Metoda zadaniowa

Metoda zadaniowa polega na powierzaniu dzieciom i młodzieży konkretnych zadań, których wykonywanie-jak się zakłada-prowadzi zwrotnie do konstruktywnych zmian ich zachowań i postaw pożądanych z wychowawczego punktu widzenia, także do wzbogacenia ich wiedzy i doświadczenia w określonej dziedzinie działalności. Chodzi tu zwłaszcza o szeroko pojętą działalność prospołeczną, co znaczy, że w szczególności wysoko ceni się tu zadania służące dobru wspólnemu.

Wychowawcze znaczenie metody zadaniowej.
Jeżeli zadaniem, które powierzymy dziecku lub nastolatkowi będzie, np. bezinteresowna opieka nad drugim człowiekiem, to owo zadanie będzie wymagało od wykonawcy:
? Umiejętności dawania i dzielenia się z innymi,
? Konieczności wyczuwania cudzych potrzeb, a tym samym niesienia pomocy lub wsparcia tam, gdzie naprawdę zachodzi taka potrzeba,
? Konieczności okazywania sympatii i współczucia wspieranemu człowiekowi,
Niejednokrotnie też osoba pomagająca będzie znajdować się w trudnej do rozwiązania sytuacji, np. wtedy, gdy pomagając jednym, nie będzie w stanie dopomóc innym i musi godzić się z ich gorzkim losem.
Wszystko to wymaga szczególnych dyspozycji psychicznych i wewnętrznej dojrzałości w rozwoju moralnym. Umiejętności te wymagają z reguły głębszego zaangażowania wyobraźni, uczuć i inteligencji.
Powierzanie dzieciom i młodzieży tego rodzaju zadań urasta do jednej z najbardziej skutecznych metod wychowania. Jej celowość upatruje się w tym, że zaliczana jest do oddziaływań pośrednich, w przeciwieństwie do takich metod, jak perswazja, nagradzanie i karanie, które zalicza się do dyrektywnych (bezpośrednich) metod wychowania.
Istotną cechą metody zadaniowej jest postawienie wychowanka wobec wymagań wynikających z zaistniałej sytuacji, są one więc naturalnym niejako jej skutkiem.

Powierzanie zadań w rodzinie
W rodzinie jest na ogół wiele okazji do zastosowania metody zadaniowej. Zadania, które możemy wykonać na rodzinnym podłożu można podzielić na 2 kategorie:
1. Dotycząca takich czynności, jak: wynoszenie śmieci, wycieranie kurzu, sprzątanie pokoi, mycie okien, pielęgnacja roślin itp.
2. Dotycząca przygotowywania posiłków i zwykle obejmuje: robienie zakupów artykułów żywnościowych, obieranie ziemniaków, mycie owoców i warzyw, nakrywanie do stołu, zmywanie itp.
Niektórzy rodzice jednak nie doceniają wagi obowiązków domowych dzieci, twierdząc, że dzieci powinny bezwzględnie oddać się nauce i wyręczają je w podstawowych czynnościach, jak np. w sprzątaniu swojego pokoju, ścieleniu łóżka, przyrządzaniu śniadania i kolacji, czyszczeniu obuwia i ubrania itp. Dzieci zwalniane z obowiązków domowych z czasem obojętnieją na sprawy innych ludzi, są też nielubiami przez rówieśników i mają problemy w nawiązywaniu z nimi serdecznych kontaktów. Powoduje to wewnętrzne poczucie wyobcowania i nieszczęścia, (pomimo iż wyniki w nauce są b.zadowalające), a nawet pozbawienie głębszych więzi emocjonalnych z członkami rodziny.
Szczególnie sprzyjające warunki występują w rodzinach wielodzietnych i więcej niż dwupokoleniowych. W takich rodzinach troska o innych wynika po prostu z naturalnej sytuacji rodzinnej-stała wymiana w nich świadczeń okazuje się wręcz koniecznością życiową. Dzieci z tego typu rodzin mają wiele możliwości w zakresie rozwijania u siebie takich umiejętności, jak: dzielenie się z innym, darowanie winy, liczenie się ze zdaniem innych, obowiązkowość, ustępowanie i pomaganie słabszym.
Natomiast w rodzinach jednodzietnych i dwupokoleniowych należy organizować dziecku środowisko tak, aby nie było egocentryczne i niewrażliwe na potrzeby innych ludzi. Należy otworzyć dom jedynaka dla innych dzieci, jak też odwiedzać jak najczęściej zaprzyjaźnione rodziny.

Powierzanie zadań w szkole.
Wdzięcznym terenem wykorzystania metody zadaniowej jest-obok rodziny-także szkoła.
Szczególnie ważne jest powierzanie dzieciom i młodzieży zadań, związanych z udzieleniem przez nich tzw. pomocy koleżeńskiej w nauce. Jak wykazały badania naukowe-pomaganie innym w nauce nawet, gdy się nie jest do tego należycie przygotowanym, sprzyja zdecydowanie podwyższeniu własnych kwalifikacji w zakresie opanowania i rozumienia treści, jakie staramy się innym przekazać i wyjaśnić.
Oferowana uczniom pomoc koleżeńska w nauce jest niejednokrotnie bardziej skuteczna niż wysoko płatne korepetycje udzielane przez rutynowych nauczycieli. Tłumaczy się to tym, że rówieśnicy lepiej się wzajemnie rozumieją i na ogół łatwiej pokonują wspólne kłopoty w nauce.
Podkreśla się przy tym szczególnie pomoc udzielaną uczniom klas niższych przez uczniów klas wyższych. Według Jerome S. Brunera ?uczniowie wypełniają lukę międzypokoleniową i ułatwiają uczniom młodszym od siebie wejść w świat dorosłych?. Oprócz tego mają dobrą okazję do służenia innym i daje to szansę dowartościowania i przeżycia radości z własnej pracy na rzecz koleżanki czy kolegi.

Do innych zadań powierzanych w szkole należą:
? Dbałość o czystość w klasie
? Ścieranie i zmywanie tablicy
? Odkurzanie stolików i krzeseł
? Przewietrzanie klasy
? Nieprzeszkadzanie sobie nawzajem
Te zadania należą do tzw. działalności samoobsługowej.
Zastosowanie w szkole metody zadaniowej w dużej mierze umożliwia również organizowanie uroczystości i imprez klasowych, np. Dnia Matki lub Święta Niepodległości.

Powierzanie zadań poza szkołą i rodziną.
Może się ono przejawiać w udzielaniu, zwłaszcza przez młodzież, pomocy ludziom kalekim, chorym, samotnym i starszym.
Pomoc ta może się objawiać:
? Wyrazem troski, pamięci i szacunku dla ludzi potrzebujących.
? Robieniem zakupów, załatwianiem niektórych spraw w punktach usługowych, porządkowaniem mieszkania, zmywaniem naczyń itp., czyli pomocą w codziennych czynnościach.
? Serdeczną rozmową.
? Uważnym wysłuchaniem trosk starszego człowieka.
? Zasięganiem u niego rad.
? Dzieleniem się z nim własnymi osiągnięciami i niepowodzeniami.
? Czytaniem prasy i książek tym osobom, które same nie są w stanie czytać.
? Nie bez znaczenia jest też ?wnoszenie? beztroskiego uśmiechu obdarowywanie go pewnymi oznakami pamięci, np. w postaci polnych kwiatów itp.
Niesienie pomocy przez młodzież świetnie przygotowuje ją do pełnienia w przyszłości roli męża lub żony, ojca lub matki, przede wszystkim zaś spolegliwego opiekuna. Ponadto owocem takich świadczeń może być narastająca u wychowanka gotowość do okazywania życzliwości i pomocy również osobom przygodnie spotkanym, a także pogłębienie się w nich poczucia obowiązku i odpowiedzialności wobec osób im najbliższych.

Skuteczne powierzanie zadań.
Powierzanie dzieciom i młodzieży zadań, których wykonanie pociąga za sobą pozytywne skutki wychowania nie jest łatwe. Wymaga spełnienia, co najmniej kilku warunków. Chodzi szczególnie o to, aby dziewczęta i chłopcy:
? Podjęli się ?służby? na rzecz innych z wyboru, czyli w sposób świadomy, i byli tym głęboko zainteresowani;
? Byli przekonani o potrzebie przynoszenia im ulgi wsparcia, to jest dobrze znali cel swych poczynań na rzecz innych;
? Wykonywali zadania służące dobru innych ludzi na miarę swych możliwości;
? Świadczyli rozmaite usługi wobec różnych osób, czyli mieli sposobność nabywania wielostronnych umiejętności w czynnym wspomaganiu innych;
? Stopniowo uczyli się działań na rzecz dobra wspólnego, poczynając od zadań prostych, a kończąc na zadaniach coraz bardziej złożonych;
? Spotykali się z zachętą ze strony rodziców i nauczycieli w formie pochwał lub uwydatniania korzyści, jakie odnosiły dzięki nim osoby wspomagane;
? Doznali zadowolenia z tego powodu, iż mogli naprawdę być użyteczni dla osób potrzebujących;