NATO – sojusz obronny.
1) geneza powstania rola i znaczenie,
2) zmiany w sojuszu po 1989 r.,
3) polityka nuklearna NATO,
4) współpraca gospodarczo-obronna w ramach sojuszu.
1945 – koniec wojny, na zachodzie demobilizacja armii, ZSRR i państwa pod jego wpływem utrzymują armię,
1949 – Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, USA, Kanada – utworzenie Paktu północnoatlantyckiego , traktat NATO,
1952 – Przyłączono Turcję i Grecję,
1955 – przyjęto Niemcy, gwarancja militarna dla Niemiec,
1955 – powstanie Układu Warszawskiego, wyścig zbrojeń,
1982 – przystąpienie do NATO Hiszpanii,
1999- wstąpienie Czech, Węgier, Polski,
2004 – Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia, Słowacja, Słowenia.
Do roku 1989 NATO kierowało się strategią ofensywną.
Kryteria charakteryzujące NATO:
1) liczba państw tworzących sojusz jest nieograniczona, przy większej liczbie można dzielić zadania,
2) czas trwania – po upadku Układu Warszawskiego miał się rozwiązać, ale zastosowano wybieg zmieniono doktrynę strategiczną,
3) rodzaj zobowiązań stron – pomoc wielostronna, wzajemna,
4) otwartość,
5) równoprawność (np. Islandia nie ma armii, ale ma prawo głosu),
6) ofensywność (powiększanie grona, dziś walka z terroryzmem),
7) stopień sformalizowania,
8) jednoznaczność celu,
9) stopień podobieństwa interesów (strategie poszczególnych państw bez kolizji z interesami innych),
10) efektywność działania (trudne do uzyskania np. w byłej Jugosławii).
11) sposób podejmowania decyzji – szczyt (zgoda wszystkich państw),
12) położenie państw sojuszniczych(będą wykorzystywane np. do przemieszczenia wojsk terytoria państw sojuszniczych),
13) oznaczenie (lub nie) przeciwnika – dawniej (ZSRR + blok wschodni) teraz nie ma ściśle określonego,
14) struktura wewnętrzna – stopień wykształcenia – decyzje muszą być zatwierdzone, określony cel akcji.
Najważniejsze funkcje NATO:
Główny cel – najpierw środki dyplomatyczne, potem militarne- zapewnienie wolności i bezpieczeństwa wszystkim członkom sojuszu zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, dążenie do uzyskania dla działań mandatu ONZ.
Podstawowa zasada operacyjna – wzajemna współpraca suwerennych państw, oparta na niepodzielności bezpieczeństwa jego członków. Sojusz z jednej strony nie wyraża zgody, a drugiej nie ma zakazu dla poszczególnych jego członków (np. działania w Iraku).
Solidarność w ramach sojuszu – żadne państwo nie musi polegać tylko na sobie, ma zapewnioną pomoc.
Struktury NATO:
- instytucje politycz.(Główna Rada Północnoatlantycka) – decyzje wydzielona grupa planowania nuklearn.,
- instytucje wojskowe,
- siły zbrojne (szybkiego reagowania/ siły główne/ wzmocnienia)
Cywilna i wojskowa struktura NATO :
- na czele decyzyjnym stoją cywilni przedstawiciele państw
Władze narodowe stali przedstawiciele przedstawiciele wojskowi
Kwatera główna znajduje się w Brukseli – polityczna siedziba, miejsce obrad Rady Północnoatlantyckiej, około 4 000 osób:
-stali przedstawiciele,
- sekretarz generalny i delegacje narodowe,
- krajowi przedstawiciele wojskowi,
- przewodniczący komitetu wojskowego,
- międzynarodowy sztab wojskowi (też specjaliści cywilni).
Są trzy dowództwa: USA, Belgia, Warszawa.
W strukturach NATO mogą być wykorzystane tylko siły operacyjne, jednostki wydzielone. Siły wsparcia tylko do celów operacji pokojowych (np. polsko-litewski batalion i tylko za zgoda tych państw).
Polityka nuklearna:
- substrategiczne siły nuklearne rozmieszczone w Europie i podporządkowane NATO (pewien straszak),
- siły nuklearne – samoloty podwójnego przeznaczenia – broń konwencjonalna i nuklearna (wycofanie rakiet krótkiego zasięgu ziemia-ziemia),
- komitety planowania obrony NATO – co roku omawia się rozmieszczenie broni, zdolność przechowywania, łączność pomiędzy dowództwem sił nuklearnych, dowodzenie, kontrola, kontrola zbrojeń.
Obecnie 8 państw posiada broń nuklearną.
Współpraca gospodarczo-obronna w ramach NATO:
- dążenie do niwelowania nieporozumień
- forum konsultacyjne w sprawach rozwoju gospodarczego Komitet Ekonomiczny NATO:
Rozpatruje się – przemysł obronny, dostępność zasobów, transakcje zbrojeniowe, współpraca gospodarcza, przemysł obronny (szybkie przestawienie z produkcji cywilnej).