Model polityki socjalnej w państwach postmodernistycznych

Polityka społeczna w państwach socjalistycznych przez długi czas nie była badana, ponieważ kraje te były poza obiegiem nurtów polityki społecznej. Polityka społeczna charakteryzowała się kolektywizmem. Państwo starało się ogarnąć wszystkie dziedziny życia obywatela. Poza tym pozostawał szereg spraw publicznych nierozwiązanych, bo władza nie uznawana tych problemów. Władza socjalistyczna skupiała się na wielu kwestiach, takich jak polityka pracy, edukacja, polityka mieszkaniowa, starając się zapewnić sprawiedliwość społeczną poprzez sprawiedliwy podział dochodów (egalitaryzm płac), w zasadę ideologii socjalistycznej. Chciano też uspołecznienia własności, czyli nacjonalizacji. Polska była bardzo specyficzna, ponieważ większość rolnictwa była uspołeczniona. Państwo było producentem towarów i usług oraz decydowało o ich dostępie. Kolejną specyficzną cechą polityki społecznej państw socjalistycznych było pełne zatrudnienie (brak bezrobocia).Prawo do pracy i płacy było fundamentem państwa socjalistycznego. Istniał też kult pracy, a ci którzy nie pracowali byli oskarżeni o niepowodzenie gospodarcze państwa. Inną cechą państw socjalistycznych były pewne subsydia. By podnieść jakość życia i zrekompensować niski poziom wynagrodzeń, dano ludziom darmowy dostęp do niektórych rzeczy. Był też wielce rozbudowany system świadczeń społecznych. Świadczenia były niskie, ale sprzyjały poczuciu bezpieczeństwa w państwie. Szczególnym okresem był okres transformacji, ludzie potrzebowali opieki od państwa. Świadczenia były finansowane bezpośrednio z budżetu. Nie było wyraźnego podziału na ubezpieczenia. Płacono składki do jednej puli, a władza wybierała, komu leczenie się należy. Natomiast przedsiębiorstwa państwowe pełniły funkcje socjalne. Gwarantowały obywatelom poszczególne dobra, ale i dostęp do ochrony zdrowia, edukacji, kultura, wypoczynek, mieszkalnictwo.
Polityka społeczna charakteryzowała się również totalitaryzacją, centralizacją władzy i etatowością zatrudnienia. Wiele dóbr i usług miało charakter deficytowy. Przemysł nie mógł sobie poradzić z narastającymi potrzebami ludzi. Oprócz struktur podstawowych pojawił się alternatywny sposób dostępu do dóbr. Była to wymiana towarów deficytowych. Ten poza państwowy mechanizm był niezmiernie istotny. Nie była to korupcja tylko bardzo ważne źródło zaspokajania potrzeb społecznych. W literaturze to zjawisko jest nazywane rynek usług biurokratycznych. Ten system obejmował ogromny teren. W języku rosyjskim zjawisko nazywa się BŁat.
Z takim modelem polityki społecznej państwa socjalistyczne weszły w okres transformacji. Reformowanie polityki społecznej zamierzało ku liberalizacji, komercjalizacji, prywatyzacji i decentralizacji. Nastąpiło to po raz pierwszy w Polsce w 1990 roku. Każde z państw socjalistycznych miało do wyboru dwa modele reform. Jedno z nich to radykalny wariant, który z dnia na dzień zmieniał państwo, który wybrały Polska, Rosja, Ukraina. Innym modelem to model ewolucyjny. Społecznie zorientowana gospodarka rynkowa istniejąca koło gospodarki socjalistycznej to charakterystyka tego modelu (Białoruś, Turkmenistan)
Wybór modelu transformacji zależał od stopnia demokratyzacji, poziom rozwoju społeczno gospodarczego, uwarunkowania kulturowe.
Etapy transformacji państw wybierających wariant radykalny:
Ustanowienie administracji zatrudnienia.→ Reformy emerytalne→ Przeniesienie części odpowiedzialności na osoby prywatne i gospodarstwa → Państwo musi uwzględnić depopulacje, demograficzne starzenie się społeczeństw → Stworzenie systemu pomocy społecznej.
Efekty reform
Efekty są stosunkowo dobre, choć zostały osiągnięte bardzo wysokim kosztem. W Polsce, Czechach i na Węgrzech udało się zbudować coś, co nawiązuje do post reformacyjnej polityki społecznej choć nie wszystkie mechanizmy zaszły. W krajach po radzieckich mamy do czynienia z wysoka monopolizacja. Efektem jest ogromne zróżnicowanie społeczne, mała klasa średnia i rozwarstwienie społeczne. W tych krajach zachowały się wysokie oczekiwania wobec państwa i nastroje kolektywistyczne. To obliguje państwo do wysokich obciążeń finansowych z budżetu państwa. Państwa jak Polska mają już system ubezpieczeń społecznych. W reformie emerytalnej jest zawarty element ubezpieczeniowy, tak jak fundusz zdrowia. Innym rozwiązaniem udowadniającym, że wprowadzono elementy społecznej gospodarki rynkowej to komisja trójstronna do spraw społeczno gospodarczych, jako instytucja trudniąca się negocjacjami pomiędzy rządem, a obywatelami. Ten model wydaje się modelem najbardziej rozsądnym.

Modele polityki w krajach Azji południowo wschodniej. Malezja, Singapur, Tajwan, Korea Południowa. Model ten nosi nazwę model konfucjański. Pierwszym filarem jest przeniesienie wartości religijnych do życia społecznego. Odnoszą się one do sfery rodzinnej. Poczucie wzajemnej odpowiedzialności rodziny za poszczególnych członków. Tam system pomocy społecznej jest słabo rozwinięty. Drugim charakterystycznym elementem jest funkcja socjalna przedsiębiorstw. Ma charakter przywiązania obywatela do przedsiębiorstwa. Również systemy emerytalne. Trzeci element to brak występowania kwestii społecznych jak bezrobocie. Państwo nie angażuje się w politykę społeczną. Japoński model zatrudnienia spowodował pełne zatrudnienie, ale w ramach liberalnego etosu pracy.