Wydalanie
WYDALANIE
Jest różne u różnych form zwierzęcych. Zwierzęta żyjące na lądzie przystosowują się do braku wody :
- owady są okryte oskórkiem hitynowym
- ptaki, gady mają ciało pokryte łuskami, ich kanał jest zagęszczony, a więc odciągaja maksymalną ilość wody
- ssaki tracą wodę w postaci moczu, potu i kału – ubtek ten jest stale uzupełniany przez wodę i sole mineralne
Związki organiczne trawione w przewodzie pokarmowym zwierząt i człowieka
- z trawienim tłuszczy i cukrów nie ma problemów bo CO2 i H2O są wyprowadzane z organizmu ( u roślin CO2 służy do fotosyntezy, a woda chroniona jest przed ubytkiem przez zamknięcie aparatów szparkowych oraz pokrywę woskową ). U zwierząt i ludzi CO2 musi być wyprowadzony do płuc przez krew i usuwany na zewnątrz drogami oddechowymi, H2O powstałe w procesie metabolicznym jest usuwana w postaci moczu, kału, pary wodnej, duża jej część jest wykorzystywana powtórnie
- problem z trawieniem białek i kwasów nukleinowych
silnie trujące dla organizmu. Są one usuwane w postaci kwasu moczowego u ssaków oraz mocznika wraz z potem
Istotą wydalanie jest usunięcie z organizmu zbędnych lub szkodliwych produktów metabolicznych, głównie azotowych. Wydalanie to jest charakterystyczne dla zwierząt i człowieka.
Azotowe produkty przemiany materii : mocznik syntetyzowany w mitochondriach, podobnie jak kwas moczowy, oraz Na, K, Ca, fosforany i woda są usuwane z moczem
Przed nadmierną utratą wody niektóre zwierzęta wytworzyły mechanizmy
- owady – oskórek hitynowy
- gady – łuski
- ptaki – pióra
Fizjologia wydalania
W ciągu doby nerki człowieka filtrują 150 do 180 litrów moczu pierwotnego. Krew musi przepłynąć przez nerki 40 razy, aby powstało tyle płynu.
Skład moczu jet prawie identyczny z osoczem. Filtracja odbywa się w kłębuszkach Malphigiego.
Resorpcja kanalikowa
- aktywna – przenoszone są aminokwasy, glukoza, kreatyna, kwas moczowy, kwas askorbinowy, ciała ketonowe oraz Na+¬, K+, PO4-, SO4-,
- bierna – prznoszona jest woda, mocznik, kreatynina, Cl-, HCO3-
- zwrotna – obowiązkowa dla aminokwasów, glukozy, Ca, Mg, K, Na, Cl, 75 % wody
Skład moczu ostatecznego
- mocznik powstający z przemian aminokwasów
- kwas moczowy powstający z przemian kwasów nukleinowych
- kreatynina powstająca z przemian azotowych
- urochron
- urobilinogen
- chlorki
- fosforany i siarczany
- węglowodany sodu, potasu, amonu, wapnia i magnezu
Zmniejszona ilość moczu – skąpomocz - aliguria
Całkowite zatrzymanie moczu – bezmocz - anuria
Nadmierne wydalanie moczu – moczówka – poliuria
Nerki ssaków i człowieka mają fasolowaty kształt i leżą po obu straonach kręgosłupa w jego część lędzwiwej. Składają się z warstwy korowej, rdzeniowej oraz miedniczki.
W warstwie korowej są kębuszki korowe składające się z sieci naczyń włosowatych. Płyn doprowadzony jest tętniczką, zostaje przesączony i wyprowadzony tętniczką. Ten pierwszy przsącz to bardzo duża ilość H2O i szkodliwych metabolitów oraz część drobnych substancji. Od końca kłębuszka odchodzi kanalik tworzący pentlę Henrego, gdzie następuje maksymalne odciągnięcie wody, ona wypływa do krwi. Do kanalika zbiorczego już wpywa mocz ostateczny zawierający bardzo małą ilość wody. Ze 150-180 moczu piewrowtnego pozostaje tylko ok. 1,5 l.
Od miedniczki nerkowej odchodzi moczowód. Od jednej nerki 1 moczowód – do pęcherzyka moczowego zbudowanego z silnie unerwionych mięśni gładkich. W cewce moczowej są 2 mięśnie zwieracze : zewnętrzny – podlega woli człowieka, wewnętrzny – nie podlegający woli człowieka.