Getto w Białymstoku, getto białostockie
Getto w Białymstoku ( getto białostockie ) - getto dla ludności żydowskiej mieszkającej w Białymstoku i okolicach zorganizowane przez okupacyjne władze hitlerowskich Niemiec w czasie II wojny światowej. Zostało utworzone 23 lipca 1941 roku. Tereny białostockiego getta zamieszkiwało ponad 40 tys. Żydów. Getto było podporządkowane cywilnym władzom niemieckim okręgu białostockiego. Żydzi mieli obowiązek nosić białe opaski z gwiazdą Dawida. W życie wszedł zakaz opuszczania getta pod groźbą śmierci, a osoby nieupoważnione nie mogły wchodzić na jego teren ( jakakolwiek pomoc Żydom była zabroniona pod groźbą śmierci ). Mieszkańcy getta nie mogli również nabywać żywności poza jego terenem. Żywność była wydzielana ( początkowo było to o,5 kg później 30 dag ). Jedzenie dostawała jedynie ludność pracująca. Żydzi byli wykorzystywani do pracy w niemieckich zakładach ( na terenie getta znajdowały się również tereny fabryczne ). Na terenie getta znajdowały się również zakłady rzemieślnicze. Żydzi pracowali w nich głównie na potrzeby hitlerowskiego wojska ( robili np. ubrania ). Do listopada 1942 roku w getcie istniały 2 szkoły podstawowe. W późnejszym czasie 4 tys. osób wywieziono do Prużan. Część z nich nielegalnie powróciła do Białegostoku, pozostali zgineli podczas likwidacji getta w Prużanach. W 1942 roku władzę nad białostockim gettem przejęło Gestapo. W tym samym roku powstała ANTYFASZYSTOWSKA ORGANIZACJA BOJOWA. W 1943 roku Niemcy przystąpili do likwidacji getta. 5 - 12 lutego zamordowali 800 osób na miejscu, a 10 tys. wywieźli do obozu koncentracyjnego w Treblince. 15 sierpnia zaczęła się ostateczna likwidacja getta. 16 sierpnia 1943 roku wybuchło powstanie z następujących przyczyn:
1. Przystąpiono do likwidacji getta - wielu Żydom groziła śmierć, innym wywiezienie do obozów koncentracyjnych (co również wiąże się z widmem śmierci)
2. Masowy wywóz Żydów do obozów zagłady
3. Żydzi chcieli żyć wolnie
Powstanie trwało niewiele ponad dobę, przez kilka następnych dni broniły się jeszcze poszczególne punkty. Plan przedostania się do Puszczy Knyszyńskiej nie powiódł sie- większość Żydów zginęła w czasie powstania. Powstańcy byli bardzo słabo uzbrojeni, wielu z nich bało się walczyć, powstanie było skazane na niepowodzenie. Pozostali przy życiu Żydzi zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince. Ostatecznie powstanie upadło 20 sierpnia 1943 roku. Po powstaniu teren getta został zrównany z ziemią.
#Położenie getta w Białymstoku
Getto obejmowało ulicę:
- Grajewską
- Żytnią
- Czystą
- Żabią
- Polną
- Szlachecką
- Częstochowską
- Nowy Świat
- Piotrkowską
- Łódzką
- Różańską
- Gumienną
- Kupiecką
- Brańską
- Jurowiecką
- Nowogródzką
- Górną
- Ciepłą
- Chmielną
- Ogrodową
- Fabryczną
Brama getta znajdowała się od ulicy Lipowej. Od ulicy Sienkiewicza znajdował się budynek Gestapo.