Przedwiośnie jako powieść - dyskusja nad kształtem odrodzonej Polski

Polska jako kraj nie istniała na mapie świata przez ponad sto lat. Po zakończeniu I wojny światowej pojawiła się szansa na odzyskanie niepodległości. Polacy zaczęli wracać do kraju z przymusowej emigracji i próbowali ułożyć sobie życie w kraju. Nowa sytuacja polityczna postawiła przed ludźmi nowe problemy i pytania o drogę jaką powinno obrać nowe państwo. ścierały się ze sobą różne ideologie i pomysły, a dyskusja na ten temat była prowadzona przez każde środowisko. Podjął ją także Stefan Żeromski w swojej powieści " Przedwiośnie", w której starły się ze sobą dwa poglądy rozwoju kraju: współczesny komunizm oraz staro-porządkowy system demokratyczny.

Cezary Baryka, główny bohater powieści S. Żeromskiego urodzony w Baku, syn rosyjskiego urzędnika polskiego pochodzenia. Wychowany w bogatej rodzinie miał zapewnione dobre wykształcenie. Jako nastolatek był podporządkowany woli ojca, który kierował jego wychowaniem, gdy ten został powołany do wojska, Cezary stał się panem domu. Porzucił naukę na rzecz życia towarzyskiego, gdy do Baku dotarła rewolucja bolszewicka zauroczył się nią czynnie działając na jej rzecz. Po wybuchu wojny turecko- ormiańskiej młody Baryka stracił dom oraz matkę. Pracując dla Turków, Cezary odnajduje ojca , któremu udaje się bezpiecznie wrócić z frontu Seweryn dzieli się z synem swoimi refleksjami i namawia go do wyjazdu do Polski, kusząc wizją nowoczesnego kraju, gdzie ludzie mieszkają w czystych i tanich " szklanych domach". Urzeczony tą wizją Cezary zgadza się na propozycję starego Baryki. Po dotarciu do granicy widzi jednak, że opowieści ojca były kłamstwem, a zamiast bezpiecznych " szklanych domów" są rozwalające się rudery. Widok ten budzi w nim złość i frustracje. W przytoczonym fragmencie dziejącym się pod koniec opowieści widzimy do czego one prowadzą bohatera. Cezary powraca do komunistycznych ideałów , w których widzi ratunek dla Polski. Dostrzega biedę najniższych warstw społecznych i nie chce dłużej czekać na powolne zmiany. Oczekuje rewolucji, która pozwoli dojść do władzy młodym , pełnym sił i zaangażowania, którzy dadzą narodowi nową siłę i motywację do odbudowy Polski. Z drugiej strony barykady stoi Szymon Gajowiec, starszy człowiek doświadczony w polityce, zajmujący wysokie stanowisko w ówczesnej Polsce. Rozumie on, że odbudowa kraju to proces powolny i wymagający poświęceń. Szanse na poprawę losu ojczyzny widzi w reformie finansów i wprowadzeniu waluty narodowej. Nie zgadza się także na pomysły komunistów dotyczącej integracji z Rosją, jako największej sojuszniczki rewolucji robotniczej. Obawia się ze to "zbliżenie" skończy się kolejnym rozbiorem i utratą niepodległości. Argumenty Gajowca budzą złość młodego Baryki, zarzuca politykowi bezczynność i opieszałość, podczas gdy miliony ubogich głoduje. Cezary nie chce słuchać pomysłów oponenta, tłumacząc, że to wszystko już było w przeszłości i się nie sprawdziło, a teraz czas na nowe idee.
"Przedwiośnie" S. Żeromskiego to powieść politycznej dyskusji, nad kształtem nowej Polski. Widzimy jakie trudności stawia społeczeństwem powojenna rzeczywistość, zmusza do trudnych wyborów najlepszej drogi rozwoju. Sam autor powieści nie udziela odpowiedzi na to pytanie, widzimy to w ostatniej scenie, gdy Cezary Baryka odłącza się od tłumu strajkujących i idzie sam.