Części maszyn - napędy

Napędy:
* Wały i osie to elementy wykonujące ruchy obrotowe lub wahadłowe. W ich skład wchodzą takie elemnty jak: czopy, odcinki swobodne, odsadzenia, pierścienie, kołnieże.
Wały służą do przenoszenia tzw. momentu skręcającego, czasem też zginającego. W zależności od kształtu przekroju osiowego rozróżnia się wały gładkie oraz wały kształtowe. W zależności od wyposażenia wały dzielą się na korbowe i proste. W zależności od przeznaczenia wyróżnia się wały pędniane i maszynowe.
Osie przenoszą moment zginający. Dzielą się na stałe i ruchowe.
* Łożyska – elementy maszyn które służą do podtrzymywania osadzonych w nich wałów i osi, a także ustalania i ch położenia względem niueruchomej podstawy.
Ślizgowe – ta takie których powierzchnia czopa wałów i osi ślizga się po powierzchni, która go obejmuje zwanej panwią. 3 rodzaje łożysk ślizgowych: poprzeczne, poprzeczno-wzdłużne i wzdłużne. Rodzaje tarcia: tarcie suche (występuje wówczas gdy pomiędzy powierzchniami trącymi nie ma smaru), tarcie półsuche (zachodzi przy minimalnej ilości smaru w warstwie granicznej), tarcie półpłynne (gdy tylkoszczyty nierówności materiałów trących stykają się ze sobą, a wgłębienia są wypełnione smarem), tarcie płynne (zachodzi wówczas gdy powierzchnie są oddzielonw całkowicie od siebie smarem).
Toczne – to takie w których zachodzi tarcie toczne. Uzyskanie tego rodzaju tarcia jest możliwe dzięki wprowadzeniu dodatkowego elementu pomiędzy powierzchnią czopa, a powierzchnią panwi łożyska tocznego zwanej gniazdem. Elementy : pierścień zewnętrzny, wewnętrzny, elementy toczne, koszyczek. Bieżnia jest to powierzchnia po której poruszają się elementy toczne. Koszyczek zapewnia odpowiednią odległość między elementami tocznymi, ustalając ich położenie względem siebie. Elementy toczne to : kulki, wałeczki walcowe krótkie, walieczki walcowe długie, wałeczki igiełkowe, wałeczki stośkowe oraz wałeczki bryłkowe sumetryczne oraz baryłkowe asymetryczne. Łożyska toczne w zależności od kierunku przenoszonego obciążenia dzieli się na: poprzeczne, skożne i wzdłużne.
* Sprzęgła są urządzeniami do łączenia ze sobą dwóch współpracujących wałów w celu przenoszenia mocy. Podstawowym zadaniem sprzęgieł jest przenoszenie momentu obrotowego oraz prędkości kątowej bez zmiany jej kierunku z wału czynnego na wał bierny przez ich wzajemne łączenie.
- Nierozłączne – w których człon czynni i bierny są połączone trwale, a rozłączenie ich jest możliwe tylko w czasie domontażu maszyny. Sztywne (służą do łączenia wałów dokładnie współosiowych, nie pozwalają na wzajemne ruchy łączonych wałów), samonastawne (dopuszczają względne przesunięcie kątowe, osiowe oraz promieniowe pomiędzy członem czynnym i biernym oraz kompensują błędy współ osiowości wałów), podatne (mają podatny łącznik sprężysty umożliwiający względny obrót pomiędzy członem biernym a czynnym, zależny od momentu skręcającego, amortyzują nadwyżki dynamiczne występujące w układzie).
- Sterowane – mające możliwość złączenia i rozłączenia członów składowych w czasie pracy maszyny poprzez jej obsługę. Połączalne synchronicznie (umożliwiające złączenie oraz rozłączenie wałów czynnego oraz biernego, przy niewielkich różnicach ich prędkości obwodowych, dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu powierzchni czołowych sprzęgła), połączalne asynchronicznie (umożliwiające złączenie oraz rozłączenie wałów przy ich różnych prędkościach kątowych, przekazują moment obrotowy z reguły w wyniku działania sił tarcia między członami czynnym i biernym).
- Samoczynne – w których złączanie i rozłączanie członów sprzęgła odbywa się samoczynnie wskutek zmian parametrów pracy. Jednokierunkowe (przenoszą jednokierunkowy mement obrotowy, umożliwiając swobodny ruch względem wału biernego), odśrodkowe (samoczynne przełączanie wałów, sprzęgła rozruchowe), bezpieczeństwa (służą do zabezpieczania elementów maszyn przed przeciążeniem występującym ze strony wału napędzającego, ograniczają wartość przenoszonego momentu do wielkości uznanej za bezpieczną lub rozłączają całkowicie część napędzaną i część napędzającą w mwmencie wystąpienia momentu obrotowego większego od dopuszczanego).
* Przekładnie są częściami maszyn słąużącymi do przekazywania energi od elementu napędzjącego do elementu napędzanego. Towarzyszy temu zmiana prędkości oraz zmiana momentów lub sił. W zależności od sposobu przenoszenia energi: mechaniczne, hyrauliczne, pneumatyczne, elektryczne.
- przekładnia zębata – pojedyńcza przekładnia zębata składa się z zespołu dwuch współpracujących kół zębatych. Dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu uzębienia kół naciskające zęby koła napędzającego na zęby koła napędzanego powoduja jego ruch. W przypadku granicznym koła biernego o nieskończenie dużym promieniu ruch jest przekazywany uzębionej listwie zwanej zębatką. W przekładniach zębowych stosuje się koła zębate walcowe, stożkowe i hiperbloloidalne. Zęby kół stosowanych w przekładniach mogą być proste, skośne, śrubowe, łukowe i daszkowe.
- przekładnia pasowa – są to przekładnie pośrednie podatne, , w których ruch obrotowy koła napędzjącego jest przenoszony na koło napędzne za pomocą elementu pośredniego podatniego zwanego pasem. Zastosowanie: urządzeniach przenoszących małe, średnie moce, gdzie jest wymagana duża płynność ruchów, a także sdolność tłumienia drgań i łagodzenia obciążeń. Zabezpieczają przez przeciążeniem i umożliwiają ptrzeniesienie napędu na duże odległości. Prosta konstrukcja. Nie wymagają smarowania.
* Hamulce