Etapy Kształtowania się francuskiego imperium w latach 1799-1815

Imperium Napoleońskie narodziło już w 1789 roku, kiedy to po zamachu stanu Bonaparte został jednym z trzech konsulów - zresztą tym najważniejszym. Już w 1799 roku perspektywa jednowładztwa zaczęła nabierać realności. Stan trzeci - dopiero co "wyzwolony" przez rewolucję nie tęsknił wcale do powrotu Burbonów, ale chciał władzy "mocnej ręki".
Szerokorozbudowana, źle działająca administracja została przez Napoleona zminimalizowana i choć zachowano wcześniejsze nazwy zmieniona na świetnie działający aparat admin.. Przyszły cesarz - mając na uwadze swoje ambitne plany sięgające daleko poza granice francuskie - starał się uzdrowić finanse państwa wycieńczonego po krwawej rewolucji. Zadziwiające jest to, że zdołał skutecznie dokonać reform w tak krótkim czasie.
Szybko eliminował swoich wrogów. Po nieudanym zamachu na jego życie w 1800 roku wyeliminował część jakobinów, innych zmuszając tym samym do ucieczki poza granice państwa.
Niezwykle istotnym posunięciem wielkiego dyktatora było podpisanie konkordatu z papiestwem w 1801 roku, w którym uznaje się wolność religijną z równoczesnym uznaniem religii katolickiej za religię państwową. Główny konsul miał mianować biskupów, a Kościół zrzekał się roszczeń do majątków kościelnych zagarniętych podczas rewolucji.
Jednak bezsprzecznie największym osiągnieciem Bonapartego w tym okresie było wydanie Kodeksu Cywilnego w 1804 roku. Zagwarantowanie wolności osobistej i wprowadzenie nowego pojęcia małżeństwa wyłącznie świeckiego było okryciem, ponadczasowym, a Kodeks ten był wzorem dla późniejszych, podobnych zbiorach praw.
Napoleon odnosił także wielkie sukcesy w polityce zagranicznej - wygrał wojnę z drugą koalicją antyfrancuską, podpisując kolejno pokoje z Austrią (1801), Rosją i Prusami oraz Anglią(1802) - wszystkie jako zwycięzca.
Po wielkich zwycięstwach nadszedł wreszcie moment, w którym Bonaparte zdobył już na tyle silną pozycję w Europie, że mógł zdobyć się na stanowczy krok - zrzucenie maski republikanina a nałożenie w zamian korony cesarskiej w 1804 roku. Wielki Wódz pamiętał jednak losy znienawidzonych Burbonów, dlatego przed objęciem "tronu" ogłosił plebiscyt, po którego wygraniu obrał tytuł cesarza Francuzów - nie Francji.
Wzrost potęgi francuskiej oraz plany inwazji na Anglię nie mogły podobać się Anglikom. Tak więc już w 1805 roku, w trzy lata po podpisaniu pokoju zawiązana zostaje trzecia koalicja antyfrancuska, składająca się z Anglii, Rosji i Austrii.
Efektem rozpętanej na nowo wojny była przysparzająca jeszcze większą sławę cesarzowi sławna bitwa (chociaż oczywiście nie jedyna) pod Austerlitz w 1805 roku. Dyktator francuski pokazał w tej wojnie jak świetnym jest strategiem i groźnym przeciwnikiem. Szybko doprowadził do pokoju z Austrią, na mocy którego Austria przestała być cesarstwem oraz utraciła wiele ziem na rzecz Francji. Rzesza Niemiecka została zlikwidowana, a czternaście państw Związku Reńskiego uznało protektorat Napoleona. w rok po zawiązaniu trzeciej koalicji pobite zostają Prusy, a z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego Polski utworzone zostaje Księstwo Warszawskie. Rok 1807 przynosi nam pokój w Tylży, w którym Rosja deklaruje współpracę z Francją przeciwko Angli.
W tym momencie jedynym państwem, które nie uznawało przewagi Francji pozostała Anglia. Napoleon widząc w niej realne zagrożenie i znając jej potęgę morską której nie był w stanie się przeciwstawić, próbował osłabić ją gospodarczo, wprowadzając tzw. blokadę kontynentalną. Nie była ona co prawda zupełnie szczelna, ale znacząco odbiła się na angielskiej gospodarce.
Jednak pomimo hegemonii w Europie i wielu zwycięstw, powoli acz nieustannie narastało niezadowolenie z rządów napoleońskich. Narzucanie państwom satelickim polityki antyfeudalnej, promowanie burżuazji i wreszcie przybrany tytuł cesarski wywoływały niezadowolenie także wśród dawnych rewolucjonistów, dla których to ostatnie przewinienie było zaprzeczeniem ideałów rewolucyjnych.
Nastroje te były pośrednią przyczyną wybuchu rewoluji w Hiszpanii po osadzeniu na tronie brata Napoleona - Józefa. Kilka klęsk armii napoleońskiej w Hiszpanii spowodowało wzbudziło nowe nadzieje w państwach podległych Francji. Utworzona została kolejna koalicja antyfrancuska składająca się z Angli i Austrii. Ta druga zresztą poniosła szybką klęskę, dzięki której powiększył się obszar Księstwa Warszawskiego.
I tu zaczyna się ostatni etap hegemonii Francji w Europie - a właściwie jej upadek. Oto wielki strateg decyduje się na przedsięwzięcie, które dzisiaj oceniamy jako z góry skazane na przegrane. Zdecydował się wkroczyć do cesarstwa rosyjskiego z ogromną, przeszło 600 tysięczną armią, trzy razy większą od Rosyjskiej. Napoleon liczył na bezpośrednią, rozstrzygającą bitwę. Po krwawej bitwie pod Borodino, w ktróej obie strony poniosły znaczące straty, dowódzca wojsk rosyjskich zdecydował się na oddanie stolicy i cofnięcię się w głąb kraju. Zajęcie stolicy nic nie dało, a armii Napoleona zaczęło brakować nawet żywności. Wódz zdecydował się na odwrót, który stał się jego wielką klęską. Żołnierze pozbawieni regularnych dostaw żywności umierali z głodu, wycieńczenia lub od ostrych mrozów. Częściowo wybijani byli także przez oddziały partyzanckie i podążającą za nimi krok w krok armią Kutzowa. Napoleonowi udało się przeprawić resztki swojego wojska przez rzekę Berezenę. Napoleon natychmiast udał się do Paryża, aby odbudować armię, Kutzow natomiast gonił najeźcę i niedobitków, wkraczając do Księstwa Warszawskiego i Prus Wschodnich.
. Po klęsce wyprawy rosyjskiej Napoleonowi nie udało się odbudować nawet częściowo swojej ogromnej potęgi militarnej. Powstała w rok po jego wielkiej przegranej szósta koalicja miała ponad dwa razy więcej wojska. Sojusznicy i sprzymierzeńcy Napoleona zaczeli się od niego odwracać. Do końca wytrwały oddziały polskie dowodzone przez Poniatowskiego.
Decydujące starcie nastąpiło pod Lipskiem, pomiędzy 16 a 19 paździerkinika 1813 roku. Bitwa ta została nazwana bitwą narodów. Armia Napoleońska poniosła wniej sromotną porażkę. Walki szybko przeniosły się na terytorium Francji, a wkroczenie obcych wojsk do Paryża spowodowało uchwalenie przez senat detronizacji Napoleona.
6 kwietnia 1814 roku sam zainteresowany ogłosił swoją abdykację. Otrzymał w dożywotnie panowanie wyspę Elbę i godną pensyjkę. Jednak ta swego rodzaju "emerytura" była całkowicie sprzeczna z charakterem wielkiego dyktatora. Wykorzystując powszechną niechęć do powrotu na tron znienawidzonej dynastii Burbonów, w 1815 roku powrócił do Francji i próbował dokonać kolejnego zamachu stanu. Niestety tym razem los się do niego nie uśmiechnął - został pokonany w bitwie pod Waterloo i uwięziony na wyspie św. Heleny, gdzie zmarł w 1821 roku.