Kubizm

Paryż jako ośrodek twórczości Europejskiej skupiał artystów z różnych stron świat. Z Paryżem wiążą się kierunki i nazwiska przodujące w nowoczesnej sztuce.
Jednym z tych kierunków, bardzo często głośno i bez zrozumienia jego istoty wymienianym, jest kubizm. Niewątpliwie każdemu obił się o uszy ten termin i może związał się z nazwiskiem pewnego artysty? Kubizm najczęściej wiązany jest z nazwiskiem Picasso, jednak żeby zrozumieć rolę i osiągnięcia Picassa trzeba poznać sprawcę powstania kubizmu.
Wróćmy do Czanne?a i jego stwierdzeń, że w naturze, patrząc syntetycznie, dostrzegamy kształty bryłowate: stożki, pryzmaty, piramidy, sześciany (Kuby) i przypomnijmy sobie, że artysta ten oddalając się od impresjonizmu, przywracał znaczenie bryle, sugerując przez zestawienia barw dotykową konsystencję przedmiotów. Martwe natury, krajobrazy i portrety późnego Czanne?a świadczą o tym.
Czanne umarł w 1906 roku. Wskazania wielkiego artysty zaczęły owocować. Szereg malarzy przejawił tendencję do akcentowania i wydobywania stereometrycznych elementów z wybranej dla obrazu rzeczywistości.
Zestawieniami kolorów i plam światła i cieniów buduje np. Le Fauconnier akt kobiety i dziecka w obrazie noszącym tytuł ?Obfitość?. Kobieta kroczy, niosąc na głowie płytę (tacę) z owocami, dziecko trzyma wiele jabłek, na ziemi ?jabłka, w perspektywie-stożkowate wzniesienia, za postaciami-bryłowaty grunt. Ciało kobiety i dziecka (zwłaszcza kobiety) zostało rozbite na poszczególne bryłowe partie. Czyni wrażenie zbudowanego z cegieł.
Aby dobrze zrozumieć, o co tu chodzi należy spojrzeć na jakąś twarz analitycznie, lecz nie drobiazgowo, wtedy zauważy się, ze można z niej wyodrębnić szereg elementów stereometrycznych, to jest rozbić ją na poszczególne bryłowatości. Kubista buduje z nich nową całość, która odbiegać będzie nie tylko od fotografii, ale i od wszelkiej formy realistycznego portretu, zachowując jednak, a nawet akcentując charakter modelu.
Tego rodzaju kształtowanie pojawia się w malarstwie francuskim mniej więcej od 1980 roku i stosuje do postaci ludzkiej, krajobrazu architektonicznego i martwej natury. Nazwę temu nowemu kierunkowi nadał Henri Matisse, uderzony wyglądem jakiegoś obrazu, przedstawiającego w sposób stereometryczny miasto.
Nowatorzy wystąpili śmiało, z zapałem i entuzjazmem młodości. Szli przebojem wbrew powszechnemu niezrozumieniu i drwinom publiczności oraz wrogiej niechęci zawodowej krytyki. Mieli jedynie poparcie kilku poetów i znawców-amatorów. Lata 1908-1912 są okresem ich ofensywy i stanowią pierwszą epokę kubizmu, tak zwaną analityczną.
Pablo Picasso (1991-1973) wybitny i znany artysta oraz Georges Braque (1882-1963) poszukiwacze nowych dróg w sztuce, stają się czołowymi przedstawicielami tego kierunku.
Dwaj ci artyści nie poprzestają na wyciąganiu daleko idących wniosków ze wskazań Czanne?a przez wyolbrzymianie bryłowatej istoty natury i przedmiotów, lecz posuwają się znacznie dalej. Przedstawiają przedmiot, oglądany w różnych pozycjach i z różnych stron. Na tej samej powierzchni płótna zjawiają się zatem różne widoki danego przedmiotu, zahaczając o siebie lub przenikając się wzajemnie.
Dalszym ciągiem tych analitycznych tendencji było rozczłonkowanie przedmiotu na drobne bryłowate elementy (chodziło o przeniknięcie niejako istoty jego budowy i skonstruowanie z nich nowej całości.
Widz wyrobiony, szerokim poglądzie na sztukę, nie meczący się dociekaniem, co taki obraz ma przedstawiać, bo to w tym wypadku nie jest ważne, może doznać dużej przyjemności patrząc na pełną swoistego plastycznego wyrazu i rytmu kompozycję brył. Obraz Kubiszynie jest przypadkowym zlepkiem, lecz przemyślaną, świadomą konstrukcją. W tym właśnie kierunku kubiści poszli po 1912 roku, wyzwalając się coraz bardziej z wszelkich aluzji przedmiotowych. ?Rytmika abstrakcyjnych i bardzo uproszczonych brył staje się wyłączną racją tego obrazu?.
W tym okresie- okresie syntetycznym- różnicują się bardzo poszczególne indywidualności kubistów. Obok Picassa i Braque?a stają w pierwszym rzędzie Ferdynand Lger(1881-1955) i Juan Gris (1887-1927). Każdy z nich wypracował indywidualną odmianę kubizmu. Albo słuszniej będzie powiedzieć: dla każdego kubizm stał się punktem wyjścia przy uprawianiu i rozwijaniu własnej twórczości.