Kapitał ludzki województwa Opolskiego
ANALIZA KAPITAŁU LUDZKIEGO
WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO
1. Wstęp. 1
2. Prezentacja i omówienie wskaźników oraz występujących zależności. 5
2.1. Ludność 5
2.2. Edukacja 8
2.3. Rynek pracy 10
2.4. Bezrobocie 13
2.5. Aktywność ekonomiczna ludności 18
3. Prezentacja sposobu działania urzędu pracy i jego ocena. 22
4. Zakończenie 29
5. Bibliografia 30
6. Spis tabel 31
7. Spis rysunków 32
1. Wstęp
Województwo opolskie położone jest na południowym – zachodzie Polski sąsiadując z województwem dolnośląskim, śląskim, łódzkim i wielkopolskim, a od południa również z Republiką Czeską.
Jako podstawowe uwarunkowania społeczno-gospodarczych oraz atuty województwa opolskiego należy wymienić
1. najmniejszą powierzchnię terytorialną wśród wszystkich województw (9 411,67 km²);
2. poczucie tożsamości regionalnej
3. położenie - graniczenie z dużymi, prężnymi gospodarczo województwami oraz z Republiką Czeską;
4. tranzytowe położenie w układzie komunikacyjnym przestrzeni europejskiej i krajowej;
5. rozwiniętą sieć szkół wyższych oraz aspiracje mieszkańców;
6. powstawanie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw
7. kulturę rolną stanowiącą dobry fundament dla przemysłu przetwórczego;
8. potencjalne możliwości aktywizacji przejść granicznych oraz istnienie euroregionów;
9. 9. aktywizacja terenów wzdłuż autostrady A4;
10. tworzenie społeczeństwa obywatelskiego poprzez aktywność lokalnych środowisk;
11. różnorodność przyrodniczo- krajobrazowa;
12. korzystanie z programów pomocowych Unii Europejskiej.
Region Opolszczyzny należy do grupy niewielkich regionów europejskich obejmując swoim zasięgiem 9412 km2 – zaledwie 3 % powierzchni kraju. Według stanu na 31 grudnia 2009 r. województwo opolskie zamieszkiwało 1 031,1 tys. osób co w porównaniu do roku 2008 - 1 068 ,3 tys. osób stanowi spadek liczby mieszkańców o ok. 37 tysięcy. Sytuacja demograficzna województwa nie rokuje na poprawę gdyż od kilku lat obserwujemy zmniejszanie się liczby mieszkańców województwa opolskiego spowodowanym dwoma czynnikami, którymi są: ujemny przyrost naturalny oraz saldem migracji.
Tabela 1. Ludność w poszczególnych województwach ( osoba).
Województwo Powierzchnia
(w km²) Ludność Tempo przyrostu
(%)
dolnośląskie 19 947 2 887 059 -0,04
kujawsko-pomorskie 17 972 2 067 918 +0,07
lubelskie 25 122 2 161 832 -0,15
lubuskie 13 998 1 008 926 0,00
łódzkie 18 219 2 548 861 -0,20
małopolskie 15 183 3 287 136 +0.22
mazowieckie 35 558 5 204 495 +0,26
opolskie 9412 1 033 040 -0,31
podkarpackie 17 846 2 099 495 +0,03
podlaskie 20 187 1 191 470 -0,07
pomorskie 18 310 2 219 512 +0,32
śląskie 12 334 4 645 665 -0.12
świętokrzyskie 11 710 1 272 784 -0,20
warmińsko-mazurskie 24 173 1 427 073 +0,03
wielkopolskie 29 827 3 397 617 +0.26
zachodniopomorskie 22 892 1 692 957 +0,04
Polska 312 679 38 135 876 +0,05
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Powyższa tabela wyraźnie ukazuje, iż na tle pozostałych województw Polski Opolszczyzna wypada bardzo niekorzystnie. Pod względem tempa przyrostu ludności zajmuje ostanie miejsce za wskaźnikiem – 0,31. Ujemne tempo przyrostu ludności można zaobserwować w 7 województwach tj. dolnośląskie, lubelskie, łódzkie, podlaskie, śląskie, świętokrzyskie oraz opolskie. Jednak w żadnym z tych województwach wskaźnik ten nie przekroczył - 0,30 tak jak to ma miejsce w przypadku województwa opolskiego. Pozostałe dziewięć województw posiada dodatnie lub zerowe tempo przyrostu liczby ludności. Najwyższe tempo przyrostu liczby ludności obserwujemy w przypadku województwa pomorskiego (0,32) oraz województwa: wielkopolskiego i mazowieckiego (0,26).
Tabela 2. Zmiany stanów ludności w latach 2008 – 2035
LATA LUDNOŚĆ
OGÓŁEM 0-17 LAT 18-44 LAT 45–59/64 lata 60+/ 65+ lata
ZMIANA ZMIANA ZMIANA ZMIANA
2008 1 032 591 -6 296 -2 709 2 130 2 378
2010 1 023 314 -4 208 -3 868 740 2 571
2015 999 670 -12 532 -22 268 -10 751 21 907
2020 978 498 -4 338 -30 504 -10 118 23 788
2025 956 326 -4 429 -37 297 1 061 17 953
2030 928 427 -13 726 -37 264 13 032 10 159
2035 897 090 -15 040 -27 648 3 536 7 815
Źródło: Główny Urząd Statystyczny
Tabela 2 stanowiąca prognozę demograficzną ukazującą zmiany stanów ludności w latach 2008-2035 z której wnioskujemy iż liczba ludności Opolszczyzny sukcesywnie spada. W roku 2035 województwo opolskie zamieszkiwać będzie 897 090 o 13% mniej w porównaniu do roku 2008. W latach 2015-2025 stały charakter spadku liczby ludności może wpłynąć niekorzystnie na rynek pracy badanego województwa. Bardzo niekorzystnym zjawiskiem jest spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnych oraz w wieku produkcyjnym mobilnym oraz wzrost podaży pracy ze strony roczników uznanych za niemobilne (powyżej 44 roku życia).
Województwo opolskie posiada gęsta oraz adekwatną do potrzeb społecznych siecią placówek szkolnych oraz wychowania przedszkolnego. Na obszarze Opolszczyzny umiejscowione są dwie uczenie: Uniwersytet Opolski oraz Politechnika Opolska. Dodatkowo w wielu miastach otwierane są filie szkół wyższych z całego kraju. Pomimo tak dogodnych warunków do edukacji województwo charakteryzuje niewielki odsetek mieszkańców posiadających wykształcenie wyższe.
Sytuacja na rynku pracy w województwie charakteryzuje się obecnie wzrostem liczby osób pracujących w porównaniu do lat poprzednich. Pozytywnym aspektem jest również spadek liczby osób bezrobotnych, chociaż jest to jeszcze duży problem rozwojowy dla małych miast, obszarów popegeerowskich oraz małych obszarów rolniczych. Struktura zatrudnienia województwa jest dość niekorzystna ponieważ charakteryzuje się wysokim poziomem zatrudnienia w rolnictwie, natomiast niskim w usługach. Obserwuje się również brak wykwalifikowanych kadr w tym w szczególności specjalistów. Analizując aktywność ludności województwa opolskiego względem osób aktywnych zawodowo ogółem zauważamy, że największe trudności w znalezieniu zatrudnienia posiadają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Jednak pozytywnym aspektem jest fakt, iż z roku na rok przybywa osób z wyższym wykształceniem oraz to, że coraz rzadziej przyczyną bierności zawodowej staje się: wyczerpanie wszystkich znanych możliwości poszukiwania pracy oraz przekonanie o niemożności znalezienia pracy.
2. Prezentacja i omówienie wskaźników oraz występujących zależności.
W rozdziale drugim niniejszej pracy została dokonana analiza województwa opolskiego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki kapitałem ludzkim. Analiza została wykonana na podstawie danych liczbowych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego i dotyczy następujących wskaźników:
2.1 ludności,
2.2 edukacji,
2.3 rynku pracy,
2.4 bezrobocia
2.5 i aktywności ekonomicznej ludności.
2.1. Ludność
Województwo opolskie to jedno z 16 polskich województw. Znajduje się w południowej części Polski i graniczy z województwem dolnośląskim, śląskim, wielkopolskim i łódzkim. Jego powierzchnia wynosi 9411,67 co stanowi zaledwie 2% terytorium całego kraju. Oznacza to, że jest to najmniejsze województwo w całej Polsce. W 2009 roku liczba ludności wynosiła 1031097 osób. Poniższa tabela ukazuje jak liczba ta kształtowała się w latach wcześniejszych od roku 2003.
Tabela 3. Ludność województwa Opolskiego wg wieku przedprodukcyjnego, produkcyjnego i poprodukcyjnego
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Ogółem 0gółem 1055667 1051531 1047407 1041941 1037088 1033040 1031097
Kobiety 543810 542017 540212 537972 535860 533982 532724
Mężczyźni 511857 509514 507195 503969 501228 499058 498373
Wiek przedprodukcyjny
0-14 lat Ogółem 172846 165137 158285 151543 146447 142673 139801
Kobiety 84394 80611 77328 73972 71396 69500 67856
Mężczyźni 88452 84526 80957 77571 75051 73173 71945
Wiek produkcyjny
15-59 lat kobiety
15-64 lata mężczyźni Ogółem 721257 722688 724215 723033 720983 717968 715538
Kobiety 349115 350633 352185 352015 350342 347790 344980
Mężczyźni 372142 372055 372030 371018 370641 340178 370558
Wiek poprodukcyjny Ogółem 161564 163706 164907 167365 169658 172399 175758
Kobiety 110301 110773 110699 111985 114122 116692 119888
Mężczyźni 51263 52933 54208 55380 55536 55707 55870
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Sytuacja dotycząca liczby ludności w województwie opolskim nie jest najlepsza. Uwagę zwraca fakt, że od 2003 roku liczba ta z roku na rok maleje coraz bardziej. W konsekwencji od 2003 do 2009 liczba ludności w województwie zmalała o 24570 osób. Jest to niepokojące, bowiem największą część ludności województwa stanowią osoby w wieku produkcyjnym – 69% ogółu ludności – co powinno skutkować raczej wzrostem liczby ludności ogółem, aniżeli spadkiem. Pod względem płci największą część liczby ludności stanowią kobiety i tendencja ta zachowuje się w każdym z badanych lat. Świadczy to o tym, że kobiety w województwie opolskim żyją dłużej niż mężczyźni.
Tabela 4. Ludność województwa Opolskiego wg płci i wieku.
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
0-14 lat Ogółem 172846 165137 158285 151543 146447 142673 139801
Kobiety 84394 80611 77328 73972 71396 69500 67856
Mężczyźni 88452 84526 80957 77571 75051 73173 71945
15-29 lat Ogółem 257262 255670 253417 250237 246011 241490 236664
Kobiety 127706 127064 125925 124493 122583 12248 117443
Mężczyźni 129556 128606 127492 125744 123428 121242 119221
30-44 lat Ogółem 228312 225723 223886 222357 221503 220821 285824
Kobiety 112499 111244 110488 109892 109626 109473 110233
Mężczyźni 115813 116418 113398 112465 111877 111348 111605
45-64 lat Ogółem 261141 265095 268774 272162 277035 281671 285824
Kobiety 134368 136125 137634 139353 141699 144083 146092
Mężczyźni 115813 116418 113398 112465 111877 111348 139732
Pow. 64 lat Ogółem 136106 139906 236982 230716 247071 250300 254013
Kobiety 84843 86973 149703 153286 155608 157456 159782
Mężczyźni 51263 52933 87279 89963 91463 92844 94231
Żródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Powyższa tabela ukazuje, że w województwie opolskim najwięcej jest osób w przedziale wiekowym 30-44 lat i 45-64 lat. W przedziale wiekowym 30-44 lat większą część stanowią mężczyźni, natomiast w wieku 45-64 lat więcej jest kobiet. Na drugim miejscu plasują się osoby w wieku powyżej 64 lat. Najmniejszą liczbę stanowią w województwie dzieci do 14 roku życia. Wynika z tego, że społeczeństwo to jest coraz bardziej starzejące się. Powyższa tabela ukazuje także, że ze względu napleć do 44 roku życia przeważają mężczyźni, a od 45 roku życia kobiety, co świadczy o tym, że wielu mężczyzn wcześnie umiera.
Rysunek 1. Udział ludności województwa Opolskiego wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Powyższy wykres przedstawia udział danej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności w województwie opolskim. Wynika z niego, że największy udział mają osoby w wieku produkcyjnym co zostało wspomniane już wcześniej. Do 2008 roku na drugim miejscu plasowały się osoby w wieku przedprodukcyjnym co świadczyło o tym, że w województwie było więcej dzieci niż osób starszych. W 2009 roku sytuacja ta się zmieniła. Udział osób w wieku przedprodukcyjnym równał się z udziałem osób w wieku poprodukcyjnym. Świadczy to o tym, że na 1 osobę starszą przypada 1 dziecko. Sytuacja ta może doprowadzić do tego, że liczba osób w województwie opolskim nie będzie miała możliwości w ogóle się zwiększyć i pozostanie na stałym i niezmiennym poziomie, co może uniemożliwić rozwój województwa. Uwagę zwraca również fakt że z roku na rok zwiększa się liczba osób w wieku poprodukcyjnym, a zmniejsza się liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, co potwierdza stwierdzenie, że społeczeństwo województwa opolskiego jest starzejące się.
Rysunek 2. Przyrost naturalny w województwie Opolskim w latach 2005-2009
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Powyższy wykres przedstawia jak kształtował się w przeciągu kilku lat przyrost naturalny w analizowanym województwie. Jak można zauważyć utrzymuje się on wciąż na ujemnym poziomie. Oznacza to, że w województwie jest więcej zgonów niż żywych urodzeń. Do roku 2007 sytuacja ta była bardzo zła. Od roku 2007 liczba żywych urodzeń zaczęła przeważać nad zgonami, jednak niecna tyle, by przyrost był dodatni.
2.2. Edukacja
W województwie opolskim szkolnictwo wyższe opera się głównie na opolskim ośrodku naukowo – akademickim. Znajduje się tu 6 szkół wyższych 4 w Opolu (Uniwersytet Opolski, Politechnika Opolska, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa), 1 w Nysie (Wyższa Szkoła Zawodowa) i 1 w Brzegu (Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna). Ilość wyższych szkół wg rodzajów przedstawia poniższy wykres:
Rysunek 3. Szkoły wyższe wg typów
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Tabela 5. Studenci i absolwenci wg typów szkół i rodzaju studiów
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Ogółem Studenci Ogółem 36 773 38 227 37 408 36 753 38 065 39 221 40 884
Studia jednolite magisterskie 16 276 16 213 16 356 12 399 9 718 6 272 4 327
Studia pierwszego stopnia 13 725 15 520 15 564 19 009 22 418 26 387 27 417
Studia drugiego stopnia 6 250 5 688 4 599 4 329 4 880 5 169 7 574
Absolwenci Ogółem 7 804 7 662 8 530 8 248 7 472 7 455 9 900
Studia jednolite magisterskie 1 901 2 234 2 362 2 569 2 094 2 449 2 282
Studia pierwszego Stopnia 3 070 2 845 3 380 3 465 3 684 3 335 5 735
Studia drugiego stopnia 2 833 2 583 2 788 2 214 1 694 1 671 1 883
Uniwersytety Studenci Ogółem 16 320 15 460 14 432 14 676 15 176 15 059 15 861
Studia jednolite magisterskie 9 624 9 508 9 530 7 622 6 293 4 687 3 289
Studia pierwszego Stopnia 2 587 2 262 1 982 4 146 5 896 7 735 8 315
Studia drugiego stopnia 3 910 3 300 2 486 2 489 2 649 2 197 3 742
Absolwenci Ogółem 4 105 4 048 3 727 3 309 2 794 3 062 4 594
Studia jednolite magisterskie 314 1 544 1 504 1 508 1 349 1 541 1 444
Studia pierwszego Stopnia 802 782 611 578 490 384 2 055
Studia drugiego stopnia 1 989 1 722 1 612 1 223 955 1 137 1 095
Wyższe szkoły techniczne Studenci Ogółem 12 246 11 775 11 467 10 933 11 167 11 544 11 728
Studia jednolite magisterskie 6 392 6 099 5 842 3 911 2 656 1 585 783
Studia pierwszego Stopnia 3 922 4 276 4 481 5 821 6 764 7 735 8 201
Studia drugiego stopnia 1 655 1 051 735 775 1 224 1 629 2 053
Absolwenci Ogółem 2 070 2 227 2 181 2 173 1 741 1 686 2 142
Studia jednolite magisterskie 587 690 858 1 061 745 702 635
Studia pierwszego Stopnia 639 676 686 729 785 749 1 177
Studia drugiego stopnia 844 861 637 383 211 235 330
Wyższe szkoły ekonomiczne Studenci Ogółem 4 043 4 854 5 106 5 039 5 055 5 739 5 578
Studia jednolite magisterskie 260 606 984 866 769 0 255
Studia pierwszego Stopnia 3 052 2 848 2 744 3 108 3 238 4 121 3 264
Studia drugiego stopnia 685 1 337 1 378 1 065 1 007 1 343 1 779
Absolwenci Ogółem 1 629 1 219 1 296 1 136 1 165 1 078 1 430
Studia jednolite magisterskie 0 0 0 0 0 206 203
Studia pierwszego Stopnia 1 629 1 219 757 528 637 573 769
Studia drugiego stopnia 0 0 539 608 528 299 458
Wyższe szkoły teologiczne Studenci Ogółem 90 227 339 258 290 0 0
Studia jednolite magisterskie 0 0 0 0 0 0 0
Studia pierwszego Stopnia 90 225 337 254 282 0 0
Studia drugiego stopnia 0 0 0 0 0 0 0
Absolwenci Ogółem 1 629 1 219 1 296 1 136 1 165 1 078 1 430
Studia jednolite magisterskie 0 0 0 0 0 206 203
Studia pierwszego Stopnia 1 629 1 219 757 528 637 573 769
Studia drugiego stopnia 0 0 539 608 528 299 458
Wyższe szkoły zawodowe Studenci Ogółem 4 074 5 911 6 064 5 847
Studia jednolite magisterskie 0 0 0 0
Studia pierwszego Stopnia 4 074 5 909 6 020 5 680
Studia drugiego stopnia 0 0 0 0
Absolwenci Ogółem 0 87 1 143 1 364
Studia jednolite magisterskie 0 0 0 0
Studia pierwszego Stopnia 0 87 1 143 1 364
Studia drugiego stopnia 0 0 0 0
Pozostałe Studenci Ogółem 6 377 6 879 7 717
Studia jednolite magisterskie 0 0 0
Studia pierwszego Stopnia 6 238 6 796 7 637
Studia drugiego stopnia 0 0 0
Absolwenci Ogółem 1 592 1 629 1 734
Studia jednolite magisterskie 0 0 0
Studia pierwszego Stopnia 1 592 1 629 1 734
Studia drugiego stopnia 0 0 0
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS
Powyższa tabela przedstawia jak kształtowała w badanym okresie (2003-2009) liczba studentów ze względu na rodzaj szkoły wyższej. Jak można zauważyć wykształcenie wyższe w województwie opolskim z roku na rok zyskuje na znaczeniu, gdyż liczba osób decydujących się na studia stale rośnie. W roku 2003 wynosiła 36 773 osób a w 2009 już 40 884 osób. Spośród ogółu osób studiujących najwięcej osób decyduje się na rozpoczęcie studiów wyższych pierwszego stopnia (licencjat). Osób kontynuujących naukę na studiach wyższych drugiego stopnia jest już niewiele. Uwagę zwraca również fakt znacznej różnicy pomiędzy osobami rozpoczynającymi studia a absolwentami. Z danych wynika, że znacznie więcej osób rozpoczyna naukę w szkole wyższej niż ją kończy. I tak np. w 2009 roku było 40 884 osób studiujących a tylko 9 900 absolwentów.
Najczęściej wybieraną szkołą wyższą na Opolszczyźnie jest Uniwersytet Opolski. Naukę w nim rozpoczyna około 40% ogółu studentów. Na drugim miejscu plasuje się Politechnika Opolska. Tutaj naukę rozpoczyna około 25% ogółu studentów. Pozostałe 25% wybiera szkoły ekonomiczne, teologiczne i zawodowe. Jeśli chodzi o absolwentów to największą ich liczbą może pochwalić się Uniwersytet Opolski. Na drugim miejscu znajdują się studenci studiów ekonomicznych. Najmniejszą ich liczbą mogą pochwalić się szkoły teologiczne.
Ze względu na kierunki studiów największym powodzeniem cieszą się kierunki pedagogiczne, humanistyczne, turystyczne, społeczne, prawne, medyczne, artystyczne, dziennikarstwo, informatyczne, opieka społeczna, architektura, weterynaria, usługi dla ludności, matematyczno-statystyczne, ochrona środowiska, ekonomia i administracja, biologiczne, fizyczne, rekreacyjno-techniczne oraz produkcja i przetwórstwo.
2.3. Rynek pracy
Analizując sytuację na rynku pracy w województwie opolskim województwie opolskim należy przyjrzeć się osoby pracującym w poszczególnych sektorach gospodarki tj. sektorze rolniczym, przemysłowym oraz usługowym. Rozpatrując sektor rolniczy, w którym przeważającą część stanowią mężczyźni możemy stwierdzić, iż liczba osób w nim zatrudnionych z roku na rok maleje dotyczy to zarówno kobiet jak i mężczyzn. Odmienna sytuacja ma miejsce w przypadku sektora przemysłowego, w którym liczba osób w nim zatrudnionych wzrasta – sytuacja ta dotyczy wyłączne mężczyzn, chociaż od roku 2006 roku obserwujemy wzrost liczby kobiet zatrudnionych w tym sektorze. Liczba mężczyzn zatrudnionych w tym sektorze przewyższa jednokrotnie liczbę kobiet. Sektor usługowy niewątpliwie zdominowany jest przez kobiety, których liczba zatrudnionych w tym sektorze rośnie z roku na rok, podobna sytuacja ma miejsce w przypadku mężczyzn.
Struktura zatrudnienia w naszym kraju zdecydowanie odbiega od struktury zatrudnienia w Unii Europejskiej, zwłaszcza biorąc pod uwagę udział osób zatrudnionych w rolnictwie, który kilkakrotnie przewyższa średnią dla oraz Unii Europejskiej oraz zbyt niskiego odsetka osób pracujących w usługach. Zmiany w tej dziedzinie będą nieuniknione i należy je wprowadzać stopniowo, aby małymi krokami zbliżać się do struktury zatrudnienia zbliżonej do Unii Europejskiej.
Tabela 6. Pracujący według sektorów ekonomicznych i płci ( osoba)
Lp. Sektor Płeć 2003 2004 2005 2006 2007 2008
1. Sektor rolniczy Kobiety 21 321 21 242 21 250 21 206 21 232 20 989
Mężczyźni 28 572 28 585 28 628 28 474 28 340 28 073
2. Sektor przemysłowy Kobiety 21 295 20 193 20 387 20 180 21 717 21 854
Mężczyźni 50 980 51 841 52 929 54 311 56 838 58 356
3. Sektor usługowy razem Kobiety 66 761 66 911 67 676 68 900 69 873 72 942
Mężczyźni 39 901 39 680 40 649 42 333 42 512 44 799
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Pogłębiając analizę rynku pracy w województwie opolskim należy zwrócić uwagę na stały wzrost liczby zatrudnionych osób w sektorze prywatnym, przy czym dużemu wzrostowi liczby zatrudnionych w tym sektorze towarzyszy spadek liczby zatrudnionych w sektorze publicznym. W latach 2003-2005 obserwujemy spadek liczby zatrudnionych osób w sektorze publicznym, zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn. Biorąc pod uwagę płeć osób zatrudnionych w poszczególnych sektorach, zauważamy, iż najwięcej w sektorze publicznym zatrudnionych jest kobiet, natomiast w prywatnym mężczyzn. W sektorze prywatnym następuje coroczny wzrost liczby zatrudnionych w nim kobiet jak i mężczyzn. Zmiany struktury własnościowej w kraju, które polegały przede wszystkim na postępującym procesie prywatyzacji majątku państwowego oraz powstawaniu nowych podmiotów prywatnych doprowadziły do transformacji w strukturze zatrudnienia według sektorów własności.
Tabela 7. Pracujący według sektorów własności i płci ( osoba)
2003 2004 2005
Sektor publiczny Mężczyźni 36204 35686 34686
Kobiety 52002 50634 50165
Sektor prywatny mężczyźni 83249 84420 87520
kobiety 57375 57712 59148
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Rozkład zatrudnienia w sektorach prywatnym i publicznym przedstawiają poniższe wykresy:
Rysunek 4. Pracujący według sektorów własności i płci – sektor publiczny
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Analizując poniży wykres przedstawiający wskaźnik zatrudnienia według wieku produkcyjnego oraz płci w sektorze publicznym zauważamy, iż w badanym okresie zatrudnienie kobiet jest zdecydowanie większe niż w przypadku mężczyzn. Największe rozbieżności pomiędzy liczbą kobiet a mężczyzn występują w roku 2003 ( 15798), natomiast najmniejsze w roku 2004 ( 14948). W przypadku obu płci liczba osób zatrudnionych w sektorze publicznym z roku na rok spada.
Rysunek 5. Pracujący według sektorów własności i płci – sektor prywatny
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Przyglądając się powyższemu wykresowi przedstawiającemu wskaźnik zatrudnienia według wieku produkcyjnego oraz płci w sektorze prywatnym dostrzegamy, iż w badanym okresie zatrudnienie mężczyzn jest większe niż w przypadku kobiet. Największe rozbieżności zauważamy w roku 2005 ( 28372), natomiast najmniejsze w 2003 (25874). Zarówno liczba kobiet jak i mężczyzn zatrudnionych w tym sektorze z roku na rok rośnie.
Rysunek 6. Wskaźnik zatrudnienia według wieku produkcyjnego i płci
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Za przyczynę dysproporcji w zatrudnieniu kobiet można uznać między innymi fakt, iż pracodawcy znacznie częściej wolą zatrudniać mężczyzn niż kobiety. Przeszkodą może być również konieczności godzenia życia zawodowego, rodzinnego i prywatnego przez kobiety oraz trudności w ponownej aktywizacji zawodowej napotykane po okresie przerwy związanej z opieką nad dzieckiem jak również stereotypowa wizja kobiety jako matki i żony.
2.4. Bezrobocie
Bezrobocie stanowi jeden z najtrudniejszych problemów społeczno-gospodarczych, ze względu na swoje następstwa jest poważnym problemem społecznym. Przyczyną dużego wzrostu bezrobocia stała się recesja ekonomiczna, a także wprowadzenie nowych technologii oszczędzającej pracę ludzką, niedostosowanie kwalifikacji osób poszukujących pracy do tych technologii, restrukturyzacja przemysłu, zmiany w organizacji pracy. Obecnie w procesach produkcji większość stanowisk pracy zastępowana jest przez pracę komputerów i maszyn. W związku z tym liczba miejsc pracy została znacznie ograniczona.
Bezrobocie jest najczęściej traktowane jako podstawowe zjawisko charakteryzujące sytuację na rynku pracy, a stopa bezrobocia jako zasadniczy miernik tej sytuacji. Bezrobocie rozkłada się zdecydowanie nierówno między osoby obu płci, większe jest wśród kobiet. W największej skali dotyka ono najniżej wykształconych. Nie można jednak stwierdzić by istniał jeden wzór hierarchii zagrożenia bezrobociem na terenie całej Polski.
Skutkami bezrobocia dla większości ludzi bezrobotnych są : pogorszenie standardu życia, problemy z zagospodarowaniem wolnego czasu, izolacja społeczna, ograniczenie lub zaniechanie uczestnictwa w życiu kulturalnym i politycznym. Towarzyszy temu dyskomfort psychiczny, polegający często na poczuciu bezsilności.
W województwie opolskim tak jak w innych częściach kraju problem bezrobocia jest spory. Wpływ na to mają następujące czynniki:
• starzejące się społeczeństwo
• wprowadzenie nowych technologii
• niedostateczne wykształcenie, brak kwalifikacji
• niepewna sytuacja ekonomiczna kraju itp.
Aby poruszyć problem bezrobocia należy najpierw przeanalizować wielkości taką jak stopa bezrobocia rejestrowanego. W przedziale badanych lat kształtowała się ona następująco.
W województwie Opolskim na przełomie lat 2004-2008 bezrobocie sukcesywnie malało o około 2 punkty procentowe do roku 2006, natomiast w roku 2006-2007 nastąpił znaczny spadek stopy bezrobocia rejestrowanego, aż o 4 punkty procentowe. Należy także zauważyć, że w 2008 roku bezrobocie zmalało o ponad połowę w porównaniu do roku 2004. Kłopoty od 2009 roku w głównej mierze dotknęły branż zależnych od eksportu, z których w naszym województwie szczególnie istotny jest przemysł meblarski. Wzrost bezrobocia idzie w parze z bardzo wyraźnym spadkiem liczby ofert pracy. Oznacza to, że osoby które straciły pracę, będą miały większe niż dotychczas trudności ze znalezieniem nowego zatrudnienia.
Bezrobotni zarejestrowani w końcu grudnia 2010 roku w województwie opolskim stanowili 13,1% ludności aktywnej zawodowo, co oznacza wzrost o 0,5% w porównaniu z rokiem poprzedzającym. Pod względem wielkości wskaźnika natężenia bezrobocia zajmujemy 9 miejsce w kraju (w roku 2009 było to miejsce 8).
Przeanalizujmy kolejny wskaźnik jakim jest liczba osób zarejestrowanych według wieku i płci.
Tabela 8.
ŁEĆ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
OPOLSKIE
OGÓŁEM
KOBIETY 43 868 40 964 38 725 35 445 26 191 20 837 24 235
MĘŻCZYŹNI 37 755 33 589 30 671 24 613 17 147 14 861 22 894
24 i MNIEJ
KOBIETY 10 365 8 744 7 944 7 213 5 157 4 654 5 784
MĘŻCZYŹNI 9 275 7 388 6 312 4 598 2 931 2 614 4 743
25 i WIĘCEJ
KOBIETY 33 503 32 220 30 781 28 232 21 034 16 183 18 451
MĘŻCZYŹNI 28 480 26 201 24 359 20 015 14 216 12 247 18 151
25-34
KOBIETY 12 996 12 100 11 440 10 368 7 581 6 170 7 260
MĘŻCZYŹNI 8 833 7 542 6 797 5 202 3 409 3 153 5 267
35-44
KOBIETY 10 724 9 804 8 937 7 672 5 425 4 046 4 669
MĘŻCZYŹNI 8 139 7 056 5 931 4 307 2 724 2 267 3 586
45-54
KOBIETY 8 988 9 329 9 226 8 796 6 762 5 017 5 184
MĘŻCZYŹNI 9 345 8 983 8 463 7 016 4 885 4 004 5 465
55 i WIĘCEJ
KOBIETY 795 924 1 178 1 396 1 266 950 1 338
MĘŻCZYŹNI 2 163 2 620 3 168 3 490 3 198 2 823 3 833
Źródło: GUS
Z powyższej tabeli wynika, iż na rynku bezrobocia przeważa liczba kobiet, natomiast największy odsetek osób bezrobotnych stanowi przedział wiekowy 25 i więcej. Możemy domniemywać, iż jest to spowodowane ukończeniem w tym wieku przez absolwentów studiów i poszukiwaniem przez nich pracy, natomiast przewaga liczby kobiet może świadczyć o dobrej porze na macierzyństwo. Bezrobocie kobiet charakteryzuje się mniejszą płynnością niż bezrobocie mężczyzn, co oznacza, że napływ kobiet do bezrobocia jest mniejszy niż mężczyzn, ale ich odpływ z bezrobocia jest również mniejszy. Relatywnie mniejsza płynność bezrobocia kobiet sprawia, że częściej niż mężczyźni są one zagrożone bezrobociem długotrwałym. Stopa bezrobocia kobiet jest wyższa niż stopa bezrobocia mężczyzn. Trudniej znaleźć pracę zwłaszcza kobietom powracającym na rynek pracy po dłuższej przerwie oraz poszukującym pierwszej pracy. Wykształcenie nie chroni kobiet przed bezrobociem. Bezrobotne kobiety przeważnie są lepiej wykształcone niż bezrobotni mężczyźni. W związku z tym przeanalizujemy kolejny wskaźniki jakim jest bezrobocie według wieku i wykształcenia.
Największy odsetek osób bezrobotnych stanowią ludzie posiadające wykształcenie gimnazjalne i niższe oraz zasadnicze zawodowe. Biorąc pod uwagę płeć widzimy, iż mężczyźni stanowią minimalnie większy odsetek osób bezrobotnych. Główną przyczyną tego są coraz bardziej zaostrzone wymogi pracodawców co do wykształcenia. Zwracając jednak uwagę już na wykształcenie zasadnicze zawodowe kobiety jednak dominują jako osoby bezrobotne. To samo stwierdzamy przy wykształceniu średnim ogólnokształcącym, gdzie przewaga kobiet sięga trzy i czterokrotnie. Co do wykształcenia policealnego oraz średniego zawodowego również stwierdzamy dwukrotną przewagę kobiet. Wydawało by się, iż wykształcenie odgrywa znaczną rolę w sektorze bezrobocia natomiast biorąc pod uwagę wykształcenie wyższe, zaczynamy się jednak zastanawiać, czy aby ta zależność przekłada się na wszystkie województwa. W opolskim pomimo lepszego wykształcenia kobiet, dominują one jednak jako osoby bez pracy, nawet z wyższym wykształceniem. Jedynie w wieku 55 lat i więcej stanowią one mniejszy odsetek. Przyczyna może tkwić w tym, iż mężczyźni wcześniej wybierają się na emeryturę ze względu na ciężkie prace fizyczne, które wykonywali, bądź też policjanci z możliwością wcześniejszego odejścia z pracy.
Tabela 9.
JEDNOSTKA PŁEĆ 2004 2005 2006 2007 2008 2009
WYKSZTAŁCENIE WYŻSZE
OPOLSKIE Kobieta 2 011 2 144 2 075 1 709 1 691 2 298
OPOLSKIE Mężczyźni 1 181 1 222 1 143 930 934 1 402
POLICEALNE, ŚREDNIE ZAWODOWE
OPOLSKIE Kobieta 10 127 9 440 8 597 6 290 5 034 5 750
OPOLSKIE Mężczyźni 5 163 4 681 3 774 2 719 2 308 3 811
ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
OPOLSKIE Kobieta 3 412 3 480 3 538 2 786 2 515 3 078
OPOLSKIE Mężczyźni 1 080 1 118 1 141 890 877 1 569
ZASADNICZE ZAWODOWE
OPOLSKIE Kobieta 12 245 11 340 9 869 7 019 5 236 6 112
OPOLSKIE Mężczyźni 12 918 11 380 8 437 5 557 4 851 7 829
GIMNAZJALNE I PONIŻEJ
OPOLSKIE Kobieta 13 169 12 321 11 366 8 387 6 364 6 997
OPOLSKIE Mężczyźni 13 247 12 270 10 118 7 051 5 891 8 283
Źródło:
Rok 2010 podtrzymał charakterystyczną od lat sytuację, w której bezrobotni z wykształceniem zasadniczym oraz gimnazjalnym i niższym mają największe trudności ze znalezieniem pracy na lokalnych rynkach. Na dzień 31 grudnia 2010 roku bezrobotnych z niskimi kwalifikacjami było zarejestrowanych 29 738 osób, co stanowiło 61% ogółu zarejestrowanych (z tendencją spadkową w stosunku do lat wcześniejszych: rok 2009 – 62%, 2008 – 62,6%, 2007 – 64,6% oraz 2006 – 66,3 %). Charakteru stałej tendencji nabiera również wzrost odsetka osób z wykształceniem wyższym wśród bezrobotnych z 4,9% w 2005; 5,4% w roku 2006; 6,1% w 2007, 7,4 % w 2008; 7,9% w 2009 do 9% w 2010, co jednak należy widzieć w kontekście rosnących aspiracji edukacyjnych społeczeństwa.
Kolejnym równie ważnym wskaźnikiem są bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy. Wyższy poziom wykształcenia podobnie, jak niższy wiek, wpływa korzystnie na okres pozostawania bez pracy. W końcu 2009 r. bezrobotni z wykształceniem wyższym poszukiwali zatrudnienia 7,7 miesiąca, podczas gdy bezrobotni z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej pozostawali w statystyce bezrobocia 10,3 miesiąca. Oznacza to, że osoby legitymujące się dyplomami wyższych uczelni blisko 3 miesiące krócej poszukiwały zatrudnienia niż bezrobotni z najniższym poziomem wykształcenia. Istotne jest, że osoby posiadające wykształcenie średnie ogólnokształcące krócej pozostają bez pracy (8 miesięcy) niż osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (9,3 miesiąca), czy zasadniczym zawodowym (9,8 miesiąca).
Niższy wiek i wyższy poziom wykształcenia zmniejszają prawdopodobieństwo pozostawania bez pracy powyżej 12 miesięcy ale nie wykluczają tego, gdyż długotrwałym bezrobociem zagrożone są także osoby wykształcone i młode.
Na koniec 2010 roku w ewidencji powiatowych urzędów pracy najwięcej było zarejestrowanych osób legitymujących się stażem pracy 1 – 5 lat (11 025 osób) oraz bez stażu (8 969 osób). Obie te grupy stanowiły razem 40,9 %, a ich udział nie zmienił się zarówno w stosunku do 2009, jak i do 2008 roku. Ponadto dość znaczną grupę, która ukształtowała się na poziomie 7 482 osób, stanowili bezrobotni o stażu pracy od 10 do 20 lat, tj. 15,3 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych.
2.5. Aktywność ekonomiczna ludności
Rozpatrując aktywności ekonomiczną ludności pod względem typu aktywności i miejsca zamieszkania analizując grupę aktywnych zawodowo ogółem dochodzimy do stwierdzenia, iż zdecydowanie więcej aktywnych zawodowo osób zamieszkuje miasta niż wsie. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku pozostałego podziału tj. aktywnych zawodowo pracujących, bezrobotnych oraz biernych zawodowo. Analizując grupę aktywnych zawodowo pracujących zauważamy tendencję wzrostowa w przypadku mieszkańców wsi , natomiast w przypadku mieszkańców miasta liczby te ukazują tendencję raz malejąca raz rosnąca. Największy spadek takich osób odnotowuje się z roku 2008 ( 225 tys. osób) na 2009 ( 211 tys. osób). W badanym okresie można dostrzec, iż liczba osób aktywnych zawodowo bezrobotnych spada jedynie w roku 2009 zaobserwować można jej spadek. Biorąc pod uwagę osoby bierne zawodowo ich liczba ukazuje tendencję skokową – zarówno wzrost jak i spadek ich liczby w poszczególnych latach dotyczy to zarówno mieszkańców wsi jak i miasta.
Tabela 10. Ludność według typu aktywności i miejsca zamieszkania (w tys. osób)
Lp. Określenie rodzaju Ogółem/miejsce 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
1. Aktywni zawodowo ogółem Ogółem 391 393 423 410 402 412 428
Miasta 239 220 235 220 231 238 235
Wieś 152 172 188 189 155 160 174
2. Aktywni zawodowo pracujący Ogółem 320 323 351 356 365 385 386
Miasta 196 180 195 191 210 225 211
Wieś 124 142 157 165 155 160 174
3. Aktywni zawodowo bezrobotni Ogółem 72 70 72 54 38 27 42
Miasta 44 40 40 29 22 13 24
Wieś 28 30 32 25 16 13 19
4. Bierni zawodowo Ogółem 382 358 363 367 385 393 370
Miasta 206 187 187 200 223 228 201
Wieś 176 171 176 166 162 165 169
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Przyglądając się poniżej tabeli zauważamy, iż na Opolszczyźnie wśród osób aktywnych zawodowo ogółem największy odsetek stanowią osoby w przedziale wiekowym 40-49 lat, natomiast najmniejszy stanowią osoby w przedziale wiekowym 50 i więcej chociaż odnotowuje się ich stały wzrost w odniesieniu do poprzednich lat. Podobną sytuację dostrzegamy w przypadku osób aktywnych zawodowo pracujących, gdzie przedział 40-49 lat stanowi najliczniejszą grupę. Jednak z danych wynika, że liczba takich osób z roku na rok maleje. Najmniejszy odsetek aktywnych zawodowo pracujących stanowią osoby w przedziale wiekowym 15-29 lat. W grupie aktywnych zawodowo bezrobotnych łatwo można dostrzec, iż najczęściej występują osoby w przedziale wiekowym 15-29 lat. Uwagę zwraca również fakt, iż w 2008 roku liczba osób w przedziale wiekowym 50 i więcej wynosiła 0, natomiast już w 2009 8 tysięcy. W badanym okresie w grupie osób biernych zawodowo największy odsetek stanowią osoby w przedziale wiekowym 50 i więcej ukazująca tendencję wzrostową. Znaczącą grupą jest również przedział wiekowy 15-29 lat. Niemal na identycznym poziomie kształtuje się liczba osób w przedziale 30-39 oraz 40-49. W przedziałach tych obserwujemy tendencję skokową w badanych latach- zarówno wzrost jak i spadek liczby tych osób.
Tabela 11. Ludność według typu aktywności i wieku (w tys. osób)
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Aktywni zawodowo
ogółem 15-29 95 95 92 101 94 99 108
30-39 98 99 115 111 112 111 109
40-49 121 121 125 110 103 103 106
50 i więcej 77 78 92 88 93 99 105
Aktywni zawodowo pracujący 15-29 66 66 65 78 80 89 92
30-39 81 84 98 99 104 104 98
40-49 120 104 108 100 95 98 98
50 i więcej 70 69 80 79 86 94 97
Aktywni zawodowo bezrobotni 15-29 29 29 27 23 14 11 16
30-39 17 15 17 13 8 6 11
40-49 19 18 16 10 8 5 8
50 i więcej 7 9 11 9 7 0 8
Bierni zawodowo 15-29 111 108 111 102 101 106 94
30-39 20 18 17 19 22 20 17
40-49 23 20 22 19 22 22 18
50 i więcej 228 212 213 226 239 245 241
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Analizując tabele 9 przedstawiającą pod względem aktywnych zawodowo ogółem zauważamy, że największą grupę stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Do roku 2008 liczba osób z tym wykształceniem malała natomiast w roku 2009 odnotowuje się jej wzrost. Kolejną liczną grupę stanowi ludność posiadająca wykształceniem policealne i średnie zawodowym, która w przeciągu 5 lat (2003-2007) oscylowała w granicach 115 tysięcy, natomiast do 2009 roku liczba ta wzrosła o 8 tys. Najmniejszy udział wśród aktywnych zawodowo mają osoby z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym.
Wśród aktywnych zawodowo pracujących podobnie jak w przypadku aktywnych zawodowo ogółem największy udział stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, których z roku na rok przybywało. Na drugim miejscu plasują się osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym a następnie wyższym, natomiast wykształcenie średnie ogólnokształcące jest w grupie zawodowo pracujących spotykane najrzadziej.
Przyglądając się grupie osób biernych zawodowo dostrzegamy, iż posiadają one najczęściej wykształcenie gimnazjalne, podstawowe i niższe. Najmniejszą grupę wchodzącą w skład biernych zawodowo stanowią osoby z wyższym wykształceniem, chociaż ich liczba wzrosła w 2009 roku aż do 21 tysięcy.
Tabela 12. Ludność wg typu aktywności i wykształcenia (w tys. osób)
Lp. Określenie rodzaju Wykształcenie 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
1. Aktywni zawodowo ogółem Wyższe 58 58 70 67 72 85 83
Policealne i średnie zawodowe 113 112 122 115 115 119 123
Średnie ogólnokształcące 25 24 24 28 32 30 32
Zasadnicze zawodowe 152 156 161 152 145 145 153
Gimnazjalne, podstawowe i niższe 43 42 47 47 39 33 37
2. Aktywni zawodowo pracujący Wyższe 54 54 64 62 69 83 79
Policealne i średnie zawodowe 94 95 105 101 105 112 112
Średnie ogólnokształcące 19 19 18 24 28 27 28
Zasadnicze zawodowe 121 123 127 131 131 133 135
Gimnazjalne, podstawowe i niższe 32 32 37 37 32 30 31
3. Bierni zawodowo Wyższe 18 17 17 19 21 24 21
Policealne i średnie zawodowe 51 53 61 61 67 67 66
Średnie ogólnokształcące 33 30 31 37 39 40 38
Zasadnicze zawodowe 85 76 74 71 79 82 79
Gimnazjalne, podstawowe i niższe 196 182 179 178 179 180 165
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
Rozpatrując osoby bierne zawodowo według przyczyn wynika, iż najczęstszą przyczyną ich bierności jest emerytura, liczba osób biernych zawodowo z tej przyczyny corocznie wzrasta. Jedynie w roku 2004 i 2009 można zaobserwować niewielki spadek osób biernych zawodowo z przyczyny jaką jest emerytura. Drugą z kolei przyczyną bierności zawodowej jest podjęcie nauki i uzupełnienie kwalifikacji. Istotny odsetek osób biernych zawodowo spowodowany jest również chorobami i niesprawnością, jednak ich udział maleje z roku na rok. Znaczącą przyczyną bierności zawodowej są również obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu bowiem z roku na rok liczba takich Osów wzrasta, jedynie w roku 2009 obserwujemy spadek liczby takich osób. Najrzadziej występującą przyczyną bierności jest przekonanie o niemożności znalezienia pracy oraz wyczerpanie wszystkich znanych możliwości poszukiwania pracy. Liczba tych osób w latach 2003-2009 ukazuje tendencję skokową – zauważmy zarówno jej wzrost jak i spadek.
Tabela 13. Bierni zawodowo według przyczyn (w tys. osób)
choroba, niepełnosprawność emerytura nauka, uzupełnianie kwalifikacji obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu wyczerpane wszystkie znane możliwości poszukiwania pracy przekonanie o niemożności znalezienia pracy
2003 53 147 87 31 15 6
2004 53 137 87 33 9 5
2005 52 142 88 29 11 5
2006 46 160 80 38 12 7
2007 44 176 76 44 9 11
2008 44 180 82 46 5 8
2009 42 179 75 41 5 5
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego
3. Prezentacja sposobu działania urzędu pracy i jego ocena.
Sytuacja na rynku pracy w województwie opolskim jest tak samo zła jak w całej Polsce. W 2009 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych wyniosła 47 129 osób gdzie w 2008 roku było ich 11 431. Z tego też względu Wojewódzki Urząd Pracy podejmuje wszelkiego rodzaju działania aby tę sytuację poprawić. Głównym działaniem Wojewódzkiego Urzędu Pracy jest „realizacja zadań samorządu województwa m.in. w zakresie określania i koordynowania regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w odniesieniu do krajowej polityki rynku pracy” . Działania te realizowane są poprzez:
1. opracowanie regionalnego planu działania odnoszącego się do zatrudnienia i jego realizację;
2. opracowanie zadań finansowanych z pomocą Europejskiego Funduszu Społecznego i ich realizację;
3. analizowanie rynku pracy z uwzględnieniem popytu i podaży;
4. pośrednictwo i poradnictwo zawodowe.
W ramach pomocy osobom bezrobotnym Wojewódzki Urząd Pracy świadczy następujące usługi:
1. poradnictwo zawodowe
Usługi te Urząd Pracy świadczy poprzez wykształconych do tego celu doradców. Ich zadaniem jest przede wszystkim pomoc osobom bezrobotnym wyborze lub zmianie zawodu. Osoby te mogą również doradzić bezrobotnemu, jaki kierunek kształcenia powinien obrać lub jakie szkolenie wybrać, aby dopasować się do potrzeb na rynku pracy. Ten rodzaj pomocy cieszy się dużym powodzeniem i liczba bezrobotnych korzystająca z usług pośrednictwa pracy jest coraz większa o czym świadczy poniższa tabela:
Tabela 14. Osoby korzystające z pośrednictwa zawodowego
Rok Liczba osób korzystająca z poradnictwa zawodowego
2009 12 568
2008 11 599
2007 16 728
2006 13 002
2005 10 926
Źródło: WUP w Opolu
4. szkolenia
Tabela 15. Osoby biorące udział w szkoleniach.
ROK Ilość osób uczestnicząca w szkoleniach Ilość osób kończąca szkolenie Liczba osób która znalazła pracę po ukończeniu szkolenia lub
w jego trakcie
2009 6 433 6 014 2 148
2008 6 488 6 067 2 335
2007 5 885 5 306 2 224
2006 4 112 3 810 1 558
2005 3 357 3 152 1 181
2004 2 591 2 502 1 017
2003 1 896 1 881 816
Źródło: WUP w Opolu
Z roku na rok szkolenia organizowane z urzędów pracy cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Coraz więcej osób bierze w nich udział i coraz więcej kończy je powodzeniem. Można też zauważyć że w każdym roku co najmniej 40% osób kończących szkolenie znajduje zatrudnienie zaraz po ukończeniu kursu lub będąc w jego trakcie.
W 2009 roku bezrobotni najczęściej wybierali kursy dotyczące:
• usług transportowych (w tym kursy prawa jazdy) – 467 osób;
• architektura i budownictwo – 433 osoby;
• nauka aktywnego poszukiwania pracy – 354 osoby;
• rozwój osobowościowy i kariery zawodowej - 260 osób;
• sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami – 234 osoby;
• inne – 2604 osoby.
W poprzednich latach dużym zainteresowaniem cieszyły się też „rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia i analiza inwestycyjna” oraz ‘informatyka i wykorzystywanie komputerów”.
Najwięcej osób po ukończeniu kursów zatrudniano w sektorach takich jak zarządzanie i administracja, górnictwa, przetwórstwa przemysłowego, prawa oraz rozwoju osobowościowego i kariery zawodowej.
5. staże i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy
Tabela 16. Liczba osób uczestniczących w stażach
ROK Liczba osób, która rozpoczęła staż Liczba osób, która zakończyła staż
2009 7 024 5 819
2008 4 551 4 272
2007 4 341 4 292
2006 4 476 4 003
2005 3 873 3 362
Źródło: WUP w Opolu
Podobnie jak szkolenia staże pracy również mają duże grono zainteresowanych. Liczba osób uczestnicząca w stażach organizowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu ciągle rośnie. Rośnie także liczba osób, które kończą staż w całości. Tylko nieliczne osoby rezygnują z niego w trakcie jego trwania.
W 2009 roku to najczęściej wybieranych stażów można zaliczyć:
• prace sekretarskie i biurowe;
• sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami;
• ubezpieczenia, analiza inwestycyjna;
• usługi fryzjerskie i kosmetyczne.
W poprzednich latach bezrobotni brali także udział w stażach dotyczących zarządzania i administracji, rachunkowości, księgowości, bankowości, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna cz usługi medyczne.
Po stażach w 2009 roku najwięcej zatrudnienia bezrobotni znajdywali w zakładach związanych z hotelarstwem, turystyką i rekreacją, zarządzaniem i administracją, ubezpieczeniami i analizą finansową oraz informatyką, W latach poprzednich także w bankowości, rachunkowości, handlu nieruchomościami.
6. klub pracy
W klubie pracy osoba bezrobotna pod okiem lidera uczy się praktycznych umiejętności poszukiwania pracy. W celu lepszego wyjaśnienia lider dysponuje specjalnie opracowanymi do tego celu podręcznikami. Pełni on także funkcję administratora i inspiratora, doradcy oraz nauczyciela. Poniższa tabela przedstawia jak kształtował się udział bezrobotnych w tego rodzaju pomocy w latach 2003-2009.
Tabela 17.Liczba osób w klubie pracy objętych opieką.
ROK Liczba osób objętych zajęciami
2009 3 310
2008 1 407
2007 1 059
2006 1 471
2005 616
2004 527
2003 722
Źródło: WUP w Opolu
Jak ukazuje powyższa tabela liczba osób objętych opieką przez kluby pracy z roku na rok rośnie. Coraz więcej osób jest zainteresowanych nauką aktywnego pozyskiwania pracy. Efektywność tego typu pomocy wynosiła ok. 25%.
7. fundusz pracy
Tabela 18.Wydatki funduszu pracy w latach 2004-2009
Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Ogółem 278591,1 130450,1 912534,7 128219,1 145793,8 203518
Zasiłki dla bezrobotnych 77887,6 73010,5 68888,8 55446,6 44880 68899,4
Aktywne formy/Programy przeciwdziałania bezrobociu 41122,2 51059,7 48977,8 64925, 90645 123895,1
Źródło: WUP w Opolu
Jak widać na powyższej tabeli do 2008 roku kwota wydatków Funduszu Pracy malała, a w 2009 roku nieznacznie wzrosła. Urząd pracy najwięcej pieniędzy przeznacza na aktywizację osób bezrobotnych, zachęcając ich tym samym do aktywnego poszukiwania pracy. Najmniej Fundusz Pracy przeznacza na zasiłki. Uwagę zwraca również fakt, że do 2008 roku kwota przeznaczana na zasiłki stale malała, a pieniądze przeznaczane na aktywizację bezrobotnych stale rosły. W 2009 wydatki wzrosły ogólnie w porównaniu do lat poprzednich. Świadczy to o wzmożonej aktywności Urzędu Pracy w celu pomocy bezrobotnym.
8. oferty pracy
Pozyskiwanie ofert pracy od pracodawców, jak również dotowanie ze środków Funduszu Pracy oraz Europejskiego Funduszu Społecznego zatrudnienia bezrobotnych w ramach aktywnych programów przeciwdziałania bezrobociu to najistotniejsze czynniki gwarantujące poprawę sytuacji na rynku pracy i jednocześnie wskaźniki sytuacji gospodarczej i stopnia jej rozwoju. Należy przy tym zaznaczyć, iż według doświadczeń małopolskich powiatowe urzędy pracy nie rejestrują wszystkich ofert pojawiających się na rynku (jedynie ok. 40-50%).
Istotną rzeczą, jest fakt, iż najwięcej ofert pracy wpłynęło dla pracowników przy pracach w handlu i usługach oraz pracowników obsługi biurowej wraz z robotnikami placowymi i budowlanymi. Głównym z warunków poprawy sytuacji na rynku pracy jest nieustanny napływ nowych ofert zatrudnienia. W ciągu I-półrocza 2010 roku w województwie opolskim pozyskano19 688 ofert pracy, czyli o ponad dwa i pół tysiąca oferty więcej niż w tym samym okresie roku ubiegłego. Czynnikiem odpowiadającym za wzrost jest przede wszystkim wzrost liczby ofert zatrudnienia subsydiowanego, ratującego rynek pracy przed okresową zapaścią związaną z wciąż odczuwalnymi konsekwencjami kryzysu gospodarczego. Najwięcej wolnych miejsc pracy wykazano w następujących zawodach: robotnik gospodarczy, pracownik biurowy, sprzedawca i pracownik administracyjny. Widać tu jak na dłoni wpływ ofert subsydiowanych, napędzających popyt na zawód robotnika gospodarczego, pracownika biurowego i administracyjnego.
Tabela 19.
LP Nazwa zawodu Zgłoszone w I półroczu 2010 Stan w końcu 2010
1 Robotnik gospodarczy 4163 268
2 Pracownik biurowy 1560 96
3 Sprzedawca 1460 87
4 Pracownik administracyjny 724 15
5 Robotnik placowy 576 21
6 Robotnik budowlany 408 51
7 Magazynier 406 16
8 Murarz 347 15
9 Sprzątaczka 346 34
10 Przedstawiciel handlowy 261 23
11 Kierowca samochodu ciężarowego 250 71
12 Pracownik ochrony mienia i osób 238 26
13 Księgowy 183 10
14 Kucharz 173 9
15 Opiekunka dziecięca 171 5
16 Kasjer handlowy 170 10
17 Meliorant 156 0
18 Bufetowy 148 14
19 Pomoc kuchenna 148 4
20 Sekretarka 127 3
21 Fryzjer 118 17
22 Cieśla 117 17
23 Ślusarz 117 14
24 Szwaczka 117 20
25 Woźny 117 3
26 Brukarz 106 18
Źródło:
Analizując poniższą tabele łatwo możemy zauważyć, iż najwięcej ofert pracy wpłynęło w sektorze prac prostych w handlu i usługach. Kolejnym zawodem gdzie oferty pracy stanowiły duże zapotrzebowanie są pracownicy obsługi biurowej oraz pozostałych specjalności wraz z modelkami. Okazuje się, iż najwyższy udział w strukturze wszystkich ofert pracy kumulował się w kategorii gospodarze budynków, a w ramach niej w obrębie zawodu robotnik gospodarczy. Również i na tym poziomie daje się zauważyć sytuacja, w której udział w ofertach niezrealizowanych przewyższa udział w ofertach napływających. Dotyczy to zawodów związanych ze sprzedażą i handlem oraz pomocą w pracach budowlanych. Wnioski oraz propozycja zmian w gospodarowaniu kapitałem ludzkim.
Tabela 20.
Lp. Nazwa dużej grupy zawodu Oferty pracy
Zgłoszone w 2010r. W końcu 2010 r.
1 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 28,2029 21,1943
2 Pracownicy obsługi biurowej 12,7964 7,3069
3 Pracownicy pozostałych specjalności 10,1759 11,0927
4 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 8,1111 5,7971
5 Górnicy i robotnicy budowlani 6,9948 8,4541
6 Pracownicy usług osobistych i ochrony 6,4549 5,3745
7 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń
3,7216 6,0385
8 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 3,584 4,3478
9 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 2,6256 2,5967
Źródło
9. Zakończenie
Wzrastająca migracja zarobkowa zarówno zewnętrzna jak i wewnętrzna, niedobór sektora wysokiej technologii, odpływ wysoko wykwalifikowanych mieszkańców, konkurencja sąsiednich województw ( śląskiego i dolnośląskiego) oraz słabo rozwinięte usługi w zakresie rekreacji i turystyki, wzrastający poziom bezrobocia to tylko niektóre problemy z którymi od lat boryka się województwo opolskie. Rok 2009 był dla mieszkańców Opolszczyzny bardzo niekorzystny – zaobserwować można było pogorzenie się koniunktury obszaru – można mówić wręcz o załamaniu. Problemem województwa opolskiego jest również wysoki poziom bezrobocia na tle innych województw kraju oraz to, iż duży odsetek osób bezrobotnych stanowią osoby nisko wykształcone – bez zwodu i doświadczenia zawodowego. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, iż pomimo złej sytuacji na rynku pracy województwo to znajduje się na ostatnim miejscu w kraju w rankingu oglądalności ofert pracy oraz reakcji na te oferty. Niepokojącym jest również fakt, iż w województwie opolskim obserwuje się wzrost liczby osób długotrwale bezrobotnych oraz bez prawa do zasiłku. Ważną rolę w przeciwdziałaniu bezrobociu odgrywa Wojewódzki Urząd Pracy, który podejmuje liczne działania w celu zmniejszenia poziomu bezrobocia na Opolszczyźnie, wykorzystując wszystkie możliwe dostępne instrumenty rynku pracy. Środki z Funduszu Pracy przeznaczane są przede wszystkim na takie działania jak: dotacje na podjęcie działalności gospodarczej, stypendia stażowe, wyposażenie i doposażenie stanowisk pracy, przygotowania zawodowe, szkolenia, roboty publiczne, prace interwencyjne oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Pozytywnym zjawiskiem jest coroczne zwiększanie środków na zwalczanie pasywnego i aktywnego bezrobocia. Niepokojącym zjawiskiem występującym w województwie opolskim jest również fakt starzejącego się społeczeństwa bowiem najmniejszą liczbę stanowią w województwie dzieci do 14 roku życia, natomiast największą osób w przedziale wiekowym 30-44 lat i 45-64 lat. Z roku na rok zwiększa się również liczba osób w wieku poprodukcyjnym, a zmniejsza się liczba osób w wieku przedprodukcyjnym co jest kolejną podstawa do stwierdzenia, iż jest społeczeństwo starzeje się. Negatywnym zjawiskiem jest również olbrzymia skala migracji zarówno wewnętrznej jak i zewnętrznej ludności województwa. Pomimo licznych problemów z którymi boryka się województwo opolskie prognozy na kolejne lata rokują na pozytywne zmiany w koniunkturze, które obejmą niemal wszystkie dziedziny życia społeczno-gospodarczego.
Bibliografia
Do napisania powyższej pracy posłużyły własne opracowania oraz informacje zaczerpnięte z portali internetowych takich jak:
1. http://www.stat.gov.pl
11. http://www.gus.pl
12. Spis tabel
Tabela 1. Ludność w poszczególnych województwach ( osoba). 2
Tabela 2. Zmiany stanów ludności w latach 2008 – 2035 2
Tabela 3. Ludność województwa Opolskiego wg wieku przedprodukcyjnego, produkcyjnego i poprodukcyjnego 4
Tabela 4. Ludność województwa Opolskiego wg płci i wieku. 5
Tabela 5. Studenci i absolwenci wg typów szkół i rodzaju studiów 8
Tabela 6. Pracujący według sektorów ekonomicznych i płci ( osoba) 10
Tabela 7. Pracujący według sektorów własności i płci ( osoba) 10
Tabela 8. 14
Tabela 9. 15
Tabela 10. Ludność według typu aktywności i miejsca zamieszkania (w tys. osób) 18
Tabela 11. Ludność według typu aktywności i wieku (w tys. osób) 19
Tabela 12. Ludność wg typu aktywności i wykształcenia (w tys. osób) 20
Tabela 13. Bierni zawodowo według przyczyn (w tys. osób) 20
Tabela 14. Osoby korzystające z pośrednictwa zawodowego 22
Tabela 15. Osoby biorące udział w szkoleniach. 22
Tabela 16. Liczba osób uczestniczących w stażach 23
Tabela 17.Liczba osób w klubie pracy objętych opieką. 24
Tabela 18.Wydatki funduszu pracy w latach 2004-2009 24
Tabela 19. 26
Tabela 20. 27
13. Spis rysunków
Rysunek 1. Udział ludności województwa Opolskiego wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem 6
Rysunek 2. Przyrost naturalny w województwie Opolskim w latach 2005-2009 7
Rysunek 3. Szkoły wyższe wg typów 7
Rysunek 4. Pracujący według sektorów własności i płci – sektor publiczny 11
Rysunek 5. Pracujący według sektorów własności i płci – sektor prywatny 11
Rysunek 6. Wskaźnik zatrudnienia według wieku produkcyjnego i płci 12
Rysunek 7 13
Rysunek 8. 17