Przestępstwa wśród młodzieży.

Informacji, co do pewnych, wyodrębnionych kategorii dzieci i młodzieży, popełniających przestępstwa i pozbawionych należytej opieki, dostarczają dane ze statystyki sądowej. W okresie przed wej¬ściem w życie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1983 roku, sądy podejmowały decyzje wobec około 30 tysięcy nieletnich rocznie, z czego środki wychowawcze i poprawcze stosowano wobec około 42%, a około 30% przekazywano do postępowania opiekuńczego lub umarzano. Wśród dzieci i młodzieży nieprzystosowanej społecznie szczególną kategorię stanowią nieletni, wyodrębnieni w ustawodawstwie ze względu na rodzaj zachowań dewiacyjnych, wiek oraz rodzaj stosowania specjalnych oddziaływań resocjalizacyjnych. Do czasu wejścia w życie ustawy z 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (w dalszej części pracy zwanej ustawą o nieletnich), pojęcie nieletniego określały przepisy kodeksu karnego z 1932 roku i odnosiło się ono jedynie do sprawców czynów zabronionych pod groźbą kary. Nowa ustawa pojęciem tym obejmuje także dzieci i młodzież manifestującą inne zachowania dewiacyjne. U podstaw rozszerzenia tego pojęcia leżało naukowo uzasadnione twierdzenie, iż czyn karalny należy traktować jako jeden z symptomów procesów wykolejenia dziecka, gdyż zwykle poprzedzają go inne, groźne dla procesu socjalizacji zachowania, które nie można pozostawić bez odpowiedniej ingerencji wychowawczo-leczniczej.
Pojęcie nieletniego obejmuje dwie podstawowe kategorie dzieci i młodzieży (art. 1 u.p.n):
• do lat 18, które wykazują objawy demoralizacji;
• od 13 do 17 lat, które dopuściły się czynu karalnego.
Termin „demoralizacja” najczęściej używany jest na gruncie kryminologii i oznacza wysoki stopień nieprzystosowania społecznego, a więc znaczną kumulację i trwałość różnych zachowań nie-zgodnych z normami zachowania uznanymi za obowiązujące dzieci i młodzież .
Pojęciem demoralizacji posługuje się C. Czapów w swojej typologii nieprzystosowania społecznego. Autor ten demoralizacją nazywa proces przewartościowania konstruktywnej socjalizacji na sku¬tek nowych warunków środowiskowych, w jakiej znalazł się wychowanek.