Analizując dany fragment powieści, zwróć uwagę na prezentowane przez bohaterów racje. Wnioski z analizy wykorzystaj w pracy: „Przedwiośnie” jako powieść – dyskusja nad kształtem odrodzonej Polski.

Przedwiośnie jest to jedna z najważniejszych powieści Stefana Żeromskiego napisana w dwudziestoleciu międzywojennym. Głównym bohaterem tego utworu jest młody Cezary Baryka, który podczas życia w Rosji i Polsce kreuje swoją postawę wobec sytuacji wolnego państwa polskiego. Podany fragment przedstawia scenę dyskusji Cezarego z Szymonem Gajowcem, wysokim urzędnikiem Skarbu Państwa, na temat sposobu poprawy sytuacji Polski. Rozmowa odbywa się po powrocie Baryki ze spotkania komunistów.
Kłótnia rozpoczyna się stwierdzeniem głównego bohatera, że komuniści pokazali mu prawdę o społeczeństwie polskim. Dodaje, na podstawie własnego doświadczenia, że emigranci myślą o Polsce jak o wolnej ojczyźnie. Oskarża rząd o zniweczenie tych nadziei i pozwolenie na złe traktowanie ludzi w więzieniach i prześladowania polityczne. Baryka pyta także, dlaczego ziemia nie jest przekazywana w ręce ludu. Dowiaduje się, że państwo nie ma pieniędzy na wykup terenów od magnaterii, na co bohater reaguje oskarżeniem, iż rząd nie potrafi sprzeciwić się szlachcie, co może zaowocować kolejnym zniewoleniem. Cezary nie może także zrozumieć dlaczego jest tak dużo biedy i nędzy w Polsce. Zarzuca rządzącym i wyższym warstwom społecznym bierność i wymyślanie coraz to nowych przyczyn złej sytuacji państwa. Uważa, że w przypadku kolejnego zniewolenia elity znalazłyby następne wytłumaczenia swojej nieporadności, a do walki stanąć musiałaby młodzież i żołnierze. Oskarża także o ignorowanie Żydów, robotników i chłopów. Aby poprawić sytuację kraju Baryka natomiast proponuje korzystanie z doświadczeń innych państw, czyli reformę rolniczą i gospodarczą. Jednakże za najważniejsze uważa męstwo i odwagę, które byłyby czynnikiem napędzającym ludzi do pozytywnych zmian. Uważa, że Polsce potrzebny jest także cel, nowa idea, do której spełnienia mogłaby dążyć.
Całkowicie inną postawę reprezentuje Szymon Gajowiec. Na wiadomość o uczestnictwie pomocnika w spotkaniu komunistów reaguje negatywnie. Zamiast rewolucji propaguje powolne zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze. Uważa także, że niepodległość państwa jest najważniejsza, nawet jeżeli ma być okupiona życiem wielu ludzi. Twierdzi, że przywoływane przez Barykę męstwo nie jest ważne, gdyż może doprowadzić do bezsensownej śmierci. Podobnie wydaje mu się, że jedna wielka idea nie jest użyteczna, ponieważ sytuacja wymaga wielu alternatywnych idei na różne sytuacje. Za przykład podaje ideę obrony polskich granic i wielkich miast lub utworzenia silnej armii. Uważa także, że ludzi trzeba bronić przed wpływem obcych państw, nawet jeżeli ma to oznaczać ich śmierć. Prezentuje Cezaremu ideę równego i wolnego społeczeństwa, „stanów zjednoczonych”, jednakże którego stworzenie wymaga wielkiego nakładu pieniędzy. Według niego, w osiągnięciu tego może pomóc reforma waluty. Na koniec obiecuje, że przyszłe państwo polskie będzie równe pod względem narodowościowym i religijnym, a wszystkie krzywdy zostaną wynagrodzone.
W dyskusji Baryki i Gajowca zderzają się dwie skrajne postawy prezentowane w powieści: rewolucyjna (komunistyczna) i reformatorska. Jednakże obu rozmówców łączy głęboki patriotyzm, oddanie sprawom Polski. Wiedzą, że okres po odzyskaniu niepodległości jest najważniejszy w tworzeniu silnego państwa, ponieważ Polska i świat stoją u progu kryzysu ekonomicznego po wojnie, a wielkie mocarstwa (Niemcy, Rosja) przechodzą zmiany gospodarcze i polityczne. Ludność Polski, w tym Baryka i Gajowiec, mają prawo wybrać: wziąć udział w rewolucji, czy powoli dokonywać zmian. Wybór jest trudny, ponieważ skrajność koncepcji nie pozwala na jakikolwiek kompromis.
Powieść Stefana Żeromskiego dokładnie przedstawia koncepcje odnowy państwa Polskiego. W dyskusji Baryki i Gajowca skrupulatnie pokazuje racje rewolucjonisty i członka rządu. Ich prezentacja pozwala czytelnikowi dwudziestolecia międzywojennego na wybór odpowiedniego dla siebie sposobu uczestniczenia w odbudowie kraju. Otwarta kompozycja powieści nie pozwala także na jednoznaczne stwierdzenie, czy droga obrana przez głównego bohatera była właściwa.