Atmosfera, wody, gleba.
1.ATMOSFERA
01. zanieczyszczenia
a) naturalne (pyłki, gazy z wulkanów, pożarów, piaski, które przenosi wiatr z pustyń np. do lasów)
b) powstałe w wyniku działalności człowieka (spalanie surowców energetycznych, pyły, węglowodory, tlenki siarki, azotu emitowane przez przemysł) powodują one alergie, zatrucia czy choroby nowotworowe.
Wysokie stężenie określonych związków ogranicza występowanie wielu gatunków organizmów.
bioindykatory – biologiczne wskaźniki zanieczyszczania powietrza (np. porosty nadrzewne)
kwaśne deszcze - deszcze zawierające zaabsorbowane w kroplach wody tlenek siarki(IV), tlenki azotu oraz ich produkty reakcji w atmosferze. Powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest zanieczyszczana długotrwałą emisją tych związków.
02. Smog – zjawisko atmosferyczne polegające na mieszaniu się pary wodnej i zanieczyszczeń emitowanych przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Pyły te utrudniają organizmom wymianę gazową, przyczyniają się do różnych chorób, zatrzymuje dużą ilość ciepła przy powierzchni ziemi.
a) fotochemiczny – powstaje w upalne dni inaczej smog typu Los Angeles czy Ateny
b)kwaśny – typu londyńskiego
03. Skala porostowa
Strefa I – brak porostów – „pustynia porostowa” występuje w silnie skażonych terenach przemysłowych
II – najbardziej odporne porosty skorupiaste występują w miastach i obszarach przemysłowych
III – porosty skorupiaste i nieliczne porosty listkowate występują na terenach zadrzewionych na obrzeżach dużych miast
IV – liczne porosty listkowate występują lasy w pobliżu dużych miast i obszarów przemysłowych
V – listkowate i nieliczne krzaczkowate występują w większości lasów
VI – listkowate i krzaczkowate występują w naturalnych lasach głównie w północno – wschodniej części Polski
VII – dominują porosty krzaczkowate występują w lasach najbardziej oddalonych od miast, dróg i terenów przemysłowych
04. Ogólnoświatowe skutki zanieczyszczeń
efekt cieplarniany – wzrost stężenia dwutlenku węgla w atmosferze zatrzymywanie nadmiernej ilości ciepła blisko ziemi efektem tego jest topnienie lodowców, podnoszenie się poziomu mórz, wymieranie wielu gatunków, gwałtowne opady deszczu, huragany i sztormy, susze
dziura ozonowa – rozrzedzanie ozonowe, jest to rozpad ozonu (O3) pod wpływem freonów* , efektem jest szybsze starzenie się, choroby nowotworowe, wady wzroku
* freony – związki chemiczne stosowane w urządzeniach chłodniczych oraz wykorzystywane jako gazy nośne w aerozolach
05. Ochrona atmosfery
montaż energooszczędnych maszyn, filtrów, które wychwytują niebezpieczne związki, korzystanie z komunikacji miejskiej czy rowerów, wykorzystywanie odnawialnych źródeł (energia: pływów wód morskich, wód płynących, słoneczna, geotermalna, wiatru)
2. WODY
01. Zanieczyszczenia wód słodkich
*ścieki, *termiczne, *nielegalne wysypiska śmieci, *nawozy sztuczne i środki ochrony roślin
02. Klasy czystości wód
I – nadają się do picia oraz hodowli wrażliwych na zanieczyszczenia gatunków ryb np. łososi
II – nadają się do hodowli zwierząt oraz można w nich organizować kąpieliska oraz hodować mniej wymagające gatunki ryb
III – nadają się do nawadniania pól oraz dla zakładów przemysłowych
pozaklasowe – silnie zanieczyszczone
03. Regulacja rzek – pogłębianie dna, prostowanie koryta i utrwalanie brzegów, ułatwia ruch statków.
04. Zanieczyszczenia wód słonych
* zakwity, *wycieki ropy naftowej,
05. Sposoby ochrony wód
- oczyszczalnie ścieków
> oczyszczanie mechaniczne – usuwa duże cząsteczki organiczne i mineralne oraz ciała pływające odcedzając i filtrując wodę za pomocą sit (wstępny etap)
> biologiczne – wprowadzanie do zbiornika bakterii, które w obecności tlenu rozkładają związki organiczne
> chemiczne – usuwanie zanieczyszczeń lub mikroorganizmów chorobotwórczych za pomocą związków chemicznych
- wodo oszczędne technologie
- ograniczenie nawozów sztucznych
------------------------------------
samooczyszczanie – naturalne procesy chemiczne i biologiczne przywracające zanieczyszczonej wodzie jej pierwotne właściwości i skład
3. GLEBA – mieszanina minerałów pochodzących ze skał, materii organicznej, wody i powietrza, pokrywająca powierzchnię lądów
01. Rola
- źródło wody i doli mineralnych roślin
- środowiska życia organizmów
- bierze udział w krążeniu wody i wszystkich pierwiastków w przyrodzie
- zachodzą w niej procesy rozkładu związków organicznych
02. Dewastacja gleby
- wyjaławianie – zmniejszanie ilości substancji odżywczych, co utrudnia rozwój roślin
- wypalania traw – zabija organizmy odpowiedzialne za procesy glebotwórcze
- nawozy sztuczne – nadmiar prowadzi do zasolenia bądź zakwaszenia gleby
- osuszanie terenów podmokłych – obniża poziom wód gruntowych
- monokultura – uprawa roślin jednego gatunku przez kilka lat z rzędu w tym samym miejscy
03. Erozja – niszczenie gleby przez czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr czy opady deszczu. Skutkiem jest pogorszenie się struktury gleby oraz zmniejszanie zawartej w niej materii organicznej.
04. Poprawianie stanu gleby
- rekultywacja – przywracanie obszarom, które uległy dewastacji na skutek działań człowieka, ich pierwotnego charakteru (sadzenie roślin odpornych na zanieczyszczenia w miejscach, gdzie gleba jest zniszczona. Osiedlają się tam inne organizmy, w tym destruenci, dzięki którym gleba odzyskuje dawną wartość)
- płodozmian – obsiewanie danego pola każdego roku innym gatunkiem roślin
- zadrzewienie śródpolne – sadzenie drzew i krzewów między polami, co poprawia gospodarkę wodną roślin uprawnych
4. OCHRONA ŚRODOWISKA
01. Pamiętajmy
- kupować towary przyjazne środowisku
- wybierać produkty w opakowaniach zwrotnych
- oszczędzać energię elektryczną i wodę
- segregować odpady
- podróżować środkami komunikacji publicznej
02. Biodegradacja – proces naturalnego rozkładu odpadów przez mikroorganizmy żyjące w glebie i wodzie
03. Recykling – ponowne przetworzenie tych samych materiałów na nowe produkty. Materiały nadające się do recyklingu to surowce wtórne (szkło, tworzywa sztuczne, papier, metale)
04. Kompost, naturalny nawóz wytworzony podczas mikrobiologicznego rozkładu substancji organicznych, pochodzących z odpadków gospodarstw.
05. Utylizacja – przetworzenie lub zniszczenie odpadów w taki sposób, by nie szkodziły środowisku.