Polskie tradycje na Uniwersytecie Wrocławskim

Tradycja-przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe, poglądy, sposoby myślenia i zachowania, uznane przez zbiorowość za społecznie doniosłe dla jej współczesności i przeszłości.*

Definicję tą zna każdy, funkcjonuje ona zarówno w naszym społeczeństwie, jak i we wszystkich krajach, choć może w nieco zmienionej postaci. Już od dziecka wpaja się nam różne tradycje. Z pokolenia na pokolenie przekazywano pewne zasady czy postawy. I choć nie zawsze sprzyjała temu sytuacja w kraju, to zawsze to czyniono.

Wiek XIX był trudnym okresem w tak rozległej historii Uniwersytetu Wrocławskiego. Był to czas kiedy uczelnie opanowane były przez naród pruski. Uniwersytet miał służyć umacnianiu państwa pruskiego, co oczywiście powiązane było z wszelkimi dążeniami wymierzonymi przeciw Polakom. Dlatego można powiedzieć, że pruski uniwersytet we Wrocławiu został założony przeciw polskości. Więc to, że odegrał on sporą rolę w dziejach kultury polskiej, stało się wbrew pierwotnym celom, jakie mu stawiano.

W pierwszej połowie XIX wieku poziom nauki na Uniwersytecie Wrocławskim w porównaniu z innymi uniwersytetami niemieckimi
pozostawiał wiele do życzenia. Jego rozwój nastąpił dopiero w latach
70. XIX wieku, dzięki nakładom finansowym, dopływowi wykładowców
i studentów.


* Leksykon PWN str. 1796

Uniwersytet Wrocławski jest jednym z najznakomitszych zabytków Wrocławia. Dominującym akcentem w architekturze Starego Miasta jest barokowy gmach Uniwersytetu Wrocławskiego, wzniesionego na terenach nad Odrą. Jego sylweta architektoniczna, wzbogacona wspaniałym wystrojem rzeźbiarskim i malarskim, zaliczana jest do najcenniejszych zabytków doby baroku w Polsce i Europie.

Mimo wszelkich sposobów wykorzenienia polskości, na Uniwersytecie Wrocławskim studiowało wielu polskich studentów, m.in. : A. Asnyk *,
J. Kasprowicz ** , J. Przyborowski *** i wielu innych. W planach pruskich mężów stanu uporczywie utrzymywała się idea stworzenia we Wrocławiu ośrodka studiów wyższych, w którym zebrana byłaby polska młodzież gdzie mogłaby być odpolszczana i przerobiona na bogobojnych obywateli państwa pruskiego.

Największym problemem życia uniwersyteckiego we Wrocławiu była ciągła kontrola ze strony biurokracji pruskiej. Polskie tradycje, są tępione na wszelkie sposoby. Następują jedne po drugim prześladowania polityczne polskiej młodzieży.

Towarzystwa studenckie pojawiają się na pruskim uniwersytecie we Wrocławiu już niemal od chwili jego założenia, choć początkowo miały
charakter luźnych i często niejawnych zrzeszeń. Początkowo większość młodzieży skupiało się w towarzystwie o charakterze terytorialnym- „Silesia et Marchia Coniunota”****


* Adam Asnyk- 1838- 1897, poeta; liryka refleksyjna łącząca elementy stylu romantycznego z problematyka filozoficzną.
** Jan Kasprowicz- 1860-1926, poeta; prof. Uniw. Lwow.
*** Józef Przyborowski- 1823- 1896, językoznawca, historyk literatury, archeolog
****M .Pater „Uniwersytet Wrocławski i jego polska przeszłość” str.34

W roku 1817 pojawiło się stowarzyszenie „Polonia”, miała ona charakter półtajny, gdyż nie była zarejestrowana urzędowo przez władze uniwersyteckie.
W tym samym czasie zaczęły swoją działalność dwie inne organizacje: „Arminia” i „Teutonia”. Wszystkie te trzy organizacje miały charakter ideowy, w szerokim zakresie zajmowały się życiem towarzyskim, przestrzeganiem zasad kodeksu towarzyskiego, szermierki, wzajemnego współżycia itp. Między „Teutonią” i „ Polonią” panowały wrogie nastroje, gdyż ta pierwsza była zorientowana nacjonalistycznie. Natomiast między „ Polonią” a „ Arminią” panowała bliska współpraca.

Działalność „Polonii” w pełni ukazuje nam walkę o zachowanie polskich tradycji na Uniwersytecie Wrocławskim. Patriotyczne postawy polskich studentów stale ukazywały się zarówno w szarzyźnie dnia codziennego, jak i podczas uroczystych okoliczności życia studenckiego. Co roku obchodzono rocznice narodowe. Najczęściej patriotyczne postawy dało się dostrzec
podczas rocznicy 3 maja. Studenci organizowali zebrania towarzyskie, które często odbywały się w piwiarniach wrocławskich. Mówiono tam o ojczyźnie i śpiewano pieśni patriotyczne. Jednak wzmożona penetracja życia studenckiego przez policję doprowadziła do likwidacji m. in. „ Polonii”.
Dopiero w latach 1836- 1886 zezwala się Polakom na zakładanie stowarzyszeń naukowo- literackich i samopomocowych. Jednym z najbardziej zasłużonych jest Towarzystwo Literacko- Słowiańskie*.


* Towarzystwo Literacko- Słowiańskie- działało w latach 1836- 1886; było ważnym ośrodkiem umacniania i rozwoju świadomości narodowej.


Od XIX wieku profesorowie Uniwersytetu Wrocławskiego stają się rzeczoznawcami sprawy polskiej, zarówno rozwoju dziejowego państwa, jak
i stosunków politycznych panujących na polskich ziemiach. Jest to moment,
w którym polskie tradycje zostają na nowo zauważone. Na Uniwersytecie Wrocławskim prowadzone są badania naukowe związane z całokształtem
życia polskiego w przyszłości i teraźniejszości.

Mimo pogłębiających się z roku na rok nienawistnych tendencji antypolskich, Uniwersytet Wrocławski dotrwał do katastrofy Niemiec, zachowując przekazywane z pokolenia na pokolenie zasady i przekonania


BIBLIOGRAFIA

H. Barycz „ Uniwersytet Wrocławski w przeszłości i teraźniejszości”
M. Pater „ W murach uniwersytetu”
M. Pater „ Uniwersytet Wrocławski i jego polska przeszłość”