Zobowiązania podatkowe, pojęcie podatku, ulgi podatkowe

ULGI PODATKOWE
Od 1 stycznia 2002 roku zmianie uległ system ulg budowlanych. Zlikwidowana została ulga na zakup działki budowlanej i tzw. duża ulga budowlana oraz z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej. Zostaje na dotychczasowych zasadach ulga na remont i modernizację mieszkania lub domu mieszkalnego. Można też skorzystać z nowej ulgi z tytułu spłaty odsetek od kredytów mieszkaniowych.

Bez ulg budowlanych, ale z prawem do kontynuowania odliczeń
Wszyscy, którzy przed 1 stycznia 2002 roku ponieśli wydatki premiowane zlikwidowanymi ulgami budowlanymi, mają prawo do wykorzystania odliczeń już nabytych i prawo do odliczeń na dotychczasowych zasadach z racji wydatków na kontynuowanie inwestycji rozpoczętych przed tą datą. Jeśli poniosłeś wydatki objęte dużą ulgą budowlaną przed 1 stycznia 2002 roku i uzyskałeś w związku z tym prawo do odliczeń, możesz – jeśli będziesz kontynuować tę samą inwestycję – korzystać z niej na tych samych zasadach, w odniesieniu do wydatków poniesionych do 31 grudnia 2004 roku. Potem możliwość korzystania z tej ulgi definitywnie zniknie.

Ulga na spłatę odsetek od kredytów mieszkaniowych
Od początku 2002 roku masz do dyspozycji zupełnie nową formę ulgi mieszkaniowej – od dochodu podlegającego opodatkowaniu możesz odliczać odsetki od kredytu zaciągniętego na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Ulga obejmuje tylko odsetki od kredytów i pożyczek udzielonych przez banki (ewentualnie inne instytucje działające na podstawie prawa bankowego) i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Z tej ulgi możesz skorzystać, jeśli do tej pory nie odliczałeś od dochodu ani od podatku wydatków na nową inwestycję, jak również na oszczędzanie w kasie mieszkaniowej i na zakup działki budowlanej. Nowa ulga zawiera istotny warunek – inwestycja finansowana z kredytu lub pożyczki musi być zakończona przed upływem 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym uzyskano pozwolenie na budowę, lecz nie wcześniej niż w 2002 roku. Przez cały okres spłaty kredytu (np. 10 lat) można odliczać tylko odsetki od tej części kredytu, która odpowiada górnemu limitowi wydatków objętych dużą ulgą budowlaną obowiązującą w roku zakończenia inwestycji – np. w 2002 roku jest to 189 000 zł.



POJĘCIE PODATKU. ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE.
Podatek określa się jako przymusowe świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne, pobierane przez związek publicznoprawny (państwo lub samorząd terytorialny) na podstawie przepisów prawa, określających wysokość, warunki oraz terminy płatności tych świadczeń.

Technicznymi elementami występującymi w konstrukcji każdego podatku są: podmiot podatku, przedmiot podatku, podstawa opodatkowania, stopa, skala lub kwota podatku oraz ewentualne zwolnienia i zniżki podatkowe.
Podmiotem ponoszącym ciężar świadczenia podatkowego jest podatnik. Od podatnika należy odróżnić płatnika, tj. osobę, którą przepisy prawa zobowiązują do obliczania, potrącania i odprowadzania podatku. Płatnik jest często jednocześnie podatnikiem. W Licznych wypadkach są to jednak różne osoby. Przy podatku dochodowym od ludności w stosunku do pracowników podatek ten oblicza, potrąca i odprowadza pracodawca, on więc jest płatnikiem. Podatnikiem natomiast jest pracownik, któremu podatek potrącono.
Przedmiotem podatku jest zjawisko, z którym przepisy łączą powstanie obowiązku podatkowego. Przedmiotem podatku może być dochód, nabycie prawa majątkowego, posiadanie psa, ze zjawiskami tymi bowiem przepisy prawa wiążą określone obowiązki podatkowe, np. obowiązek płacenia podatku dochodowego, podatku od nabycia praw majątkowych, podatku od posiadania psa.
Podstawą opodatkowania jest skonkretyzowany pod względem ilościowym lub wartościowym przedmiot podatku, np. podstawą opodatkowania jest określona, konkretna wielkość dochodu wyrażona w złotych (zł.). Podstawę opodatkowania ustala się bądź szacunkowo (ryczałtowo) bądź w sposób ścisły (np. na podstawie ksiąg handlowych), w sposób przewidziany przepisami.

Stopa podatkowa wyraża określenie procentowe tej części podstawy opodatkowania, którą należy przekazać w formie podatku. Stopa podatkowa może być wyrażona procentowo. Spotyka się również inne stopy podatku, np. kwotowe, czyli wyrażane w bezwzględnych kwotach pieniężnych przypadających na określoną jednostkę miary podstawy opodatkowania (przy podatku od psów - określona kwota podatku od każdego psa). Zastosowanie odpowiedniej stopy podatkowej do podstawy opodatkowania daje określony wymiar podatku, tj. kwotę, jaką płatnik zobowiązany jest odprowadzić do budżetu.

Stopa podatkowa może być ustalona w postaci niezmiennej, np. 10% podstawy opodatkowania. W takim wypadku wysokość podatku wzrasta proporcjonalnie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania. Taki sposób opodatkowania nazywa się proporcjonalnym lub liniowym. Gdy stopy podatkowe są zróżnicowane zależnie od wysokości podstaw opodatkowania, ułożone kolejno stopy podatkowe w stosunku do rosnących podstaw tworzą skalę podatkową. Zwykle skale podstawowe mają charakter progresywny, tj. charakteryzują się wzrostem stóp podatkowych przy wzroście podstawy opodatkowania.

Ostatnim wreszcie elementem podatku są zwolnienia i ulgi podatkowe polegające na całkowitym lub częściowym zawieszeniu pobierania podatku, np. możliwości odliczania od dochodów indywidualnych sum (do określonej wysokości) wydatkowanych na cele inwestycyjne (lub remontowe).
Zobowiązania podatkowe powstawać mogą dwojako. Najczęściej zobowiązania takie powstają wprost, wskutek zaistnienia okoliczności, z którymi prawo łączy powstanie takiego obowiązku, np. wskutek osiągnięcia określonego dochodu. Niekiedy (gdy tak przewidują przepisy) obowiązek taki może powstać dopiero w wyniku wydania odpowiedniej decyzji przez organ finansowy, w postaci nakazu płatniczego.

Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego następuje z reguły poprzez zapłacenie podatku. Niekiedy zobowiązania podatkowe mogą wygasnąć wskutek innej przyczyny, np. umorzenia zobowiązania lub upływu przedawnienia.