Dzieje Kordiana winkelriedyzm, ocena powstania listopadowego na podstawie „ Kordiana” J. Słowackiego.
Akt I 15- letni Kordian urodzony w rodzinie hrabiowskiej rozmawia ze starym sługą Grzegorzem. Chłopiec cierpi na „chorobę wieku” - poczucie bezsensu życia, pragnienie odnalezienia wielkiej idei, która wypełniłaby pustkę egzystencjonalną. Grzegorz opowiada mu bajkę o Janku, co psom szył buty, a potem o własnych przeżyciach z czasów wojen napoleońskich. Nie jest jednak w stanie obudzić zapału w chłopcu. W czasie konnego spaceru z Laurą, w której jest zakochany, okazuje się, że również miłość nie jest w stanie rozwiązać jego problemów (starsza dziewczyna nie traktuje jego uczuć poważnie, zarzuca mu marzycielstwo). Kordian samotnie odchodzi do lasu, a nocą Grzegorz oznajmia Laurze , że panicz popełnił samobójstwo. Akt II Rozpoczyna się wielka podróż Kordiana po Europie. W londyńskim parku w rozmowie z dozorcą przekonuje się, że światem rządzą pieniądze, a lektura Szekspira uświadamia mu przepaść pomiędzy literatura a rzeczywistością. We Włoszech nowa kochanka, powierzchowna i egoistyczna Wioletta, darzy bohatera swymi względami wyłącznie z uwagi na jego majątek. Kordian przekonuje się, że miłość można kupić. Audiencja w Watykanie kompromituje w oczach Kordiana autorytet moralny Kościoła, ponieważ Papież radzi Polakom posłuszeństwo wobec Cara i pokazuje, że wcale nie zależy mu na Polsce. Wreszcie po tych doświadczeniach Kordian, na szczycie góry Mont Blanc, znajduje wielką ideę: wyzwolenie Europy spod tyranii Cara. Pragnie dokonać tego, niczym nowy Winkelried , stając na czele narodu wybranego - Polaków. Chmura unosi Kordiana do Polski. Akt III. - Spisek koronacyjny. W maju 1829 r., na Placu Zamkowym w Warszawie zbiera się elegancka publiczność pragnąca obejrzeć cesarski orszak. W katedrze Św. Jana bowiem odbywa się koronacja Mikołaja I na króla Polski - Car przysięga wierność konstytucji. Kiedy dwór opuszcza katedrę, Wielki książę Konstanty torując sobie drogę uderza starą kobietę z dzieckiem. Dziecko upada i zostaje stratowane. W podziemiach katedry odbywa się zebranie zamaskowanych spiskowców przygotowujących zamach na Cara i jego rodzinę. Prezes stara się ich powstrzymać ukazując moralną ohydę królobójstwa, sprzecznego z polską tradycja. Sprzeciwia mu się Podchorąży przypominając o zbrodniach zaborców. W tajnym głosowaniu spiskowcy opowiadają się przeciwko zamachowi. Podchorąży odsłania twarz - okazuje się być nim Kordian, który postanawia dokonać zabójstwa sam. Okazja nadarza się, gdy zostaje wyznaczony do nocnej warty w zamku królewskim. W drodze do sypialni Cara ulega jednak Strachowi i Imaginacji , które nasuwają mu straszne obrazy wyrażające okropność krwawego czynu. Zemdlony pada pod drzwiami do sypialni władcy. Zostaje zamknięty w domu wariatów. Odwiedza go tam szatański Doktor i pokazuje dwu szaleńców przekonanych, że poświęcają się za ojczyznę: jeden twierdzi, że jest krzyżem na którym umarł Chrystus, drugi - że podtrzymuje niebo chroniąc ludzkość przed jego upadkiem. Doktor pragnie w ten sposób pokazać Kordianowi, iż jego idea ma te samą wartość co urojenia chorych. Wielki książę rozkazuje prowadzić Kordiana na plac Saski, gdzie odbyć się ma egzekucja. Tam, wobec Cara i wojsk, grozi rozerwaniem przez konie, a później proponuje niebezpieczny skok na koniu przez piramidę bagnetów. Kordian dokonuje tej sztuki. Konstanty, dumny ze zręczności swego żołnierza obiecuje skazanemu ocalenie, ale Car, przekonany, że zamach był dziełem brata, po cichu każe postawić Kordiana przed sądem wojennym i rozstrzelać. W więziennej celi młodzieniec odbywa spowiedź, a stary Grzegorz modli się za jego duszę. Oficer prowadzi skazańca na egzekucje, ale wielki książę żąda od Cara ułaskawienia żołnierza. Między braćmi dochodzi do kłótni. Konstanty przypomina Mikołajowi jego drogę do tronu (ojcobójstwo), a Mikołaj - gwałt i morderstwo dokonane przez Konstantego na szesnastoletniej Angelice. Wielki książę grozi buntem, ale na koniec oddaje swą szpadę na znak przeprosin. Car decyduje się podpisać akt ułaskawienia Kordiana. Adiutant pędzi konno na plac Marcowy, gdzie właśnie rozpoczyna się egzekucja. Nie wiadomo czy zdążył powstrzymać salwę.
Winkielriedyzm- teoria przeciwna mesjanizmowi, Według niej Polacy stając na czele zniewolonych narodów, powinni aktywnie walczyć o wolność i niepodległość, a nawet jeśli trzeba poświęcić się w tej walce. Kordian na szczycie Mont Blanc wypowiada zdanie: „Polska Winkeliedem Narodów” stanowi to nawiązanie do legendarnego bohatera szwajcarskiego, który walcząc przeciwko Austriakom, skierował na siebie wrogie włócznie, czyniąc w ten sposób wyrwę w szeregach nieprzyjaciela i przechylając szalę zwycięstwa na stronę swych rodaków.
Ocena powstania listopadowego:
1. Obrona powstańców, pokazanie wielkości i szlachetności idei, romantycznego patriotyzmu powstańców, uznania przez nich wolności ojczyzny za najwyższą wartość.
2. Wskazuje źródła klęski czyli: niedojrzałość psychiczną pokolenia powstańców (pomysł spisku jako wytwór wybujałej wyobraźni, która rozmija się z rzeczywistością) , niedojrzałość moralna spiskowców, społeczna izolacja spisku ( indywidualne poświęcenia ograniczają możliwość zrywu ogólnonarodowego),
3. Nieodpowiedni przywódcy dążący do zahamowania zrywu. Chłopicki- stary, izolujący się od ludzi, ogromne ambicje lecz brak rozumu; Skrzynecki - brak odwagi, powolność, niezdecydowanie; Niemcewicz- starość, zaopatrzenie w przeszłość; Lelewel - teoretyzowanie, skłonność do jałowych rozważań; Krukowiecki - zdrada.
4. Oskarżenie mówców o klęskę powstania , którzy rzucali słowa na wiatr , przyjmowali bierną postawę nie zgadzali się z istniejącą sytuacją, ale nie podejmowali żadnych działań, aby zmienić obecny stan rzeczy.