Zdefiniuj gospodarkę światową, omów prawidłowości jej działania oraz jej strukturę.
Podejmując próby zdefiniowania gospodarki światowej trzeba na wstępie zaznaczyć, że nie ma jednego, bezwzględnie obowiązującego pojęcia dla niej. Pojęcie gospodarki światowej jest umowne, najczęściej definiuje się ją jako zbiorowość różnorodnych organizmów i instytucji funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym, tzn. regionalnym, ponadregionlnym lub globalnym, bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych z sobą w pewien całościowy system poprzez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Pojęcie to można rozpatrywać w co najmniej czterech aspektach: geograficznym, ekonomicznym, systemowym oraz czasowym.
Wymiar geograficzny obejmuje: granice, centra gospodarki światowej i przylegające do nich bliższe i dalsze strefy.
W wymiarze ekonomicznym uwzględnia się interakcje wynikające z warunków: produkcji , , transportu, oraz popytu światowego. Wymiar systemowy przedstawia gospodarkę światową jako typ wielkiego systemu społecznego, w którym występuje wielość politycznych suwerenów i odrębnych kultur, objętych jednym podziałem pracy.
Wymiar czasowy uwzględnia zmienność wszystkich elementów wymienionych uprzednio.
Inną definicją może być pojęcie autorstwa Jerzego Kleera. Określa on pojęciem gospodarki światowej system, który wiąże wchodzące w jego skład gospodarstwa narodowe poszczególnych krajów i ich grup, a jednocześnie jako całość oddziałuje na procesy funkcjonowania i wzrostu swych części składowych. Podstawą powiązań w gospodarce światowej jest MPP(międzynarodowy podział pracy), zaś o sile zewnętrznych powiązań decydują: poziom rozwoju gospodarczego, stopień rozwoju struktury produktu społecznego, stan zasobów, charakter rynku wewnętrznego. Oczywiście występujący ponad tymi czynnikami, istotny jest ustrój społeczny w danej gospodarce.
Gospodarka światowa posiada określoną strukturę, którą rozpatruje się i bada w zależności od przyjętych kryteriów.
W strukturze podmiotowej gospodarki światowej wyróżnia się:
1 - przedsiębiorstwa krajowe /narodowe/,
2- przedsiębiorstwa międzynarodowe /korporacje transnarodowe/,
3 - gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z insytucją państwa,
4 - międzynarodowe /regionalne/ ugrupowania integracyjne,
5 - międzynarodowe organizacje gospodarcze.
Omówię pokrótce ww. części składowe struktury gospodarki światowej.
1. Przedsiębiorstwa krajowe stają się podmiotami gospodarki światowej wtedy, gdy w związku ze swa działalnością gospodarczą nawiązują i utrzymują znaczące pod względem zakresu, charakteru bądź znaczenia dla swego funkcjonowania - międzynarodowe stosunki ekonomiczne z innymi podmiotami gospodarki światowej.
2. Korporacje transnarodowe, /KTN/ jako podmiot gospodarki światowej są ze względu na strukturę własnościową i zasięg działalności uosobieniem międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Z istoty działalności tych podmiotów wynika właśnie globalny charakter funkcjonowania przedsiębiorstwa. Są one pierwszoplanowym podmiotem gospodarki światowej, gdyż poprzez nie realizuje się większa część międzynarodowych stosunków ekonomicznych.
3. Gospodarki narodowe są włączane w strukturę gospodarki światowej poprzez zakres i rodzaj działalności ich przedsiębiorstw krajowych lub transnarodowych. Niezmiernie ważną rolę pełni tu instytucja państwa w swej funkcji zewnętrznej - a więc funkcji zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego, zarówno w zakresie polityki, jak i w sferze społecznej.
4. Ugrupowania integracyjne pojawiły się w gospodarce światowej niedawno, a znaczenia nabrały w ostatnich 30 - 40 latach XX wieku. Ugrupowanie integracyjne to powstanie wyraźnego, wyróżniającego się na tle otoczenia względnie jednolitego, nowego organizmu gospodarczego, obejmującego dwa lub więcej krajów.
5. Międzynarodowe organizacje gospodarcze - wywierają wpływ na mechanizmy międzynarodowej współpracy gospodarczej, na strukturę i charakter stosunków ekonomicznych między podmiotami gospodarki światowej. Międzynarodowe organizacje spełniają w gospodarce światowej przede wszystkim funkcje regulacyjne, szczególnie, gdy nabierają one mocy prawnej i usankcjonowane są przez członków danego ugrupowania integracyjnego. Organizacje te pełnią też funkcje kontrolne, nadzorcze, inspekcyjne.
Gospodarka światowa charakteryzuje się określonymi prawidłowościami, które to decydują o jej rozwoju. Jako najbardziej istotne podaje się:
1/ zwiększanie się stopnia otwarcia gospodarki poszczególnych krajów i ich grup; jest to wynikiem rozwoju substytucyjności, a co za tym idzie - różnicowania się produkcji,
2/ umiędzynarodowienie się postępu technicznego, a zwłaszcza badań naukowych, powodujące istotne zmiany roli i wpływu określonych czynników produkcji oraz działów i gałęzi gospodarki na wzrost ekonomiczny i jego intensywność,
3/ przejmowanie obcych wzorców, zwane - efektem naśladownictwa oraz obiektywizacja tego efektu, związana z ujednoliceniem się struktury podaży i popytu zarówno w sferze produkcyjnej jak i konsumpcyjnej w różnych krajach i regionach.