Asertywność

Temat 3: ASERTYWNOŚĆ

asertywność:
- umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc uczuć, i poglądów innych ludzi
-umiejętność wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami.
zachowania asertywne:
- zespół zachowań interpersonalnych, wyrażających uczucia, postawy, życzenia, opinie, prawa innej osoby lub osób.
- bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby.
- mogą obejmować ekspresję takich uczuć jak: gniew, strach, zaangażowanie, nadzieję, radość, rozpacz, oburzenie lub zakłopotanie.
terytorium psychologiczne:
- to wszystko, co w podstawowy sposób zależy ode mnie i należy do mnie np.: myśli, czyny, potrzeby, postawy, prawa, tajemnice, sposób dysponowania rzeczami, które są moją własnością.
Każdy ma prawo do zachowań asertywnych, ale też ma prawo działać nieasertywnie. Robiąc coś, na co nie ma się ochoty należy wybrać sposób zachowania ze względu na jakieś istotne dla siebie wartości i decydować się na ten wybór, a nie czuć się zmuszanym, poddanym presji otoczenia, bezradny z powodu własnej nieumiejętności obrony.
II. Prawa człowieka według Herberta Fensterheima:
1. Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć - tak długo, dopóki nie ranisz innych.
2. Masz prawo do wyrażania siebie - nawet, jeśli rani to kogoś innego - dopóki twoje intencje nie są agresywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.
4. Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.
5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw.

III. Rodzaje zachowań.
1. Agresywne:
- bronimy własnych praw lekceważąc prawa innych.
- dominujemy nad innymi, czasami ich upokarzając.
- nie słuchamy innych.
- podejmujemy decyzje nie uwzględniając praw innych.
- przyjmujemy postawy wrogie lub obronne.
2. Uległe:
- lekceważymy własne prawa, pozwalając innym je naruszać.
- nie przedstawiamy własnych potrzeb, poglądów i odczuć.
- zachowujemy się nie uczciwie - nasze działanie nie pokrywa
się ze słowami, co powoduje nagromadzenie się złości i urazów.
3. Asertywne:
- bronimy własnych praw, uznając jednocześnie prawa innych.
- wyrażamy swoje potrzeby, poglądy i odczucia.
- nasze stosunki z innymi ludźmi cechuje wiara w siebie.

IV. Przyczyny zachowań:
1. Agresywnych:
- boimy się, że nie dostaniemy tego, co chcemy.
- nie wierzymy w siebie.
- wcześniej okazywało się to skuteczne.
- chcemy zwrócić na siebie uwagę.
- chcemy zademonstrować swoją władzę.
- chcemy wyładować złość ( będącą często wynikiem nierealnych oczekiwań).
- chcemy manipulować innymi.
2. Uległych:
- boimy się utraty aprobaty ze strony innych.
- boimy się reakcji innych.
- uważamy, że jest to właściwe, grzeczne zachowanie chcemy uniknąć konfliktów.
- chcemy manipulować innymi.
3. Asertywnych:
- jesteśmy zadowoleni z siebie.
- mamy szacunek dla siebie i innych. - pomaga nam to w osiąganiu celów i realizacji naszych potrzeb.
- dzięki temu mniej ranimy innych.
- dzięki temu rośnie wiara w siebie.
- daje to poczucie kontroli nad własnym życiem.
- jesteśmy uczciwi w stosunku do samych siebie i innych

V. Konsekwencje zachowań:
1. Agresywnych:
- konflikty w stosunkach z innymi ludźmi.
- utratę szacunku dla samego siebie.
- utratę szacunku dla innych.
- będziemy nie lubiani.
- poważny stres.
- dojdzie do przemocy.
- rezultaty przeciwne do zamierzonych.
2. Uległych:
- utratę poczucia własnej wartości.
- poczucie krzywdy, złość, frustrację.
- zachęcanie innych do dominacji.
- wybuch agresji spowodowany kumulacją uczuć.
3. Asertywnych:
- będziemy mniej lubiani za to, że wyrażamy swoje odczucia.
- etykietka człowieka idącego przez życie przebojem.
- zmiany w naszych relacjach z innymi.


VI. Asertywna odmowa:
- stwierdzenie czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze. Powinno tam się znaleźć słowo ?nie? i jasna informacja wyjaśniająca, co pozwoli na lepsze zrozumienie naszego postępowania. Jeżeli się obawiamy, że odmowa zostanie zrozumiana jako brak sympatii
czy chęć odsunięcia się można dodać komentarz podtrzymujący relację.
- nie zawiera pretensji ani usprawiedliwień.
- najlepszym argumentem jest odwołanie się do siebie, do swoich osobistych preferencji
( wolę, chcę, wybieram, jest dla mnie ważne), lub postanowień ( mam zamiar, postanowiłem, zdecydowałem).


VII. Wyrażanie własnych opinii i przekonań:
Każdy dąży do tego by czuć się ?w porządku?, dlatego też ludzie zacierają rozbieżności, starając się upodobnić swoją opinię do opinii partnera, jeśli jednak rozbieżności już się uwidocznią to osoba może zacząć się usprawiedliwiać, lub atakować starając
się udokumentować drugiej osobie, ze to ona jest ?nie w porządku?.
Wielość opinii i ich wymiana są wartością samą w sobie. Daje to możliwość spojrzenia na tę samą kwestię w różny sposób, lepsze zrozumienie punktu widzenia opinii partnera. Gdy pojawiają się osoby starające się skłonić nas do zmiany naszej opinii
na bardziej podobną do ich własnej to możemy:
- ujawnić rozbieżności opinii, akcentując postawę akceptacji tego faktu. Przez ujawnienie rozbieżności, możemy nie dopuścić do gry nastawionej na ukrycie tego faktu, a poprzez zademonstrowanie akceptacji, komunikujemy partnerowi, że mimo rozbieżnych opinii
my i on jesteśmy ?w porządku?.
- prezentujemy a nie argumentujemy. Wymieniając opinie nie staramy się koniecznie
przekonać partnera do swojego zdania - on też ma prawo mieć własne.
- zamiast udowadniać odwołujmy się do siebie, powiedzmy prawdę o swoich poglądach. Zawsze można trafić na kogoś inteligentniejszego lub zręcznie prowadzącego rozmowę.
- konsekwentnie dekonspirujmy aluzyjną argumentację, zamieniając na komunikaty wprost

LITERATURA
- Król-Fijewska M: Stanowczo, łagodnie, bez lęku, W-wa 1993.
- Król-Fijewska M: Trening asertywności, W-wa 1992.
- Lindenfield G.: Asertywność. Łódź 1994.
- Res, R.S. Graham: Bądź sobą, trening asertywności, W-wa 1993.