Charakterystyka Salomona.

Salomon, elomo (? - ok. 930 p.n.e.), król żydowski panujący od ok. 970 p.n.e. Młodszy syn Dawida. Uzyskał tron przed starszym bratem Adoniaszem dzięki wpływowi swej matki Betszeby. Popierany przez proroka Natana i kapłana Sadoka zwyciężył koalicję próbującą osadzić na tronie Adoniasza.
Państwo za panowania Salomona wzrastało w siłę dzięki przyjaznym stosunkom z ościennymi krajami. Salomon przeprowadził podział kraju na prowincje, zreorganizował armię na wzór egipski. Zasłynął jako wielki budowniczy (świątynia w Jerozolimie, wznoszona przy pomocy rzemieślników z Fenicji i Egiptu, pałac królewski w Jerozolimie, wielkie stajnie w Megiddo).
Poddał kontroli szlaki karawanowe (port Esjon-Geber nad Morzem Czerwonym, wyprawy do Ofiru). Salomon zyskał opinię wyjątkowo mądrego władcy. Jego dwór był ośrodkiem sztuki i przede wszystkim literatury. Przypisuje się Salomonowi autorstwo wielu powiedzeń, niektórych pieśni i ksiąg biblijnych: Pieśni nad Pieśniami, Księgi Mądrości, Księgi Przysłów, części psalmów i inne.
W Starym Testamencie panowanie Salomona przedstawia się jako złoty wiek historii Izraela - wywodzi się z niego bogata żydowska i europejska tradycja literacka rozwijająca się aż do czasów wczesnego renesansu. W tradycji arabskiej Salomon, występujący pod imieniem Sulejman ibn Daud, to jeden z proroków, wielki znawca kobiet, czarodziej i władca demonów.
Salomon, który był królem miłującym pokój, chciał raz udowodnić, że można prowadzić wojnę bez rozlewu krwi. Kierując się swą boskiego pochodzenia mądrością , wynalazł więc królewską grę: grę w szachy. Salomon miał zwyczaj grywać w szachy ze swym najbliższym doradcą, Benajahu ben Jehojada. Za każdym razem król wygrywał. Tylko jeden raz, gdy siedzieli i grali, król usłyszał z ulicy jakiś hałas. Wstał więc i podszedł do okna, aby zbadać, jaka jest jego przyczyna. Wtedy Benajahu zdjął z szachownicy jednego gońca. Król wrócił, aby skończyć grę, i nie zauważył braku figury. Tym razem nie udało się królowi wygrać i zwyciężył Benajahu. Salomona zdumiał ten wynik i ponownie rozstawił figury, w takim porządku, w jakim zostawił je, gdy podszedł do okna. Wtedy zrozumiał, co takiego zrobił doradca i jaki był powód jego zwycięstwa. Ale nie chciał go zawstydzać. W swej mądrości doprowadził do tego, że Benajahu sam wyznał swój postępek. Poprosił króla o przebaczenie i ten mu go udzielił.

Monarcha sprawował władzę według nauk, które otrzymał Mojżesz od Boga, zapisanych na dwóch kamiennych tablicach. Stały się one zaczątkiem Świętej Księgi,
w której szczegółowo opisano sposób sprawowania kultu wobec jednego Boga - Jahwe, stworzyciela nieba i ziemi. Ten jedyny Bóg uczynił Izraelitów narodem wybranym.
Król Salomon, uważany za silnego i mądrego władcę, wybudował Świątynię, w której umieszczono Arkę Przymierza. Na straży Dekalogu, obowiązującego wszystkich ludzi kodeksu moralnego, stali kapłani, którzy zarządzali Świątynią

Za panowania Dawida i Salomona Izrael stał się silnym państwem. Miał wówczas niejedną sposobność wywierania potężnego wpływu, szerząc prawdę i sprawiedliwość. Imię Boga było wówczas wywyższone i otoczone czcią. Cel, dla którego Izraelici okrzepli i stanęli mocno na gruncie Ziemi Obiecanej, zdawał się spełniać. Granice zostały przełamane, a szukający prawdy z krajów pogańskich nie odchodzili niezadowoleni; zdarzały się też nawrócenia. Kościół Boży na ziemi utwierdzał się, rozwijał i coraz większego nabierał znaczenia.
Salomon był królem wybranym i namaszczonym w ostatnich latach życia ojca - Dawida, który abdykował na jego korzyść. Wczesne życie Salomona pełne było blasku, nadziei i zapowiedzi dobrej przyszłości. Bóg chciał, aby Salomon cieszył się coraz większą chwałą i potęgą, aby, bliżej poznawszy naturę Boga, natchnął lud i skłonił go do wypełnienia tego wszystkiego, do czego zobowiązywała rola nosiciela prawdy Bożej.
Dawid wiedział, że było Bożym celem wzniosłym i związanym z Izraelem, aby zarówno władcy, jak lud, nieustannie czuwali nad osiąganiem zamierzonego poziomu, wytkniętego przez Boga. Wiedział, że chcąc sprostać temu zaszczytnemu powołaniu, jego syn Salomon, młody władca, musi być nie żołnierzem, nie politykiem, nie możnowładcą, lecz przede wszystkim mężnym, dobrym człowiekiem, wytrwałym nauczycielem sprawiedliwości, a nadto wzorem wierności.
W duchu gorliwości, zapału i z poczuciem odpowiedzialności kształcił Dawid Salomona, każąc być mu ludzkim i szlachetnym, łaskawym, kochającym, uczynnym i uprzejmym zwierzchnikiem, przyzwyczaiwszy go w stosunkach ze wszystkimi narodami czcić i wynosić imię Boże, okazywać piękno świętości. Wiele prób i doświadczeń musiał Dawid przeżyć w swym życiu, nim nauczył się cenić owe cnoty. Oto słowa wypowiedziane na łożu śmierci do Salomona: „Mówił Bóg Izraela, przemówiła do mnie opoka Izraela: kto sprawiedliwie panuje nad ludźmi, kto panuje w bojaźni Bożej, jest jak brzask poranku, gdy słońce poranne wschodzi na bezchmurnym niebie, jak deszcz, który sprawia, że ruń wychodzi z ziemi
W swej młodości Salomon potwierdził, że wybór i decyzja Dawida pokrywa się z jego własną decyzją. Przez wiele lat postępował sprawiedliwie i w taki sposób, że życie jego cechowała pilność i całkowite posłuszeństwo Bożym rozkazom. We wczesnych latach panowania udał się wraz z doradcami na wyżynę Gibeon, gdzie znajdował się przybytek wzniesiony jeszcze na pustyni i tam zjednoczył się z wybranymi doradcami, pułkownikami, rotmistrzami, sędziami, przełożonymi Izraela i przedniejszymi domami ojcowskimi w składaniu ofiar Bogu i poświęceniu się służbie Bożej 2 KRON. 1,2. Pojmując wielkość swych obowiązków związanych z królewskim urzędem, Salomon wiedział, że chcąc dźwigać to ciężkie brzemię, musi poszukać Źródła Mądrości, jeżeli ma być przyjęte dzieło, za które ponosi odpowiedzialność. To właśnie skłoniło go do wezwania wszystkich doradców, aby zjednoczyli się z nim w sercu i zapewnili o przyjęciu przez siebie Boga.

Bóg obdarzył Salomona mądrością, której pragnął on bardziej niż zaszczytów, bogactw czy długiego życia. Jego prośba o bystry umysł, o wielkie serce i o tkliwość ducha została wysłuchana

Życie Salomona znamionowało w ciągu wielu lat nabożność, prawość i całkowite posłuszeństwo Bożym wskazaniom. Była to twarda i niewzruszona zasada postępowania. Kierował się nią we wszystkich ważnych poczynaniach i zawsze zdołał rozwiązać zawiłe sprawy związane z królestwem. Wszystkie jego wielkie dzieła, wspaniałe budynki i roboty publiczne zorganizowane we wczesnych latach sprawowania rządów, energia, pobożność, prawość i wielkoduszność objawione w słowie i czynie, rozsądek i mądrość, spowodowały szacunek i lojalność poddanych a uznanie i podziw władców wielu innych krajów.
Podczas pierwszego okresu rządów Salomona imię Boga znajdowało się w wielkim poważaniu. Mądrość i prawość króla były dla wszystkich narodów najlepszym świadectwem doskonałości cech natury Boga, któremu służył Salomon.
W tym czasie Izrael był rzeczywiście światłem świata, ukazującym całą wielkość Boga. Prawdziwa chwała i blask wczesnego okresu panowania Salomona nie leży więc w żądzy mądrości, w legendarnych bogactwach, w potędze, sławie i rozgłosie, lecz w szacunku i czci, jakimi otoczył on imię Boże, mądrze wykorzystując dar Niebios.
Gdy mijały lata i sława Salomona zaczęła coraz bardziej rosnąć, król starał się uczcić Boga, dodając do tego swą siłę umysłu, moc ducha oraz błogosławieństwa, które nań spłynęły. Nikt od niego lepiej nie pojmował, że to dzięki Wszechmocnemu dostąpił tak niezmiernej mądrości, siły i zrozumienia wszystkiego. Dary te zostały mu udzielone po to, aby mógł przekazać światu wiedzę o Królu królów. []
Salomon interesował się szczególnie historią naturalną, ale jego poszukiwania nie kończyły się na żadnej gałęzi wiedzy. Poprzez wytrwale i wnikliwe studia przyrodnicze, przez obserwowanie wszystkich stworzeń pojął on jasno zamiary Stworzyciela. W siłach natury, w świecie minerałów i zwierząt, w każdym drzewie, krzewie i kwiecie dostrzegał objawienie się Bożej mądrości. Pragnął uczyć się jeszcze więcej. Stopniowo wzrastała jego wiedza o Bogu i miłość ku Niemu.
Natchniona przez Pana mądrość Salomona znalazła wyraz w jego pieśniach pochwalnych oraz licznych przypowieściach. “Ułożył on trzy tysiące przypowieści i tysiąc pięć pieśni. Mówił on w nich o drzewach, począwszy od cedru, który rośnie w Libanie, aż do hizopu, który wyrasta z muru; mówił o zwierzętach i ptakach, o płazach i o rybach” 1 KRÓL. 4,32.33.
W przypowieściach i przysłowiach Salomona znalazły wyraz zasady świętego życia i wzniosłej etyki, zasady pochodzące z niebios i prowadzące ku dobroci, zasady, które powinny rządzić i kierować każdym uczynkiem. Szerokie stosowanie i powszechna znajomość tych praw uczyniły wczesne panowanie Salomona okresem moralnego wzlotu i materialnego dobrobytu. Król był przeświadczony, że wszystek zaszczyt i chwała należne są Bogu.
Syn króla Dawida i Batszeby, najsławniejszy król Izraela. Po ojcu odziedziczył wielkie, silne królestwo i pokój. Ochraniał swój kraj, utrzymując silną armię i budując fortece. Przez małżeństwa doprowadził do przymierzy z sąsiednimi państwami. Za rządów Salomona Izrael stał się krajem bogatym. Handlował miedzią i końmi, a w zamian dostawał złoto i klejnoty. Dzięki otrzymanej od Boga mądrości stał się sławny. Aby sprawdzić jego mądrość, odwiedziła go też królowa Saby (południowo-zachodnia Arabia).
Salomon zbudował pierwszą Świątynię w Jerozolimie. Materiały oraz fachowców przysłał mu król Tyru, w zamian za pszenicę i oliwę. Była to wspaniała budowla, która przetrwała czterysta lat, aż do roku 586 przed Chr., kiedy to zniszczył ją Nabuchodonozor. Salomon zbudował także pałace dla siebie i żon. Harmonijne panowanie Salomona zostało zakłócone złym traktowaniem podwładnych przez króla i jego wieloma małżeństwami. Podwładni sprzeciwiali się jego żądaniom darmowej pracy i wysokim podatkom na prowadzone przez niego budowy. Cudzoziemskie żony sprawiły, że Salomon odwrócił się od prawdziwego Boga i zaczął czcić bogów pogańskich. Po śmierci Salomona dziesięć północnych pokoleń zbuntowało się przeciwko Roboamowi, jego synowi, i obrało sobie Jeroboama za króla.
Dawid. Zdobył on Jerozolimę, w 985 r. p.n.e pokonał ostatecznie Filistynów. Wówczas rozpoczął się tzw. „złoty okres”. Król Dawid podbił plemiona na północnym wschodzie od Palestyny (pemiona aramejskie). Trzecim królem był Salomon, który przejął już zjednoczone państwo.Wytworzyło się wtedy społeczeństwo zróżnicowane klasowo :

Król
Sędziowie (lub naczelnicy gmin)
Stan rzemieślniczy
Rolnicy i pasterze
Niewolnicy (jeńcy wojenni)

Państwo za panowania Salomona miało dwa główne źródła wzbogacania skarbca : handel i podatki. Izrael był punktem pośrednictwa pomiędzy Morzem Śródziemnym,Czerwonym, Egiptem, Syrią, Fenicją, krajem Saba (pd. Arabia) i wieloma państwami. Za czasów Salomona powstały legendarne świątynie, pałac królewski w Jerozolimie, satjnie końskie w Medigo, rozwinęły się huty żelaza. Czwartym królem był Rehabean - za jego panowania jedność państwa żydowskiego załamała się. Kraj podzielił się na królestwo judzkie (stolicą -Jerozolima) i izraelskie (stolica w Samarii).Władcy mniejszych państw żydowskich żenili się z obcymi księżniczkami, przyjmując ich religie (religia Izraelitów była monoteistyczna, zakazywała ona przedstawienia Boga, który był duchem). Wywoływało to protesty proroków, np. Jeremiasza. W 587 r. p.n.e zburzono Jerozolimę - rozpoczęła się „niewola babilońska”. Odtąd Żydzi żyli w diasporze ( w rozproszeniu).

W Biblii na oznaczenie miłości Boga do człowieka oraz człowieka do Boga i bliźnich używa się greckiego wyrazu agape ( miłość). Najwybitniejszą księgą Pisma Św. obrazującą tę właśnie miłość jest Pieśń nad pieśniami , której autorem jest Król Salomon. Uważana jest za najpiękniejszy poemat Biblii. Pochodzi prawdopodobnie z VIII - II w.p.n.e. - są to miłosne dialogi liryczne, do pewnego stopnia udramatyzowane, dosłownie rozumiane jako deklaracje, wyznania miłosne kochanków. Jest to motyw miłości potężnej, nieprzemijającej, silniejszej od śmierci. Traktuje się również tę pieśń jako alegoryczny dialog między Bogiem a Izraelem, a źródła chrześcijańskie dopatrują się w niej dialogu między Chrystusem i Kościołem.

Judaizm, mozaizm, najstarsza monoteistyczna religia, prekursor chrześcijaństwa i islamu, narodowa religia Żydów. Wyznawcą jej może być tylko ten, kto urodził się z matki Żydówki. Bardzo rzadko dopuszcza się przyjmowanie wyznawców innego pochodzenia etnicznego. Równocześnie judaizm jest zespołem wartości, norm i postaw etycznych wynikających z tradycji, obyczaju i religii Żydów. Za założyciela religii judaistycznej, uznającej za jedynego Boga Jahwe, uchodzi Mojżesz. Od jego imienia judaizm jest także nazywany "mozaizmem".
Mojżesz żył ok. 1250 p.n.e., był synem Amrama i Jakebed z plemienia Lewi, urodzonym w Egipcie. Jest uznawany za założyciela religii, twórcę przymierza między Bogiem i ludem izraelskim, odbiorcę objawień Bożych, wyzwoliciela ludu izraelskiego z niewoli egipskiej, twórcę życia narodowego. Mojżesz dał ludowi Torę, obejmującą pięć ksiąg Mojżeszowych (Pięcioksiąg) Będąc założycielem religii był równocześnie prawodawcą, kapłanem i przywódcą swojego ludu. Został uznany za nosiciela Objawienia przez chrześcijaństwo i islam .
Symbolami judaizmu są:
1) Magen David - gwiazda Dawida, zwana także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna gwiazda utworzona przez dwa przeplatające się trójkąty (heksametr);
2) menora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu, który już w pierwotnej chacie służył do oświetlania świętego miejsca (współcześnie również podstawowy element herbu państwa Izrael).
Podstawę religii Żydów stanowi:
1) wiara w jednego i jedynego Boga, będącego bytem rzeczywistym;
2) ufność i wiara w posłannictwo religijne Żydów, jako naród wybrany przez Boga.
Zasady religii żydowskiej, będące jednocześnie surowo przestrzeganym prawem, zapisane są w Talmudzie, który jest uzupełnieniem Starego Testamentu.
Doktryna judaizmu określa następujące przymioty Boga:
1) najwyższy byt i stwórca świata, któremu ludzie muszą oddawać cześć;
2) sprawujący opatrzność nad światem;
3) sprawiedliwy i miłosierny;
4) wszechmocny;
5) wszechobecny;
6) zewnętrzny wobec świata (Ojciec na niebie);
7) bezcielesny (czysty duch), co pociąga za sobą zakaz wyobrażania Boga za pośrednictwem materii - Boga można jedynie przedstawić za pomocą słowa.
Judaizm przyjmuje zasadę harmonii pomiędzy Bogiem i światem, podstawą której jest posłuszeństwo Prawu ogłoszonemu człowiekowi przez Boga oraz przymierze zawarte za pośrednictwem Mojżesza na Synaju. Z narodu żydowskiego, jako narodu wybranego, wyjdzie Mesjasz, który ustanowi królestwo Boże na ziemi, będące przygotowaniem do ostatecznego królestwa w przyszłym świecie, w którym nastąpi zmartwychwstanie zmarłych i sąd ostateczny oraz powszechny dopełniający dzieło boże.
Koncepcja człowieka zakłada jedność ciała i duszy, co pozwala człowiekowi spełniać powinności wobec Boga i świata (realizację zadań wyznaczonych przez Boga). W doktrynie judaizmu Bóg jest jeden i jedyny. Człowiek chcący wypełnić zadania wyznaczone przez Boga musi się powstrzymać od:
1) bałwochwalstwa;
2) bluźnierstwa;
3) kazirodztwa;
4) zabójstwa;
5) kradzieży;
6) jedzenia mięsa wyrwanego z żywych zwierząt;
7) przestrzegać sprawiedliwości.
Ośrodkiem spotkań żydów jest synagoga która nie tylko służyła Żydom do spotkań w celach religijnych ale również do studiowania Tory nauki oraz była to siedziba władz gmin żydowskich. Synagoga dzieliła się na pomieszczenia modlitw dla mężczyzn osobne pomieszczenie dla kobiet i z przedsionka.
W pomieszczeniu dla mężczyzn znajdowały się aron ha- kodesz czyli szafa lub wnęka służąca do przechowywania Tory stała ona zwykle przy wschodniej ścianie synagogi i bima czyli podium z pulpitem usytuowany centralnie, służący do odczytywania Tory jak również prowadzenia modłów przez kantora. Podczas porannej modlitwy żydzi maja zwyczaj przynoszenia ze sobą filakterii są to kawałki pergaminu z napisanymi ręcznie wersetami Tory umieszczone w skórzanych pudełeczkach które pobożni wyznawcy przymocowują rzemykami do swego ramienia i czoła.
Judaizm, mozaizm, najstarsza monoteistyczna religia, prekursor chrześcijaństwa i islamu, narodowa religia Żydów. Wyznawcą jej może być tylko ten, kto urodził się z matki Żydówki. Bardzo rzadko dopuszcza się przyjmowanie wyznawców innego pochodzenia etnicznego. Równocześnie judaizm jest zespołem wartości, norm i postaw etycznych wynikających z tradycji, obyczaju i religii Żydów. Za założyciela religii judaistycznej, uznającej za jedynego Boga Jahwe (przy czym imienia Jahwe Żydzi nie wymawiają), uchodzi Mojżesz (Mose). Od jego imienia judaizm jest także nazywany "mozaizmem".
Mojżesz żył ok. 1250 p.n.e., był synem Amrama i Jakebed z plemienia Lewi, urodzonym w Egipcie. Jest uznawany za założyciela religii, twórcę przymierza między Bogiem i ludem izraelskim, odbiorcę objawień Bożych, wyzwoliciela ludu izraelskiego z niewoli egipskiej, twórcę życia narodowego. Mojżesz dał ludowi Torę, obejmującą pięć ksiąg Mojżeszowych (Pięcioksiąg) Będąc założycielem religii był równocześnie prawodawcą, kapłanem i przywódcą swojego ludu. Został uznany za nosiciela Objawienia przez chrześcijaństwo i islam .
Odłamy judaizmu
1) ortodoksyjny - podkreślający konieczność ścisłego przestrzegania prawa biblijnego i talmudycznego,
2) reformowany - utrzymujący, że niektóre nakazy zawarte w Biblii i Talmudzie obowiązywały tylko w starożytności i dziś nie mają znaczenia,
3) konserwatywny - przyjmujący potrzebę zmian dawnych zasad z zachowaniem żydowskiego sposobu życia oraz idei odrębności narodowej Żydów.

Występowanie judaizmu na świecie
Judaizm jest religią o specyficznym charakterze, gdyż mimo pierwiastków uniwersalistycznych pozostał religią narodową Żydów, a termin ten określa zarówno wyznawcę, jak i członka narodu. Liczy ona obecnie ok. 15 milionów wyznawców, głównie w USA, Izraelu, Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji.

Judaizm - religia monoteistyczna, ukształtowana ok. 1200 lat p.n.e., wyznawana przez Żydów. Jest rozpowszechniona na całym świecie, ale obecnie największe ośrodki znajdują się w Izraelu i Stanach Zjednoczonych. Wywodzi się z wierzeń koczowniczych ludów zamieszkujących Izrael przed laty (Hebrajczyków).
Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga (niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego oprócz stwórcy świata, także jego codziennym "nadzorcą". Bóg ten dokonał z ludem Izraela wiecznego przymierza, polegającego na chronieniu tego ludu w zamian za pełne podporządkowanie się nakazom Boga. Wiele innych kanonów Judaizmu zmieniało się na przestrzeni wieków. Można tu rozróżnić:
· Judaizm pierwotny
W Judaizmie tym (istniejącym do czasu tzw. niewoli Babilońskiej) występowała idea Boga jedynego i przymierza z Nim, nie istniały jednak jeszcze pojęcia życia pozagrobowego, duszy nieśmiertelnej, wiary w przyjście mesjasza. Judaizm ten znalazł swoje odzwierciedlenie w najstarszej części Biblii - pięcioksięgu mojżeszowym, księdze Psalmów, księdze Hioba i księdze Estery. W Judaizmie tym przyjmowano, że po śmierci ludzie nie znikają całkowicie, lecz schodzą do "doliny śmierci" gdzie egzystują jako cienie nie mając żadnego wpływu na żywych. Bóg nie zajmował się oceną pojedynczych ludzi, lecz karał cały naród, gdy ten zaczynał odchodzić od zasad przymierza. Tylko zupełnie wyjątkowi ludzie jak Mojżesz, Dawid czy Salomon dostąpywali po śmierci zaszczytu zasiadania "po prawicy Boga". Judaizm pierwotny miał bardzo uproszczoną liturgię polegającą na czczeniu proroka Mojżesza, Eliasza i Arki Przymierza, oraz składaniu ofiar całopalnych z pierworodnych baranów.
· Judaizm świątynny
Zasady tego Judaizmu zostały wypracowane w czasach niewoli Babilońskiej, po wypędzeniu ludności Izraela na tereny dzisiejszego Iraku po najeździe Palestyny przez Achamenidów. W tym czasie spisano prawdopodobnie główną część Starego Testamentu oraz przeprowadzono reformę starej wiary włączając do niej koncepcje zaczerpnięte prawdopodobnie z Zaratusztrianizmu. Były to idee wędrówki dusz po śmierci do piekła lub nieba, idea Sądu Ostatecznego, przyjścia Mesjasza i osobistej, odpowiedzialności za swoje czyny przed Bogiem. Jednym z głównych autorów tych zmian był prorok Izajasz. Po powrocie z niewoli babilońskiej została do tego zespołu wierzeń dodana jeszcze dość skomplikowana liturgia, która mogła być sprawowana wyłącznie przez specjalistów-kapłanów w świątyni w Jerozolimie wybudowanej w miejsce starej świątynni króla Salomona. W świątynni tej nie było już jednak arki przymierza, która zaginęła w zgliszczach świątyni Salomona, wierzono jednak, że Bóg odnawia stale przymierze z ludem Izraela poprzez proroków, którzy kolejno rozszerzali i reformowali tę religię, dodając do niej kolejne "obce" elementy. Obok kapłanów (sadyceuszy), którzy bronili czystości starej wiary, pojawili się też "uczeni w piśmie" (faryzeusze), którzy swój autorytet nie opierali na kulcie świątynnym, lecz na doskonałej znajomości pism czteroksięgu mojżeszowego i proroctw późniejszych.

· Judaizm po zburzeniu drugiej świątyni.
Po wypędzeniu ludności Palestyny przez Rzymian i zburzeniu drugiej świątynni, kult świątynny zanikł, zaś górę wziął ruch "uczonych w piśmie". Ludność Palestyny rozproszyła się po całym terenie Imperium Rzymskiego oraz Państwa Partów. W Babilonie i w Aleksandrii powstały dwa, współpracujące z sobą ośrodki uczonych w piśmie, którzy zawarli w Talmudzie będącym rodzajem współczesnego komentarza do pięcioksięgu mojżeszowego, zasady Judaizmu w warunkach wypędzenia. Talmud nie jest jednak świętą księgą, tak jak Stary Testament, jest jednak rodzajem "konstytucji", ustanawiające zasady ubioru, kultu, odżywiania się, sprawowania władzy religijnej, który z kolei "uczeni w piśmie" interpretują wraz ze zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi. Wiara ta jest zbliżona do końcowego stadium Judaizmu świątynnego, przy czym liturgię świątynną zastąpiono nowymi ideami, do których zalicza się idea ofiary symbolicznej, koncepcja Szechiny - czyli Bożej Obecności, wszędzie tam gdzie zbierze się dziesięciu pobożnych Żydów, oraz koncepcja nieustającego oczekiwania na Mesjasza, który poprowadzi Lud Izraela z powrotem do Palestyny.
· Judaizm współczesny
Judaizm współczesny opiera się na zasadach opracowanych w Talmudzie, które są współcześnie interpretowane jednak na różne sposoby:
·
o Najbardziej tradycyjną jego formą jest Judaizm Rabiniczny. W Judaizmie tym szczegółowo przestrzega się talmudycznej interpretacji czteroksięgu mojżeszowego w jak najbardziej literalnym zakresie. Władzę duchową sprawują wszyscy "uczeni w piśmie" zwani Rabinami. Stoją oni na straży czystości wiary i jednocześnie sprawują funkcje administracyjne w gminach wyznaniowych. W razie wątpliwości w poszczególnych jednostkowych sprawach, wymieniają oni między sobą listy, w których poprzez często wieloletnie dyskusje ustalają wspólne stanowisko.
o Kabała - Ta odmiana Judaizmu powstała w Hiszpanii. Oprócz czysto racjonalnej interpretacji Starego Testamentu oraz Talmudu Rabini Kabaliści stosowali do rozstrzygania sporów techniki "magiczne", polegające na czytaniu pewnych fragmentów tych pism tak jakby były "tajnymi kodami", np: co którąś literę lub na wspak. Na tej podstawie wynajdowali w tych tekstach zupełnie nowe treści takie jak nowe proroctwa.
o Chasydyzm - Powstał na terenie dzisiejszej Ukrainy, Polski i Białorusi. Charakterystyczną cechą tej odmiany była wiara w szczególny rodzaj bezpośredniego kontaktu niektórych, wybitnych Rabinów, zwanych Cadykami, z Bogiem. Cadykowie skupiali wokół siebie szkoły młodych adeptów, którzy oprócz racjonalnego studiowania Talmudu, uczestniczyli w rodzaju sesji medytacyjnych, w wyniku których, jak sądzili uzyskiwali bezpośredni kontakt z Bogiem.
o Judaizm Reformowany - powstał w XIX wieku w Niemczech. Różni się on od tradycyjnego Judaizmu rabinicznego mniej restrykcyjnym podejściem do spraw obyczaju zwłaszcza ubioru i sposobu odżywiania się, umożliwiając normalne funkcjonowanie Żydów w uprzemysłowionych państwach. Istnieją jego różne, skłócone z sobą często odmiany, które różnią się stopniem dowolności w interpretacji starych zasad obyczajowych.
JUDAIZM
(Jest to religia Żydów, zespół wartości etycznych i postaw wynikający z tradycji i obyczajów narodu żydowskiego. Judaizm jest jedną z najstarszych i zarazem ciągle żywych religii świata. Opiera się na 2 podstawowych założeniach: na monoteizmie etycznym, czyli wierze w jednego, jedynego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata, który oczekuje od ludzi moralnego postępowania oraz na przekonaniu o posłannictwie Żydów z racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako narodem przez Siebie wybranym na świadka. Bóg oczekuje od Żydów takiego sposobu życia, który utrzymuje pamięć objawień Boga i czyni z narodu żydowskiego „królestwo kapłańskie”. Z judaizmu wywodzi się m. in. Islam.)

Wpływ judaizmu na gospodarkę dotyczy głównie postępowania z· najważniejszym w tej religii kodeksem etycznym. Nakazuje on m. in.:
- pełną uczciwość i sumienne wypełnianie obowiązków zarówno przez sprzedających, jak i kupujących.
- pełne wykonywanie powierzonej pracy przez robotników, jako że zaniedbanie pracy jest grzechem przeciwko Bogu i bliźniemu
- równe traktowanie wszystkich włącznie z podwładnymi i (dawniej) niewolnikami. Nie można ich zmuszać do naruszania prawa, ani ich własnej godności. Pracodawca nie może działać wbrew woli podwładnego
- nie ustalanie przez pracodawców warunków pracy bez zgody pracownika
- właściwe traktowanie ludzi, zwierząt i roślin, oraz przedmiotów, które mogą przydać się innym (np. jedzenie)
- daje każdemu prawo do posiadania środków do życia, zabraniając tym samym kradzieży, lichwy i innych nieuczciwych form zdobywania pieniędzy, wiążących się z naruszaniem mienia bliźnich
Tradycyjna dieta, nakazywana przez religię,· wymaga dużej produkcji jęczmienia, pszenicy, winogron, oraz ograniczenia spożywania krwi (zwierzęta „koszerne”).