Demokracja Parlamentarna w Polsce.
1. Uchwalenie konstytucji narodowej 20.3.1921
20.3.1921 Sejm ustawodawczy uchwala konstytucję, która składała się z 7 rozdziałów:
a) Rzeczpospolita
Należała do sejmu i senatu w pięciu przymiotnikowych wyborach, co 5 lat. Przez obywateli 21 letnich do sejmu i 30 letnich do senatu. Inicjatywę ustawodawcza miał rząd, mógł proponować ustawę.
b) Władza ustawodawcza
Należy do niej prezydent i rząd. Prezydent reprezentuje kraj na zewnątrz i mógł rozwiązywać sejm za zgoda 3/5 senatorów. Kadencja trwała 7 lat, wybierano go przez zgromadzenie narodowe (sejm+ senat).
Rząd był odpowiedzialny przed sejmem, nie podlegał zasadzie solidarności.
c) władza wykonawcza
d) Sądownictwo
Niezawisłe- nie wywierano na nie wpływu, sędziowie nie są usuwani. Najwyższy trybunał administracyjny.
e) Powszechne prawa i obowiązki
Przestrzeganie jego praw, służba wojskowa, świadczenie publiczne, swobody obywatelskie (ochrona życia, wolności, nietykalności, mienia bez pochodzenia.)
Wolność religijna- zapis, że kościół katolicki w śród innych równych wyznań miał miejsce naczelne. Własność to podstawa ustroju i porządku prawnego.
f) Postanowienia ogólne
g) Postanowienia przejściowe
2. Wybory 1922
W listopadzie i grudniu nastąpiły wybory do sejmu, senatu i na prezydenta. Żadna z partii politycznych nie zdobyła zwycięstwa i nie mogła utworzyć rządu większościowego, zawiązano koalicje.
Wybory na prezydenta: Było 3 kandydatów do głosowania po 3 turach, przeszło 3. Prawica- Zamoyski, Część lewicy i mniejszości- Narutowicz i część lewicy i centrum- Wojciechowski. Po 4 głosowaniu odpadł Wojciechowski a jego zwolennicy oddali swoje głosy na Narutowicza, dzięki czemu wygrał.
Rozpoczęła się kampania z nienawiścią do Narutowicza. Narodowa demokracja i inni niezadowoleni mówili, że Narutowicz jest niewierzący i, ze całe życie spędził zagranica, co nie było istotne. Endeccy mówili, że został wybrany głosami mniejszości Narodowych, co nie było prawda, bo wybrali go PSL piast. Protesty nie ustawały. Endecja manifestowała pod nastrojami antysemickimi i narodowymi. Blok chrześcijańskich jedności narodowych (hiena) groził bojkotem rządu, który ponoć powołały mniejszości. Piłsudski w zamieszkach żądał specjalnych pełnomocnictw by uspokoić tłumy, groził, że „też potrafi w mordę bić.” Narutowicz nie ugiął się pod presją, zapowiedział, że chce być prezydentem wszystkich obywateli.
Przeciwnicy dążyli do nie zaprzysiężenia Narutowicza poprzez brak Kworum i powstrzymanie siłą. 11.12.1922 W dniu zaprzysiężenia pod gmachem sejmu w Warszawie były zamieszki bojówek endecji, by nie dopuścić do zaprzysiężenia. W starciach z policja i wojskiem poturbowano kilki posłów, ale Narutowicza zaprzysiężono. Endecja rozwścieczona groziła rozlewem krwi. Prezydent dostawał listy z pogróżkami.
Sytuacja pokazywała niedojrzałość polityczna Polaków. Koniec XIXw to okres, gdzie w Europie formowały się nowe państwa, a ziemie polskie były rozbite na 3 zabory i Polaków nie miał, kto uczyć zachowania.
3. Zabójstwo Gabriela Narutowicza
Po 14.12 Piłsudski przekazał Narutowiczowi pełna władzę. 16.12 Otwierał wystawę zachęty sztuk Pięknych i tam malarz Eligiusz Niewiadomski zastrzelił go. Endecja zaczęła do czcić. Kościół interweniował, że to niezgodne z kościołem. Funkcje prezydenta przyjął Rataj, powołał do życia umiarkowany rząd (sikorki). 20.12.1922 Zgromadzenie narodowe wybrało nowego prezydenta, Wojciechowskiego, który został obalony przez Piłsudskiego w zamachu majowym.