Problemy turystyki w województwie zachodniopomorskim
Strategia rozwoju turystyki.
Problemy rekreacji i zagospodarowania czasu wolnego przestały być zagadnieniem indywidualnym i nabrały charakteru społecznego. Turystyka stanowi jeden z najważniejszych przemysłów świata i jest jednym z podstawowych źródeł dochodów dla mieszkańców naszego kraju. Dlatego tak istotne jest uporządkowanie systemu zarządzania turystyką po to, żeby ten rynek usług stał się trwałym elementem światowej gospodarki turystycznej.
Wprowadzone zostały zmiany w systemie organizacji turystyki w Polsce. Sprawy regulacji prawnych są w gestii Departamentu Turystyki w Ministerstwie Gospodarki, a Polska Organizacja Turystyczna zajmuje się promocją turystyki na rynku krajowym i zagranicznym. Pomimo starań wielu instytucji na rzecz rozwoju rynku turystycznego w roku 2000 odnotowano spadek ok. 13% liczby wypoczywających w kraju, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Jednocześnie o 20% wzrosły wydatki na turystykę krajową, co świadczy o wzroście cen usług turystycznych. Spowodowało to 25% zmniejszenie liczby turystów zagranicznych przyjeżdżających na Wybrzeże. Konieczne jest zahamowanie niekorzystnego zjawiska spadku dochodów turystyki, z którymi mamy do czynienia od 1997 roku (rekordowego, w którym przychody państwa wyniosły 8,7 mld dolarów). Niekorzystny jest też fakt obniżenia przez Sejm wydatków przewidzianych w budżecie państwa na świadczenie usług turystycznych w tym roku o 24% w stosunku do roku poprzedniego.
W toczącej się dyskusji na temat perspektyw rozwoju polskiej turystyki podkreśla się konieczność opracowania i wdrożenia nowej polityki turystycznej państwa. Powinna ona przeciwdziałać negatywnym skutkom żywiołowego rozwoju branży turystycznej i jednocześnie planowo wpływać na jej rozwój. Obecny okres i przyjęte programy strategicznego rozwoju turystyki będą decydować o dalszym jej rozwoju i wpływać na ich konkurencyjność na rynku krajowym i zagranicznym.
Polska koncentruje się na wdrożeniu tych produktów turystycznych, które majha szansę stać się naszą specjalnością zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym. O sukcesie ekonomicznym turystyki zadecydują kwalifikacje i zaangażowanie ludzi. To, czy wykorzystany zostanie ogromny potencjał i czy staniemy się celem turystycznym konkurencyjnym na świecie będzie uzależnione od produktu turystycznego, które spełniać będzie wymagania jakościowe rynków międzynarodowych.
Ceny usług turystycznych w Polsce po roku 1990 uległy gwałtownemu wzrostowi przewyższającemu procent inflacji i wyrównały się lub przekroczyły ceny na rynku zagranicznym, co spowodowało zmianę popytu. Coraz więcej turystów decyduje się na spędzanie swojego wolnego czasu za granicą wyjeżdżając do atrakcyjnych ośrodków turystycznych o dobrym standardzie usług i niższych lub porównywalnych cenach do krajowych.
Bariera popytu na krajowym rynku usług turystycznych w coraz większym stopniu wyrównywana jest przez regulowanie cen.
Jeżeli ceny usług turystycznych nie są wypadkowa popytu i podaży, a liczone będą według ponoszonych przez usługodawcę kosztów, do tego czasu obserwować będziemy zmniejszanie się dynamiki rozwoju rynku turystycznego w Polsce.
W okresie transformacji gospodarczej lat 90 tych nastąpiła radykalna zmiana podaży usług turystycznych, a mianowicie:
· dokonana została prywatyzacja rynku turystycznego,
· nastąpił bardzo duży wzrost liczby podmiotów turystycznych nie zawsze świadczących swoje usługi na najwyższym poziomie,
· mała liczba touroperatorów prowadzi do zawyżania cen usług turystycznych przez poszczególnych pośredników,
· baza hotelowa (poza najdroższymi hotelami) nie posiada kategorii zgodnej z normami międzynarodowymi,
· niekorzystnym zjawiskiem jest wypieranie krajowych firm turystycznych przez koncerny międzynarodowe, które stać na okresowe stosowanie niższych cen na świadczone usługi do momentu zlikwidowania konkurencji. Jest to możliwe przy rozdrobnieniu kapitałowym i braku dostatecznej współpracy przedsiębiorstw polskich,
· brak stabilnej sytuacji w systemie podatkowym zniechęca do inwestowania w usługi turystyczne,
· pozytywnym zjawiskiem jest tworzenie małych rodzinnych pensjonatów o wysokim poziomie świadczonych usług.
Przy istnieniu najlepszych walorów turystycznych nie nastąpi rozwój turystyki bez dokonania inwestycji. Jednym z zasadniczych problemów branży turystycznej jest stworzenie źródeł jej finansowania. Muszą być środki budżetowe państwowe, przeznaczone na wspieranie przedsięwzięć turystycznych, szczególnie na terenach gospodarczo zacofanych, które nie maja własnego kapitału inwestycyjnego. Samorządy lokalne podejmujące działania dla rozwoju turystyki na swoim terenie powinny być wspierane finansowo przez środki Skarbu Państwa. Rozwój bazy usługowej tworzy podstawowy impuls do rozwoju ruchu turystycznego. Inwestycje są wydatkami mającymi na celu przyciągnięcie turystów i zaspokojenie ich potrzeb poprzez budowę nowych i modernizację starych obiektów. Inwestycje dotyczą też zasobów ludzkich. O szanse rozwoju turystyki zadecydują warunki i możliwości tego sektora na szczeblu regionalnym i lokalnym. Stąd konieczność takiego działania na szczeblu centralnym, które będą służyć rozwojowi regionalnemu.
Stabilizacja rozwiązań systemowych – podatków, kredytów, koncesji, licencji, subwencji i dostosowania rozwiązań organizacyjno – prawnych do standardów międzynarodowych, to główne zadania polityki turystycznej w Polsce po to, aby rynek usług turystycznych w naszym kraju stał się rzeczywistym i trwałym elementem światowej gospodarki turystycznej.
Procesy społeczne i gospodarcze zachodzące w turystyce koncentrują się w regionach turystycznych. Działania modernizacyjne w gminach i miejscowościach turystycznych muszą tworzyć taki produkt, który ma szansę na sukces ekonomiczny.
Produkcja usług jest podstawą tworzenia produktu turystycznego – kompleksu dóbr i usług noclegowych, wyżywieniowych, transportowych i rozrywkowych. Usługi paraturystyczne są związane z ochroną środowiska, infrastrukturą komunikacyjną.
Przeciwdziałanie negatywnym skutkom rozwoju turystyki polega na limitowaniu inwestycji, ograniczeniu ruchu turystycznego, wyznaczania chłonności i pojemności turystycznej (plaż, parkingów czy całych miejscowości). Inwestycje dokonywane są również w sferę niematerialną związaną z marketingiem i zasobami ludzkimi.
Przy wyodrębnianiu obszarów atrakcyjnych turystycznie i inwestycyjnie trzeba określić najpierw typ przestrzeni i odpowiadający mu rodzaj turystyki, a dopiero potem dostosować do niego projekty inwestycyjne. Strefy rekreacyjne w przyszłości mają spełniać rolę ogniw łączących przestrzeń turystyczną całej Europy
Na uwarunkowania przestrzenne składają się: przyrodnicze, infrastrukturalne i komunikacyjne. Atuty położenia transgranicznego (regionu) posiada województwo zachodniopomorskie. Położenie geograficzne województwa zachodniopomorskiego i funkcje tranzytowe portów są czynnikiem ułatwiającym ruch turystyczny. Konieczna jest rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportowej. Większość węzłów na terenie województwa zachodniopomorskiego nie odpowiada potrzebom, kierunkom i natężeniu ruchu. Głównym zadaniem jest doprowadzenie do takiego stanu w systemie transportowym, by wyprzedzał on potrzeby na usługi komunikacyjne, a nie pozostawał w tyle, nawet do bieżących potrzeb.
W transporcie rzecznym najważniejszym problemem jest realizacja rządowego „Programu dla Odry 2006”. Umożliwi on regulację koryta rzeki i transport rzeczny, co spowoduje włączenie Polski do europejskiego systemu dróg wodnych. Celem podstawowym jest utworzenie Paneuropejskiego Korytarza Transportowego doliny Odry wiążące wszystkie rodzaje transportu.
W transporcie lotniczym musi nastąpić zwiększenie liczby połączeń międzynarodowych z Gdańska i szczecina do portów o międzynarodowym zasięgu dla turystów zagranicznych.
Obok nowoczesnej gospodarki turystycznej nastąpi rozwój współzależnego z turystyką leśnictwa o komplementarnej wobec infrastruktury społecznej i technicznej.
Położenie geograficzne województwa zachodniopomorskiego wskazuje, ze źródłem potencjalnych turystów odwiedzających będą Niemcy i Skandynawia oraz aglomeracja trójmiejska i szczecińska. Przez pas nadmorski przebiegają szlaki turystyczne Europy, łączące Berlin, Hamburg, Zagłębie Ruhry i obszary zurbanizowane Holandii i Belgii z Pojezierzami: Meklemburskim, Pomorskim, mazurskim i Litewskim oraz główne szlaki turystyczne łączące Skandynawię z Polską i Europą południową. Następny szlak opasuje Morze Bałtyckie. Trzeba tę sytuacje wykorzystać dla rozwoju międzynarodowej.
Trzeba w Polsce podjąć działania, ażeby nasi turyści podejmowali decyzje spędzania swojego wolnego czasu w kraju. Będzie tak o ile oferta naszych touroperatorów będzie konkurencyjna w stosunku do zagranicznych biur podróży. W doborze środka transportu dla wycieczek zorganizowanych zaznacza się coraz większa rola biur podróży. W obecnych warunkach gospodarczych można liczyć na rozwój takiego rodzaju turystyki, które nie wymagają dużego nakładu kapitału. Ceny świadczonych usług muszą być dostosowane do kieszeni średnio i dobrze sytuowanego turysty. Wtedy można liczyć na masowość turystyki. Priorytetowy jest rozwój infrastruktury portowej, ponieważ bardzo duża konkurencja na tym rynku ze strony zagranicznych armatorów może przejąć obsługę w naszych portach polskiego rynku turystycznego. Stosunkowo niedużych nakładów finansowych wymaga reorganizacji żeglugi przybrzeżnej. Ta forma turystyki morskiej mogłaby ożywić i stać się szansą rozwoju marin i małych portów.
Gospodarka turystyczna spełnia funkcję głównego czynnika powodującego rozwój stref peryferyjnych, której podporządkowane byłoby rolnictwo, leśnictwo i usługi. Duże szanse rozwoju mają wszystkie miejscowości o dużych walorach rekreacyjnych i położone na szlakach turystycznych.
Rozwój turystyki przyczyni się do przekwalifikowania się części bezrobotnych do obsługi ruchu turystycznego.
Dużą szansą poprawy sytuacji turystyki w województwie zachodniopomorskim jest agroturystyka i turystyka wiejska, ponieważ stanowi ona dodatkowe źródło dochodu dla rolników. W gospodarstwach zachodnioeuropejskich dochód ten stanowi od 30% do 70%. Tworzy miejsca pracy i przyczynia się do powstania przedsiębiorstw pracujących na rzecz zaspokajania potrzeb turystów.
Do zagrożeń i czynników ograniczających rozwój turystyki w województwie zachodniopomorskim zaliczyć można:
· niewystarczająca ilość całorocznej bazy noclegowej,
· sezon turystyczny skrócony do 3miesięcy letnich w roku
· brak infrastruktury turystycznej skłaniającej do przyjazdu w razie niepogody,
· brak dostatecznej promocji dóbr dziedzictwa narodowego,
ograniczenia te są jednocześnie celem do zrealizowania, aby nastąpił rozwój turystyki wypoczynkowej w województwie zachodniopomorskim.
Atutami województwa są:
· duża liczba zabytków,
· tereny o wysokich walorach przyrodniczych i rekreacyjnych,
· duża liczba imprez kulturalnych, sportowych i rozrywkowych,
· sieć portów i marin z możliwościami do rozwoju żeglugi i sportów wodnych,
· sieć uzdrowisk nadmorskich,
· baza noclegowa.
Planowane kierunki działań uwzględniające zmiany w modelu wypoczynku powinny uwzględniać:
1. Rozwój bazy noclegowo – gastronomicznej, w tym:
- budowa obiektów sportowo - rekreacyjnych do całorocznej eksploatacji
- restrukturyzacja zakładowych ośrodków wczasowych
- budowa sieci hoteli o najwyższych standardach,
- stworzenie i modernizacja marin i portów jachtowych wraz z bazą noclegowo – gastronomiczną,
2. Rozwój infrastruktury turystycznej poza bazą noclegową:
- utworzenie sieci wypożyczalni sprzętu sportowego,
- stworzenie ścieżek zdrowia, tras rowerowych i kajakowych,
- rozbudowa sieci parkingowej,
3. Rozwój infrastruktury towarzyszącej:
- polepszenie dostępności komunikacyjnej,
- przeciwdziałanie likwidacji lokalnych połączeń kolejowych i autobusowych,
- rozbudowa sieci bankomatów,
4. Rozwój marketingu usług turystycznych:
- publikacja informatorów, folderów,
- wspólna promocja swojego produktu turystycznego poprzez Internet i sieć informacji turystycznych,
5. Szkolenie personelu
6. Rozwój ochrony środowiska.