Przedsiębiorczość intelektualna.

Zdominowana przez menedżerów sfera pracy miała niegdyś charakter wyłącznie materialny. Życie układało się w prostych kategoriach, jakich wymagał system fordowski: Praca – Zarobek – Konsumpcja. Z czasem jednak coraz większą role zaczynały odgrywać elementy niematerialne. W obecnych czasach ogromna konkurencja wymusza indywidualizację, wzrasta znaczenia kontaktów z klientem, który praktycznie decyduje o istnieniu firmy. Rośnie znaczenie działań nakierowanych na integrację pracy z firmą, co wymaga środków finansowych, ale przede wszystkim elementów symbolicznych, odwoływania się do wartości kulturowych, etycznych. Poza tym istnieje trend w gospodarce, który charakteryzuje najbardziej rozwinięte ekonomicznie społeczeństwa, a mianowicie przesuwanie się od produkcji ku usługom. Dziś każdy sprawny menedżer musi się cechować dużą kulturą umysłową, przewagą intelektu nad emocjami, umiejętnością twórczej pracy umysłowej, opartej na naukowych podstawach. Tradycyjna rola intelektualisty w świecie jako człowieka zajmującego się twórczą pracą umysłową zmienia się dzięki atrakcyjności kariery przedsiębiorczej oraz upodobnianiu się jej przesłanek w bardzo różnych sferach działalności gospodarczej i społecznej. Sama przedsiębiorczość również ulega intelektualizacji. Prowadzi do tego rozwój edukacji, rosnąca rola wiedzy jako strategicznego zasobu firmy, rosnący poziom wykształcenia, oraz globalizacja. Rośnie znaczenie sieci osobistych powiązań uczestników przedsiębiorstwa, zacierają się granice między organizacją a jej otoczeniem. Na początku 1997 r. prof. Stefan Kwiatkowski wraz ze swoimi studentami przeprowadził badania wśród polskich przedsiębiorców. Próba badawcza liczyła 181 osób, 53 kobiety i 128 mężczyzn, zamieszkujących Warszawę, Ostrołękę i okolice. Celem badań było zweryfikowanie tezy czy wyłaniająca się koncepcja przedsiębiorczości koresponduje z polską rzeczywistością. Zadawane im pytania brzmiały:

1) Słowa i symbole charakteryzujące przedsiębiorcę?
2) Słowa i symbole charakteryzujące intelektualistę?
3) Czy można mówić o nakładaniu się na siebie, lub przynajmniej o przecinaniu się świata intelektualisty i świata przedsiębiorcy?
4) Z czego musisz rezygnować jako przedsiębiorca?
5) Co zyskujesz będąc przedsiębiorcą?
6) Twój największy sukces, największa porażka.
7) Jakie są Twoje cele osobiste?
8) Co by się stało, gdyby twoja firma upadła?
9) Czy możesz wymienić współtwórców Twojego sukcesu?
10) Od kogo nauczyłeś się najwięcej?

Wnioski, które wynikają z tego badania są zaskakujące: ogromna większość badanych dostrzega zjawisko przedsiębiorczości intelektualnej, i aż 2/3 badanych uważa się za przedsiębiorcę intelektualnego. W tej grupie znaleźli się wszyscy respondenci z wykształceniem ponad wyższym, oraz 70% respondentów z wykształceniem wyższym. Badani nie byli jednak informowani o istocie przedsiębiorczości intelektualnej ani przed ani po przeprowadzeniu badań. Wyniki nie były zadowalające dla badaczy, co pchnęło ich do kolejnej próby zbadania tego problemu. W 1998 r. przeprowadzono badanie na większej grupie, prawie 400-osobowej. W wyniku wielu klasyfikacji przyporządkowano 18 osób do grupy przedsiębiorców intelektualnych, 180 do grupy przedsiębiorców, 150 do grupy „small business”. W rozróżnieniu trzech wyżej przedstawionych grup najważniejsze są różnice w
1) Motywacji do prowadzenia przedsięwzięcia
2) Formie prawnej firmy
3) Dominujących zasobach przedsiębiorcy
4) Produkcie firmy
5) Zasięgu geograficznym

Przedsiębiorcy intelektualni wskazali jako wiodący rodzaj motywacji pasję, niezależność, pieniądze, samorealizację. Najważniejszą barierą obserwowaną przez nich w najbliższym otoczeniu jest szybko pojawiająca się konkurencja. W sumie wskazali najmniej barier w ogólnej grupie wszystkich przedsiębiorców, gdyż każdy mógł wskazać do 5 pozycji, a wymieniał przeciętnie tylko po 1,5.
Przedsiębiorcy intelektualni zdobywają nową wiedzę na wiele sposobów, najczęściej jednak za pomocą obserwacji otoczenia, rozmów z ludźmi z branży i szkoleń oraz literatury fachowej.
To powtórzone na większej grupie badanie przyniosło już istotne rezultaty. Potwierdzono, że we wszystkich wyróżnionych płaszczyznach (m.in. motywacja do działania) występuje wyraźna tendencja do intelektualizacji przedsiębiorczości. Wśród prawie 400 badanych osób wyłoniono jednak jedynie jednego konkretnego przedsiębiorcę, którego odpowiedzi na pytania wywiadu idealnie pasują do teoretycznej koncepcji przedsiębiorczości intelektualnej

Charakterystyczne dla typu przedsiębiorcy intelektualnego jest to, że podstawowym motywem jego działalności jest realizacja jakiejś idei. Pieniądze są istotne, ale stanowią wartość drugoplanową w działalności gospodarczej. Nawet w przypadku, gdy przedsiębiorca zostaje zwolniony z pracy, pozostaje wierny swojej idei i rozpoczyna nową działalność w celu jej realizacji. Z ideą tą związany jest on emocjonalnie, nie motywuje go naśladowanie innych. Przedsiębiorca intelektualny wyprzedza swą konkurencję praktycznie pod każdym względem. Jeżeli pojawi mu się na drodze jakaś bariera, jest w stanie zrozumieć mechanizm jej powstania i działania. A mając taką zdolność łatwo jest przejść do ataku w stosunku do konkurencji. Przedsiębiorczość intelektualna jak każdy rodzaj przedsiębiorczości, jak każde podejście do zarządzania, aby stać się prawdziwą nauką, musi traktować swój przedmiot poważnie.