Panowanie Włodzimierza Wielkiego i Jarosława Mądrego na Rusi - reformy wewnętrzne.

Państwo ruskie powstało dzięki "przywołaniu Waregów". Sprowadzeni przez plemiona słowiańskie ifińskie tworzyli oni władztwa wśród słowiańskiego otoczenia. Za Ruryka, legendarnego przywódcy Waregów, doszło do zjednoczenia północnej Rusi wokół Nowogrodu Wielkiego. Dwaj członkowie drużyny Ruryka, Askold iDir, w858 r. udali się do Kijowa drogą "od Waregów do Greków". W860 r. został odparty ich pierwszy atak na Konstantynopol. W 882 r. Oleg Mądry (879-912) zjednoczył północ (Nowogród) zpołudniem (Kijów) Rusi. Kijów stał się stolicą państwa ruskiego, zagrożonego najazdami koczowników ze stepów południowo-wschodnich. Następca Olega, Igor (912-45), po nieudanym ataku na Konstantynopol w 944 r. zawarł zBizancjum układ handlowy iotworzył kraj dla wpływów chrześcijańskich. W957 r. chrzest przyjęła wdowa po Igorze, Olga. Świętosław 961(?)-72 zniszczył państwo Chazarów (do 966 r.) iBułgarów naddunajskich (967-72), wchodząc tym samym wkonflikt zBizancjum. Pieczyngowie zabili Świętosława podczas jego powrotu na Ruś w972 r. Jednakże Rurykowiczom udało się utrzymać władzę.
Włodzimierz Wielki urodził się około roku 960 i był wychowywany przez babkę. Był wnukiem księżnej Olgi i synem Światosława. Około roku 980 został wielkim księciem kijowskim. U progu swego panowania napotkał trudności związane z rywalizacją o zwierzchnią władzę ze swoim bratem Jaropełkiem. Włodzimierz szukał poparcia w Skandynawii, skąd powrócił na czele zbrojnych oddziałów i w roku 978 odbił Nowogród. Po pokonaniu brata broniącego się w Kijowie, a później w Rodinie dzięki zdradzie wojewody podległego Jaropełkowi, Włodzimierz opanował Kijów i mianował się wielkim księciem. Od początku prowadził agresywną politykę w stosunku do ludów zamieszkujących sąsiednie tereny. W 981 roku Włodzimierz opanował terytorium Grodów Czerwieńskich, w roku następnym Włodzimierz toczył walki z Wiatyczami, na rok 983 przypada zajęcie terenów Jaćwięgów po uprzednim pokonaniu ich. Władca Rusi toczył w latach kolejnych walki z Radymiczami, a także udało mu się ułożyć swoje stosunki z Bułgarami Nadwołżańskimi. Włodzimierz pomimo tego, że był wychowywany przez księżną Olgę, która przyjęła chrześcijaństwo być może w Kijowie, jak dowodzi Henryk Paszkiewicz, w „Początkach Rusi”, a może w Bizancjum za pośrednictwem Konstantyna Porfirogenety jak podaje prof. M. Salamon. W każdym razie promowała ona nową religię z dużą energią domagając się misji zachodnio chrześcijańskiej od Ottona I. Jej wnuk nie podzielał początkowo sympatii księżnej i promował kult pogański. Wznosił on pogańskie posągi i inne przedmioty kultowe, dbał o rozwój religii, co miało na celu zjednoczenie młodego państwa, któremu podlegała ludność odmienna kulturowo. Jednak religia promowana przez Włodzimierza nie spełniała jego oczekiwań, ponieważ jago sąsiedzi byli już od jakiegoś czasu chrześcijanami, co dawało ościennym władcom możliwość zdobycia poparcia albo w papiestwie albo u cesarza. Włodzimierz musiał być świadomy korzyści płynących z bliskich kontaktów z religią o ugruntowanej pozycji, inaczej trzeba by go posądzić o brak orientacji politycznej, a tej nie można mu chyba odmówić. Nestor podaje informacje o wizytach przedstawicieli różnych religii u Włodzimierza. Według przekazu na Rusi mieli się zjawić posłowie przekonujący Włodzimierza do przyjęcia islamu, z czasem mieli przybyć posłowie papiescy, a na końcu panującego na Rusi miał odwiedzić przedstawiciel, promotor wschodniego odłamu chrześcijaństwa. Udzielił on Włodzimierzowi wszystkich potrzebnych odpowiedzi i niewątpliwie przekonał go do swych racji. Nie podejmę próby oceny czy, Włodzimierz konsultował swoje posunięcia z poddanymi jak twierdzi Nestor. Nowa religia miała przewyższać wszystkie istniejące, żadna nie mogła równać się z tą, którą zdecydował się przyjąć Włodzimierz. Tak opisał sytuację Nestor i nie trzeba się temu dziwić. Tak nakazywała konwencja, a realia polityczne nie pozwalały na krytykę panującego i mimo iż kronikarz pisał swą kronikę w 2. dziesięcioleciu XII w to należy mieć na względzie iż panowała dalej dynastia Włodzimierza Wielkiego. Można do tego odnieść sytuację św. Stanisława w konfrontacji z Bolesławem Szczodrym, co prawda ten pozwolił sobie prawdopodobnie tylko na ustną krytykę, ale mimo to, niezależnie od okoliczności spotkała go śmierć. Sprawa chrztu Włodzimierza w przekazie Nestora budzi kontrowersje, ponieważ jest on przedstawiony jakoby rusin miał przez obleganie Korsunia (Chersonu – obecnie część Sewastopola) wymusić na cesarstwie oddanie ręki siostry cesarskiej, co miało zagwarantować pokój. Jednak rodzina cesarska nie mogła pozwolić sobie na koligacje małżeńskie z pogańskim władcą, więc Włodzimierz obiecał przyjąć chrzest w obrządku bizantyńskim. Inna teoria, z jaką miałem okazję się spotkać za sprawą wspomnianego wyżej prof. Salamona mówi, że Włodzimierz wspomógł władcę Bizancjum oddziałem Waregów, gdy ten miał kłopoty z utrzymaniem tronu. W zamian miał on możliwość poślubienia siostry Bazylego II Anny Porfirogenetki. Było to zaskakujące wyróżnienie dla Włodzimierza, a sprawa oblegania Korsunia miała związek z buntem, w którym miasto uczestniczyło, pacyfikacja go mogła oznaczać wypełnianie sojuszniczych zobowiązań. Po przybyciu siostry cesarskiej Włodzimierz I przyjął chrzest. Miało to miejsce w Kijowie. Razem z tym faktem rozpoczął się okres likwidowania pozostałości kultu przodków.
O ile Włodzimierzowi udało się ustabilizować granicę zachodnią i powstrzymać ekspansję państwa Polan, to nie było to takie proste jeśli chodzi o granicę z Pieczyngami, czyli granicę południowo-wschodnią. W celu zapobiegania atakom Pieczyngów Włodzimierz wybudował system umocnień na granicy stepu. Dbał on również o utrzymanie korzystnych kontaktów handlowych, co mogło się ujawniać w dbałości o sprawowanie władzy w strategicznych punktach państwa przez zaufanych współpracowników, np. Tmutorakań nad Morzem Azowskim, był kontrolowany przez jego syna Mścisława. Podobne placówki były utrzymywane na północy kraju. Włodzimierz nie uporządkował przed śmiercią kwestii dotyczących następstwa tronu. Do władzy predystynowani byli jego dwaj synowie Borys i Gleb, jako że pochodzili z małżeństwa z przedstawicielką rodziny panującej w Bizancjum, jednak jak się później okaże ulegli oni bezwzględności synów Włodzimierza z małżeństw zawartych w okresie pogańskim. Włodzimierz I Rurykowicz zmarł 15 lipca 1015 roku i został pochowany w Kijowie.
Jarosław Mądry był od roku 1015 księciem nowogrodzkim. Po śmierci ojca dążył do objęcia tronu kijowskiego, jednak na jego drodze stanął brat Świętopełk. Między braćmi doszło do walk, Jarosław z konfrontacji wyszedł zwycięsko, a tradycja przypisała mu rolę mściciela śmierci braci zamordowanych z rozkazu Świętopełka zwanego „Przeklętym”. Dojście do władzy Jarosława zostało przedstawione przez Nestora. Mianowicie Jarosław po opanowaniu sytuacji w Nowogrodzie świadomy nieprawości jakich dopuścił się jego brat przybył z wojskiem pod Kijów i zwyciężył Świętopełka, który udał się po pomoc do Bolesława Chrobrego z którym był spowinowacony. Bolesław pomógł odzyskać tron swojemu protegowanemu, jednak w wyniku konfliktów opuścił Kijów i pozostawił Świętopełka na pastwę Jarosława, który wykorzystał sytuację i wypędził brata. Temu nie miał już kto pomagać. W ten sposób najwybitniejszy syn Włodzimierza Wielkiego rozpoczął swe długie i obfitujące w sukcesy panowanie. Na swojej drodze Jarosław napotkał jeszcze tylko jedną przeszkodę, która mogła utrudniać wprowadzanie ambitnego planu politycznego. Tą przeszkodą stał się ambitny członek dynastii, panujący w odległym Tmutorakaniu – Mścisław. Stosunki braci układały się pozytywnie jednak Jarosław w tym okresie wolał przebywać w Nowogrodzie, gdzie miał większą swobodę działania. Taki stan rzeczy miał miejsce, aż do śmierci Mścisława w roku 1036. Okres po roku 1036 jawi się jako czas wzmożonych wysiłków w celu umocnienia spuścizny ojca. Jarosław powrócił do głównego grodu, przebudował go, wzniósł m.in. cerkiew św. Sofii, czyli Mądrości Bożej, wybudował monaster św. Jerzego i św. Ireny, postawił także Złotą Bramę. Władca podejmował też bardziej prozaiczne działania na rzecz propagowania wiary wybranej przez ojca. Nie chodzi tu o nic innego jak rozpowszechnianie ksiąg, jakże niezbędnych dla szerzenia nauki wśród ludu. Jak pisał Nestor „Ojciec bowiem jego, Włodzimierz, ziemię zorał i spulchnił, to jest chrztem oświecił, ten zaś nasiał słowami ksiąg serca wiernych ludzi, a my żniemy, naukę ksiąg przyjmując.” Jarosław zadbał także o zapewnienie swemu ludowi odpowiednich kadr, mających bezpośrednio przekazywać chrześcijaństwo i obowiązki z jego wyznawaniem związane. Ten wytrawny polityk nie skupił się wyłącznie na wzmacnianiu i utrwalaniu reform ojca, podejmował on działania znacznie rozszerzające horyzonty Rusi, w tym celu nawiązywał on kontakty są krajami sąsiednimi, a także dosyć egzotycznymi jak na warunki ruskie np. z Francją. Czynił to za sprawą małżeństw jakie sam zawierał, a także małżeństw swoich dzieci. W ten sposób tworzył on przychylne sobie stronnictwa w Szwecji, Polsce, Czechach, Niemczech, jak również na Węgrzech. Stosunki ze Szwecją musiały mieć szerszy wymiar, z racji dawnych szerokich kontaktów. Za panowania Jarosława Mądrego miało miejsce oziębienie stosunków z Bizancjum. W roku 1043 odbyła się wyprawa syna Jarosława, Włodzimierza na Konstantynopol zakończona klęską wojsk ruskich. W roku 1046 zawarto układ pokojowy. Pogorszenie stosunków z cesarstwem wschodnim, wpłynęło na zmniejszenie dostawy kontyngentów wareskich do cesarstwa. Pogorszenie kontaktów jawiło się także w kwestiach związanych z obsadą metropolii kijowskiej. Za panowania Jaroslawa doszło do obsadzenia tej godności rusinem Iłarionem. Tradycja przypisywała tą godność Grekom. W czasach panowania najzdolniejszego z potomków wnuka Olgi i Igora-Włodzimierza I Wielkiego, ukształtował się na Rusi specyficzny pogląd propagowany, zapewne przez elity, jakoby Ruś miała wieść prymat wśród państw chrześcijańskich, bagatelizowana była rola takiego tuza jakim w dziedzinie chrystianizacji było Bizancjum. Ostatnim posunięciem dotyczącym spraw religii państwowej było wypromowanie kultu swych zamordowanych braci Borysa i Gleba.
Ten nieprzeciętny władca i organizator państwa zapisał się również na kartach historii spisaniem prawa obowiązującego w jego władztwie- Prawda ruska.
Nestor pod rokiem 1054 umieścił notę informującą o śmierci wybitnego władcy, organizatora, prawodawcy i krzewiciela religii chrześcijańskiej. Jarosław aby dopełnić swoich powinności i nie powielić błędu ojca, przez który musiał toczyć bratobójczą walkę o władzę, dokonał podziału ziem między swoich potomków. „A oto poruczam stolec po sobie w Kijowie najstarszemu synowi mojemu i bratu waszemu Iziasławowi; jego słuchajcie, jakoście słuchali mnie, niech on wam będzie zamiast mnie; a Światosławowi daję Czernihów, a Wsiewołodowi Perejasław, a Igorowi Włodzimierz, a Wiaczesławowi Smoleńsk”.