Wojna koreańska
Półwysep Koreański od 1910r. Był we władaniu Japonii. Po kapitulacji Japonii tereny Korei na południe od 38 równoleżnika zarządzane były przez Amerykanów, ziemie na północ od niego zaś przez Związek Radziecki.
W 1950r. zimna wojna przerodziła się w pierwszą gorącą wojnę peryferyjną między blokiem komunistycznym a Zachodem. Tereny na którym komuniści podjęli próbę ekspansji zbrojnej, stała się Korea, podzielona po 1945r. na część północną zajętą przez Armię Czerwoną, orz Południową przez Amerykanów. Podział ten utrwalił się po utworzeniu w 1948r. na północy – komunistycznej Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej z
Kim Ir Senem na czele i na południu – Republiki Korei prezydenta Li Syngmana. Intensywnie zbrojone i szkolone przez Rosjan wojska północnokoreańskie już w 1948r. dokonywały wypadów na południe od linii demarkacyjnej. Na przykład w październiku tegoż roku komuniści wszczęli rewoltę w Yosu i Sunchon. Rząd południowokoreański składał nawet protesty w ONZ, ale jego słabość oraz oświadczenie ze stycznia 1950r. sekretarza stanu USA Deana Achsona o wyłączeniu Tajwanu i Korei ze strefy zachodniej obrony Stanów Zjednoczonych zachęciły Kim Ir Sena do podjęcia próby opanowania całej Korei przez wojska komunistyczne*. W czasie rozmów w Moskwie w lutym 1950r. Kim Ir Sen uzyskał poparcie Stalina, który przy pomocy swoich generałów zaplanował akcję i namówił do współpracy Chińczyków, obiecując udział lotnictwa z ZSRR w wojnie. Ostateczną decyzję o „przystąpieniu do zjednoczenia Korei” podjął Stali 14.V.1950r.
Zaskoczenie było całkowite. 25.VI.1950r. o godzinie 4 rano 90 tys. Północnokoreańskich żołnierzy przekroczyło 38 równoleżnik rozpoczynając zmasowaną ofensywę w celu podboju południa. Następnego dnia, gdy wojska południowokoreańskie wycofywały się w pośpiechu, z japońskich baz wojskowych wystartowały amerykańskie samoloty. 7 flota została skierowana w ten rejon. Wkrótce pierwsi żołnierze amerykańscy byli już na miejscu walk.
„Za wszelką cenę musimy powstrzymać tych drani” – mówił Truman. Wojska północnokoreańskie miały przewagę 2:1 w liczbie żołnierzy, 6:1 w samolotach oraz 7:1 w broni automatycznej i czołgach. 27.VI. Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję, żądającą zaprzestania agresji i wycofania wojsk, z zaleceniem dla członków ONZ, by pomogli w jej wykonaniu. Związek Radziecki, bojkotujący posiedzenia Rady od stycznia 1950r. na znak protestu przeciw obecności przedstawicieli Tajwanu reprezentujących Chiny, nie miał na posiedzeniu swego przedstawiciela, toteż weto radzieckie nie padło. Prezydent
Truman powołując się na rezolucję ONZ ogłosił wysłanie sił powietrznych i morskich USA na pomoc wojskom południowokoreańskim. Wielka Brytania,
Francja, Holandia, Turcja, Kanada, Kolumbia, Związek Południowej Afryki,
Australia, Nowa Zelandia, Tajlandia i Filipiny zobowiązały się udzielić pomocy
Rządowi Seulu. Po raz pierwszy międzynarodowa organizacja zmobilizowała się, żeby stawić czoło agresji. W wojnie koreańskiej brały udział wojska 16 państw, ale najważniejszym bohaterem dramatu były, obok Korei Południowej, Stany Zjednoczone. Wysłane przez nie siły stanowiły 50% oddziałów lądowych, 80% marynarki i 90% lotnictwa.
Nie była znana dokładnie rola, jaką ZSRR odegrał w tej agresji, ale rząd Stanów Zjednoczonych sądził, że decyzje zapadły w Moskwie i że należy powstrzymać komunistyczną ofensywę. Wyposażone w pojazdy i broń ze Związku Radzieckiego siły zbrojne Korei Północnej spychały źle uzbrojone siły ONZ na krańce półwyspu. Na początku sierpnia oddziały ONZ kontrolowały już tylko skrawek terytorium na wybrzeżu południowo-wschodnim. Zatrzymały się w okopach otaczających port Pusan na długości 120 km. Dopiero 7 lipca uchwała Rady Bezpieczeństwa aby wysłać wojska ONZ (w praktyce USA) do Korei Południowej przyniosła zmianę sytuacji. Na czele tych sił stanął generał amerykański Douglas MacArthur. Siedemdziesięcioletni dowódca amerykańskich sił zbrojnych na Dalekim Wschodzie opracował niezwykle ryzykowny plan: morski atak na port Inczhon koło Seulu na wybrzeżu zachodnim w odległości 400 km za linią wroga. Siły ONZ rozpoczęły zwycięski marsz przez całą Koreę, rozbijając armię Północy i docierając aż do przyczółków nad rzeką Jalu, stanowiącą granicę między ChRL a Koreą Północną. Prawie cała Korea była wolna od komunistów. Mimo iż po stronie północnokoreańskiej walczyło około 5 tys. lotników radzieckich, a gros sił ONZ stanowiły wojska USA, Moskwa i Waszyngton unikały stwierdzenia, że są w stanie wojny. W razie konfliktu przywódca ChRL Mao Zedong był zobowiązany wprowadzić do akcji wojska chińskie. Choć stosunki chińsko-radzieckie były formalnie przyjazne, Stalin obawiając się, że czerwone Chiny zechcą odgrywać samodzielną rolę w ruchu komunistycznym, pchał wojska północnokoreańskie i chińskie na południe, by wbić klin między Stany Zjednoczone na komunistyczne Chiny. 8 października Mao Zedong wydał rozkaz siłą ChRL przystąpienia do działań przeciw wojskom ONZ. 19 października ponad 400 tys. armia chińska przekroczyła rzekę Jalu.
Stanowiło to niezwykle niebezpieczne zaostrzenie konfliktu. Generał Mac Arthur planował natarcie na wybrane cele w Mandżurii, lecz został powstrzymany przez Trumana obawiającego się przystąpienia ZSRR do wojny po stronie Chin. 27.XI.1950r. 360 tys. chińskich żołnierzy ze wschodu i zachodu przypuściło zmasowany atak na pozycje oddziałów ONZ. Wojska ONZ wycofały się w góry Korei Północnej, gdzie panował szczególnie mroźny klimat. Chińska ofensywa ostatecznie zatrzymała się na wysokości 38 równoleżnika. Mac Arthur nalegał na rozszerzenie działań na terytorium ChRL. Sekretarz obrony Marshall i szefowie sztabów uznali, że zadaniem wojsk amerykańskich jest misja ONZ w obronie Korei, a nie wojna z komunistycznymi Chinami, atakując zaś terytorium ChRL Stany Zjednoczone mogły wpaść w pułapkę zastawioną przez Kreml.
Podobne obawy żywili też przywódcy Anglii i Francji. Kreml ograniczał się na razie do agresji propagandowej, lecz formalnie pozostawał w cieniu konfliktu. Ostatecznie Truman odwołał Mac Arhura. Siły ONZ – głównie amerykańskie – zostały zmuszone do odwrotu. Komunistyczny rząd w Pekinie oficjalnie zaprzeczył, że ChRL bierze udział w wojnie, jednak w praktyce wspierał wojska północnokoreańskie organizując armię „ochotników”, którą stanowiły chińskie regularne siły zbrojne. Ofensywa chińska doprowadziła do wyrównania sił biorących udział w wojnie. Przez cały rok 1951r. walki toczyły się wokół Seulu. Próby negocjacji w sprawie zawieszenia broni, podjęte w połowie 1951r. załamały się wobec nieustępliwości komunistów. Również i w 1952r. front nie uległ większym przesunięciom, mimo że siły obu stron rosły.
Wojna trwała jeszcze dwa lata. Negocjacje między przedstawicielami obu stron przedłużały się. Wreszcie 27 lipca 1953r. w Panmundżonie – na neutralnym gruncie między dwiema liniami frontu – podpisano rozejm. ZSRR i Stany Zjednoczone zobowiązały się uznać oba państwa koreańskie. Straty Amerykanów wynosiły 34 tys. poległych i 103 tys. rannych. Po stronie koreańskiej (Północnej i Południowej) ofiary liczono w milionach poległych żołnierzy i cywilów. Zginęły 2 mln Chińczyków i Koreańczyków z Północy. Mimo tej masakry granica między Koreą Północną i Koreą Południową prawie się nie zmieniła. Świat obserwował ten konflikt traktując go jako początek III wojny światowej.
Międzynarodowe skutki wojny koreańskiej.
Inwazja komunistyczna w Korei spowodowała wzrost determinacji Zachodu. Komunistyczna agresja stanowiła ostrzeżenie dla polityków zachodnich, w Waszyngtonie zaś starano się zapobiec podobnemu zaskoczeniu w przyszłości. Wybuch wojny w Korei skłonił Trumana do przyspieszenia zbrojeń amerykańskich. W 1950r. radzieckie wydatki zbrojeniowe wyniosły 15,5 miliarda dolarów i przewyższyły o miliard ówczesne wydatki amerykańskie. Rok później ZSRR wydał 20,1 miliarda dolarów, gdy Stany Zjednoczone – 33,3. Utrzymywała się nadal prawie 10 – krotna przewaga amerykańska w broni atomowej i jej nośnikach. Gospodarka zachodnia reagowała na zbrojenia poprawą koniunktury, podczas gdy komunistyczna gospodarka ZSRR i jego satelitów od wielu lat nieustannie nastawiana na zbrojenia, nie była w stanie wytrzymać wzrostu obciążeń bez drastycznego pogorszenia stopy życiowej ludności. Wybuch wojny w Korei skłonił rząd amerykański do wypracowania nowej polityki wobec Niemiec. Wojna w Korei wzmogła w Stanach Zjednoczonych aktywność do walki o wpływy w świecie co ujawniło się podczas kampanii prezydenckiej 1952r. Waszyngton włączył się do wojny psychologicznej z komunizmem.
* jeszcze wcześniej przedostała się na łamy prasy amerykańskiej dyrektywa Departamentu Stanu z 22.XII.1949r., stwierdzająca, że Tajwan nie ma specjalnego znaczenia dla USA. Wrażenie braku zainteresowania wyspą ze strony Waszyngtonu naprawił Truman w oświadczeniu z 5.I.1950r., w którym stwierdził, że Tajwan znajduje się w ręku Chińczyków, a USA nie ingerują w wewnętrzne sprawy tego państwa, lecz jedynie popierają rząd chiński. Oświadczenie to wywołała wściekłą reakcję Pekinu.