Odrodzenie.

Epoka w kulturze i sztuce, która nastąpiła po gotyku, nazywana odrodzeniem albo renesansem, trwała w Europie około 300 lat, mniej więcej od XIV wieku do końca XVI w. W książkach o sztuce słowu "odrodzenie" będzie wiernie towarzyszyć słowo "humanizm (od łacińskiego humanus - "ludzki"). Oba określają największy w dziejach nowej ery, aż do naszych czasów, przewrót w myśleniu, odczuwaniu i twórczości człowieka. To myślenie, odczuwanie i związana z nimi twórczość artystyczna w epoce średniowiecza podporządkowane były religii i Kościołowi, którym istota ludzka poddawała się z pokorą w przeświadczeniu o własnej małości wobec ich potęgi. Świat doczesny otaczał mrok nieodgadnionej tajemnicy, której człowiek nie ważył zgłębiać. Ale nadeszły inne czasy. Poczęto stawiać niezmiernie ważne, podstawowe pytania: "Kim jestem i co potrafię"?, "Czy grzechem jest poznawanie świata i życia po to, by uczynić je piękniejszym, ciekawszym, znośniejszym dla ludzi?". Zaczęto stopniowo zgłębiać tajemnice przyrody, odkrywać jej piękno pełne harmonii oraz przedziwnego ładu, poznawać świat (podróże odkrywcze Krzysztofa Kolumba), pytać o budowę wszechświata. Na tę epokę przypada przełomowa w nauce astronomii i w teologii teoria Mikołaja Kopernika o obrocie Ziemi wokół jej własnej osi oraz jej obiegu, wraz z innymi planetami, wokół Słońca. Nie można też zapominać o odkryciach w dziedzinie techniki, przede wszystkim o zdumiewających i po dziś dzień częściowo aktualnych wynalazkach genialnego artysty renesansu - Leonarda da Vinci. I tak oto ośrodkiem zainteresowania epoki stały się sprawy doczesne, ludzkie. Najpiękniej ducha odrodzenia wyraził filozof związany z Akademią Florencką - Giovanni Pico della Mirandola, wkładając w usta Boga słowa, skierowane do Adama: "Umieściłem cię pośrodku świata, abyś się mu tym łacniej mógł przyjrzeć i widzieć wszystko co w nim istnieje. Stworzyłem cię jako istotę, która nie jest ani wyłącznie niebiańską, ani ziemską, ani całkowicie śmiertelną, ani nieśmiertelną, byś sam nie mógł swobodnie kształtować i przezwyciężać [...] Ty jeden tylko [spośród innych stworzeń - SKS] masz swobodę rozwoju, możność potęgowania swych wartości, masz w sobie zarodki pełnego życia"/ Pico della Mirandola jest także autorem mądrego, wszystkim nam znanego i jakże dziś aktualnego powiedzenia: "Człowiek jest kowalem własnego losu". Słowo "odrodzenie" ma jednak inne jeszcze znaczenie. Czasy te bowiem odrodziły sztukę starożytną, zaczęło wówczas - zwłaszcza w architekturze oraz rzeźbie - opierać się na jej wielkich wzorach. To właśnie sztuka starożytna stworzyła posągi wierne naturze, którą znowu zaczęto podziwiać i badać. To w czasach śródziemnomorskiego antyku powstały pierwsze budowle - spokojne i harmonijne w kształcie, o ściśle, matematycznie wyliczonych proporcjach.Rzeźba odrodzenia - podobnie jak architektura - swój początek wzięła we Włoszech, gdzie antycznych wzorów było najwięcej. Ciągle zresztą odkrywano starożytne dzieła i tak sensacją stało się znalezienie posągu Apolla, nazwanego Belwederskim, a także znanej z rozdziału po sztuce greckiej Grupy Laokoona - przedstawienia ojca i dwóch synów duszonych przez węże. Żyjąc wśród posągów i płaskorzeźb pozostawionych przez starożytnych Rzymian, artyści włoscy nigdy zresztą nie poddali się wpływom sztuki romańskiej i gotyckiej krajów położonych na północ od Alp. Jaka była tematyka rzeźb włoskiego odrodzenia? Na zamówienie kościołów tworzono wiele dzieł religijnych, obok nich powstały także dzieła świeckie, przedstawiające naprawdę istniejących ludzi, zgodnie z rzeczywistym wyglądem ich twarzy, strojów i postaw.