Koncepcja integrowania Europy, ewolucja zagadnienia

Rozkwit koncepcji integrowania Europy przypada na okres po 2 wojnie światowej, w której E. Straciła pozycje lidera gospodarczego i politycznego. Powstanie obozu państw socjalistycznych ( stwarzało to poważne zagrożenie komunizmem, i widmo kolejnego konfliktu) , chęć odzyskania potencjału militarnego i obawa przed zbytnim uzależnieniem się od USA spowodowało wzrost świadomości o potrzebie integracji E. Zach.

W 1947 r. Powstaje plan pomocy ekonomicznej dla E. Zach. od USA tzw. Plan Marshala ( zakładał on: pomoc fin. W wysokości 13,5 mld. dolarów ) jednocześnie powstała organizacja OEEC Organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (owa organizacja miała zarządzać wydatkowaniem pieniędzy z planu Marshala) .W 1960 r. OEEC zostaje przekształcone w OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju . Obecnie do tej organizacji należy 29 państw w tym: USA , Kanada, Japonia, Nowa Zelandia, Australia i państwa Eur. Zach. Organizacja skupiała najbogatsze i najbardziej uprzemysłowione kraje świata. W 1975 r. Przystępuje od OECD Meksyk a w 1990 Polska, Czechy, i Węgry. Z pośród państw OECD wywodzi się G-7(Kanada, USA, Japonia, Francja, Niemcy, WB, Włochy ).G-7 decyduje o parametrach rozwojowych świata . W 1949 r. Powstaje Rada Europy (broni ona praw człowieka i obywatela z jej ramienia powstał Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu gdzie można skarżyć instytucje rządowe swojego kraju pod warunkiem ,że odwołano się do wszystkich innych instancji ) należy do niej 40 państw z Europy bez Białorusi.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali EWWiS 1951 r. na mocy traktatu paryskiego ( do org. należały Francja, Niemcy, Włochy i k. Beneluksu). Projekt tej organizacji zgłosił R. Schuman ma ona charakter branżowy i zajmuje się kontrolą nad wydobyciem i zorganizowaniem wspólnego rynku węgla i stali . Celem tej organizacji było odzyskanie pozycji ekonomicznej i politycznie przez Niemcy. Na bazie EWWiS stworzono wspólny rynek

Beneluks to ugrupowanie gospodarcze i integracyjne. Od 1921 r. swobodny przepływ ludności , surowców, zaczątki unii walutowej.

EWG i Euroatom ( Europejska Wspólnota Energii Atomowej) 1958 r. w oparciu o traktat Rzymski. Euroatom obecnie zajmuje się działalnością badawczą i naukową .
Największe znaczenie z pośród 3 organizacji ma EWG była to lokomotywa integracyjna , której motorem była Francja ( De Gol ) i Niemcy ( Adenauer ). Od początku myślano o całkowitej integracji.
Pierwsza próba zjednoczenia 3 organizacji miała miejsce w 1967 r. Traktat Fuzyjny utworzono wspólne instytucje dla trzech ugrupowań.

Drugi krok to podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego JAE 1987 r. Zwiększenie kompetencji 3 wspólnot nowe problemy społeczne i ekologiczne powodowały dalszą integracje.
Trzeci krok ku zjednoczeniu to traktat z Mastricht 1992 r. Na mocy tego traktatu powstała Unia Europejska .Traktat musiał być ratyfikowany początkowo przez 12 członkowskich państw . Problemy z ratyfikacją traktatu miały miejsce w Dani (EU ograniczała zbyt ich suwerenność ) W. Brytania nie chciała przyjąć traktatu w formie początkowej. 1 listopada traktat z Mastricht wchodzi w życie (mimo zawiłości niekonsekwencji i ewidentnych błędów ). Na początku założono, że traktat będzie zrewidowany. Efektem czego był traktat z Amsterdamu podpisany w 1999 r. jeszcze bardziej zawiły . 15.02 00 przedstawiciele państw członkowskich zebrali się w Nicei celem rewizji t. Amsterdamskiego.
Postanowienia t. z Mastricht UE tworzy się w oparciu o 3 funkcjonujące wspólnoty EWWiS Euroatom i EWG. Nazwę EWG zmienia się na Wspólnotę Europejską .Wprowadzono wspólną politykę zagraniczną i wewnętrzną . Wspólnota gospodarcza pozostaje podstawą współpracy. UE zmierza ku państwu federalnemu. Utworzenie UE nie powoduje likwidacji 3 organizacji. UE nie ma podmiotowości międzynarodowej ( brak zdolności do zawierania umów międzynarodowych ). Członkostwo we Wspólnotach Europ. jest jednoznaczne z członkostwem w UE.

Członkowie założyciele Wspólnot Europejskich Francja i Niemcy (polityczne i gospodarcze wzmocnienie ) Włochy ( rozbudowa zacofanego południa ), Beneluks ( wpływ na decyzje polityczne zapadające w Europie. ) Złoty okres integracji europejskiej.

W. Brytania ma odmienny pomysł na integracje Europy tworzy org. EFTA Europ. Stow. Wolnego Handlu ( W. Brytania,, Dania, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Irlandia, Austria, Szwajcaria, Portugalia obecnie pozostały Norwegia, Szwajcaria i Islandia ). Udział w UE zmuszał W. Brytanie z rezygnacji z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów ( tanie produkty rolno spożywcze).

Członkostwo i rozszerzenie UE. 1.01.58 r. EWG 6 państw członkowskich podobny poziom rozwoju . 1960 r. W. Brytania składa wniosek o przyjęcie do EWG , Wniosek upada.( na wniosek Francji, która obawiała się silnej konkurencji tanich produktów spożywczych Niemcy bali się konk. w przemyśle ). W połowie lat 60-tych Anglicy próbują ponownie, bez skutku, chcą za wszelką cenę wprowadzić swoje tanie produkty z kolonii na rynek europejski. 1.01.73 r. do wspólnoty przystępuje W. Brytania, Dania (Grenlandia przystąpiła do EWG na krótko), Irlandii ( państwa te musiały zrezygnować z EFTA). 1.01.81 r. Grecja staje się pełnoprawnym członkiem wspólnot europejskich . ( decyzja geo-polityczna spowodowana przez nacisk USA). Powstaje pojęcie „ członkostwa stowarzyszonego „ w latach 60-tych Turcja podpisała ów akt. Stowarzyszenie miało pomóc w niwelowaniu różnic Europa przeznaczała duże środki na polepszenie sytuacji w Grecji bezowocnie. 1.01.86 r. kolejni członkowie Portugalia i Hiszpania ( koilejne państwa o niskim rozwoju gospodarczym). 1.0195 r. przyjęcie Austrii ( tylko 66% społeczeństwa opowiedziało się za przystąpieniem do UE), Szwecji, i Finlandii. Norwegia też uczestniczyła w negocjacjach ale w ogólnonarodowym referendum Norwegowie nie wyrazili chęci bycia w UE.

Integracja państw wysoko rozwiniętych .
STREFA WOLNEGO HANDLU ( liberalizacja handlu zniesienie ceł) na artykuły przemysłowe . Na zewnątrz strefy wolnego handlu państwa prowadzą autonomiczną politykę handlową, brak wspólnej taryfy celnej wewnątrz organizacji EFTA , CEFTA i NAFTA. Prosta forma ugrupowania , na świecie jast ich wiele funkcjonują dobrze.

ŚRODKOWOEUROPEJSKIE POROZUMIENIE O WOLNYM HANDLU, Central European Free Trade Agreement (CEFTA), międzynar. umowa gosp., zawarta 1992 wKrakowie przez Czechy, Polskę, Słowację iWęgry; obowiązująca prowizorycznie od 1993, weszła wżycie 1994; do CEFTA przystąpiły też: Słowenia (1996), Rumunia (1997) iBułgaria (1999); celem porozumienia, popieranego przez Wspólnoty Eur., było przezwyciężenie zastoju we wzajemnych stosunkach handl. ilepsze przygotowanie się do udziału wprocesie integracji eur. (państwa CEFTA podpisały umowy ostowarzyszeniu ze Wspólnotami izabiegają oczłonkostwo wUnii Eur.); układ zakładał utworzenie strefy wolnego handlu artykułami przem. do 2001 oraz liberalizację handlu artykułami rolno-spoż.; wskutek przyspieszenia procesu praktycznie 1997 powstała strefa wolnego handlu artykułami przem. (nieliczne ograniczenia mają być znoszone do 2002), znacznie obniżono też ochronę celną artykułów rolnych; po 1994 nastąpiło ożywienie handlu między czł. CEFTA.

EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU, ang. European Free Trade Association (EFTA), organizacja gosp. typu unii celnej, utworzona 1960 na mocy traktatu sztokholmskiego, zsiedzibą wGenewie; gł. celem jest ustanowienie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi; 1991 państwa członkowskie EWG iEFTA podpisały porozumienie outworzeniu Eur. Obszaru Gosp.; Polska od 1990 współpracuje zEFTA. Obecni czł.: Norwegia iSzwajcaria (od 1960) oraz Islandia (od 1970) iLiechtenstein (od 1991), dawniej także: Dania iW. Brytania (1960–72), Portugalia (1960–85), Austria iSzwecja (1960–94) oraz Finlandia (1986–94, 1961–85 czł. stowarzyszony); 1994 dwa państwa należące do EFTA: Islandię iNorwegię objął (wspólny zUnią Eur.)  Europejski Obszar Gospodarczy; zpaństw EFTA nie przystąpiła do niego Szwajcaria (w wyniku sprzeciwu wyrażonego wreferendum 1992), aLiechtenstein przystąpił 1995.

PÓŁNOCNOAMERYKAŃSKI UKŁAD WOLNEGO HANDLU, ang. North American Free Trade Agreement (NAFTA), porozumienie między Kanadą, Meksykiem iUSA podpisane XII 1992 (weszło wżycie 1 I 1994), tworzące strefę wolnego handlu; gł. cele układu: wyeliminowanie wciągu 15 lat barier celnych whandlu towarami iusługami między stronami, wzmacnianie wolnej konkurencji na obszarze strefy, rozszerzenie perspektyw inwestycyjnych wpaństwach członkowskich, zapewnienie ochrony praw autorskich, stwarzanie warunków do rozwijania współpracy trójstronnej, regionalnej iwielostronnej; cele te NAFTA będzie osiągać m.in. przez: stopniową eliminację barier celnych, ujednolicenie procedury idokumentacji celnej oraz systemu zamówień rządowych, ochronę inwestycji zagr. podmiotów państw członkowskich, stopniową liberalizację usług telekomunik. ifinansowych; czł. NAFTA są zobowiązani do wymiany informacji onowych aktach prawnych zdziedziny objętej przedmiotem układu; gł. organem jest Rada Wolnego Handlu, która sprawuje ogólny nadzór nad działalnością układu, wytycza kierunki rozwoju oraz rozstrzyga spory dotyczące interpretacji istosowania zawartego porozumienia; NAFTA ma własny system rozwiązywania sporów, oparty na koncyliacji iarbitrażu.

UNIA CELNA: jeżeli do strefy wolnego handlu dodamy wspólny kordon celny na całym obszarze organizacji i wspólną politykę handlową otrzymamy wyższą formę integracji gospodarczej jest nią UNIA CELNA. Zakłada ona rezygnacje z części suwerenności i uprawnień, które są przekazywane władzą zarządzającym Unią Celną. Najsprawniejsze Unie Celne to: Beneluks, Wspólnota Europejska. 1.07.68 r. proklamowanie Unii Celnej (wprowadzono wspólne stawki celne w oparciu o średnie cła 4 państw Niemcy, Francja, Włochy, Benelux). Na początku zapis o wspólnej taryfie był czysto teoretyczny i nie był przestrzegany. 1.01.93 r. utworzenie Jednolitego Rynku Europejskiego (JRE), pomiędzy państwami EWG zniknęły posterunki celne. Dokument pozwalający utworzyć ów rynek został podpisany w 1987 r. ( Jednolity Akt Europejski ) państwa EWG musiały wprowadzić przed zniesieniem granic 285 dyrektyw.Na początku obowiązywały pewne ograniczenia ilościowe, zastały jednak szybko zniesione.

WSPÓLNY RYNEK – jeżeli do Unii Celnej dodamy swobodny przepływ siły roboczej, usług i kapitału otrzymujemy kolejny stopień integracji jakim jest Wspólny Rynek. Obowiązuje tu swoboda w przepływie czterech elementów - towaru –siły roboczej – usług i –pieniądza.
W ramach Wspólnot Europejskich towar krąży bez przeszkód, wszyscy obywatele UE mają prawo do zmiany miejsca zamieszkania w obrębie państw członkowskich pod warunkiem, że znajdą prace w nowym państwie (liczne przypadki dyskryminacji obcokrajowców np.: niższe płace).Swobodny przepływ ludności w praktyce ma charakter jednostronny z biedniejszych państw ludzie uciekają do bogatej Europy Północnej. Ewentualne odwrotne migracje w przypadku bogatych emerytów np.: z Niemiec do Europy Południowej. Formalna swoboda w dziedzinie usług często nierealne ( występowanie silnej konkurencji na obcych rynkach, ukryty protekcjonizm rządów). W dziedzinie drobnego handlu i gastronomii istnieje możliwość zaistnienia na obcych rynkach. Przyzwyczajenia kulturowe ograniczają znacznie swobodny przepływ usług.
Idealny obieg występuje jedynie w zakresie kapitału, który kieruje się czystym zyskiem ekonomicznym. Kapitał preferuje jednak rejony silnie zurbanizowane takie jak Hamburg itd..

UNIE GOSPODARCZĄ otrzymujemy z połączenia wspólnego rynku ze wspólną polityką gospodarczą we wszystkich sektorach gospodarowania .

UNIA GOSPODARCZA +UNIA WALUTOWA = wspólny pieniądz.

Ostatnia faza integracji to UNIA POLITYCZNA nie możliwa do realizacji bez wspólnej polityki ekonomicznej. Wykracza poza krąg działalności gospodarczej.
Stopień zaawansowania procesów integracyjnych w UE.
EWG traktat Rzymski 1958 r. (cele czysto ekonomiczne wspólne postanowienia w dziedzinie – unii celnej –handlu, -rolnictwa, i transportu). Od początku występowały problemy z realizacją wspólnej polityki wobec państw trzecich. Wspólna polityka handlowa : EWG podzieliła świat na 3 grupy 1. Państwa najbogatsze ( USA, Kanada, Japonia wobec których stosowano politykę największego uprzywilejowania, umowy zostawały podpisywane na bieżąco ) 2. Kraje socjalistyczne (monopol w handlu zagranicznym miało państwo, z Polską EWG nie negocjowało umów, wymiana handlowa bez umów pogłębiało to ujemny bilans w handlu. Dopiero w latach 80-tych Polska uznaje EWG i nawiązuje pierwsze kontakty handlowe. W latach 90-tych podpisujemy umowę stowarzyszeniową z EWG ).3. Biedne państwa rozwijające się: stosowano liczne preferencje wobec nich.
„Rolnictwo” bardzo trudna dziedzina negocjacji Francja obawiająca się konkurencji zapisała już w traktacie Rzymskim bardzo korzystne dla siebie ustalenia dotyczące handlu (20% PKB francuskiego pochodzi z rolnictwa, 20% zatrudnionych to byli rolnicy, cenny elektorat dla rządu franc.). Podstawowym założeniem twórców traktatu rzymskiego było uczynienie EWG państwem samo wystarczalnym w produkcji rolnej towarów naszej strefy klimatycznej. Rolnictwo zostało objęte protekcją, zaczęto wyrównywać dochody rolników i klasy robotniczej. Ceny art. rolnych zostały zawyżone w porównaniem z rynkiem zewnętrznym nie działają tu prawa popytu i podaży, ceny na art. rolne ustalane są we wrześniu przez Rade Ministrów (liczne dopłaty, subwencje i dotacje ze strony unijnego budżetu). Na początku stosowano wysokie ceny za płody rolne, wysokie premie za zwiększanie pow. Upraw, dzieci farmerów dostawały stypendia pod warunkiem, że po skończonej nauce powrócą na wieś. W ciągu paru lat od wprowadzenia takiej polityki rolnej EWG stała się obszarem samowystarczalnym, przedmiotem importu były towary tropikalne. Pojawia się problem dużej nadprodukcji, tworzy się rezerwy strategiczne (pierwotny cel), udzielana jest też pomoc charytatywna. Obecnie rolnicy w EU zarabiają za dużo nie można już tego zmienić ( w Niemczech 80% przychodu rolnika to dotacje). Reformy sektora rolnego posiadają czysto kosmetyczny charakter, rolnicy dobrze zorganizowani, zrzeszeni w COPA. Obecnie daje się premie za nie uprawianie ziemi a młodzież ze wsi próbuje się skierować do miasta. Średnie zatrudnienie w UE w rolnictwie to 4%. Na dofinansowanie rolnictwa przeznacza się ok. 50% budżetu EU, który wynosi 90 mld. EURO. Fundusz rolny to EFOGA ( pieniądze na przekształcenia strukturalne i subsydia). Przed reformami 75% unijnego budżetu szło na rolnictwo. Największym beneficjentem dodatków jest Francja.
TRANSPORT- na tej płaszczyźnie państwa UE doszły do względnego porozumienia. Dogadano się w dziedzinie t. drogowego, -t. kolejowego – t. śródlądowego . W dziedzinie t. morskiego i lotniczego (tu koncepcja OPEN SKY czyli otwarte niebo i wolna konkurencja wszystkich europejskich przewoźników) jeszcze się nie porozumiano.

Unia Walutowa
W październiku 1970 r., pod kierunkiem ówczesnego premiera iministra finansów Luksemburga P. Wernera, został opracowany plan budowy Unii Gospodarczej iWalutowej. 24 IV 1972 r. zrealizowano pierwszy etap planu Wernera, tworząc tzw. europejski wąż walutowy, mający wyznaczać maksymalny poziom wahań kursów między walutami państw członkowskich. Realizację całości planu uniemożliwił wówczas wybuch światowego kryzysu energetycznego iwalutowego
Jednym znajistotniejszych postanowień Traktatu oUnii Europejskiej było zdefiniowanie istoty iinstytucjonalnych warunków realizacji Unii Gospodarczej iWalutowej oraz harmonogramu wprowadzenia jej wżycie. UE zobowiązała się do urzeczywistnienia unii walutowej najpóźniej w1999 r., po tym, jak państwa członkowskie spełnią określone wTraktacie warunki ekonomiczne, czyli tzw. kryteria konwergencji (brano tu pod uwagę wielkość inflacji, długu publicznego, deficytu budżetowego, stopy procentowej).11 państw z grona UE spełniło wymagane warunki i chciało wejść do unii walutowej od 1999 r. poza pozostały: W. Brytania, Dania, Grecja, Szwecja. Wspólny pieniądz to EURO zastąpił ECU na razie jest to pieniądz rozliczeniowy .

TRAKTAT z MASTRICHT: podpisany w 1992 r., kłopoty z ratyfikacją przez 12 państw. Traktat wchodzi w życie 1.11.93 r. ( Duńczycy za pierwszym razem nie przyjęli traktatu EWG musiała iść na ustępstwa w takich dziedzinach jak – sprawy socjalne – policja europejska – obywatelstwo eur. – unia monetarna, Podobne problemy były w W. Brytanii. Obawa przed instytucjami ponad narodowymi.

Budowa traktatu - 3 filary:
1. Gospodarka (utworzenie unii monetarnej, modyfikacja wcześniejszych postanowień traktatu rzymskiego i paryskiego).
2. Polityka zagraniczna, obronność
3. Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

AD .1. Powołanie Unii Europejskiej celem UE jest osiąganie zrównoważonego postępu społ. Gosp. Po przez stworzenie opszaru pozbawionego wewnętrznych granic Ustanowienie unii gospodarczo walutowej ( 5 kryteriów). 1.dług publiczny poniżej 60% PKB 2. Deficyt budżetowy nie większy niż 3% 3. Wskaźnik inflacji stabilny .Średnia stopa inflacji nie może przekroczyć o 1,5% inflacji z 3 państw członkowskich mających trwale stabilne ceny. Poziom jest nadzorowany przez instytucje UE. 4. Długoterminowa stopa % nie może być większa o2% od stopy procentowej 3 państw członkowskich o najmniejszej stopie inflacji. 5. Granice wahań kursu walutowego +-2,25% .
Modyfikacja poprzednich traktatów : 1. Wspólna polityka rybołówcza 2. Wsp. polit. Socjalna 3. Wsp. pol. W zakresie ochrony środowiska 4. Wzmacnianie konkurencyjności przemysłu wspólnot 5. Rozwój sieci transportowej 6. Ochrona konsumenta 7. Wspólna polityka w zakresie energii i turystyki.

AD.2. Polityka zagraniczna i obronność Ochrona podstawowych interesów UE i jej niezawisłości. Umacnianie bezpieczeństwa unii , zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego. Rozwój demokracji i poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Konsultacje i wzajemne wymiany informacji przez państwa członkowskie w zasadniczych sprawach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wypracowywanie wspólnego stanowiska w tych sprawach. Koordynacja działalności na forum międzynarodowym , współpraca między placówkami dyplomatycznymi. WPZiB org. międzynarodowa przewodniczący Solana Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. Unia Zachodnioeuropejska odpowiedzialna za politykę militarną ( w planach stworzenie 60 tyś. armii i sił szybkiego reagowania.

AD 3 Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Wspólna polityka azylowa i imigracyjna, wspólne regulacje prawne o przekraczanie granic UE przez osoby trzecie. Walka z narkotykami, przestępczością zorganizowaną, terroryzmem.

na podst:
- euro.pap.com.pl
- materiały własne