Teoria Polityki Społecznej. Opracowanie pytań IPS

1. Z jakich etapów składa się polityka publiczna i jakie są jej podstawowe elementy konstrukcyjne?
Pojawienie sier problemu, Problem w polu uwagi. Dyskusja. Decyzja. Implementacja. Ewaluacja
-------
Cele, model przyczynowy, instrumenty, grupy docelowe, implementacja

2. Odwołując się do podziałów polityki publicznej na rodzaje, wskaż z nich te, które są bardziej związane z polityką społeczną w rozumieniu J. Auleytner’a?
Polityka redystrybucyjna wg. Lowi’ego
- Polityka Społeczna należy do rodzaju polityki publicznej zwanego przez Lowi’ego REDYSTRYBUCYJNYM (pośrednie oddziaływanie na zachowania jednostek poprzez kształtowanie środowiska i duże prawdopodobieństwo użycia przymusu państwowego). Do tej kategorii należą m.in. polityka ubezpieczeń społecznych, a to ona głównie ma na celu asekurowanie w razie wystąpienia ryzyk socjalnych.
Skrajne różnice socjalne wiążą się ściśle z istnieniem najmniej uposażonych warstw, a więc funkcja socjalna państwa jest bardziej związana z polityka społeczną.
Polityka Klientylistyczna wg. Wilsona
- rozproszone koszty, bardziej skoncentrowane korzyści. Polityka Klientelistyczna polega na tym, że grupy interesu są „Klientami” polityków, naciskając na wprowadzenie polityki, która ma szansę być wdrożona nez opozycji, bo jej koszty są rozproszone.
Polityka grupy docelowej osób „zależnych o słabej sile politycznej i pozytywnym wizerunku”
Grupa docelowa, do których najbardziej jest skierowana polityka społeczna, to grupa osób najmniej uposażonych, która kojarzy się z kategorią „zależni” (dzieci matki, osoby niepełnosprawne). Zatem to właśnie ta grupa najbardziej kojarzy sie z polityką społeczną.

3. Z jakich elementów składa się paradygmat polityki społecznej i jak się one ze sobą wiążą?
Paradygmat – niezmienny punkt widzenia polityki społecznej.
Z niezmiennego w czasie paradygmatu polityki społecznej można wyprowadzić zmiennie w czasie 1) przedmiot oddziaływań polityki społecznej (czyli struktura społeczna) 2) system wartości i celów polityki społecznej
Wg J Słupińskiej paradygmat polityki społecznej, czyli założenie, które akceptuje się bez dowodu jako oczywiste na gruncie danej dziedziny wiedzy o rzeczywistości.
Paradygmat Pol społ składa się z dwóch elementów:
1. „dobro człowieka”
2. „myśl przekształceń społecznych”
1. Na liście naczelnych wartości polityki społ punktem odniesienia jest dobro człowieka. Możemy powiedzieć że „systemy wartości i celów” są powiązane z dobrem człowieka ale są one różne zmienne i sporne. Z drugiej strony „dobro człowieka ma być „ostatecznym kryterium” rozstrzygania sporów o wartości.
2. To wg J Słupińskiej „aktywistyczny stosunek do przedmiotu badań” (badacz polityki chciałby mieć na nią wpływ) Z każdego światopoglądu i ideologii da się wywieść pewien program działania. Wspólny jest motyw wywołania i przeprowadzenia zmiany społecznej lub zmiany w społeczeństwie dla programów wynikających z różnych systemów wartości.
Jak sie one ze sobą wiążą?
Myśl przekształceń społecznych oznacza „aktywistyczny stosunek do przedmiotu badań”, czyli chęć wpływania na politykę społeczną. Myśl przekształceń jest bodźcem wszelkiego czynu, jest wyrazem potrzeby wprowadzenie czegoś nowego. W różnych światopoglądach i ideologiach działa tak samo (choś może proponować cos innego). Wygląda to tak, że pojawia się motyw wywołania i chęć przeprowadzenia zmiany w społeczeństwie, zawsze w imię dobra człowieka, polepszenia jego sytuacji!
Tak działa np. wymyslanie różnych utopii. Niezadowolenie z panujących warunków sprawia że w imię dobra człowieka zaczyna funkcjonowac „myśl przekształceń społecznych”

4. Czym się różnią subiektywne teorie dobra człowieka od teorii obiektywnych? Dlaczego polityka społeczna wydaje się być bardziej związana z tymi drugimi?
Na rozróżnienie subiektywnych teorii od teorii obiektywnych pozwala zadanie pytania, czy interesuje na cudzy punkt widzenia, (co inni myślą o naszym dobru), czy też staramy się o perspektywę bezstronnego obserwatora, który nie bierze pod uwagę tego, co o jego dobru myślą inni.
Teoria subiektywna dobra człowieka
Przykładem teorii subiektywnej jest uznanie że Istotą dobra osoby jest zaspokojenie jej pragnień. Jednostka postawiona przed wyborem, może stwierdzic ze woli A od B, ale potem zmienić zdanie (preferencje jednostki mogą zmienić się w czasie), może też lubic A i B (pragnienia i preferencja mogą być ze sobą sprzeczne), możemy tez namówic tego kogos zeby wyobraził sobie że woli A od B (ludzie mogą sobie wyobrazić, co by było gdyby mieli inne pragnienia od tych które mają) . Zatem lepiej rozważyć subiektywną teorię dobra nie na preferencjach z jakiegos momentu życia tylko w oparciu o koncepcje projektów życiowych. Dobro czlowieka polaga teraz na realizacji projektów życiowych które wybrałby on w wyniku rozważań nad swoim życiem.

Teoria obiektywna dobra człowieka
To taka teoria która zakłada perspektywe projektów życiowych, niezależną od ich prywatnych przekonań. Wg. Weale’a w każdym projekcie życiowym powinny się znaleźć pewne cele, jeżeli ma być to życie dobre. Weal podaje taki przykład wizji dobra człowieka w którym niezbedne jest uczestnictwo w sprawachpublicznych. Czyli teorie obiektywne są pomysłem na dobro człowieka (ogółu) wymyślonym przez kogoś innego. Wizja dobra, dobrego dla ogółu :)
Różnice:
 Teoria subiektywna uwzględnia pragnienia jednostki, jej projekty życiowe i przekonania o tym co dla niej najlepsze
 Tylko teorie subiektywne biorą pod uwagę to że ludzie stanowią odrębne od siebie osoby, z własną wizją dobra, do której są przywiązane choćby dlatego, że jest to ich własna wizja.
 Jeśli narzucimy wszystkim jakies projekty życiowe lub ich elementy to ich negatywne skutki odczują tylko Ci, którym od poczatku sie te projekty nie podobały
 Obiektywna teoria dobra nierówno traktuje projekty jednostek, w teorii subiektywnej kazdy projekt powinien mieć równą wagę
 Teorie subiektywne dobra są lepszą podstawą teorii normatywnej polityki społecznej –m bo jednostki są w stanie lepiej ocenic co lezy w ich interesie

Dlaczego polityka społeczna wydaje się być bardziej związana z tymi drugimi?
Polityka społeczna jest działaniem państwa, samorządów i organizacji pozarządowych której celem jest wyrównywanie drastycznych różnic socjalnych między obywatelami, dawanie im równych szans i asekuracja przed skutkami ryzyka socjalnego, czyli szeroko pojęty dobrobyt obywateli (uproszczona wersja). Oznacza to, że polityka społeczna to działanie celem zapewnienia człowiekowi dobra (w rozumieniu tego, co kreuje polityke społeczną, a nie w rozumieniu dobra indywidualnych jednostek)

5. Jak rozumiane są potrzeby na gruncie subiektywnej teorii dobra człowieka? Uzasadnij rolę polityki społecznej w tym zakresie
Żeby móc realizowac projekty życiowe musza byc spełnione warunki wstętpne, czyli to co jest uniwersalnie potrzebne wszystkim jednstkom do realizowania projektów. Tzw. Potrzeby podstawowe (potrzeby instrumentalne / potrzeby ogólne). Rodzaj dóbr i usług potrzebny jednostce do realizacji projektów życiowych oraz ich ilość i jakość (minimum społeczne).
Te kwestie rostrzyga sie na podstawie teorii potrzeb.

Koncepcja potrzeb wg. Iana Gougha i Lena Doyala: potrzeby są: obiektywne i uniwersalne. Jezeli nie są zaspokojone, to kazdy człowiek doznaje krzywdy (o obiektywnym charakterze która polega na obnizeniu zdolnosci człowieka do realizowania swojej wizji dobra lub jest przeszkodą dla udanego uczestnictwa w społeczenstwie).

Potrzeby wg. Iana Gougha i Lena Doyala
- zdrowie fizyczne (trzeba życ i mieć się dobrze żeby w ogole myslec o realizowaniu jakichkolwiek projektów życiowych).
* Szanse na przeżycie,. Wskaźniki: oczekiwanie na dalsze życie, umieralnosc (umieralnosc dzieci przed 5 rokiem życia)
* Zły stan zdrowia. Wskaźniki: występowanie niepełnosprawności, dzieci z deficytami rozwojowymi, ludzie cierpiący z powodu bólu, zachorowalność.
- autonomia działania – zdolnosc czynienia świadomych i uzasadnionych wyborów dotyczących tego co powinno być zrobione i jak to zrobić. Autonomia jest osłabiona gdy wystepuje deficyt w trzech wyniarach: 1) zdrowia psychicznego 2) zdolności poznawcze 3) możliwosc uczestniczenia w ważnych rolach społecznych (produkcja, władza).
- autonomia krytyczna – zdolnosc do ustalania i krytykowania oraz jesli to konieczne do kwestionowania zasad i praktyk kultury w której sie urodzilismy i żyjemy – chroni nas to przed zdominowaniem naszej koncepcji dobrego życia przez koncepcje, jakie w tym względzie ma większosc
Uzasadnij rolę polityki społecznej w tym zakresie
Rola polityki społecznej, to zaspokojenie potrzeb jednostki, przez co umożliwi się jej realizowanie własnych projektów życiowych – dążenia do osiągnięcia dobra. Interwencja państwa jest konieczna, bowiem na celu ułatwienie dostępu do zaspokojenia podstawowym potrzeb także tym, którzy sobie z tym nie radzą.

6. Jakie perspektywy ma egalitarystycznie nastawiona polityka społeczna po wyeliminowaniu ubóstwa w społeczeństwie?
Egalitaryzm – ideologia w której uzasadnia się iż równość powinna odgrywać istotną role w polityce społecznej. Kazdy powinien miec zaspokojone podstawowe potrzeby – i za to odpowiedzialne jest państwo. Cel egalitarny to zaspokojenie potrzeb wszystkich na pewnym poziomie.
Czyli, skoro celem polityki społecznej jest wyrównywanie drastycznych różnic socjalnych między obywatelami, zapewniane równości szans oraz asekuracja przed ruzykiem socjalnym, to zapewniając to wszystko sprawiamy, ze cele polityki społecznej w rozumieniu Auleytnera zostają osiagniete. I co dalej?Zadania egalitarnej polityki społecznej (Auleytnera) na tym sie koncza.
Perspektywa:
Zastąpienie niepotrzebnej juz polityki społecznej, typową polityką gospodarczą, której filozofią jest rozumiany ekonomicznie utylitaryzm (państwo jest odpowiedzialne za maksymalizacje sumy dobra jednostek). Celem bedzie wiec zwiększanie dochodu narodowego, gdyz wtedy zwieksza sie swoboda kształtowania własnych projektów zyciowych (moga one zawierac drozsze i bardziej wyszukane gusta).
Ale w polityce wolnorynkowej, czesto dzieje sie tak, ze niektórzy wyjmują z niej wiecej korzysci niz inni. Ci ostatni moga zatem stwierdzic, że dzieje się niesprawiedliwość i zacząć popierac politykę redystrybucji. Dodatkowym argumentem przeciwko egalitaryzmowi ponad osiągniete minimum społeczne jest sprzeczność między równościa a efektywnoscia. Niestety dodatkowa redystrybucja dochodu wymaga dodatkowej interwencji państwa np. podwyższeniem podatków, co skutkuje zakłóceniami i ogólnym spadkiem dochodu (bo np. bogaty zapłacił wiecej podatku a biedny i tak nie zarobił bo go nikt nie zatrudnił ze względu na wysokie podatki)
Wniosek: bez polityki redystrybucji wszystkim byłoby lepiej
Egalitarystycznie nastawiona polityka społeczna jest zgodna z subiektywistyczną teorią dobra uzupełnioną o teorie potrzeb podstawowych. Bo nawet po zaspokojeniu potrzeb podstawowych obywateli, nie znikają zadania dla polityki społecznej tego rodzaju. Nie wystarczy aby wszystkim było lepiej, cele związane z równością nie znikają po osiągnieciu podstawowej równosci, polegającej na zapewnieniu wszystkim dostępu do tego co niezbędne, aby realizować jakąkolwiek wizję dobrego życia.
Indywidualistyczny i komunitarystyczny punkt widzenia są możliwe do przyjęcia w ramach strategii egalitarystycznych, gdyż nierówność występuje zarówno pomiędzy różnymi grupami, jak i wewnąśtrz nich – pomiędzy jednostkami.

7. Jakie cele ma polityka społeczna na podstawie przeglądu jej definicjii i propozycji, w których te cele wykazywano?
T. Marshal: maksymalizacja dobrobytu, eliminacja ubóstwa, równość
J. Szczepański: sprawiedliwośc, zapewnianie dobrobytu, celowe zmniejszenie niedostatku
K. Secomski: Stopniowanie i optymalizacja zmian społecznych, echstronnosc postępu, częste i dostępne świadczenia socjalne
W. Szubert – społecznie lepsze warunki bytu, znacznie wyzsza kultura zycia, usuwanie nierówności
J. Auleytner – asekuracja przed skutkami ryzyk socjalnych, wyrównywanie drastycznych róznic socjalnych, dawanie obywatelom równych szans,
- powiększanie wszechstronnego dobrobytu, z uwzględnieniem sprawiedliwości oraz integracja społeczenstwa

8. Jakimi instrumentami posługuje się polityka publiczna a jakimi polityka społeczna?
Instrumenty polityki publicznej:
Rodzaje instrumentów polityki publicznej mogą być wykorzystane jako bodźce pozytywne (motywujące do określonych zadań) i negatywne (demotywujące do określonych zadań – wzmocnienie negatywne).
Trzy rodzaje instrumentów Polityki publicznej:
> EKONOMICZNE – pozytywne - subsydia, dotacje, granty, zasiłki, preferencje kredytowe, zwolnienia i ulgi podatkowe, dobra i usługi publiczne, bony.
Negatywne – podatki, opłaty, cła, kary finansowe.
> INFORMACJE – pozytywne – zachęty, negatywne – ostrzeżenia.
> REGULACJE – pozytywne nakazy, negatywne zakazy
Instrumenty polityki społecznej:
> EKONOMICZNE – regulują dostęp do dóbr będących wytworem gospodarki , dostęp do własności, prawa właścicieli, dostęp do dóbr konsumpcyjnych m.in. poprzez pracę, świadczenia.
> INFORMACYJNE – informacje przekazywane w systemie szkolnym i przez massmedia.
> INSTRUMENTY PRAWNE – regulacje prawne składające się na państwowy system prawny, które mniej lub bardziej bezpośrednio określają uprawnienia i zachowania obywateli związane z zaspokojeniem ich potrzeb.
> KADROWE – ludzie którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym, którzy stanowią i stosują prawo{łącznie z tymi, którzy sprawują przymus państwowy i egzekwują sankcje za niedozwolone zachowanie - będąc państwa}, którzy informują, wychowują i uczą i radzą.
> KSZTAŁTOWANIA PRZESTRZENI – infrastruktura, lub infrastruktura społeczna, - obiekty będące efektami procesów inwestycyjnych służące zaspokojeniu ludzkich potrzeb jak szkoły czy szpitale, sieć drogowa kolejowa i zabudowa mieszkaniowa.

Cechą instrumentów polityki społ. ma być dążenie do instytucjonalizacji, formalizacji i organizowania warunków życia całej zbiorowości – jest to rozwinięcie Pol społ poza klasyczne pozytywne instrumenty ekonomiczne.
Pierwsze trzy rodzaje instrumentów prawie się pokrywają, a zatem instrumenty Polit społ nie różnią się znacznie od instrumentów Polit publ,
Czesto jednak ludzie sprowadzają instrumenty polityki społecznej do świadczeń socjalnych.
Cechy świadczeń społecznych:
1) obywatele mają do nich uprawnienia
2) sa bezpłatne lub częściowo odpłatne
3) całkowity lub czesciowy ich koszt jest finansowany ze środków publicznych
Formy świadczeń społecznych:
1) pieniężna
2) quasi-pieniężna (bony)
3) rzeczowa
4) usługowa (usługi opiekuńcze)

9. Wykorzystaj ogólne cele polityki społecznej, techniki zabezpieczenia społecznego oraz sektory podmiotowe do przedstawienia kilku możliwych modeli polityki społecznej. Występowanie, których z modeli teoretycznych wydaje się być bardziej prawdopodobne w rzeczywistości?
Model polityki społecznej – zestaw cech, które wybraliśmy spośród setek różnych cech polityki społecznej, po to żeby móc ją scharakteryzować. Do tych cech dobieramy już tylko łatwe do pomiaru wskaźniki i już za ich pomocą możemy pokazac uproszczonym obrazem polityki społecznej np. w jakimś kraju. Model polityki społecznej słuzy do upraszaczania złożonosci polityki społecznej, do porządkowania jej złożoności i do jej wyjaśniania. Moze takze spełniac funkcje normatywne, tzn. służyc do oceny i jako jako wzór do naśladowania.

Polityke społeczna charakteryzuje się:
- celami (dobrobyt)
- instrumentami (świadczenia)
- Przedmiotem oddziaływania (grupy docelowe)
- podmiotem (rząd)

Ogólne cele polityki społecznej:
- powiekszanie dobrobytu
- łagodzenie nierówności społecznych
- eliminacja ubóstwa

Instrumenty:
- techniki zabezpieczenia społecznego: ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa, opiekuńcza

Podmioty:
- państwo (rząd i samorząd)
- niepaństwowe organizacje typu non-profit i for-profit)

Kazda polityka społeczna jest mieszanką celów, instrumentów i podmiotów wykonawczych
Ale te mieszanki mogą się różnić

T. ubezpieczeniowa T. zaopatrzeniowa T. opiekuńcza

Powiększanie Dobrobytu
Łagodzenie Nierówności
Eliminacja ubóstwa
Występowanie, których z modeli teoretycznych wydaje się być bardziej prawdopodobne w rzeczywistości?
Mało prawdopodobne połacdzenie nacisku na wyrównywanie nierówności z naciskiem na sektor niepaństwowy for-profit – bo to on jest odpowiedzialny za ich wytwarzanie

10. Scharakteryzuj i porównaj podziały modeli polityki społecznej zaproponowane przez H. Wilensky’ego i Ch. Lebeaux’a oraz R. Timussa. W jaki sposób Ci pierwsi powiązali modele polityki społecznej z ideologiami politycznymi?
H. Wilensky i Ch. Lebeaux jako pierwsi zaproponowali podział modeli polityki społecznej.
Koncepcje wg. H. Wilensky’ego i Ch. Lebeaux’a:
> rezydualna – panstwo wkracza dopiero gdy zawiodą inne kanały zapewnienia dobrobytu, tzn. rodzina i rynek. Panstwowa polityka społeczna wkracza do momentu gdy znów naturalne kanały zaczną działac. zatem polityka społ. Ma tu charakter uzupełniający i tymczasowy
Powiązanie z ideologiami politycznymi:
Koncepcja rezydualna odpowiada więc doktrynie: „ indywidualizmu, własnosci prywatnej, wolnego rynku i minimalnego państwa”

> instytucjonalna – zapewnianie dobrobytu obywatelom jest normalnym i stałym zadaniem Państwa. Niezdolnosc jednostki do zapewnienia sobie dobrobytu przy pomocy rynku i rodziny została uznana za naturalną kolej rzeczy. W tym ujeciu wszyscy są potrzebujący i niesamodzielni.
Powiązanie z ideologią polityczną
Koncepcja instytucjonalna wiąże się z doktryną socjaldemokratyzmu i takimi wartościami jak: „bezpieczeństwo, równość, humanitaryzm”.
R. Titmuss wyróżnił trzy modele:
Modele miały pomóc w ujrzeniu pewnego porządku „w całym tym chaosie i pomieszaniu faktów, systemów i wyborów, dotyczących pewnych obszarów naszego życia społecznego i ekonomicznego”
> Rezydualny - panstwo wkracza dopiero gdy zawiodą inne kanały zapewnienia dobrobytu, tzn. rodzina i rynek. Panstwowa polityka społeczna wkracza do momentu gdy znów naturalne kanały zaczną działac. zatem polityka społ. Ma tu charakter uzupełniający i tymczasowy.
Celem polityki społecznej jest nauczenie ludzi, jak sobie radzić bez niej. Teoretyczne podstawy tego modelu zostały skojarzone z angielskim ustawodawstwem o pomocy dla ubogich i wizjami społeczenstwa m.in. H Spencera.
> Motywacyjny – (wydajnościowy) – (model służebny – służebnosc do gospodarki) duża rola instytucji socjalnych traktowanych jako uzupełnienie i pomoc dla gospodarki. Zaspokajanie potrzeb powinno być uwaunkowane zasługami i kwalifikacjami. Podstawy tego modelu wywodzą się z ekonomicznych i psychologicznych teorii motywacji – zaeżności wysiłku od nagrody.
> Instytucjonalno-redystrybucyjny – polityka społ. Jest główą instytucją społeczną która dostarcza świadczeń powszechnych na podstawie potrzeb i poza rynkiem. Zakłada redystrybucje szeroko rozumianych potrzeb w czasie


11. Jaki charakter mają prawa socjalne, redystrybucja i podatki oraz jakie znaczenie ma kontrola społeczna w trzech typowych modelach polityki społecznej?

1) Model liberalny
Prawa socjalne: ograniczony charakter roszczeniowy albo nie ma ich wcale. Źródłem pomocy jest dobra wola państwa, ludzi, a nie obowiązek. Uprawnienia do pobierania świadczeń wiążą się z opłacaniem składek z reguły w prywatnych firmach ubezpieczeniowych.
Redystrybucja: Wertykalna – od bogatych do biednych. Ale zasięg tej redystrybucji jest stosunkowo niewielki – biedni niezbyt wiele zyskują. Występują wyraźne różnice w poziomie zaspokajania potrzeb między różnymi grupami społecznymi.
Podatki: Niskie podatki, słaba progresja podatkowa
Kontrola społeczna: duże znaczenie kontroli społecznej. Pomoc jest uzależniona od sełnienia określonych warunków przez świadczeniobiorce

2) Model Motywacyjny
Prawa socjalne: wiążą się ściśle z wywiązywania się z obowiązku pracy i płacenia składek. A więc powiązane są ze statusem pracownika albo ubezpieczonego. Dla tychg którzy nie spełniają tych wymagań pomoc ma charakter fakultatywny
Redystrybucja: Horyzontalna – między różnymi fazami w życiu człowieka, czyli np. między zdrowymi a chorymi
Podatki: podatki średnie, umiarkowana progresywność
Kontrola społeczna: Ograniczone znaczenie kontroli społecznej, ze względu na dominacje ubezpieczeń społecznych o charakterze roszczeniowym

3) Model Instytucjonalno redystrybucyjny
Prawa socjalne: wynikają z faktu obywatelstwa lub mieszkania w danym kraju. Wynika to z założenia ze to społeczeństwo jest odpowiedzialne za występowanie problemów socjalnych. Więc społeczeństwo powinno je rozwiązywać.
Redystrybucja: wertykalna mająca wyraźny cel – wyrównanie poziomu zaspokojenia ważnych potrzeb, przez wszystkich mieszkańców
Podatki: wysokie podatki, wysoka progresywność
Kontrola społeczna: bardzo ograniczone znaczenie kontroli społecznej. Dostęp do świadczeń i usług jest często bezwarunkowy.

12. W jaki sposób ocenia się modele polityki społecznej i jakie wnioski z takich ocen wynikają?
Systemy porównawcze:
Aby oceniać modele polityki społ stosuje się m.in. porównania. Tzn. porównuje się polityki społeczne krajów, które uznano za charakterystyczne dla trzech różnych modeli. Przy zastosowaniu kilkunastu różnych kryteriów.
Celem takich badań często jest ocena jak poszczególne modele wypełniają zadania, które na ogół przypisuje się polityce społecznej. Do oceny porównanych kryteriów stosuje się skalę punktową – im więcej punktów tym lepiej dany model wypełnia zadania.
Takie same procedury porównania stosuje się dzisiaj powszechnie do porównywania produktów spełniających podobne funkcje np.: szkół, sklepów z podobnym asortymentem itp. Przyjmuje się kilkanaście punktowanych kryteriów, a potem podsumowuje się punkty i ustala ranking wg. Liczby punktów
Wioski: który model lepiej wypełnia powierzone mu zadania

Badanie panelowe metoda badań socjologicznych polegająca na tym, że wcześniej badane osoby lub populacje zostają poddane kolejnym badaniom, pomiarom (obserwacji, badaniom ankietowym) po pewnym odstępie czasu na tej samej próbie, tym samym narzędziem. Celem badań jest uchwycenie dynamiki zmian. Zmiany te to np. zmiana preferencji wyborczych członków jakiejś zbiorowości, zmiana postaw politycznych studentów w czasie studiów. Bardzo istotne przy stosowaniu tej metody jest to by danemu badaniu poddane były zawsze te same osoby lub zbiorowości np. kluby sportowe (jednostki badawcze).

Badania panelowe umożliwiają zatem prześledzenie dynamiki miedzy różnymi „stanami” np. przejście ze stanu praca do stanu ubezpieczenie społ (w stronę wykluczenia) lub ze stanu niewystarczającej ochrony do minimalnych dochodów (w stronę integracji)
Wnioski: który kraj jest najlepszy w reintegrowaniu ludzi z pracą, kto miał najwyższy odsetek przejść z jednego stanu do drugiego.
Ocena poszczególnych modeli pod względem dynamiki wykluczenia i integrowania.

Jeżeli jednym z celów polityki społecznej jest ograniczenie ubóstwa to jednym z kryteriów oceny poszczególnych modeli może być poziom redukcji stopy ubóstwa.

Ocena wg Stopnia redukcji poziomu nierówności przy pomiarze współczynnikiem Giniego.

13. Gdzie przebiega granica między polityką społeczną a polityką gospodarczą w sferze ekonomicznej?
Przegląd definicji polityki społecznej dał nam jej dziewięć typów, które można sprowadzić do trzech szerszych klas: ekonomicznej, socjologicznej i normatywnej. Z tą pierwszą wiąże się polityka gospodarcza. Stąd też pytanie o granicę (problem demarkacji) między nimi.

Granica między polityką społeczna a polityką gospodarczą przebiega między konsumpcją a produkcją. Tzn. politykę społeczną czynimy bardziej odpowiedzialną za konsumpcje niż produkcje, a w zakresie konsumpcji jest bardziej odpowiedzialna za zaspokajanie potrzeb życiowych bardziej niż „czystych pragnień” (pragnienia które nie mają u podstaw potrzeb, tzn. zaspokajacze tych pragnień nie są nam niesbędne do realizowania projektów życiowych)

Dzięki podziałowi na produkcje zaspokajaczy i ich konsumpcje możemy wyróżźnic dwie grupy docelowe i jeszcze głębiej zrozumieć demarkację.
Ludzie którzy zajmują się produkcja to producenci, ale każdy człowiek to też konsument

Gdyby przyjąć że polityka społeczna jest odpowiedzialna za zaspakajanie potrzeb a polityka gospodarcza za produkcje zaspokajaczy to grupą docelową polityki społecznej będzie cała ludność a polityki gospodarczej tylko produktywna jej część.

Standardowe podejście do zagadnień demarkacji uznające, że polityka gosp jest ważniejsza od polityki społ (żeby podzielic trzeba najpierw wytworzyc) można kwestionować za zbyt uproszczone. Z moralnych i politycznych względów ważniejsze wydają się potrzeby życiowe, za których zaspokojenie czyni się odpowiedzialną politykę społ Jest to na tyle istotne, że społeczeństwo bezpośrednio wkracza w produkcję i podział wielu zaspokajaczy uniwersalnych potrzeb życiowych.

14. Co wynika z empirycznych badań porównawczych na temat wpływu polityki społecznej na wzrost gospodarczy?

Finansowe świadczenia społeczne ekonomiści nazywają transferami socjalnymi i traktują jako obciążenie dla gospodarki, Mancur Olson uznał że już z definicji kosztem świadczeń społeznych jest zmniejszenie dochodu narodowego. Dlaczego? Ano dlatego że jesli jakas grupa jest opodatkowana w celu dokonania transferu do innej grupy to zmniejszają się bodźce do pracy, do oszczędzania, do innowacji i do alokowania zasobów do najbardziej efektywnych zastosowań.
Cel polityki gosp = wzrost gosp,
cel polityki społ = wzrost zaspokojenia potrzeb ludności.
Empiryczne badanie tezy Olsena:
Wzrost wydatków socjalnych w PKB powinien zmniejszać dynamikę wzrostu PKB, a ich spadek odpowiednio zwiększyć dynamikę wzrostu PKB.
Wnioski empiryczne:
Wnioski są różne
Empiryczne badania Atkinsona:
Atkinson przejrzał 10 badań tego typu i okazało się że zmniejszenie wydatków socjalnych o 5 punktów procentowych:
1. obniżąło roczną stopę wzrostu gospodarczego od 0,3 do 0,9
2. zwiększało roczną stopę wzrostu gospodarczego od 0,3 do 1 punktu procentowego
3. nie miało istotnego znaczenia

A zatem Ci którzy twierdzą że polityka społ. ma wysoce negatywny wpływ na gospodarke muszą ignorować badania, z których wynika że nie ma ona żadnego znaczącego wpływu, lub ma wpływ przeciwny lub jej wpływ jest tylko umiarkowanie negatywny.
Empiryczne badania Arjona:
Odkrycie zależnosci między trzema zmiennymi: nierównością, polityką społ i wzrostem gospodarczym.Większa stopa nierównosci powinna byc dobra dla wzrostu gospodarczego. Tymczasem nie znaleziono dowodów że wieksza nierówność jest dobra lub zła dla wzrostu gospodarczego.
Wnioski:
Są dowody na to że wyższe wydatki socjalne są powiązane z mniejszą dynamiką wzrostu gospodarczrgo.
Jednak wydatki socjalne o charakterze aktywnym (szkolenia dla bezrobotnych – bodźce do podjecia aktywnosci, podjęcia pracy) wpływają pozytywnie na wzrost gospodarczy

15. W teorii kryzysu fiskalnego państw zachodnich w latach 1970 wyróżniono 2 funkcje państwa kapitalistycznego, – jakie? Dlaczego zachodziła między nimi sprzeczność i jaki miało to wpływ na politykę społeczną?
Kapitalistyczny sposób produkcji opiera się na własności środków produkcji i wyzysku pracy najemnej, w dużym stopniu decyduje też o tym jak wyglądają niegospodarcze instytucje społeczne (tzn. jak je zbudowac by potrzymuwały kapitalistyczną produkcje – np. panstwo broni interesow kapitalistów. Na tym tle dziwne wydaje się pojawienie polityki społecznej, która to z załozenia przecież ma ograniczać zyski kapitalistów i przynosic korzysci klasie robotniczej. A wiec jak mozna mówic o tym, że polityka chroni interesy kapitalistów?
Jedno z wyjaśnień tego fenomenu polega na przypisaniu państwu kapitalistycznemu, dwóch sprzecznych ze sobą funkcji:
1) Akumulacji – zapawnienie najdogodniejszych warunków dla osiągnięcia przez kapitalistów wysokich zysków
2) legitymizacji – utrzymanie porządku społecznego i podtrzymywanie poparcia dla polityki gospodarczej

Dlaczego zachodzi między nimi sprzeczność?
Jeżeli Państwo w sposób otwarty będzie jawnie sprzyjać bogaceniu się jednaj klasy kosztem innej, to łatwo można się domyślić że zacznie rosnąć niezadowolenie z takiego stanu rzeczy, a więc pojawią się trudności w wypełnianiu funkcji legitymizacyjnej, czyli utrzymania porządku społecznego i podtrzymywania poparcia dla polityki gospodarczej. Konsekwencją niezadowolenia mogą być zakłócenia porządku społecznego w postaci strajków, buntów, co nie tylko podważa porządek społeczny ale też negatywnie wpływa na poziom zysków.

Zaniedbanie funkcji akumulacyjnej z kolei wywołuje niezadowolenie kapitalistów, podważa tez podstawy istnienia samego państwa, gdyż państwo utrzymuje sie z opodatkowania nadwyżki generowanej przez gospodarke.,

Wniosek:
Państwo music zaangazowac sie w proces akumulacji ale otwarte przyznawanie się do tego podważa jego legitymizacje.

Jaki wpływ na polityke społeczną miały sprzeczne ze sobą funkcje państwa kapiitalistycznego?

Od połowy lat 1970 polityka społeczna zaczęła być problemem. Krytykowała ją zarówno prawa strona (za obciążenia i ograniczenia gospodarki) jak i lewa strona (za nieskuteczność, opresyjność). W tle był jednak kryzys społeczny – ropa drożała i utrzymywało się wysokie bezrobocie. Podsumowując: „kapitalizm nie może współistniec z poityka społeczna, ale tez nie moze bez niej istniec”.

Ewolucja polityki społecznej była wynikiem współdziałania:
- walki klasy robotniczej przeciwko wyzyskowi
- wymogów koniecznych dla rozwoju kapitału przemysłowego
Uznania przez klasy posiadające że polityczna stabilność wymaga podniesienia kosztów

16. Przedstaw główne wątki teorii wpływu industrializacji i wzrostu gospodarczego na politykę społeczną.

Industrializacja: rozległe i rosnące wykorzystanie technologii z dużym zapotrzebowaniem na energie

Wpływ industrializacji i wzrostu gospodarczego na politryke społeczną:

1) Problemy społeczne: wiele problemów społecznych, na które odpowiedzią miała byc polityka społeczna było skutkiem industrializacji. Wzrost gospodarczy sprawił że na waznosci zyskały kwestie takie jak: starość, bezrobocie i czas wolny. Inne problemy które się uwidoczniły to w społeczeństwie przemysłowym to rozbicie rodziny, przestępczość, choroby umysłowe i ubóstwo.
2) Wzrost wydatków na politykę społeczną. Bez osiągniecia pewnego poziomu zamożnosci jakikolwiek wzrost wydatków na polityke społeczna był niemozliwy.
3) Pojawienie się pracowników socjalnych. Owocem uprzemysłowienia była specjalizacja współczesnego życia. Przez gąszcz instytucji pomagali przebrnąc pracownicy socjalni.
4) Pojawienie się usług społecznych – szkoła, osrodki zdrowia. Industrializacja sprawiła ze z usług społecznych zaczęła tez korzystac klasa średnia – publiczne szkoły, ochrona zdrowia.
5) Wzrost biurokracji w zarządzaniu sprawami społecznymi – nowe urzedy
6) Kształ polityki społecznej zaczął zalezec tez od kultury czyli systemu wartosci i tradycjii danego społeczenstwa (ile sie wydaje na poolityke społ jakie ma zadania)

W skrócie:
Industrializacja powoduje zmiany gospodarcze i społeczne – w wyniku tego powstają nowe problemy – w odpowiedzi pojawiają się nowe wyspecjalizowane usługi społeczne (ubezpieczenia, poradnictwo)
Pozapolityczne i bezosobowe procesy gospodarcze przyczyniły się do powstania i rozwoju polityki społecznej

17. W jaki sposób globalizacja gospodarcza wpływa na politykę społeczną?
Globalizacja ma głownie wpływ na polityke społeczną poprzez to, jak interpretują ją i postrzegają sami politycy.

Globalizację wiąże się ze wzrostem znaczenia globalnych i rzeczywistych ponadnarodowych korporacji, bez tożsamości narodowej i słabo kontrolowanych przez narodowe systemy prawne. Konsekwencje globalizacji wydają się być podobne do tych które przypisywano industrializacji np. osłabienie znaczenia państwa narodowego.

Po pierwsze:
Globalizacja wymaga ograniczenia polityki społ, w celu zmniejszenia wydatków publicznych i podatków (bo inaczej kapitał odpłynąłby do innych krajów). Prowadzi to do konkurencji, za pomocą preferencji dla inwestycji międzynarodowych i globalnych korporacji oraz obniżenia kosztów pracy. „Wyścig do dna”. Związane są z tym takie pojęcia takie jak dumping socjalny (firmy zacheca sie do inwestowania nizszymi standardami socjalnymi w danym kraju), eksport bezrobocia.

Po drugie:
Globalizacja wymaga większej aktywności rządu w dostarczaniu usług publicznych. Kraje rozwinięte nie są w stanie konkurować kosztami pracy z krajami rozwijającymi się, dlatego powinny rozwijać się tam gdzie mogą uzyskać przewagę konkurencyjną. Obszarem tym są oczywiście nowoczesne technologie, co sprawia że priorytetem jest edukacja i kształcenie ustawiczne.

Po trzecie
Sprzyja nastawieniu kompromisowemu w zakresie realizacji celów społ i gosp takich jak międzynarodowa konkurencyjność. Ten wątek ma związek z modelem aktywnej polityki społecznej - Warto w nią inwestować a nie płacić ludziom za to że są nieaktywni zawodowo. Priorytet mają wydatki na usługi takie jak edukacja pośrednictwo pracy ochrona zdrowia i rehabilitacja zawodowa, swiadczenia pieniężne są tym „złym” wyjsciem.

W takim ujęciu polit społ i gosp to dwie str tej samej monety szczególnie gdy mamy do czynienia z „polit społ przyjazną dla biznesu. Globalizacja to temat kontrowersyjny, gdyż łatwo globalizację wykorzystać do racjonalizacji (wiara w wolny rynek) noeliberalnych recept na prowadzenie polit społ i gosp.

18. T.H. Marshal opisał proces stopniowego wbudowywania w status obywatela praw osobistych, politycznych i społecznych. Wyjaśnij mechanizm działania tego proces.
Teoria T.H. Marshala
Na współczesną koncepcję obywatelstwa (jako statusu tych którzy są uznani za pełnoprawnych członków społeczenstwa) składają sie trzy rodzaje praw:
1) osobiste – konieczne dla indywidualnej wolności
2) polityczne – konieczne do uczestnictwa w sferze politycznej
3) społeczne – konieczne dla prowadzenia życia w cywilizavji wg. Standardów społeczenstwa.

Proces wbudowywania tych praw w obywatelstwo miał charakter sekwencji, w której kazda poprzednia faza sprzyjała nadejściu następnej. Czyli np. upowszechnienie i zrównanie praw osobistych związane było z presja na upowszechnienie praw wyborczych (wolni i równi obywatele, chcieli miec tez wpływ na władzę). Z kolei upowszechnienie praw wyborczych, dało impuls do upowszechnienia praw społecznych (bo wiekszosc głosowała na tych, którzy obiecywali je upowszechnic)

19. Przedstaw teorię wzajemnego pozytywnego wpływu demokracji politycznej i polityki społecznej oraz przedstaw wyjaśnienie polityczne tego, że przestała się ona sprawdzać w latach 1980.
Głowne instytucje współczesnych społeczeństw wg. C. Offe to: gospodarka rynkowa, demokracja polityczna i polityka społeczna. C. Offe rozważył dotychczasowe związki między demokracją polityczną i polityką społ. Wg. Istnieją cztery hipotezy dotyczące wzajemnego wpływu między tymi instytucjami:
Zajmijmy sie tylko pozytywnym wpływem demokracji politycznej na polityke społeczną i odwrotnie.
 Demokracja polityczna wspiera polityke społeczną:
powszechne prawo wyborcze wzmacnia władze polityczną większosci. Która to utrzymuje się z pracy najemnej. Zatem polityka społeczna jest w interesie zbiorowym tej większosci. Dodatkowo władza ekonomiczna własnosci zostaje zrównowazona przez liczebnieją władze wyborcza.
 Polityka społeczna wspiera demokracje polityczna
Upodabniają się wzory konkurencji politycznej między partiami. Dochodzi do redukcji intensywnosci konfliktu politycznego. Cały elektorat się integruje politycznie. Nastepuje „koniec ideologii”. Widzimy tez strukturalny zanik politycznego radykalizmu, który moze doprowadzic do antydemokratycznych wyzwań.

Powiązanie ze sobą tych dwóch spraw jest charakterystyczne dla powojennej teorii socjaldemokratycznej w Europie. Demokracja polityczna sprzyja politycznemu poparciu dla rozwijania polityki społ, a jej rozbudowa sprzyja demokratycznym instytucjom.

Offe uważa że teoria ta opiera się na dwóch założeniach następująco opisanych „ racjonalne jednostki w demokracji utworzą większość opowiadającą się za polityką społ., a po stworzeniu jej instytucji będą one coraz bardziej odporne na wyzwania”
 Polit społ., dostarcza dóbr publicznych z których korzyści czerpią wszyscy, przyczynia się to do poprawy sytuacji wszystkich poprzez pozytywny wpływ na rozwój kapitału ludzkiego i wydajność pracy.
 Drugie założenie odnosi się do instytucjonalnej inercji – Rozbodowana polityka społ. daje indywidualne korzysci duzym grupom społeczenstwa, która stanowia istotna czesc elektoratu. Zatem politycy nie sa skłonni do radykalnych przemian bo to by zraziło do nich wiekszosc społeczenstwa. Ponadto duże i skomplikowane programy ubezpieczeń społecznych, w których tworzenie i realizację zaangażowane są zw zawodowe i organizacje przedsiębiorców, są trudne do krytyki i do utworzenia szerokiej koalicji społecznej przeciwko inercji Pol społ.
1980
Problem z teoriami o wzajemnym pozytywnym wpływie demokracji politycznej na polityke społeczna pojawił sie w latach 1980, gdy wybory zaczęły wygrywać partie liberalno – konserwatywne z programami wyraźnie krytycznymi wobec rozbudowanej polityki społ i jej instytucji oraz projektami radykalnych reform w sferze socjalnej.

Na gruncie teorii pokazanych wyzej trudno wyjasnic ten fenomen. Offe przedstawia różne wyjaśnienia odwołując się do:
- teorii dóbr publicznych Mancura Olsona,
- tożsamości zbiorowej,
- czynników politycznych
- i głębszych zmian w strukturze społecznej.

Twierdzi że racjonalni obywatele raczej będą unikali udziału w kosztach produkowania dóbr publicznych, albo nawet przeciwstawiali się ich produkcji, a demokracja umożliwia im przecież takie zachowania, dlatego polityka społeczna nie jest skutkiem demokracji, a raczej pojawia się wbrew niej.
Zwrot na prawą stronę w latach 1980 wyjaśniano więc jako wynik świadomego działania części elit politycznych, którego celem było wywołanie w elektoracie nastrojów partykularystycznych, zawężenie perspektywy w postrzeganiu własnego interesu politycznego.
Rozbudzanie różnych egoizmów i indywidualizmu, kreowanie nowych podziałów społecznych, ale odmiennych od podziałów klasowych (np. ciężko pracujący podatnicy kontra leniwi klienci Polit społ,) to właśnie była strategia elit politycznych wyznających neoliberalną ideologię. Właśnie taka strategia miała im przyniesc sukcesy wyborcze a w związku z nimi reformy klasycznej polityki społecznej.

20. W jaki sposób mechanizmy konkurencyjnego rynku zostały zastosowane do tradycyjnych obszarów klasycznej polityki społecznej?
Mechanizmy konkurencyjnego rynku, które zapewniają wybór i pozwalają jednostce korzystać z różnych firm przeszły do polityki społecznej. Przedsiębiorcze rządu wspierają konkurencje między dostawcami usług. Traktuja obywateli jak klientów nie petentów i oferuja im wybór np. między szkołami, programami szkoleniowymi. Zamiast reagowac na problem, starają się jemu zapobiec juz wczesniej. Wkładają energie z zarabianie pieniędzy a nie tylko w ich wydawanie. Decentralizują władze i przekazują ją samorządom.

Wprowadzenie mechanizmów konkurencji do publicznego sektora usług zdrowotnych w UK nazwano „rewolucją w polityce społecznej”. Liczne strategie obejmują m.in.:
• prywatyzacje (sprzedaz prywatnym firmom, pamnstwowych i samorządowych podmiotów zajmujących się dostarczaniem usług)
• rynki wewnętrzne (oddzielenie funkcji dysponenta pięniędzmi od funkcji dostawcy usług. Wprowadzenie przetargów)
• kontraktowanie usług publicznych i społecznych (tzn. władza publiczna płaci za usługi dla obywateli zamiast sama utrzymywac specjalne podmioty. )
• tworzenie częsciowo niezależnych od rządu instytucji publicznych (np. wiele funduszy celowych w polsce ma taki charakter: FUS, PFRON)
• nowe formy regulacji (np. samoregulacja, kodeksy etyczne, standaryzacja)
• zarządzanie z uwzględnieniem wyników (mniejsze znaczenie mają procedury, większe realizacja celów)

Podsumowanie tych zmian:
1. od równego traktowania obywateli do zróżnicowanego traktowania klientów
2. od powszechnych usług i świadczeń do adresowanych i selektywnych
3. od publicznego dostarczania usług do dywersyfikacji dostawców
4. od braku wyboru w zakresie usług do wyboru analogicznego jak na rynku
5. od lokalnej autonomii do centralizacji , czemu ma towarzyszyc kierunek przeciwny – wieksza autonomia lokalna w zakresie zarzadzania i finansow
6. od finansowania bez uwzględniania wyników i wysiłkow do finansowania opartego na wskaźnikach
W nowej polityce społecznej wzrasta rola sektora niepublicznego non profit i for profit

21. Wyjaśnij, na czym polegało przejście od wartości materialistycznych do wartości postmaterialistycznych, jaką rolę odegrała polityka społeczna w tym przełomie i jak on sam na nią wpłynął?
Klasyczna polityka społeczna, zaprojektowana w duchu solidarności społecznej, rozbudzonej w czasie wojny łaczona była przede wszystkim z zadaniami zaspokajania podstawowych potrzeb i egalitaryzacją (ujednoliceniem) poziomu życia, co odpowiadało surowej powojennej rzeczywistosci. Pojawienie się społeczeństwa obfitosci oraz społeczeństwa konsumpcyjnego, w których główną wartościa nie jest juz praca, oszczędny tryb życia, a troską nie są już materialne warunki życia – ale czas wolny, konsumpcja i jakość życia sprawiło, że klasyczna polityka społeczna, w coraz mniejszym stopniu mogła odpowiadac nowym wartosciom i nowym oczekiwaniom. Nowe wartości, zwane postmaterialnymi to przede wszystkim: jakość życia, szczęście i inne niematerialne aspekty ludzkiej egzystencji

Konsument oczekuje ze bedzie mógł wybrac między towarami na półce, a klasyczne usługi społeczne i socjalne nie były dostosowane do indywidualnych potrzeb klienta (bo miały zaspokajac wspólne dobro szerszej ludnosci i to na minimalnym poziomie). W społeczenstwie obfitosci większosc osiąga wyższy poziom i oczekuje czegoś więcej, a tego państwowa polityka społeczna, z różnych względów zapewnic nie może.

Stąd tez wzrasta rola rynku, który odpowiada na niezaspokojony popyt na usługi wyższej jakosci. Razem ze wzrostem roli rynku rośnie też niechęć klasy średniej do płacenia składek i podatków, na to, z czego i tak nie korzystają. Może to prowadzic to trwałego niedofinansowania usług publicznych i śwoiadczeń społecznych i pogorszenia sytuacji tych, którzy zmuszeni są do korzystania z nich.

Przejściu od wartości materialnych do postmaterialnych towarzyszy tez rozluźnienie norm społecznych i kontroli społecznej. Pojawia sie wiecej rozwodów, zmienia sie podział ról na męskie i kobiece. W społeczenstwie postmaterialistycznym spada też dynamika wzrostu gospodarczego.

Osłabienie więzi społecznych we współczesnym społeczeństwie to jedna z przyczymn pojawienie się czegos takiego jak „wykluczenie społeczne”. A Polityka społeczna miała przeciez integrowac społeczenstwo.

W Polsce:
Gospodarka socjalistyczna była gospodarką niedoborów co mogło znamionowac przejście od wartości materialistycznych do postmaterialistycznych