Alkoholizm

O alkoholu znanym w neolicie, może nawet w paleolicie, a więc przed wieloma tysiącami lat, mówią najstarsze dokumenty, dzieła literackie, kodeksy praw. Na ich podstawie można wyodrębnić cztery podstawowe funkcje alkoholu:
· Fizjologiczne: odżywcze, trawienne, energetyczne, przeciwbólowe,
· Psychologiczne: usuwające lęki, rozładowujące napięcia, dodające odwagi, pobudzające wiarę w siebie i w odniesienie sukcesu,
· Ekonomiczne: zapewniające równowagę rynkową, stanowiące źródła dochodów państwa jak i sposób uzależnienia gospodarczego,
· Polityczne: alkohol może być instrumentem władzy, służyć do walki politycznej, być metodą manipulowania społecznościami i narodami, środkiem niszczenia przeciwników politycznych.
W różnych okresach historii rozmaite funkcję alkoholu wybijały się na plan pierwszy. W społeczeństwach pierwotnych alkohol pełnił głównie role fizjologiczne i społeczne, w czasach nowożytnych – ekonomiczne i polityczne. Fakt, że od tysięcy lat ludzie szukają w alkoholu radości, pociechy i zapomnienia musi z czegoś wynikać. Uzasadnieniem jest to, że na początku picie alkoholu sprawia przyjemność, wywołuje poprawę nastroju, tłumi lęki, dostarcza radości, przynosi rozluźnienie, odprężenie, usuwa złe myśli, ułatwia kontakty międzyludzkiej.
Do konsumpcji przeznaczony jest alkohol etylowy, uzyskiwany drogą fermentacji produktów roślinnych. Otrzymujemy w ten sposób napój o stosunkowo małej zawartości alkoholu, który w celu zwiększenia mocy poddawany jest wielokrotnym procesom destylacji. Usuwa się wtedy szkodliwe zanieczyszczenia – fuzle. Picie nieoczyszczonego alkoholu (również samogonu, czy bimbru) jest bardzo szkodliwe i niebezpieczne dla zdrowia. Uzyskiwany po oczyszczeniu czysty spirytus zawiera ok. 96% alkoholu i po rozcieńczeniu wodą stanowi najpopularniejszy napój alkoholowy w Polsce – wódkę. Dwa pozostałe, również popularne napoje alkoholowe to piwo i wino. Piwo produkowane jest z przerobionego na słód jęczmienia i chmielu. Może być lekkie ( do 2,5% alkoholu)lub pełne
( powyżej 4,5 alkoholu). Sprowadzane za granicy wina gronowe ( około 12% alkoholu), otrzymane drogą fermentacji z soku z winogron, są drogie. W związku z niekorzystną sytuacją finansową znacznych grup społecznych należy się liczyć zwiększonym spożyciem wina owocowego, spirytusowego, zawierającego składniki toksyczne.
Wybitny psychiatra polski, Antoni Kępiński wyróżnił pięć stylów picia:
· „neurasteniczny”, który polega na traktowaniu alkoholu jako środka na zmęczenie, zniechęcenie, rozdrażnienie;
· „kontaktywny”, wiążący się z chęcią zmniejszania dystansu miedzy ludźmi, przełamania samotności;
· „dionizyjski”, wynikający z pragnienia oderwania się od codziennej rzeczywistości;
· „heroiczny”, zapewniający poczucie mocy i dokonywania rzeczy wielkich;
· „samobójczy”, wynikający z chęci zapomnienia o troskach i kłopotach, wiążący się z niską samooceną i pragnieniem samozniszczenia.
Wszystkie wymienione style picia występują w naszym kraju i znajdują wyraz w jednorazowym nadmiernym spożyciu napojów alkoholowych zmierzającym do szybkiego przekroczenia „granicy nietrzeźwości” i wprowadzenia się w stan upojenia alkoholowego. Ten sposób picia różni nas od picia w większości krajów cywilizowanych i jego zmiana jest społecznie niezbędna.
Alkohol zmniejsza sprawność fizyczną i umysłową. Pijącemu wydaje się, że myśli szybciej, jaśniej, śmielej, podczas gdy jest wręcz odwrotnie; myśli wolniej, mniej precyzyjnie, banalnie. Jest takie porzekadło: „częste picie skraca życie”. Potwierdzają je badania naukowe. Polska należy do krajów o największej na świecie nadumieralności mężczyzn. Nadmierne spożywanie alkoholu i palenie tytoniu należą do głównych przyczyn tego stanu rzeczy. Wprowadzony do organizmu alkohol zostaje szybko wchłonięty. Już z przewodu pokarmowego dostaje się on do krwi, która z kolei rozprowadza go do wszystkich narządów ciała. Atakując mózg alkohol wpływa na zwolnienie działania komórek mózgowych i zahamowanie wyższych czynności nerwowych. Większe dawki alkoholu, charakterystyczne dla przyjętego w Polsce obyczaju pijackiego, działają silnie na wszystkie komórki mózgowe.
Alkoholizm jest chorobą chroniczną, która najczęściej ciągnie się przez wiele lat i nie leczona prowadzi do zgonu chorego. Wyróżniamy trzy fazy upojenia alkoholowego ( upicia się );
1. Lekkie upojenie – podchmielenie ( zawartość alkoholu we krwi od 0,5% do 1,5% ).
Objawy:
Samopoczucie pijącego staje się lepsze, nastrój weselszy, znikają lęki, obawy, ustępują zahamowania. Wśród licznych przyjemnych uczuć występują jednocześnie:
- spowolnienie refleksu;
- utrata zdolności wykonywania bardziej precyzyjnych ruchów;
- utrata zdolności do subtelnej analizy myślowej;
- zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego;
- zaburzenia krytycyzmu.
2. Upojenie alkoholowe ( od 1,5% do 3% alkoholu we krwi ).
Objawy:
- wyraźne odurzenie alkoholem;
- zaburzenia w koordynacji ruchów;
- zaburzenia zmysłu równowagi;
- ograniczenie funkcji innych zmysłów ( wzrok, słuch ) i ograniczone docieranie sygnałów ( bodźców ) do osoby pijącej;
- wzrost pobudliwości seksualnej.
3. Głębokie upojenie alkoholowe ( od 3% do 4,5% alkoholu we krwi ).
Objawy:
- pogłębienie narkotycznego działania alkoholu na centralny układ nerwowy;
- zaburzenia mowy;
- zanik orientacji w zachodzących wokół wydarzeniach;
- zaburzenie czynności układów krążenia i oddychania;
- sen narkotyczny.
Zawartość alkoholu w organizmie ludzkim przekraczająca 4,5% we krwi może doprowadzić do śmierci.
Uzależnienie przejawia się różnie w rozmaitych częściach świata, w zależności od rodzaju pitego alkoholu, sposobu picia, odżywiania, klimatu. Alkohol w szczególnie ostry sposób uszkadza centralny i obwodowy układ nerwowy powodując występowanie wielu chorób nerwowych i psychicznych. Działa też na inne narządy.
W zespole uzależnienia alkoholowego spotykane są m.in. powikłania:
- neurologiczne i psychiatryczne, np. uszkodzenia nerwów obwodowych, encefalopatia alkoholowa, padaczka alkoholowe, alkoholowy zanik móżdżku, majaczenie drżenne ( delirium tremens ) – trwa do 7 dni, charakteryzuje się zaburzeniami orientacji, lękiem, omamami, zwykle mikrohalucynacjami, halucynoza alkoholowa, zespół Korsakowa ( występują objawy otępienia, konfabulacje, towarzyszy im zapalenie wielonerwowe. ), obłęd zazdrości ( zespół Otella ), urojenia patologiczne itp.
- internistyczne np. choroby, uszkodzenia wątroby i trzustki, dróg oddechowych itp.
- dermatologiczne np. charakterystyczne przebarwienia skóry, zmiany w naczyniach skórnych, przewlekłe zapalenia spojówek.
Uzależnienie od alkoholu jest chorobą, która zaczyna się i rozwija podstępnie, bez udziału świadomości zainteresowanego. Polega na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych. Charakteryzuje je przede wszystkim:
1. Zmiana tolerancji na alkohol, która ujawnia się, gdy wypicie tej samej ilości, co
kiedyś powoduje słabsze niż uprzednio efekty. Aby uzyskać efekt taki jak poprzednio trzeba wypijać więcej niż kiedyś. Obniżenie tolerancji ujawnia się, gdy przy mniejszych dawkach alkoholu pojawiają się podobne efekty nietrzeźwości.
2. Zespół abstynencyjny. Gdy człowiek przerywa dłuższe picie lub zmniejsza ilość wypijanego alkoholu pojawiają się przykre objawy – niepokój i drażliwość, dreszcze i drżenie kończyn, skurcze mięśniowe, poty, nudności a nawet zaburzenia świadomości i majaczenia. Z reguły osoba uzależniona stara się szybko usuną te dolegliwości przy pomocy alkoholu.
3. „Głód” alkoholowy. To subiektywne uczucie łaknienia pojawia się w miarę upływu czasu. Pojawiają się doznania podobne do głodu i wewnętrznego przymusu wypicia połączone z uczuciem paniki i obawa, ze nie wytrzyma się długo bez alkoholu.
4. Koncentracja życia wokół spraw dotyczących alkoholu. Obecność tej używki w życiu człowieka staje się czymś niezwykle ważnym. Wiele uwagi i zabiegów koncentruje się wokół okazji do wypicia i uzyskania dostępu do alkoholu.
5. Utrata kontroli nad piciem jest czynnikiem niezwykle charakterystycznym. Po wypiciu pierwszego kieliszka ujawnia się niemożność skutecznego decydowania o ilości wypijanego alkoholu i o momencie przerwania picia.
6. Zaburzenia pamięci i świadomości. Typowym przykładem są luki pamięciowe ,czyli całe fragmenty zdarzeń, które znikają z pamięci. Mimo wysiłków zmierzających do utrzymania pozorów racjonalności i ciągłego postępowania coraz więcej wydarzeń dzieje się poza świadomością osoby uzależnionej.
5. Ostatnią charakterystyczną cechą są nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynencji. Gdy człowiek dostrzega, że picie wymyka mu się spod kontroli próbuje udowodnić sobie i innym, że potrafi nad tym zapanować. Niestety próby te kończą się z reguły niepowodzeniem.
Uzależnienie pociąga za sobą degradację społeczna pijącego, oraz wystąpienie organicznych zmian w centralnym układzie nerwowym i związaną z tym zmianę osobowości.
Nadużywanie alkoholu i uzależnienie alkoholowe milionów ludzi stwarza brzemienne skutki społeczne:
- rozbicie rodzin;
- zaburzenia procesów socjalizacji dzieci i młodzieży;
- kształtowanie się postaw aspołecznych, takich jak cynizm, znieczulica społeczna, wzmaganie postaw oportunistycznych, nierzetelność, nieodpowiedzialność;
- sprzyja schamieniu obyczajów, wulgaryzacji języka, brutalizacji i prymitywizacji życia, zanikowi zainteresowań wartościami wyższymi;
- pogłębia pauperyzację życia znacznych grup społecznych.
Oto tylko niektóre ze skutków psychodegradacji społeczeństwa.
Nadużywanie napojów alkoholowych trzeba uznać za szczególnie brzemienny element patologii społecznej w naszym kraju. Problemów tych nie można rozpatrywać w oderwaniu od innych problemów społecznych. Usuwanie przyczyn nadużywania alkoholu jest możliwe tylko i wyłącznie z równoległym uzdrawianiem całego życia społecznego.
Alkoholizm jest najbardziej społecznie akceptowaną formą toksykomanii. Jest on źródłem zła i dobra. Może służyć społeczeństwu jako znaczący symbol rytualny, jako środek kalorycznie uzupełniający codzienny jadłospis, jako środek rozluźniający napięcie psychiczne, wreszcie środek ułatwiający kontakty międzyludzkie. Alkohol podobnie jak ogień, symbolizuje paradoks losów człowieka.