Państwo a kościół Rzymsko–Katolicki po 1945 roku
Doktryna komunistyczna dążyła do zagarnięcia władzy na wszystkich szczeblach życia społecznego oraz politycznego w Polsce nie pominęła również dążenia do osiągnięcia znaczących wpływów w sferze duchowej czego przeszkodą stał się kościół Rzymsko Katolicki który w chrześcijańskim państwie odgrywał bardzo znaczącą role w nauczaniu i szerzeniu kultury społecznej. Władze musiały przyjąć odpowiednią strategie co do podporządkowania sobie tego organu życia społecznego gdyż musiało się liczyć z wyraźnym oporem społeczeństwa katolickiego w Polsce.
W obliczu takich przemian państwowych i w obliczu nowej doktryny mającej na celu wytępienie jakichkolwiek oznak wiary a przede wszystkim rozszerzania myśli i doktryn ateistycznych kościół Polski musiał przyjąć odpowiednią politykę która zaradzała by i odpowiednio kontratakowała ówczesny panujący system totalitarny. Przede wszystkim polityka ta musiała spełniać kilka podstawowych funkcji i celów. Cele te opierały się na popieraniu i szerzeniu opozycji wobec partii komunistycznej a co za tym idzie państwa komunistycznego a przede wszystkim bronić swojej tożsamości jako symbolu wiary katolickiej. Rząd komunistyczny tak że nie pozostawał bierny i już od 1945 do 1948 rozpoczął gruntowne osłabianie pozycji polskiego kościoła.. W 1945 roku ówczesny prymas Polski August Hlond z polecenia Papieża Piusa XII przystąpił do tworzenia administracji apostolskiej w kraju. Odpowiedzią na to było wypowiedzenie przez TRJN 12.09.1945 r. konkordatu z Watykanem co stanowiło dopiero przedsmak tego co władze komunistyczne miały dążyć później. Następnym posunięciem rządu było ogłoszenie zasady wolności religijnej co było początkiem i pretekstem do realizacji swoich ateistycznych celów oraz wprowadzenie w życie ustawy o świeckim prawie małżeńskim. W świetle tego prawa małżeństwa nie musiały już być zawierane w kościołach lecz w tzw. sądach cywilnych. Następnym ciosem dla polskiego kościoła było ogłoszenie przez premiera J. Cyrankiewicza walkę z duchowieństwem i nawoływanie czy raczej zmuszanie kościoła do podporządkowania się nowej władzy. Dekret o ochronie wolności sumienia z 5.8.1949 r. zapowiedział także karanie duchownych za nieprzestrzeganie i nadużywanie wolności wyznania które były wrogie i sabotowały polski ustrój komunistyczny. Rząd przyjął też politykę likwidacyjną na tle gospodarczym związaną z odbieraniem mienia kościelnego, nieruchomości, środków trwałych, likwidacje szpitali zakonnych, zakładów opiekuńczych, szkół prowadzonych przez duchowieństwo. Zmieniono również zarząd nad organizacją CARITAS która odtąd nie należała już do kościoła w całości lecz do rządu komunistycznego.
Kościół w wyniku tej że polityki zmierzającej do wyniszczenia go w Polsce nie mógł dłużej tego tolerować czego rezultatem było porozumienie z rządem z 14.04.1950 r. W którym księża i duchowni zostali zmuszeni do nauczania poszanowania prawa i nowej władzy państwowej wraz z nauczaniem i
szerzeniem dobrego zdania na temat jego polityki wobec społeczeństwa i gospodarki także w sprawach ziem odzyskanych. Za to państwo miało pozwolić na zniesienie zakazu nauczania Religi w szkołach, w wojsku i zakładach karnych. Zachować tak że miała się prasa katolicka. Uratowany miał zostać również Katolicki Uniwersytet Lubelski i uznane miało być też prawa wedle którego Papież miał być zwierzchnikiem nad kościołem w Polsce ale tylko w kwestii wiary. Jednak czego można się też i domyślać państwo rzucało tylko słowa na wiatr i bardzo wiele z tych postulatów nie zostało wprowadzonych w życie ani też zaktualizowanych a od 1951 roku nastąpiło kolejne pogorszenie się sytuacji duchownych w Polsce. Rozpoczęły się masowe aresztowania księży i osób współpracujących z nimi Urząd Bezpieczeństwa oskarżał ich o szerzenie działalności antypaństwowej i szpiegostwo na rzecz innych krajów. W wyniki masowych aresztować do zakładów karnych trafiło ogółem 900 księży. Kulminacja tych represji jest najbardziej uwidoczniona w roku 1952 oraz 1953 r. Państwo przyjęło strategie likwidacji niższych seminariów duchownych oraz ograniczano a w pewnym czasie nawet zabraniano wydawania zezwoleń na budownictwo sakralne. Odbył się również proces księży z Kurii Biskupiej w Krakowie który trwał krotko gdyż każdemu z osobna z oskarżonych postawiono zarzut szpiegostwa na rzecz USA co jest uważane do dzisiaj kpiną.
09.03.1953 r. Rada państwa wydała dekret mówiący o nadawaniu i obsadzaniu urzędów kościelnych przez państwo jak i również o kasacji tych urzędów co było zupełnym nieporozumieniem gdyż tylko Watykan ma prawo do nadawania taki że urzędów oraz w razie potrzeby odwoływania ich. Odpowiedzi Episkopatu wysłana do władz 8 maja opisywała naruszenia układu z 1950 roku gdyż praktycznie żadne z postulatów obiecywanych przez ówczesny rząd nie doszedł do skutku. Odpowiedz rządu była błyskawiczna i w efekcie 26.09.1953 roku nastąpiło aresztowanie Prymasa tysiące lecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego a następnie przewożenie go w różne miejsca w Polsce. Od roku 1956 do 1958 nastąpiła liberalizacja kościoła w Polsce. Po wydarzeniach z 1956 roku doszło do rozluźnienia napięcia pomiędzy kościołem na rządem. Nastąpiło również zwolnienie z aresztu Prymasa Stefana Wyszyńskiego które miało miejsce 28.10. 1956 r. zawarto również kolejne porozumienie dotyczące prowadzenia lekcji Religi przez księży w szkoła publicznych. Jednak i tym razem wiele szkół nie wpuściło księży na swój teren. Porozumiano się również w sprawach opieki nad chorymi i więźniami 08.12.1956 r. Wedle tych założeń kościół miał wspomagać rząd i państwo w stabilizacji kraju. Odnowiono również śluby Jasnogórskie co miało symbolizować odnowienie katolicyzmu i obyczajów chrześcijańskich w Polsce.
Lata Obchodów milenium przypadających na 1000 lecie chrztu polski który miał miejsce 966 roku. Były bardzo starannie przygotowywane przez Kościół
Rzymsko Katolicki z drugiej zaś strony państwo przygotowywało swoje własne święto świeckie również z tej samej okazji co miało stanowić konkurencje dla kościoła. Rok 1958 przyniósł uchwalę i w związku ze zbliżającym się obchodem 1000 lecia zorganizował i zarządził budowę 1000 szkół w Polsce. Rozpoczęły się również kolejne represje wobec duchownych czego skutkiem było zlikwidowanie książek instytutu prymasowskiego na Jasnej Górze. Polityka ta opierała się także na podnoszeniu coraz to większych podatków wobec kościoła, i co najdziwniejsze kolejny raz zablokowano lekcje Religi w szkołach oraz ograniczono budownictwo sakralne. Rząd twierdził ze wychowanie młodego społeczeństwa ma mieć tylko charakter świecki. Stosunki te pogorszyły się jeszcze bardziej w związku z listem episkopatu polski wysłanym do biskupstwa niemieckiego poruszający kwestie pojednawcze wraz ze swoją słynną formułą ,,Przebaczamy i prosimy o przebaczenie’’ która skierowana do dawnego wroga wprowadziła rząd w taki gniew iż oskarżył on duchowieństwo o kolaboracje z Niemcami i brak patriotyzmu wśród duchowieństwa.
Rok 1966 to jedna z większych konfrontacji siły kościoła i państwa. Rząd nie zezwalana na przybycie papieża na uczczenie 1000 lecia chrztu polski. Kościół podczas tych obchodów zorganizował msze w Poznaniu natomiast państwo manifestacje w Gnieźnie która natomiast okazałą się wielką porażką iż frekwencja na manifestacji okazała się bardzo niska i trudno się temu dziwić gdyż manifestacja ta miała na celu publiczną krytykę kościoła co spowodowało dezaprobatę społeczeństwa. Obchody te również przyczyniły się do zmniejszenia poparcia społeczeństwa dla władz co wywoływało delegitymizacje władzy w Polsce.
Lata 1970 – 1980 to okres kolejnego złagodzenia stosunków na linii Państwo – Kościół. Władze zniosły zakaz budowy obiektów sakralnych. A już w 1972 r. Papież Paweł VI włączył diecezje na ziemiach odzyskanych do metropolii Gnieźnieńskiej oraz Warszawskiej. Sprzyjało to też stronie rządzącej gdyż prowadziła ona politykę mającą na celu całkowicie połączenia ziem odzyskanych do Polski . Zakończyło to konflikt i rozpoczęto obsadzanie diecezji zachodnich przez Polskie duchowieństwo.
W roku 1974 nastąpił przełom pomiędzy rządem a kościołem. Zawarto porozumienie pomiędzy rządem a Watykanem. A w 16.10.1978 r. Kardynał KAROL WOJTYŁA zostaje wybrany nowym biskupem Rzymu i jako JAN PAWEŁ II staje się on symbolem odrodzenia polskiego chrześcijaństwa oraz znacznie podnosi prestiż kościoła w Polsce na arenie międzynarodowej. Z okazji 900 lecia śmierci Św. Stanisława Jan Paweł II w czerwcu 1979 roku przybywa ze swoją pierwszą pielgrzymką do Polski. Trudno sobie wyobrazić co działo się wtedy w umysłach rządzących komunistycznych władz.
Lata 1976 – 1980 to lata poparcia na szeroką skale środowisk opozycyjno – demokratycznych w przez kościół w Polsce. A już w latach 1980 – 1981 Kościół
szeroko popiera ruch o nazwie SOLIDARNOŚĆ który potem przyczynia się do wyzwolenia polski z więzów komunistycznej PRL. Lata 80 to zawarcie kompromisów między kościołem a ówczesnymi władzami w sprawie działalności charytatywnych oraz prowadzenie przez kościół i duchowieństwo mediacji pomiędzy opozycją oraz władzami. Kościół odgrywał role znaczącą gdyż przewodził wszystkim dyskusją prowadzącym do obrad tzw. ,,okrągłego stołu’’ .
Lata powojenne charakteryzujące się dość naprężonymi stosunkami pomiędzy kościołem a ówczesnym rządem komunistycznym są to lata bardzo ciężkie do duchowieństwa, liczne prześladowania, zakazy, rozkazy nie tylko nie sprzyjały duchowieństwu ale również i katolickiej większość społeczeństwa w Polsce. Sądzę że dzięki temu iż kościół nigdy nie poddał się twardej polityce mającej na celu wyniszczenia go, do dzisiaj cieszy się on uznaniem i ogromnym poparciem nie tylko wśród polskich rodaków ale również jest on poważany wśród innych krajów jako organizacja która pomimo tak wielu poniesionych strat i ofiar nigdy nie oparła się władzom i która równie ciężko walczyła nie tylko o własną godność i własną tożsamość ale i o godność każdego żyjącego człowieka w Polsce.