Taksonomia wg. R.M Gagne

TAKSONOMIA WEDŁUG R. M. GAGN

INFORMACJE WERBALNE
Informacje werbalne nazywa się także werbalną wiedzą, używa się także nazwy wiedzy deklaratywnej. Jak powiada teoria są to przechowywane w pamięci w postaci sądów i w zgodzie z regułami językowymi fakty.
W rezultacie nauki szkolnej uczymy się i przechowujemy w pamięci mnóstwo wiadomości. Dużą część pozyskujemy także po za szkołą czyli dzięki lekturom, radiu i telewizji. Uczenie się zachodzi zatem w szerokim zakresie bez udziału nauczania. Wiadomości docierając z różnych stron do ludzi, powodują uczenie się, jeżeli tylko jest spełniony warunek, że władają oni podstawowymi umiejętnościami interpretowania dochodzących do nich treści. Uczenie się w szkole zachodzi w warunkach pewniej gwarantujących uczenie się niż w przypadku źródeł pozaszkolnych. Planowe nauczanie przedmiotów szkolnych jest konieczne bo gwarantuje przyswojenie określonej wiedzy.
Na poziomie informacji werbalnych wyróżniamy trzy rodzaje sytuacji uczenia się:
a) Uczenie się nazw
b) Uczenie się faktów
c) Uczenie się wiedzy zorganizowanej.
Uczenie się nazw oznacza po prostu przyswajać zdatność do utrwalonego reagowania na przedmiot przez wymienienie nazwy. Uczenie się nazw jako ?etykiet? jest zupełnie czymś innym niż uczenie się znaczenia nazwy. Nauczyć się nazw to przyswoić sobie pojęcie. Uczenie się nazw można często wspomóc środkami mnemotechnicznymi. W celu zapamiętania wyrazów kojarzonych w pary np. ?samochód-wilk? , zachęcamy ucznia do układania zdań zawierających oba wyrazy.
Uczenie się faktów. Fakt jest wypowiedzią słowną wyrażającą związek między dwoma lub kilkoma nazwanymi przedmiotami lub zdarzeniami. W celu przyswojenia i zapamiętania nowego faktu jest potrzebny dostęp do zorganizowanej w pamięci sieci wiedzy deklaratywnej i włączenie nowo przyswojonego faktu do tej sieci. Często uczniowi przedstawia się komunikat słowny, obraz lub inną wskazówkę naprowadzającą mającą zaktywizować większa siatkę wiedzy zorganizowanej, z którą nowy fakt ma być skojarzony.
Uczenie się wiedzy zorganizowanej. Człowiek uczy się i zapamiętuje większe fragmenty powiązanych ze sobą faktów składające się na jakieś wydarzenie lub tematy z zakresu danej dziedziny nauki. Sprawą kluczową dla zapamiętywania porcji treściowych jest zorganizowanie ich w taki sposób by można było je łatwo wywołać z pamięci. Organizowanie wiadomości słownych wymaga wytworzenia nowych idei, które połączą między sobą wiadomości już przechowywane w pamięci. Sprowadza się to głównie do dostarczenia wskazówek naprowadzających, które umożliwiają później uczniowi wydobywanie wiadomości z pamięci i posługiwanie się nimi. Wskazówki te powinny być znamienne, to znaczy aby w danym materiale przeznaczonym do nauczenia były umieszczone łatwe do nauczenia bodźce, na przykład rymy. Innym czynnikiem wpływającym na uczenie się jest spowodowanie by uczniowie kierowali swoją uwagę na to co jest szczególnie istotne w danym materiale.

POSTAWY
Postawa to swoisty stan umysłu ucznia, który oddziałuje na zachowanie wobec ludzi, rzeczy i zdarzeń. Postawa posiada trzy komponenty: poznawczy, emocjonalny i behawioralny związany z działaniem. Postawę definiujemy jako stan wewnętrzny, który wpływa na dokonywany przez człowieka wybór własnego działania wobec pewnych przedmiotów, ludzi lub zdarzeń. Postawa jest stanem wewnętrznym, o którym możemy wnosić na podstawie obserwacji zachowania człowieka. Na przykład: jeżeli widzimy, że ktoś wyrzuca papierek od cukierka do kosza na śmieci nie możemy wnioskować, że jego postawa wobec wyrzucania odpadów do kosza jest pozytywna lub negatywna. Wnioskujemy, że pewien stan oddziałuje na całą klasę poszczególnych przypadków, w których człowiek dokonuje wyboru. Wybór, o którym wnioskujemy, że stanowi wynik postawy jest działaniem osobistym, własnym. Z definicji wynika, że pomiar postaw musi się opierać na działaniach osobistych wybranych przez człowieka.
Uczenie się postaw to sprawa złożona i nie do końca wyjaśniona ale polega ono przede wszystkim na działaniach perswazyjnych.
Na poziomie postaw wyróżniamy dwa rodzaje metod uczenia się postaw:
a) Metody bezpośrednie
b) Metoda pośrednia
Do metod bezpośrednich zaliczamy:
? Metoda warunkowania klasycznego, za pomocą której możemy ukształtować postawę zbliżania lub unikania wobec określonej klasy rzeczy lub zdarzeń tudzież ludzi. Przykładem może być eksperyment Watsona i Raynera, którzy poddali uwarunkowaniu chłopca, wzbudzając w nim lęk przed wcześniej lubianym szczurem. Teoretycznie niemal każdą postawę da się ukształtować w ten sposób.
? Metoda układu wzmocnień według Skinnera. Podstawową formę uczenia się można przedstawić następująco: po nowej umiejętności lub fragmencie wiedzy przeznaczonej do nauczenia się następuje czynność nagradzająca, która może zajść jedynie wtedy gdy zajdzie przewidziane uczenie się. Uczeń zaczyna od tego, że lubi daną czynność (czynnik wzmacniający) a w skutek uczenia się polubi czynność poprzedzającą. Na przykład: dziecko lubi oglądać książkę z obrazkami, ale warunkiem jej otrzymania jest prośba wyrażona pełnymi zdaniami: ? czy mogę dostać książkę z obrazkami??. Z zasady układu wzmocnień można wyprowadzić pewne uogólnienie: powodzenie w uczeniu się jakiegoś postępowania wydaje się prowadzić do polubienia go.
Metoda pośrednia:
? Metodą pośrednią w uczeniu się postaw jest modelowanie. Uznajemy ją za pośrednią gdyż procedura uczenia się składa się z łańcucha zdarzeń dłuższego niż w przypadku metod bezpośrednich. Po za tym metoda ta jest realizowana za pomocą czynnika sprawczego ? innego człowieka. W początkowych fazach życia człowieka modelami są rodzice, jako przykład sprawiedliwości, uprzejmości itp. Modelem musi być ktoś kogo uczeń darzy szacunkiem, kimś z kim chciałby się utożsamić. Dodatkowo model musi być wiarygodny i dysponujący możliwościami do osiągania tego czego chce. Szczególnie ważne jest tutaj wzmocnienie zastępcze, uczeń musi zauważyć, że wszystkie działania modeli przynoszą im satysfakcję lub przyjemność.

UMIEJĘTNOŚCI MOTORYCZNE
Umiejętności motoryczne są to przyswojone zdatności stanowiące podstawę osiągnięcia, którego wymiarami są szybkość, dokładność i płynność ruchów. Program kształcenia we wszystkich klasach jest przepleciony tego rodzaju umiejętnościami, są to między innymi: posługiwanie się ołówkiem, piórem, kredą, uprawianie sportu. Podstawowe umiejętności motoryczne, na przykład: pisanie cyfr na papierze, uczeń opanowuje w klasach początkowych i zakłada się , że na stałe. Uczeń, załóżmy piątej klasy mógł się nigdy nie nauczyć wiązać węzła żeglarskiego ? umiejętność ta może stać się celem nauczania teraz lub później.
W miarę ćwiczeń umiejętności ruchowe powodują powstanie centralnie zorganizowanego programu motorycznego, który kontroluje ruchy, ale bez otrzymywania od receptorów informacji zwrotnej. Narastająca płynność i koordynacja ruchów jako rezultat ćwiczeń (zdaniem Adamsa) zależy od sprzężenia zwrotnego zewnętrznie i wewnętrznie. Zewnętrzne sprzężenie zwrotne jest możliwe dzięki znajomości wyniku ? zewnętrznej wskazówki informującej ucznia o rozmiarach błędu. Sprzężenie zwrotne wewnętrznie przyjmuje postać bodźców układających się w ślad percepcyjny ? rodzaj wyobrażenia ruchowego służącego jako wzorzec, który umożliwia uczącemu się określić błędy popełnione w trakcie kolejnych ćwiczeń.
Umiejętności ruchowe dają się zwykle podzielić na umiejętności składowe ? składające się na całość osiągnięcia. Na przykład pływanie kraulem zawiera umiejętności składowe szybkich, płytkich ruchów nóg w górę i w dół oraz ruchów ramion wykonywanych równocześnie. Umiejętnością składową jest także odwracanie głowy w celu zaczerpnięcia oddechu następujące po ruchu ramieniem. Uczenie się pływania wymaga zintegrowania umiejętności składowych, w różnym stopniu skomplikowanych wśród nich prostych łańcuchów ruchowych. Pływanie jest zatem umiejętnością wysoko zorganizowaną i skoordynowaną w czasie.
Uczenie się integrowania wcześniej opanowanych umiejętności składowych jest ważnym elementem całości uczenia się. Jest to tak zwany program wykonawczy, który nie jest sam w sobie ?motoryczny? jest raczej procedurą, charakteryzuje się więc cechami reguły proceduralnej. Na przykład ktoś uczy się jeździć samochodem, opanował już kilka umiejętności składowych: jazdy do tyłu, nadawanie kierunku jazdy kierownicą i wolnej jazdy. Aby zawrócić na dwukierunkowej ulicy potrzeba jeszcze procedury integrującej te wszystkie czynności składowe w określonym porządku. Przykład ten pokazuje, jak ważny jest intelektualny pierwiastek umiejętności motorycznej. Zachowanie rządzące regułą stanowi aspekt osiągnięcia umiejętności ruchowej, który przejawia się w kontroli następstwa czynności (który ruch wykonać najpierw, który później).
Uczenie się umiejętności motorycznych. Osiągnięcie czynności motorycznej zawiera umiejętność umysłową (proceduralną), która organizuje następstwo czynności mięśniowych. Najpierw uczeń musi sobie przypomnieć (lub nauczyć się) program wykonawczy rządzący przebiegiem umiejętności ruchowej. Na przykład częściowe umiejętności jazdy samochodem do tyłu i skręcania muszą być wcześniej opanowane i odzyskane z pamięci aby ?weszły? do umiejętności zawracania samochodu na wąskiej ulicy. Aby umożliwić uczenie się programu wykonawczego, nauczyciel dostarcza uczniowi kilka różnego rodzaju komunikatów. Wszystkie rodzaje komunikatów mają na celu zakodowanie procedury, którą uczeń będzie się potem posługiwał. Ilustracje i wykresy także mogą służyć ukazywaniu właściwego następstwa czynności.