Geologia Politechnika Śląska opisy oraz def. z wykładów I rok

Skały osadowe-powstają w wyniku sendymentacji. Podział;okruchowe->produkty wietrzenia innych skał chemiczne->głownie sole, wytracają sie zwiazki chcemiczne z wody (ewaporaty) organogeniczne->nagromadzone cząstki roślinne i zwierzęce wietrzeniowe-> jako nierozpuszczalne produkty wietrzenia skał, pozostają jako zwietrzelizna ( np.skały ilaste-> glinki,laferyty, boksyt) Typy skał: węglanowe (skład węglan wapnia), okruchowe (skł: ziarna detrytyczne), ewaporatowe( siarczan wapnia, chlorki K,Na , Mg) krzemieniowe (skł: chalcedon-odmiana kwarcu lub opal <uwalnianie fosforowe (skład: fosorany wapnia) krzemionki>)kanstobiolity(torf,C)(skl;materia organiczna), ilaste (skl;materiały ilaste,kwarc,tlenki, wodorotleki Fe i Al) Geneza węgla; faza biochemiczna -gromadzenie materii faza geochemiczna- proscey glebotwórcze) torf, węgiel kamienny i brunatny, antracyt(91-96%C) skały pochodzenia chemicznego ewaporaty powstaja w wyniku odparowania ( gips, sol, anhydryt, dolomit, wapien) martwica wapienna, kreda,dolomity,margle, sol, gips, anhydryt kolejność odparowywania kalcyt, anhydryt, gips, solecyklodem skały organogeniczne a) węglanowe ( wapienie, muszlowy) b) krzemionkowe ( radiolaryty, diatomity, Ge.., opoki) fosforyty, wegle, ropa naftowa kompakcja zmiany fizyczne polegające na zblizaniu się do siebie czasteczek lub ziaren mineralnych na skutek ciężaru ( skał) warst nadkładu Lityfikacja – luzny osad przechodzi w skale zwiezła Metamorfizm -zjawiska metamorficzne przebiegają w głębi skorupy ziemskiej, obejmując zarówno skały osadowe i magmowe jak i wcześniej powstałe skały metamorficzne. Powodują one zmianę pierwotnych struktur i tekstur skał, a także prowadzą do zmian ich składu.Diageneza - metamorfizm niskiego, średniego i wysokiego stopnia - częściowe przetopienie skały.Ultrametamorfizm - w niższych temperaturach skały metamorficzne ulegają selektywnemu topnieniu.Rodzaje metamorfizmu: termiczny (temperatura) dynamiczny (ciśnienie dynamiczne-tektonika) statyczny (ciśnienie nadkładu) lokalny (impakcyjny - uderzenie, eksplozyjny) regionalny (większe partie skorupy ziemskiej) Metamorfizm kontaktowy - zjawiska mają charakter lokalny, zachodzą przy kontakcie intruzji magmowej ze skałami osłony. Należą do nich przeobrażenia termiczne związane z ogrzaniem skał osłony przez wdzierającą się magmę i gwałtowne ochłodzenie brzeżnych części intruzji. W kontakcie z utworami osłony ważnymi elementami towarzyszącymi są: - procesy metasomatyczne: wysoka temperatura (400 - 800 C) niskie ciśnienie produkty: piaskowce -> kwarcyty węgiel -> grafit skały węglanowe -> marmuryMetasomatoza - polega na częściowym lub całkowitym zastąpieniu pierwotnej substancji przez inne składniki chemiczne.Metamorfizm dyslokacyjny - wywołany przez ciśnienie kierunkowe. Towarzyszą mu procesy metasomatyczne i rekrystalizacyjne w zależności od strefy. Przeobrażenia dynamiczne polegają na mechanicznym rozdrobnieniu skał aż po deformacje plastyczne.Metamorfizm impakcyjny, uderzeniowy - związany z uderzeniem meteorytu, wybuchami jądrowymi, wybuchami, eksplozjami wulkanicznymi. Skały powstające w wyniku uderzenia meteorytu to impaktyty, eksplozji wulkanu-> eksplozyty.

Metamorfizm regionalny: objemuje duże obszary zachodzi w wyniku pogrążania litosfery na duże głębokości, np. obniżanie dna zbiorników sedymentacyjnych; stregy orogeniczne (fałdy); strefy subdukcji temperatura (200 – 1000 C)ciśnienie (100 – 1500 MPa)Fazja – zespół warunków w jakich tworzy się dana skała.Struktury skał metamorficznych: Wszystkie skały metamorficzne charakteryzuje się strukturami pełno krystalicznymi, określone są jako blastyczne. W zależności od wielkości kryształów (blastów) rozróżniamy:drobno krystaliczne średnio krystalicznegrubokrystaliczneTekstury skał metamorficznych:a) kierunkowe: łupkowa, gnejsowa b) bezkierunkoweSkały metamorficzne w Polsce:nawiecej jest gnejsów o różnej genezie, większość z nich to paragnejsy (ze skał osadowych), np. gnejs śnieżnicki łupki krystaliczne marmury – metamorfizm regionalny lub kontaktowy serpentynit -> Jordanów


Erozja- mechaniczne niszczenie skał połaczone z usuwaniem powstających okruchów skalnych przez ( deszcz, wiatr, wody płynące, wody podziemne, lodowce,)wietrzenie proces niszczenia skał i minerałow na pow ziemi pod wpływem czynnikow ( atmosfery, hydrosfery, biosfery) czynniki fizyczne rozpad skal chemiczne rozklad skal czynniki wietrzenia mech zmiany termiczne wzrost obcyh kryształów, wahania cisnienia, zmiana wilgotności skal, Wietrzenie ilaste – pęcznienie skal ilastych a potym wysychanie kurczy się obj. Powestaja szczelinu-nieszczenie zwięzłości skal Wietrzenie mechaniczne przyspiesza tempo wietrzenia mechanicznego.Wietrzenie chemiczne odbywa się w środowisku bogatym w wode która zawiera O2 i CO2 Aktywne składniki w wodzie -Amoniak i tlenki azotu -CO2 Chlor H2SO4 Węglany Substancje humusowe Przeobrazenia chemiczne -utlenianie (oksydacja)- dodawanie tlenu -uwadnianie(hydratacja) – dodawanie wody -redukcja zabranie czasteczki tlenu -karbonatyzacja(uwęglanie w procesie krasowienia) -chlorotyzacja -kaolityzacja Przebieg wietrzenia zalezy od : -warunkow klimatycznych -budowy podloza skalnego -warunkow orograficznych i ekspozycji -świata organicznego Wietrzenie a klimat: Tropikalny-chemiczne Pustynny -mechaniczne Gorski- mechaniczne Polarny- mechaniczne Procesy glebotworcze-Lita skala ulega wietrzeniu -pojawiaja się spekania i szczeliny coraz wieksze -z powierzchni zostaje w nie wmyte czastki organiczne i nie organiczne -powstaje gleba -wspomagaja to nowe rosliny i zwierzeta Poziomy -ściulka -pruchnica -poziom wymywania -zwietrzelina-skala macierzysta


Podział fałdów:a)ze względu na położenie skrzydeł względem powierzchni osiowej: - stojący, - obalony, -pochylony, -leżący –przewalony b)ze względu na symetrię fałdów: - symetryczny – asymetryczny c)ze względu na położenie osi fałdu: - poziome –pochylone –pionowe Uskok – to powierzchnia nieciągłości wzdłuż której miało miejsce przemieszczanie (skrzydło wiszące i skrzydło zrzucone)Uskoki: - zrzutowe normalne(grawitacyjne –inwersyjne –przesuwne -zrzutowo-przesuwne –rotacyjne(nożycowe, zawiasowe) Nasunięcie – polega na przemieszczeniu mas skalnych wzdłuż połogiem powierzchni. Jeżeli nasunięcie jest niewielkie,

Czynniki geologiczne- powoduja procesy geologiczne.Należa do nich: czynniki zewnętrzne- atmosfera,hydrosfera, Zycie organiczn zynniki wewnętrzne- ruchy diastroficzne,wulkanizm,plutonizm,metamorfizm. Procesy geologiczne dzielimy na niszczace(wietrzenie,erozja,powierzchniowe ruchy masowe), tworcze(sedymentacja). Procesy geologiczne dzielimy na: egzogeniczne(wietrzenie, erozja, powierzchniowe ruchy masowe,sedymentacja) endogeniczne(diastrofizm,magmatyzm,metamorfizm) Diastrofizm- ogol procesow wywolanych przez czynniki endogeniczne, prowadzi do roznego rodzaju ruchow skorupy ziemskiej np. . trzesienia ziemi , ruchy pionowe, ruchy poziome,dryf kontynentow,ruchy górotworcze. Przyczyna zaburzenia równowagi skorupy ziemskiej :powstanie i topnienie lodowcow; zmiany ilości wod w morzach a nawet jeziorach sedymentacja; erozja; zwiekszenie obciążenia skorupy ziemskiej w rezultacie ruchow górotwórczych Ruchy górotwórcze – to wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej prowadzace do powstania gor , stanowiace czesc cyklu organicznego.Orogenezy: kaledonska(gory świętokrzyskie-kambr, Sudety-sylur/karbon) waryscyjska(trzon krystaliczny Tatr-karbon; Pieniny-Kreda) alpejska(Karpaty-kreda/trzeciorzęd, rzezba lodowcowa)Cykl orogeniczny ma związek z przemieszczanie się plyt litosfery. Fald- wygiecie warst bez przerwania ich ciągłości.






1)Dążność mas w skorupie ziemskiej do zachowania równowagi to izostazja. 2. Systematyka minerałow: pierwiastki rodzime, siarczki i siarkosole, halogenki, tlenki i wodorotlenki, sole kwasów tlenowych, połączenia organiczne(substancje mineralne). 3. Diagoneza prowadzi do lityfikacji. 4. Kaolinityzacja zachodzi w klimacie tropikalnym. 5. Metamorfizm impakcyjny - zachodzi na powierzchni Ziemi wskutek uderzenia dużego ciała kosmicznego, zazwyczaj meteorytu. Polega na przeobrażeniu wskutek fali uderzeniowej działającej w bardzo krótkim czasie, przy wytworzonym bardzo dużym ciśnieniu i dużej temperaturze. 6. Geneza wód podziemnych - pochodzą głównie z opadów które wsiąkają w podłoże. Tylko w niektórych przypadkach wody gruntowe są pochodzenia magmowego-wody juwenilne. Rozróżniamy też wody pochodzenia atmosferycznego- wody meteoryczne oraz wody z źródeł podziemnych. 7. Marmur powstaje w wyniku metamorfizmu wapienia. 8. Skała to duże skupisko minerałów jednorodnych lub różnorodnych. Ze względu na sposób powstania wyróżnia się skały magmowe, osadowe i metamorficzne. 9 Skała to duże skupiska minerałów jednorodnych lub różnorodnych, ze wzg. Na sposób powstania wyróżnia się skały magmowe, osadowe i metamorficzne. 10) Barchan- jest to rodzaj ruchomej wydmy o półksiężycowatym kształcie i ramionach wysuniętych zgodnie z kierunkiem wiatru ( strzałka pod rys kierunek wiatru ) 11) Na czym polega subdukcja Proces polegający na wciąganiu lub wypychaniu jednej płyty litosferycznej pod druga 12Co to jest morena boczna Material skalny transportowany przez lodowice przymarzniety do bokow jezora lodowcowego Skaly osadowa--àskaly metamorficzne--àskaly magmowe



1)Strefa ekspansji skorupy oceanicznej w obie strony od grzbietu śródoceanicznego to strefa akrecji 2) Izostazja 3) deklinacja zalezy od miejsca pomiaru czasu 4) warstwa płaszcza ziemskiego połozona na głebokości 100-400km pod pow ziemi 5) co znaczy ze jest endogeniczny wywolany wew. Energia ziemi, zachodzi wewnątrz ziemi np. trzesienie ziemi 6) Wylewna skała magmową jest bazalt 7) biotyt krystalizuje szybciej od kwarcu 8) lateryt powstaje w wyniku wietrzenia lessów 9) produktem metamorfizmu piaskowcow sa Kwarcyty 10) wietrzenie w klimacie tropikalnym charakter się wilgotnością, wys temp, - wietrzenie chemiczne 11) erozja mechaniczne niszczenie skał połaczone z usuwaniem powstających okruchów skalnych przez ( deszcz, wiatr, wody płynące, wody podziemne, lodowce,) 12) Pole mag, powstaje dzieki, pradom w plynnym jadrze ziemi w pradach tych ruch obrotowy ziemi wywoluje wiry, wytwarzajac prad elektr który wytwarza pole elektr 14) subdukcja Proces polegający na wciąganiu lub wypychaniu jednej płyty litosferycznej pod druga 15)Płaszcz Ziemi (skorupa kontynentalna, oceaniczna, pow moho-wyznacza granice miedzy skorupa a plaszczem, litosfera oceaniczna, kontynentalna, aksenosfera, plaszcz gorny, strefa przejsciowa, plaszcz dolny b) skorupa ziemska warstwa osadowa, warstwa granitowa, bazaltowa, plaszcz ziemi przykladowe pyt. 1) czy promien Beg jest dłuższy od… NIE 2) Jedy… granitowa 3) deklinacja A MIEDZY PLASZCZEM 4) W osi grzbietu srodocean jest A wulkany linijne 5) szelf cechuje się warstwa bazaltowa