Czy kultura Polska jest kulturą europejską ? - wersja 2
Czy kultura polska jest kulturą europejską?
Polska jest jednym z wielu państw położonych na kontynencie europejskim. Znajduje się na obszarze między 54 50’N (Przylądek Rozewie) a 49 00’N (szczyt Opołomek w Bieszczadach) i 14 07’E (Odra k. Cedyni) a 24 08’E (Bug koło Horodła). Posiada własną i odrębną gospodarkę, politykę jak i kulturę.
Z definicji encyklopedycznej kultura to, "w znaczeniu najszerszym – wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności. Mówi się też o kulturze jako tym, co w zachowaniu się ludzkim jest wyuczone – w odróżnieniu od tego, co biologicznie odziedziczone." Ogólnie przez kulturę rozumiemy całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, państwa bądź epoki. Pomimo znacznych różnic nie sposób dostrzec ogromnego wpływu jaki wywarły obce kultury na nasze dziedzictwo. Jednym z kształtujących to czynników było niewątpliwie położenie naszego państwa w środkowej Europie decydowało o pewnym pośrednictwie między wschodem a zachodem Europy.
Począwszy od II tysiąclecia p.n.e. przybywały do Europy ludy indoeuropejskie, które pozostawiły po sobie trwały ślad w postaci języków. Większość używanych w Europie języków jest pochodzenia indoeuropejskiego (greka, łacina, pochodne od niej języki romańskie, celtyckie, germańskie i słowiańskie). Również duży wpływ na kształtowanie się naszej świadomości kulturowej miała kultura hellenistyczna. Po dziś dzień postrzegamy piękno klasyfikując je według kanonów greckich.
W okresie średniowiecza gwałtowny rozwój chrześcijaństwa miał także znaczący wpływ na sposób pojmowania świata przez ludzi w Polsce. Literatura i sztuka były skoncentrowane na wartościach głoszonych w Biblii. Architektura dążyła do osiągnięcia "boskiej doskonałości i piękna" (gotyk, styl romański). Za przykład mogą tu posłużyć takie budowle jak fragmenty katedr (Gniezno, Płock, Poznań, Kraków), kolegiaty (Kruszwica, Tum), portale w Czerwińsku, kościele Św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, Św. Trójcy w Strzelnie (także słynne kolumny); Drzwi Gnieźnieńskie z brązu oraz kościół św. Andrzeja w Krakowie.
Założony w średniowieczu Związek Gospodarczy Miast Hanzeatyckich (Gdańsk, Amsterdam, Hamburg Rotterdam). Pozwolił kupcom na zakładanie handlowych placówek poza granicami państwa co dawało im wprost nieograniczone możliwości inwestowania, dzięki czemu architektura, malarstwo oraz wszelkie inne rodzaje sztuki uległy szybkiemu wymieszaniu.
Wpływ na naszą kulturę miały niszczące najazdy pruskie, mongolskie i litewskie oraz osadzenie na Ziemi Chełmińskiej Krzyżaków.
W dobie odrodzenia rozwinęła się w znacznym stopniu nauka, literatura i sztuka. "Humanizm renesansowy był oparty na przekonaniu, iż spuścizna kulturalna antyku zawiera ideały życia ludzkiego". Pojawiły się nowe prądy filozoficzne i kulturowe, dostrzeżono walory łaciny klasycznej, zbudowano podstawy biblistyki, opracowując teksty biblijne i tłumacząc je z greki (Erazm z Rotterdamu przekład Nowego Testamentu). Nastąpiło wskrzeszenie wzorów i wartości antycznych. Włochy stały się dla Polaków wielką szkołą humanistycznego myślenia i stylu. Wielką falę idei przyniosła nauka Lutra i Kalwina. Za największego polskiego poetę renesansu uważa się J. Kochanowskiego, który kształcił się w Królewcu i we Włoszech.
Kultura baroku kształtowała się pod wpływem sporów religijnych (reformacja, kontrreformacja), teologicznych i filozoficznych (krytyka filozofii klasycznej i scholastyki). Rozwój nauk przyrodniczych sprzyjał próbom tworzenia swoistej syntezy wiedzy, w której "kluczowe stawały się matematyczne pojęcia nieskończoności i skończoności" (Kartezjusz). W Baroku wielu Polaków studiowało w Heidelbergu. Katolicka młodzież studiowała w Wiedniu i Ingolstadt. Jednak kultura baroku polskiego była zdominowana przez cechy rodzimej kultury szlacheckiej (tak zwany barok sarmacki).
W XVII i XVIII w. oświeceniowa Literatura głosząca nowe idee filozoficzne (racjonalizm, empiryzm i antydogmatyzm - R.Descartes, J. Locke, P. Bayle; metafizyka - B. Spinoza, G.W. Leibniz, prawa natury i umowy społecznej T. Hobbes, koncepcje etyczne o rodowodzie antycznym, a także nauki ścisłe - I. Newton). przenikała różne obszary kulturowe. Wielki wpływ na odrodzenie społeczeństwa miała literatura Oświecenia (m.in. publicystyka polityczna – H. Kołątaj, S. Staszic).
Podsumowując możemy stwierdzić, iż to właśnie kultura pozwala wytworzyć narodowi własne, indywidualne cechy, różniące je od innych państw i narodów. To właśnie ona stanowi o sile państwa. Niestety w dzisiejszych czasach ogromny i niestety często destrukcyjny wpływ na nasze dziedzictwo kulturowe i tradycje ma gwałtowna i często nachalna "amerykanizacja" naszych zachowań. Ze względu na szybki rozwój transportu i środków telekomunikacyjnych następuje szybkie zamazywanie różnic kulturowych. W dobie internetu świat staje się tzw. "globalną wioską". Uważam, że wkrótce powinniśmy się zastanowić czy kultura polska jest kulturą światową? Przyjęcie nas do struktur NATO oraz UE, ze względu na konieczność ogromnych dostosowań, może doprowadzić do całkowitego wymieszania i zaniedbania tradycji w obrębie Starego Świata.
Bibliografia:
Multimedialna Encyklopedia PWN
Geografia - Podręcznik dla szkoły średniej
Internet