Wpływ pojazdów na środowisko naturalne
Pod nazwą środowiska naturalnego rozumiemy przede wszystkim powietrze, glebę i wodę-w domyśle-w ich pierwotnym, naturalnym stanie czystości. Rozwój przemysłu w wieku XIX i XX doprowadził do skażenia tego środowiska w stopniu, który nakazuje zająć się niezwłocznie i energicznie jego ochroną. Człowiek nie składa się jednak tylko z organizmu. Człowiekowi do życia i szczęścia potrzebne jest jeszcze naturalne środowisko pięknego krajobrazu ojczystego, krajobrazu, który można pokochać. Rozwój cywilizacji stworzył potrzebę szybkiego przemieszczania się ludzi i towarów. Szybki postęp nauki, a wraz z nią techniki spowodował konstruowanie różnego typu silników.
SILNIK to maszyna przetwarzająca ciepło, energię elektryczną lub mechaniczną na pracę o postaci dogodnej do napędzania maszyn i urządzeń przemysłowych (np. prądnic elektrycznych, obrabiarek, pomp, dźwignic), rolniczych
(np. kombajnów, młynów) lub komunikacyjnych (np. samochodów, samolotów, statków).Wyróżniamy silniki cieplne, silniki spalinowe tłokowe, silniki odrzutowe oraz silniki elektryczne. Urządzenia są przeróżnej wielkości.
Wszystkie urządzenia, które napędzane są silnikiem ułatwiają człowiekowi niezmiennie życie, ale, niestety, ich użytkowanie nie pozostaje obojętne dla środowiska naturalnego i naszego zdrowia. Każdego roku liczba nowych samochodów jeżdżących po drogach coraz bardziej przewyższa liczbę starych samochodów trafiających na złomowiska.
Zwiększenie liczby samochodów powoduje również wzrost:
- wydobycia rud metali a z nich metali potrzebnych do produkcji samochodów
- produkcji elementów gumowych z tworzyw sztucznych
- wydobycia i przerobu ropy naftowej
- ilości złomu, którego nie można przetworzyć i nie ma go gdzie składować
- zanieczyszczeń
Mam na myśli nie tylko zanieczyszczenia pochodzące np. z rur wydechowych samochodów, lecz również powstające we wszystkich etapach związanych z produkcją samochodów materiałów do tego używanych (przeróbka ropy naftowej, produkcja gumy itp.)
Natomiast z rur wydechowych samochodów wydostają się do atmosfery gazy powstające podczas pracy silników benzynowych: tlenki węgla i tlenki azotu oraz węglowodory.
Co to w ogóle takiego? Więc tlenki azotu- głównie NO i NO2?powstawały zawsze i nadal powstają od energii błyskawic, po czym w wodzie tworzą jon azotanowy. Współcześnie tlenki azotu są wytwarzane w wielu różnych procesach przemysłowych, przede wszystkim przy spalaniu w wysokich temperaturach. Są to ilości tak duże, że często pojawiają się stężenia szkodliwe dla życia. Ponadto, gdy znajdą się w glebie, mogą tam ulegać przemianom do związków o nazwie nitrozoamin.
Nitrozoaminy są silnie rakotwórcze, a pobrane z gleby przez warzywa mogą znaleźć się w pożywieniu ludzkim. Prekursor kwasu azotowego- tlenki azotu mają też udział w tworzeniu kwaśnych deszczów i ich niszczącym działaniu. Odrębna rola tlenków azotu w bezpośrednim zagrożeniu zdrowia ludzkiego wiąże się z rozwojem motoryzacji w miastach. W 1990 roku silniki spalinowe były odpowiedzialne za 37,5% wszystkich tlenków azotu wytworzonych Polsce. Zarówno wytwarzanie, jak też i zagęszczenie jest największe w miastach- tym większe, im większe miasto. Tak się dzieje po pierwsze dlatego, że w większych miastach liczba samochodów jest większa, zarówno dlatego liczbach bezwzględnych, jak też przeliczona na jednostkę powierzchni miasta czy na liczbę mieszkańców. Po drugie, im miasto większe, tym częściej samochody w nim zatrzymują się pod światłami na skrzyżowaniach, stoją w korkach, jeżdżą na drugim lub trzecim biegu. Każda taka sytuacja zwiększa zużycie paliwa i odpowiednio rośnie wytwarzanie tlenków azotu. Co gorsza, gazy spalinowe zawierają między innymi również resztki nieużytego paliwa-całą gamę rozmaitych węglowodorów. Ich zawartość w powietrzu miejskim rośnie. W razie sinego stężenia spalin w powietrzu w piękną, słoneczną pogodę dochodzi-pod wpływem energii światła słonecznego-do złożonych przemian chemicznych do powstawania związków azotu z węglowodorem. Te związki są dla człowieka toksyczne w bardzo małym stężeniu, czyli tysiąc razy bardziej szkodliwe od samego dwutlenku azotu. To jest mechanizm powstawania smogu, znanego z Los Angeles, Meksyku, Pragi i całej Hesji.
Węglowodory to gazy albo ciecze o dość dużej lotności. W naszym otoczeniu znajdują się przede wszystkim w postaci gazowej. Węglowodory pojawiają się wokół nas podczas procesów przetwarzania ropy naftowej i węgla oraz przy używaniu otrzymanych produktów, na przykład rozmaitych rozpuszczalników, paliw, smoły, asfaltu. Warsztaty lakiernicze, z których dochodzi zapach rozpuszczalników, stanowią zagrożenie zdrowia ludzkiego.
W środowisku naturalnym węglowodory z czasem ulegają utlenianiu przez mikroorganizmy do dwutlenku węgla i wody, ale te procesy samooczyszczenia przebiegają bardzo powoli. Tempo ich jest zupełnie niewspółmierne do tempa zanieczyszczeń środowiska, na przykład dookoła stacji benzynowej.
Odrębnym, ogromnym zagadnieniem są katastrofy ekologiczne, powodowane na morzach przez rozlanie tam ropy naftowej. Najbardziej znaną tego przyczyną są katastrofy tankowców.
Pierwszym efektem, poruszającym serca wielu ludzi, jest śmierć setek tysięcy ptaków (które giną, oblepione ohydną mazią), tysięcy fok, tysięcy wydr morskich. Tego, co się dzieje pod powierzchnią morza, oko nie widzi, ale zniszczenia bywają nie mniej dramatyczne. Powłoka ropy na powierzchni wody odcina dopływ tlenu, z zarazem dopływ światła dla producentów, którzy są przecież również ?producentami? tlenu ! Giną wszystkie zwierzęta osiadłe, ryjące w dnie, mniej sprawne w ruchu.
Tlenek węgla- w mowie potocznej znany jako czad- jest śmiertelną trucizną dla organizmu człowieka i każdego innego, który używa hemoglobiny do transportu tlenu. Łączy się on z hemoglobiną w sposób trwały, blokując przenoszenie tlenu. Powstaje podczas spalania węgla (w sensie chemicznym) przy niedostatecznym dostępie powietrza. Współcześnie mieszkańcy miast są codziennie zatruwani częściowo tlenkiem węgla zawartym w spalinach samochodowych. Gazy spalinowe zawierają tlenku węgla prawie dwa razy więcej niż tlenków azotu i węglowodorów razem wziętych i są dokładnie tak samo trujące jak czad z pieca. Na co dzień w mieście tylko część hemoglobiny zostaje zablokowana i stan zdrowia człowieka pogarsza się "tylko trochę".
W dzisiejszych czasach stosowanie katalizatorów w pojazdach mechanicznych jest możliwe dzięki używaniu benzyny bezołowiowej. W trosce o środowisko obecnie wszystkie samochody są obowiązkowo produkowane z katalizatorami spalin.
"Kwaśne deszcze" to deszcze zawierające zaabsorbowane w kroplach wody dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz ich produkty reakcji w atmosferze: rozcieńczone roztwory kwasów siarki, głównie kwasu siarkawego(IV)oraz najbardziej szkodliwego kwasu siarkowego(VI) a także kwasu azotowego(V). Powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest zanieczyszczana długotrwałą emisją dwutlenku siarki i tlenków azotu (ze źródeł naturalnych, jak czynne wulkany, albo sztucznych, jak spaliny z dużych elektrowni i elektrociepłowni zasilanych zasiarczonym - tzn. zawierającym siarkę i jej związki - paliwem, zazwyczaj węglem kamiennym lub brunatnym). Czasami opady (kwaśnego deszczu, a także kwaśnego śniegu) trafiają na obszary bardzo odległe od źródeł zanieczyszczeń atmosfery, dlatego przeciwdziałanie kwaśnym deszczom stanowi problem międzynarodowy. Kwaśne deszcze działają niszcząco na florę i faunę, są przyczyną wielu chorób układu oddechowego, znacznie przyspieszają korozję konstrukcji metalowych (np. elementów budynków, samochodów) oraz zabytków (np. nie odporność wielu gatunków kamieni budowlanych na kwaśne deszcze).
Zapobieganie polega na budowaniu instalacji wyłapujących tlenki siarki i azotu ze spalin emitowanych do atmosfery (odsiarczanie gazu) oraz
rezygnacji z paliw o znacznym stopniu zasiarczenia.
Dwutlenek węgla jest gazem tzw. szklarniowym, będącym przyczyną m.in. efektu cieplarnianego-wzrost temperatury planety spowodowany zwiększoną koncentracją dwutlenku węgla (lub innych gazów cieplarnianych), jeden z negatywnych skutków skażenia środowiska naturalnego. Polega na zatrzymaniu się w atmosferze coraz większych części promieniowania podczerwonego, co prowadzi do ogrzewania się Ziemi.
Przewiduje się, że w następnym stuleciu poziom wód morskich może wzrosnąć w wyniku topnienia lodów o ok. 1 m, zalewając większość delt rzecznych, wysp na atlantyckim wybrzeżu USA, część Chin, wyspy na oceanie Indyjskim i Spokojnym. Zimy będą cieplejsze, a lata niebezpieczne dla życia-bardzo upalne. Zaostrzą się susze, opady deszczu będą prowadziły do nieustających powodzi.
Zawarte w benzynie i spalinach samochodowych związki ołowiu są wchłaniane przez rośliny, osadzają się także na naszej skórze.
OŁÓW-ma wielkie zalety techniczne, które czynią go wymarzonym tworzywem. Jego właściwości jako trucizny były mniej znane, wyrabiano więc z ołowiu powszechnie na przykład naczynia kuchenne i stołowe! Typowym zastosowaniem były zbiorniki na wodę do picia i rury wodociągowe, od starożytnego Rzymu poczynając, a na XIX wieku kończąc.
Jeszcze w XX wieku, gdy zakładano stalowe rury wodociągowe, złącza między nimi miały ołowiane uszczelki. Zatrucie ołowiem uszkadza mózg o może dawać objawy podobne do chorób psychicznych. Zatrucia przewlekłe - ołowica są bardzo złożone a szybkość ich rozwoju zależy od stężenia w powietrzu oraz od okresu narażania na działanie pyłów lub par ołowiu. Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej spotykanych objawów należy zabarwienie skóry bladoszare o żółtawym odcieniu - cera ołowicza, powstające w wyniku skurczu tętniczek i włośniczek w skórze oraz rozwijające się uszkodzenie krwinek czerwonych i związana z tym niedokrwistość. Już po kilku dniach może powstać na dziąsłach charakterystyczna niebiesko- czarna obwódka, osadzającego się siarczku ołowiu - tzw. rąbek ołowiczy. Występują także z różnym nasileniem objawy takie jak: zmęczenie, zwiększona pobudliwość nerwowa, brak łaknienia, zaparcie, upośledzenie przyswajania pokarmów.
Przy dalszym rozwoju zatrucia występuje metaliczny posmak, kolka ołowiczna - czyli ostry, silny skurcz mięśni gładkich jelit, trwa kilka minut, występuje zwykle w nocy powodując silne bóle, obfite poty, biegunkę i wymioty. Napadom towarzyszy przyspieszenie czynności serca, skąpomocz i białkomocz oraz spadek temperatury ciała. Ołów powoduje skurcz naczyń mózgowych, wywołując wiele ciężkich zaburzeń - encefalopatia.
Obecnie ogólnie dostępna jest benzyna bezołowiowa, ale, niestety, wiele pojazdów jest jeszcze nieprzystosowanych do spalania tego typu paliwa.
Nie można też pominąć faktu, że wskutek rozwijania przez niektóre samochody nadmiernej szybkości oraz nieprzestrzegania przepisów ruchu drogowego w Polsce w ciągu tygodnia ginie na drogach kilkadziesiąt osób, w tym kilkoro dzieci.
Może jednak czasem zrezygnujmy z samochodu a siądźmy na rower. Nie zmarnujmy szansy danej nam przez Boga, który nakazał nam czynić sobie ziemię poddaną. Po wszystkich sukcesach i błędach cywilizacji nadszedł teraz czas na refleksję nad dalszym losem naszej Ziemi. Jej los i to, jak będą o nas mówić przyszłe pokolenia zależy właśnie dziś, właśnie teraz ? wyłącznie od nas.
Literatura:
Z .Kłos, S.Feder "Ochrona środowiska w budowie maszyn roboczych
i transporcie" ,Poznań 1994r.
J.Sygnewicz "Motoryzacja, a zagrożenie naturalnego środowiska"