Rola opiekunek w środowisku domowym

Opiekunka niesie pomoc, wspiera i zajmuje się chorymi w ich własnym domu. Pomaga im dbać o higienę osobistą, utrzymywać stosunki rodzinne, uczy rodzinę pogodzić się i radzić z chorobą bliskiej osoby.

Zawód opiekunki nie może być zawodem typowo wyuczonym, opartym wyłącznie na regułkach. Opiekunka musi swojej pracy oddać całą dusze, poświęcić się całą sobą. Jej praca musi być wykonywana z czystego powołania. Musi sprawiać jej radość, satysfakcja z możności pomocy innym sprawia, że czuje się szczęśliwa. Kiedy spełnia te warunki łatwiej jest jej się zbratać z cierpiącym, którym ma się zajmować.
Musi umieć nawiązać kontakt z podopiecznymi, czyli ludźmi starszymi. Przede wszystkim musi mieć w sobie dużo cierpliwości. Gdy opiekunka należnie wypełnia stawiane jej wymagania samopoczucie chorego wzrasta, co jest głównym celem. Powinna być bystra, spostrzegawcza i zaradna, by na pierwszy rzut oka zdołała ocenić samopoczucie pacjenta i szybko umiała podnieść go z tzw. dołka.
Opiekunka musi umieć szybko zdobyć sobie zaufanie podopiecznego. Ludzie młodzi i zdrowi często nie wpuszczają do swego domu osób obcych, człowiek stary, schorowany nie ma wyboru, choć ma obawy musi zawierzyć osobie zupełnie obcej. Aby zdobyć zaufanie trzeba być życzliwym, dobrym. Potrafić rozmawiać a przede wszystkim wysłuchać chorego, jego żali i uwag. Gdy to potrafi chory czuje się potrzebny, jest przekonany, że swoimi niekończącymi się opowieściami sprawia komuś radość- ta myśl czyni staruszka bardzo szczęśliwym.
Zaufanie jest najważniejszym czynnikiem w opiece nad chorym, bowiem gdy nie zdobędzie się jego zaufanie trudno będzie współpracować, pomagać a nawet porozumiewać się z niedysponowanym.

Spore znaczenie ma mimika twarzy, którą opiekunka ma w trakcie rozmowy bądź zajmowania się podopiecznym. Wymagana jest pogodna twarz o zatroskanym, wyrażająca współczucie problemami, z których zwierza się chory. W ten sposób nabiera on chęci do kolejnych zwierzeń. W jego oczach staje się ona kimś wartościowym i godnym powierzenia siebie i swoich spraw.
Chory musi czuć, że opiekunka go szanuje, jego własność materialną jak i moralną, czyli jego nawyki, przyzwyczajenie i upodobania. Pierwszy „rzut oka” pielęgnowanego jest dla niego najważniejszy, decyduje o przyszłości siostry środowiskowej podczas wizyt u podopiecznego. W oczach chorych tracą walory opiekunki o złośliwym, spiętym lub zmartwianym wyrazie twarzy.
Pierwsze wrażenie dotyczy także ubioru. Nikt nie zaufa człowiekowi zaniedbanemu w tzw. łachmanach. Jego strój powinien być schludny, pozbawiony krzykliwych kolorów.

Opiekunka musi posiadać dar przekonywania. Zdarza się że nawyki chorego utrudniają opiekunce prawidłową pielęgnację. W takiej sytuacji jej rolą jest cierpliwe i stopniowe przekonanie go do zmiany postawy w tej sprawie.

Praca opiekunki polega także na pracach fizycznych, zatem musi być ona w pełni sprawna. Musi wiedzieć, że jej rola nie polega tylko na wspieraniu psychicznym ale i pracach fizycznych. W pomaganiu, kiedy cierpiący jest częściowo niesprawny ruchowo, opiekunka musi być przygotowana, że będzie musiała pomóc przedostać się podopiecznemu np. do łazienki. Chory w takiej sytuacji ciężar swojego ciała opiera na opiekunce, musi ona wtedy sprawnie pomóc mu dbając jednocześnie, żeby nikomu nie stała się krzywda. W przypadku, gdy podopieczny nie może podnosić się z łóżka musi ona uważać by nie zalać posłania. Powinna sprawnie wykonać kąpiel, nie oziębiając pacjenta musi mieć pod ręką zgromadzone przybory potrzebne do toalety. Ruchy podczas mycia winny być sprawne, szybkie i zarazem delikatne.

Opiekunka będąc w stałym kontakcie z lekarzem dbającym o zdrowie swego podopiecznego pełni rolę pielęgniarki. Jest w stanie prawidłowo obsłużyć chorego. Wie o jakiej porze podać leki. Zmienia opatrunki, okłady, kompresy. Robi inhalacje, stawia bańki. Pobiera materiały do badań (mocz, kał). Natomiast w wymaganej konieczności robi zastrzyki lub zmienia kroplówki.

Rolą opiekunki jest dbanie o prawidłową dietę chorego dostosowaną do zaleceń lekarza. Musi brać pod uwagę stan uzębienia pacjenta. Ludzie starsi maja mniej kwasu żołądkowego, wolniejszą przemianę materii, zaparcia a także wiele schorzeń wieku starczego lub związanych z przeżywaną chorobą.

Ważne jest żeby osoba opiekująca się ciężko chorym w domu wiedziała o jego wszystkich potrzebach i była w stanie zaplanować sobie wykonywane czynności z uwzględnieniem prac powszednich myśląc o przyszłości np. zimą projektowanie ogrodu wypoczynkowego dla chorego, w którym odzyskiwać mógłby radość z życia.

Praca opiekunki wymaga nienormowanego czasu. Trzeba być przygotowanym na dotarcie do potrzebującego w różnych godzinach dnia, jak i w nocy. Podczas wizyty u chorego powinno się, mimo ewentualnych złości być ciepłym i troskliwym, bo gniew może być źle odebrany przez chorego. W takiej sytuacji jego stan zdrowia może ulec radykalnej zmianie, w zdecydowanie negatywnym kierunku.


Nie zawsze chory podopieczny to człowiek samotny. Bywa, że opiekunka niezbędna jest choremu tylko w czasie, gdy członkowie jego rodziny są w pracy.
Zdarza się również, że pacjenci mają krewnych w niedalekiej okolicy, ale z różnych względów nie są w stanie zabrać ich do siebie. Są także sytuacje, że rodzina chorego mieszka w innym mieście, wtedy rolą opiekunki jest komunikowanie się z nimi i udzielanie informacji o stanie zdrowia krewnego.

Rolą opiekunki jest dbanie, akceptowanie i poszanowanie godności osobistej chorego, jego zamiłowań i nawyków. Jej obowiązkiem jest zachowanie tajemnicy zawodowej. W przypadku kiedy podopieczny jej się zwierzy pod żadnym pozorem nie może ona opowiedzieć o tym osobie postronnej. Sprawą między nią a chorym pozostaje również jego higiena osobista, oraz choroby jakie mu dolegają. Dotyczą tego także sprawy materialne i sytuacje życiowe w jakich się znalazł.

Rolą opiekunki jest pielęgnowanie chorego leżącego. Gdy niesprawny chory, unieruchomiony jest w łóżku opiekunka powinna zapewnić mu komfort leżenia. Zmieniać mu pozycje, by nie dostał odleżyn. Aby nie znieruchomiał potrzebne są ćwiczenia fizyczne polegające na zginaniu kończyn. Gimnastyka oddechowa. Gdy chory czuje się na siłach może uczyć się ponownego chodzenia.

Opiekunka w środowisku jest bardzo istotną jego częścią. Bardzo ułatwia funkcjonowanie innym ludziom, domownikom. Musi ona być opiekuńcza, zaradna i zawsze wesoła. W ten sposób wiele pomoże, a nieraz osłodzi ostatnie chwile swojego podopiecznego.


BIBLIOGRAFIA:
1. „Opieka nad chorym w domu” Irena Szymanowska,
Warszawa 1988r.
2. „Praca socjalna- zawód, który dodaje sił” Brenda DuBois, Karla Krogsrud Miley, BPS Katowice 1999r.
3. „Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych” Stanisław Kowalik, BPS Katowice 1999r.
4. „Opieka nad przewlekle chorymi” J. Blicharski, PZWL 1989r.