Wolność a wolny rynek 15 lat przemian gospodarczych w polsce

Czym tak naprawdę jest wolność?

Poszukując odpowiedzi na te postawione pytanie dotarłem do wielu interesujących interpretacji. Encyklopedia PWN „mówi” ze wolność to: „pojęcie wieloznaczne i niejednolicie pojmowane w różnorodnych kontekstach i w odniesieniu do różnych dziedzin życia. Stosunkowo jednolite rozumienie pojęcia wolność występuje w takich dziedzinach życia społ., jak ekonomia, prawo czy polityka, w których terminu w używa się zwykle jako odpowiednika terminów niezależność lub niezawisłość (Np. polityczna); w dziedzinie życia społ. termin wolność bywa również używany na oznaczenie tzw. wolności lub praw obywatelskich, jak np. wolność sumienia, wolność wyznania, wolność słowa. Wolność stanowi podstawowe ludzkie doświadczenie, które zanim zostało wyrażone w filozofii, polityce i ekonomii, pojawiło się w mitach i religiach. W starożytności gr. wolność rozumiano jako przeciwstawienie konieczności (ananke) przypadkowi (tyche) i losowi (moira). Obecnie w. stanowi przedmiot zainteresowania etyki (podstawowa wartość moralna, warunek etycznej odpowiedzialności), antropologii filoz. (autonomia człowieka i jego zdolność do samorealizacji), filozofii polit. (Samostanowienie), prawa (pozostawiony swobodnej decyzji jednostki obszar działania), psychologii (poczucie swobody i niezależności w działaniu i podejmowaniu decyzji), pedagogiki (jeden z ideałów wychowawczych) i teologii chrześc. (owoc odkupienia)”.

A co na to konstytucja???

Znaczenie wolności znalazło swoje potwierdzenie w zapisach konstytucji (dokładnie rozdział II) a są to:
Art. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Art. 31.
Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Art. 32.
Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art. 33.
Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

Czy naprawdę wolny?

Jednak czy człowiek żyjący w świecie pełnym praw i obowiązków może być naprawdę wolny? Przede wszystkim, czym jest wolność? Dla każdego jest to na pewno coś innego, czasem jest to poczucie bezpieczeństwa, kiedy indziej możliwość podejmowania samodzielnych decyzji, jeszcze indziej wolność osobista. Uważam jednak, że wolność to możliwość zachowania się w każdej sytuacji tak jak podpowiada własna intuicja /instynkt/. Wolność to przede wszystkim coś czystego i nieograniczonego przez prawa czy zasady, to działanie, za które nie musimy ponosić żadnych konsekwencji. Każdy człowiek, który kieruje swoim działaniem, kieruje sobą, jest wolny. Nie jest wolny ten, kto w swoim działaniu hamowany jest konwencjami narzuconymi przez opinie ogółu. A więc czy człowiek może być wolnym? Chyba jednak nie. W świecie przepełnionym zasadami, kodeksami i prawami wolne mogą być tylko zwierzęta, które kierują się wyłącznie emocjami i instynktem. Świat ogranicza naszą wolność w różnym stopniu. Państwo, jako organ sprawujący nad nami pieczę tworząc prawa i kodeksy ogranicza znacznie nasze życie. A każdy, kto sprzeciwi się owym nakazom lub je złamie jest w sposób mniej lub bardziej karany. Nasze sumienie, moralność pozbawia nas wolności jeszcze bardziej niż państwo. Człowiek normalny ciągle zastanawia się czy postępuje dobrze, sprawiedliwie i godnie. Nasza etyka wpojona i ukształtowana przez społeczeństwo i otaczający nas świat podpowiada nam jak należy się zachować w danej sytuacji i często nie pozwala na okazywanie naszych prawdziwych uczuć. Także natura jest dla ludzi ograniczeniem.

Dla mnie wolnością jest to, że mogę podejmować decyzję

Ja mam 17 lat i dla mnie wolnością jest to, że mogę podejmować decyzję za siebie oraz robić to, na co mam ochotę. Dla człowieka, który jest nieuleczalnie chory wolnością może być śmierć, ale też może być cudowne wyzdrowienie.
Tematem pracy jest „wolność a wolny rynek, 15 lat przemian gospodarczych w Polsce”, czym jest wolność starałem się wyjaśnić wyżej. Jeżeli chcielibyśmy wypowiedzieć się na ten temat to musimy się dowiedzieć, czym jest wolny rynek. Najpierw trzeba by było wyjaśnić, czym jest rynek.

w prostym nie skomplikowanym znaczeniu

Rynek w prostym nie skomplikowanym znaczeniu to miejsce gdzie spotyka się osoba, która chce coś sprzedać(sprzedający) i osoba chcąca cos kupić(kupujący).
Jeżeli by połączyć rynek i wolność powstała by nam definicja wolnego rynku a jest to rynek niepodlegający restrykcjom ruch towarów z danego rynku i na dany rynek, nie skrępowany żadnymi taryfami celnymi i innymi barierami handlowymi; rynek, na którym ceny są określone przez popyt i podaż, bez regulacji administracyjnych, tj. bez interwencji rządu bądź władzy lokalnej. „Wszystko, co nie jest zakazane jest dozwolone”.
Trzeba nadać pracy „lekkości”
Na temat przemian gospodarczych Polsce można pisać felietony, a ja nie chciałbym, aby ta praca była schematyczna. Na początku pisałem pracę tak jak książkę, ale pewną rzecz powiedziała mi moja nauczycielka: trzeba nadać pracy „lekkości” i postanowiłem na pisać inaczej niż wszystkie prace.

W drugiej części

W drugiej części przedstawić chciałbym zarys historii gospodarczej od 1989 roku. Wtedy to zaczęły się przemiany gospodarcze w Polsce.
Urodziłem się w 1988 roku i tak jak już pisałem mam 17 lat i można powiedzieć, że przez całe moje dotychczasowe życie odbywały się przemiany gospodarcze Polsce. Może powinienem sam wiedzieć jak kształtowała się gospodarka w moim kraju, ale wtedy nie byłem wstanie tego pojąć. Od dłuższego czasu zaczęło się to zmieniać. Poszedłem do klasy ekonomiczno – administracyjnej zacząłem rozumieć, co zachodziło w Polsce od 1989 roku. Ale na własnych przeżyciach i doświadczeniach nie mogę wam przedstawić historii gospodarczej od 1989 roku, więc postanowiłem przeprowadzić mały eksperyment. A dokładnie zestawić opinię dziadka i mojej mamy na temat „wolność a wolny rynek, 15 lat przemian gospodarczych w Polsce”
bardzo prosto

Moja mama, gdy się spytałem jak postrzega 15 lat przemian gospodarczych w Polsce i wolny rynek, powiedziała, że mi to wytłumaczy bardzo prosto. Opowiedziała mi to wszystko na przykładzie. Mówiła, że gdy już podrosłem(a było to gdzieś w 1990r.) to zawsze lubiłem chodzić na lody. Ale jedyna budka z lodami była w centrum miasta, a my mieszkaliśmy na przedmieściu to trzeba było daleko chodzić i zanim doszliśmy to każdemu się już odechciało lodów. Po kilku latach było już pięć budek z lodami( jedna już niedaleko naszego domu). Następnie można było kupić lody na patyku w sklepie( ale były dostępne tylko dwa rodzaje, śmietankowe i kakaowe). A spójrzmy teraz kupić możemy lody różnego rodzaju w każdym sklepie. Ale ja nie za bardzo wiedziałem o co mamie chodzi i poprosiłem ją a by mi wyjaśniła jaki to ma związek z pracą konkursową. A ona mi powiedział że to bardzo proste. Bo chciała mi przedstawić jak w najprostszy sposób wolny rynek.
Ale powiedziałem jej że druga część pracy to 15 lat przemian gospodarczych w Polsce. I spytałem się jej czy by mi mogła przedstawić, co działo się przez całe moje życie w Polsce. A ona zaczęła mówić. Że przed moim urodzeniem pracowała w Zielonogórskim PKSie. Gdy się urodziłem to przez 3 lata była na urlopie macierzyńskim. Następnie zrezygnowała z pracy ponieważ mój ojczym miał własną firmę budowlaną i mówił że jego pensja wystarczy na godziwe życie.

„gonitwa za pieniądzem”

W 1993 roku ojczym zamknął firmę z powodu nierentowności. I zaczął pracować prywatnie w Polsce, ale gdy zobaczył że to się nie opłaca wyjechał do Niemiec na kontakt. Jego słynnym powiedzeniem w tamtych czasach było „gonitwa za pieniądzem”.
Moja mama od czasu mojego urodzenia do roku 2004 była bezrobotna. Na początku wystarczała pensja ojca aby „żyć na średnim poziomie”. Ale z każdym rokiem pieniądz traciła wartości czyli, pensje były takie same a ceny wyższe.
Dopiero jakieś szanse na znalezienie pracy moja mama dostrzegła w wejściu Polski do Unii Europejskiej. W 2004 roku moja mama znalazła pracę przy sadzeniu wierzby energetycznej( tak nawiasem mówiąc nasz region ma sławny z uprawy wierzby energetycznej, przy jej sadzeniu za kilka lat ma znaleźć pracę nawet 1000 osób). Pracowała tam aż do zimy. Mieli zacząć pracować po zimie. Ale moja mama powiedziała że nie będzie czekać, a żyć trzeba z czegoś.


Może nie będzie tak źle???
Po wejściu polski do UE w nowej soli zaczęła tworzyć się strefa przemysłowa i ekonomiczna. Nawet Nowa Sól weszła do lubuskiego Trójmiasta. I wszystko w naszym regionie zaczyna się poprawiać. W marcu moja mam znalazła pracę w firmie, która zajmuje się obieraniem krewetek. Jest to pierwszy duży zakład w okolicy otworzony po wejściu Polski do UE. Ten zakład na początku ma zatrudniać 250 osób, a gdy interes się „rozkręci” to zatrudnienie znajdzie nawet 1500 osób. A to jest dopiero jeden zakład. Może w nowej soli nie będzie tak źle!?- mówi moja mama.
„komuno wróć”
Drugą osobą powołaną do mojego eksperymentu jest mój dziadek. Poprosiłem go o pomoc z tego względu że jest najstarszy z całej rodziny, czyli najwięcej ma „bagażu” życiowego. Powiedział mi że on nie postrzega za dobrze przemian Polsce. Mówił, że kiedyś pracował w „Dozamecie” – jednym z największych zakładów w historii miasta. Ale z czasem zaczęło się zmieniać likwidowali miejsca pracy, aż w końcu zakład zamknęli. Kilka tysięcy osób znalazło się na „bruku”. Mój dzidek miał szczęście i poszedł na emeryturę. Razem z babcią sobie żyli, w średnich warunkach. Ale gdy babcia umarła dziadek zaczął mieć kłopoty finansowe. Niby emerytury rewalizowali ale to nie wystarczało. Cen szły w górę a emerytury nie!!!
Gdy się spytałem kiedy było lepiej powiedział mi, że za tamtych czasów było lepiej. Niczego mu i jego rodzinie nic nie brakowało. Opowiada, gdy zaczęły się przemiany zaczęło się pogarszać. Z każdym rokiem było gorzej. Mówi, że za „komuny” było lepiej, a nawet nieraz mówi „komuno wróć”.
Mówi on, że za tamtych czasów „praca szukała człowieka, a nie człowiek pracy”. Może i jest duże bezrobocie w Polsce, ale nie patrzmy tak krytycznie na te przemiany pod względem bezrobocia. Trzeba spojrzeć na wszystko i dopiero można cos mówić. Ale cóż niektórym ludziom tego się nie wytłumaczy.

Gdzie ta prawda leży???

Zestawienie opinii mojego dziadka i mojej mamy dały ciekawe efekty. Moja mama patrzy na świat pozytywnie lecz to jej punkt widzenia. Ale są pesymiści, tak jak mój dziadek Ale prawda leży pośrodku dlatego należy wypośrodkować sobie prawdę.
Może i ich spojrzenie na świat jest inne niż wszystkich, ale każdy ma prawo do własnych opinii i sądów( zapewnia nam to konstytucja).
Po wypowiedzi mamy i dziadka nie mogę jednoznacznie określić czy przemiany gospodarcze Polsce były słuszne i potrzebne czy nie?! Więc chciałbym krótko opisać przemiany gospodarcze w Polsce.
…po moim urodzeniu…
Już rok po moim urodzeniu zaczęły się przemiany w Polsce, ja tego nie pamiętam, ale moja rodzina(mama, ojczym, dziadek, ciocia itd.) pamiętają to. Mówią, że to zaczęło się od tego jak we wrześniu 1989 roku nowo wybrany rząd z ministrem finansów Leszkiem Balcerowiczem zaczął opracowywać plan stabilizacji gospodarki. Plan ten miał obejmować trzy główne dziedziny a mianowicie stabilizację, liberalizację oraz reformy strukturalne. I od tej pory zaczęło się zmieniać w Polsce, czy na lepsze-niemożna tego powiedzieć jednoznacznie.

No i zaczęło się

W styczniu 1990 roku zakończono proces znoszenia kontroli państwa nad ustalaniem cen. Cenami rządowymi objęto jedynie ceny węgla kamiennego, energii elektrycznej, czynsze kwaterunkowe, bilety na przejazdy kolejowe i autobusowe, niektóre leki i spirytus. Zniesiono administracyjną kontrolą cen podstawowych artykułów spożywczych, stawek marż handlowych na te wyroby, a pod koniec roku odstąpiono od ustalania maksymalnych wskaźników wzrostu cen umownych.
Rząd podkreślał, że fundamentalnym elementem programu stabilizacji jest osiągnięcie równowagi budżetowej oraz daleko idące zmiany w systemie budżetowym i strukturze jego wydatków w 1990r.
Program Balcerowicza przewidywał zasadnicze przyspieszenie procesu reform systemowych i nadanie im charakteru kompleksowego, którego efektem miało być stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu rynkowego. Do zmian systemowych można zaliczyć między innymi swobodę kształtowania cen oraz likwidację reglamentacji i obowiązkowego pośrednictwa państwa w handlu zagranicznym, otwarcie gospodarki na świat.

1991 i co dalej???

Program prywatyzacji na lata 1991-1993 przewidywał zmniejszenie państwowej własności przedsiębiorstw o 15% w 1991 roku, o dalsze 20% w 1992 r. i drugie tyle w 1993 r.
Mimo to jednak prowadzenie restrykcyjnej polityki dochodowej oraz przyjęcie za główny priorytet stłumienie inflacji przyczyniło się do wielkiej krytyki tego programu i wzrostu niezadowolenia społecznego.
Rzeczywistymi efektami realizacji programu w latach 1989-1993 było bezrobocie sięgające 3 mln osób, pogłębienie się pauperyzacji ogromnej większości społeczeństwa (40%ludzi żyło w 1993 r. poniżej minimum socjalnego), zmniejszenie się realnych płac, rent i emerytur o ok.30% i o 50% dochodów rolników, oraz znaczny regres w pozostałych dziedzinach życia jak kultura, oświata, szkolnictwo, służba zdrowia itd.

Rządy SLD-PSL i co się zmieni???
We wrześniu 1993 r. polski elektorat głosując na zreformowaną partię socjalistyczną i chłopską, które rządziły w kraju przed 1989 rokiem zapewnił im absolutną większość w parlamencie. Głównym zadaniem dla nowych władz stało się utrzymanie stabilizacji w kraju i kontynuacja procesu przeobrażeń polskiej gospodarki. W tym samym okresie pojawiły się fatalistyczne prognozy \"rodzącego się zagrożenia\" odwrócenia się od kierunku dotychczasowych reform i groźba zaprzepaszczenia osiągnięć gospodarczych z lat ubiegłych.
Priorytetami rządzącej koalicji były: szybki wzrost gospodarczy, stabilizacja systemu makroekonomicznego, poprawa warunków życia, zmniejszenie inflacji cenowej, równoważenie bilansu handlowego, jak również szybka integracja z Unią Europejską.

Sytuacja po 1999 roku. Przeszłość, albo nasza przyszłość!
W minionych dwóch latach, doskonałe wyniki gospodarcze Polski zostały w pewnym stopniu zahamowane. Tempo wzrostu produktu krajowego brutto spadło do poziomu 4 procent w latach 1999 - 2000 ze średniego poziomu 5,5 procenta w latach 1993-98. Zatrudnienie ogółem spadło o 6 procent od połowy 1998 roku, znacznie znosząc wzrosty od 1994 roku. Przełamane zostały długoterminowe trendy spadkowe inflacji i bezrobocia: bezrobocie wzrosło ponownie do poziomu 15 procent, podczas gdy inflacja zasadnicza (headline inflation), która wynosiła 6,5 procent w początkach 1999 roku, wzrosła ponownie do poziomu 10-11 procent w połowie roku 2000.
1 maja 2004 roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej liczącej 25 państw. To zwieńczenie naszych wspólnych wysiłków podejmowanych od 1989 roku. Wejście do Unii Europejskiej otwiera przed Polską nowe możliwości, ale dobrze wiemy, że to przede wszystkim od nas samych i naszej pracy w kolejnych latach będzie zależało czy potrafimy tę historyczną szansę dobrze wykorzystać.

Próba oceny procesu transformacji

Próba oceny procesu transformacji nie jest zadaniem łatwym. Wpływają na to dwie zasadnicze okoliczności: brak dystansu czasowego i konieczność uwolnienia się od własnych sympatii politycznych, co jest niezbędne w spojrzeniu na rzeczywistość gospodarczą w całej złożoności. Podjęcie działań zmierzających do stabilizacji i transformacji gospodarki było przedsięwzięciem o epokowym znaczeniu. Polacy jako pierwsi podjęli trudną drogę przemian ustrojowych. Twórcy programu wykazali się nie tylko wielką wiedzą ale i dużą odwagą.
Podstawowe założenia stabilizacji i transformacji zrealizowano w ciągu trzech pierwszych lat. Był to okres najważniejszy w minionej dekadzie. Pojawiła się zupełnie nowa jakość-gospodarka rynkowa. W latach tych udało się osiągnąć bardzo wiele-przezwyciężyć ogromny nawis monetarny, zrównoważyć niemal wszystkie rynki, stłumić hiperinflację, zaawansować prywatyzację, zliberalizować stosunki gospodarcze z zagranicą.

brak kolejek w sklepach

Dobrodziejstwem dla całego społeczeństwa jest dobrze funkcjonujący rynek i wyeliminowanie kolejek w sklepach. W ostatnim okresie wzrosły także płace realne i poprawiło się wyposażenie gospodarstw domowych. Niewątpliwym osiągnięciem była sanacja polskiej waluty i uzdrowienie finansów publicznych.
Korzystnie wypada ocena transformacji w Polsce na tle innych krajów. Polska jest liderem wśród byłych państw postkomunistycznych. Sukces polskiej stabilizacji i transformacji jest zasługą przede wszystkim Leszka Balcerowicza.
Osiągnięcia przedstawione powyżej zostały okupione jednak poważnymi kosztami społecznymi. Chociaż transformacja bez recesji i dużych ofiar ze strony społeczeństwa jest niemożliwa, to jednak koszty ponoszone przez społeczeństwo były i są nadmierne.
Gospodarka rynkowa oprócz swoich zalet ma i wady. Najgroźniejsze jest to, że mechanizm rynkowy prowadzi do rozwarstwienia społeczeństwa i gospodarki w każdej sferze.
Co zmieniło się w moim regionie?
Większość społeczeństwa wyraża niezadowolenie z efektów gospodarczych. Z perspektywy dziesięcioletnich doświadczeń należy uznać, że decyzja o wprowadzeniu gospodarki rynkowej w Polsce przyniosła pozytywne skutki.
A co tak naprawdę zmieniło się w moich okolicach? Można powiedzieć że dużo!!! Zlikwidowali dużo zakładów pracy po1989 roku, a co przez to idzie wzrosło bezrobocie!!!(wykres bezrobocie- województwo lubuskie). Niedawno w Nowej Soli zaczęło się zmieniać. Prezydent miasta powiedział że atuty gospodarcze miasta to:
- położenie miasta: centralny punkt Europy,
- przygraniczna lokalizacja: około 80km od granicy z Niemcami,
- duże tradycje przemysłowe,
- liczna kadra inżynieryjno- techniczna,
- dobrze rozwinięta sieć edukacyjna wszystkich szczebli,
- wysoka kultura techniczna pracowników,
- obecność kapitału zagranicznego (niemiecki, włoski) na terenie gminy
- rozwinięta sieć instytucji otoczenia biznesu- banki (Deutche Bank 24, Bank Zachodni WBK, Powszechny Bank Kredytowy, Bank Gospodarki Żywnościowej, PKO BP S.A., Bank Spółdzielczy), sieć telefonii komórkowej (Plus, Era, Idea), Telekomunikacja Polska S.A., Dialog, sprawnie działający szpital,
- bliskość i aktywność placówek naukowo- badawczych (Uniwersytet Zielonogórski, Metrol) oraz instytucji wspomagających rozwój przedsiębiorczości (m.in. Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Lubuski Fundusz Poręczeń Kredytowych, Lubuski Sejmik Gospodarczy, Polsko- Niemieckie Towarzystwo Wspierania Gospodarki), możliwość równorzędnego rozwoju przemysłu i turystyki.
Zachętą dla inwestorów może być:
zwolnienie z podatku od nieruchomości udzielane w zależności od wielkości inwestycji i ilości utworzonych nowych miejsc pracy. Wysokość zwolnienia określona jest kwotowo i obowiązuje maksymalnie do siedmiu lat. Na terenie Nowosolskiej podstrefy Kostrzyńsko – Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej: zwolnienie z podatku dochodowego dla: dużych przedsiębiorstw - maks. do 50 % wartości inwestycji małych i średnich przedsiębiorstw – maks. do 65 % wartości inwestycji. Koszty kwalifikujące do zwolnień podatkowych to: cena nabycia gruntów, nakłady poniesione na budowle i budynki, nakłady na wyposażenie obiektów w środki trwałe związane z prowadzeniem działalności, w tym w szczególności maszyny i urządzenia, narzędzia, przyrządy, aparatura, wyposażenie techniczne do prac biurowych oraz infrastruktura techniczna.

Może teraz gdy Nowa Sól walczy o i inwestorów to coś się zmieni. Jak na razie w Nowej Soli dzieje się lepiej. Utworzyły się strefy: ekonomiczna i przemysłowa. Ale to dopiero się okaże za kilka lat. Czyli więc czas nam pokaże!!!














Bibliografia



1. Janusz Szkolarski, 2000, „Zarys historii gospodarczej Polski”
2. Nasiłowski Mieczysław, 1998, „System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii”,
3. Sylwester Grzegorczyk, Maria Romanowska, Piotr Wachowiak, 2002,
„Przedsiębiorczość bez tajemnic”
4. Wykres bezrobocie w województwie lubuskim:
http://www.money.pl/gospodarka/inflacjabezrobocie/archiwum/bezrobocie/
5. Internet
• http://www.prezydent.pl/x.node?id=82
• http://www.sejm.gov.pl/prawo/konstytucja/kon1.htm
• http://www.nowasol.pl