Omów środki dydaktyczne pomocne w procesie kształcenia muzycznego dzieci

Najważniejszy okres umuzykalnienia dziecka to okres przedszkolny. Umuzykalnienie to nie tylko rozwój słuchu muzycznego, ale cały szereg zdolności i umiejętności wspomagający pełny rozwój dziecka. Umuzykalnienie to wrażliwość na dźwięk, poczucie rytmu, rozróżnianie nastrojów w muzyce, wrażliwość na tekst. Zajęcia są pretekstem do spotkań towarzyskich oraz miłego i twórczego spędzania wolnego czasu. Małe dzieci bardzo chętnie wykonują wszystkie polecenia i błyskawicznie się uczą. Można otworzyć w tym m okresie główkę dziecka na świat trudniejszej, wartościowej muzyki. Na umuzykalnieniu dzieci ćwiczą oddech, pracę przepony, ruch. - Co dają takie zajęcia?- Po pierwsze szereg umiejętności. Dzieci śpiewają czysto proste utwory, poprawia się dykcja, pamięć, rozwija słuch, wrażliwość na dźwięk, dają im poczucie pewności siebie i wzmacniają wiarę we własne siły. Muzyce nie trzeba wbrew pozorom poświęcać całego swojego czasu. Powinna być ona odskocznią od codziennych obowiązków, relaksem i wypoczynkiem. Ale do tego trzeba dojść. Na początku trzeba trochę poćwiczyć.
Zabawy i dydaktyczne gry muzyczne mogą stanowić atrakcyjną formę aktywności dzieci w przedszkolu. Zabawa ma istotne znaczenie dla całego psychicznego życia dziecka i błędem jest jej postrzeganie jako trywialnego marnowania czasu. Z drugiej zaś strony, celem zabawy z punktu widzenia dziecka jest po prostu zabawa. Bawi się, a przy okazji uczy, nie wiedząc o tym.
Muzyka może być traktowana bardzo różnie z punktu widzenia współczesnej wiedzy muzykologicznej, etnograficznej, historycznej i teorii kultury. Może być formą ekspresji stanów psychicznych człowieka i głównie taką jest w każdej twórczości prymitywnej, ludowej, dziecięcej. Jest osobistą wypowiedzią człowieka. Muzyka to potoczny język rozumiany przez każdego członka danej wspólnoty. Muzyka może być też traktowana jako zabawa. Zabawy i gry sprawiają dzieciom dużo przyjemności, pojawia się w nich element rywalizacji, podniecenia emocjonalnego. Dzięki tym ćwiczeniom dzieci mogą swobodniej przebywać w tej sferze działalności, którą jest muzyka. Każdy problem może być rozwiązany w ten sposób, drogą zabawy i jednocześnie nauki. Chodzi nie tylko o zagadnienia muzyczne jako takie, lecz w powiązaniu z muzyką. Aby wszechstronnie rozwijać osobowość dziecka, począwszy od okresu przedszkolnego, należy maksymalnie aktywizować dzieci poprzez dobór odpowiednich do ich możliwości treści poznawczych. Zastosować różnorodne gry i muzyczne zabawy dydaktyczne pobudzające aktywność intelektualną, zainteresowanie i twórczą wyobraźnię w połączeniu z praktyczną działalnością.
Muzyczne zabawy i gry dydaktyczne nie mogą być realizowane w oderwaniu od całości, lecz powinny być wplatane, łączone z innymi treściami kształcenia.
Do środków dydaktycznych pomocnych w procesie kształcenia muzycznego dzieci zaliczamy:
a/ ćw. rytmiczne– traktowane są jako podstawowy motor swojego działania. Jest to uwrażliwienie na rytm poprzez stworzenie określonego rodzaju ćwiczeń polegających na dokładnej realizacji usłyszanego rytmu za pomoc prostych gestów i taktowania”. Rytmika ma istotny wpływ na rozwój muzykalności, poczucia rytmu i wrażliwości. Wpływa na rozumienie i umiejętność przeżywania innych dziedzin sztuki, przede wszystkim teatru i sztuk plastycznych. Wartości rytmiki jest jednoczesne kształcenie cech osobowości psychicznej i struktury fizycznej człowieka. Odnosi ona muzykę do odbiorcy, dając możliwość jej pełnego poznania, pozwala odkryć jej trzeć, a także uczynić muzykę źródłem bogatych, różnorodnych przeżyć. Ważna rolę spełnia również rytmika w kształtowaniu osobowości psychicznej dzieci: integruje je z rówieśnikami, pozwala na tworzenie nowych więzi społecznych. Koryguje trudności procesie kształtowania osobowości dziecka polegające na występowaniu nadmiernej ruchliwości, braku koncentracji uwagi. Poprzez zainteresowanie dzieci wspólna zabaw eliminuje się u nich cechy egocentryczne, uwrażliwia na troski i kłopoty innych osób, wzbogaca trzeci emocjonalne. „Ma ona różnorodne możliwości w kształtowaniu rozwoju fizycznego, poszczególnych cech motorycznych oraz może być form ruchowego usprawniania leczniczego. Ekspresja (wyrażanie) rytmu jest wskaźnikiem aktywności rytmicznej, jaka zachodzi w korze mózgowej. W rytmice muzyka jest najważniejszym motorem działania, występuje wspólnie z melodii, harmonii, dynamiki oraz agogiki

b/ Improwizacja muzyczno – ruchowa to specyficzny rodzaj wypowiadania się poprzez gest, ruch całego ciała. Ćwiczenia z tego zakresu prowadzone w atmosferze relaksu i zabawy, pomagaj w tworzeniu pewnych form działań przez ćwiczącego, daj mu poczucie swobody i własnych możliwości. Określony utwór muzyczny rozluźnia, aktywizuje i narzuca swój rytm, który narzuca pewna dyscyplinę ruchu. Jednym z najważniejszych sposobów ćwiczeń improwizacji muzyczno –ruchowej jest interpretacja ruchowa utworów muzycznych. Wymaga ona wiadomości o strukturze utworu, jego przebiegu dynamicznym, rytmie, metrum, tempie, charakterze melodii itd. Improwizacja jest główna droga muzycznego rozwoju dziecka. Rodzi się ona przy udziale mowy i ruchów ciała, następnie rozwijaj się formy artystyczne, wokalne i instrumentalne, nawiązując do muzyki klasycznej. Metoda ta –wyzwalająca maksymalna aktywność „wywołująca w dzieciach muzykę, daje im kolosalna radość i intensywnie wpływa na rozwój pamięci i wyobraźni ogólnej i muzycznej”.

c/ Zabawa muzyczno – ruchowa Jest bardzo istotnym elementem kształtującym poziom kultury muzycznej, wpływa ona na rozwój fizyczny dziecka. W zabawach muzyczno –ruchowych każdy ruch ma określony cel, wyznaczona jest długość jego trwania i uzasadniony charakter. Tematyka zabaw może być różnorodna, obrazująca różnorodne dziedziny działalności człowieka, zwyczaje ludowe, sceny z życia zwierząt, zjawiska przyrody. Zabawa powinna pobudzać wyobraźnię, dzieciom pozostawia się inicjatywę (np. obieranie określonych ról, wyszukiwanie nazw zwierząt, roślin itd.). Ćwiczenia stosowane w zabawach służ rozwojowi sprawności ruchowej dziecka, wpływaj na kształtowanie wszystkich cech motorycznych.

d/ śpiewanie piosenek – odgrywa największa rolę w procesie umuzykalniania, ponieważ swoja trzeci przemawia do wyobraźni dziecka oraz pobudza jego zainteresowanie i uwagę. Dzieci o wiele wcześniej reaguj na tekst piosenki aniżeli na jej melodię, należy o tym pamiętać. Piosenki przeznaczone dla dzieci powinny być proste, rytmiczne i melodyczne a także nieprzekraczające w swojej linii melodycznej 6 dźwięków, czyli tzw. seksty. Śpiew jest najstarszą formą ekspresji muzycznej. Forma ta pojawia się we wszystkich systemach, lecz nie w jednakowym stopniu.

e/ Gra na instrumentach instrumenty są środkiem pomocniczym w utrwalaniu materiału nauczania. Instrumenty towarzyszą różnym zabawom rytmicznym, służą jako akompaniament do tańców, inscenizacji. Gra na instrumentach zajmuje centralne miejsce tak uważał Orff

f/ Słuchanie muzyki jest formą bardzo ważną w procesie wychowania muzycznego. W jednym z systemów forma ta nie znajduje szczególnego zastosowania. Podstawowym materiałem muzycznym jest muzyka fortepianowa improwizowana przez nauczyciela. Uczniowie w takt tej muzyki odtwarzają przebieg metro rytmiczny przy pomocy gestów, ruchów uwzględniając tempo dynamikę frazowanie. Nauczyciel powinien sięgnąć po muzykę artystyczną, aby stworzyć dzieciom możliwość głębszego wniknięcia w strukturę dzieła muzycznego. W systemie Orffa dziecko uczestniczy we wspólnej improwizacji, odtwarzaniu muzyki lub też towarzyszy przy różnym podziale ról z zastosowaniem różnych instrumentów. Wykonawcy zmuszeni są koncentracji uwagi do wnikliwego przysłuchiwania się muzyce- dźwiękom, barwom i współbrzmieniom

g/ niekonwencjonalne źródła dźwięku, które doskonale spełniają swoją rolę w procesie umuzykalniania dzieci w wieku przedszkolnym, źródłami dźwięków niekonwencjonalnych mogą być: przedmioty codziennego użytku, głos, ale użyty w nietypowy sposób, ręce i nogi, oraz inne efekty dźwiękonaśladowcze.
Przykłady niekonwencjonalnych źródeł dźwięku: klucze, papier. Cmokanie, mlaskanie, mruczenie, tupanie, stukanie rękoma o kolana, woreczek foliowy, grzebień, garnki, świst, pudełka. Łyżka, pompka do roweru itp