nielicznych, ale dobrze wyszkolonych wojsk rozpoczął w październiku 1461 r. ofensywę, dążąc do odcięcia zachodniego Pomorza od Prus, a w dniu 17 września 1462 r. odniósł przełomowe zwycięstwo nad wojskami krzyżackimi w bitwie pod Świecinem. W zwycięskiej dla związkowców bitwie morskiej na Zalewie Wiślanym (Zatoce Świeżej) w dniu 15 września 1463 r. krzyżacka flota została zniszczona przez floty Gdańska i Elbląga, co uniemożliwiło wielkiemu mistrzowi dostarczenie pomocy dla obleganych krzyżackich twierdz nad Wisłą. Po upadku Gniewa, Nowego i Stargardu oraz kapitulacji w dniu 28 września 1466 r. ostatniej krzyżackiej twierdzy na Pomorzu – Chojnic – zrujnowany finansowo Zakon Krzyżacki zgodził się przyjąć warunki pokojowe. Na mocy podpisanego 31 grudnia 1466 r. II Pokoju Toruńskiego Zakon musiał zrzec się połowy ziem pruskich (Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej, Ziemi Michałowskiej i Warmii), a z pozostałych ziem złożyć hołd lenny Królestwu Polskiemu. Wojna trzynastoletnia przyspieszyła proces rozkładu Zakonu Krzyżackiego, pozwoliła polskiej szlachcie uzyskać daleko idące przywileje i decydującą rolę w Królestwie Polskim kosztem osłabienia mieszczaństwa oraz doprowadziła do emancypacji Gdańska i stworzyła podstawy szybkiego rozwoju tego miasta
Opisz przebieg wojny Polski z zakonem krzyżackim w XV wieku. (czyli i wojnę z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411 do pierwszego pokoju toruńskiego, drugi etap wojna trzynastoletnia 1454-1466 z postanowieniami drugiego pokoju toruńskiego)....
Opisz przebieg wojny Polski z zakonem krzyżackim w XV wieku. (czyli i wojnę z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411 do pierwszego pokoju toruńskiego, drugi etap wojna trzynastoletnia 1454-1466 z postanowieniami drugiego pokoju toruńskiego)....
