Pytania z UE

INTEGRACJA EUROPEJSKA – PYTANIA EGZAMINACYJNE


U podłoża integracji legły przede wszystkim względy polityczne:
rezygnacja ze stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych
potrzeba współdziałania państw przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych.

Pomysł stworzenia "Stanów Zjednoczonych Europy" premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchila w Zurychu we wrześniu 1946
Na Kongresie Europejskim w Hadze, w maju 1949 roku przyjęto Deklarację Polityczną wzywającą do zjednoczenia państw europejskich.
Data 5 maja 1949 r. zapisała się w historii powstaniem Rady Europy pierwszej europejskiej, międzyrządowej organizacji współpracy, której państwami założycielskimi były Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Włochy i kraje skandynawskie.


1. Najważniejsze etapy tworzenia UE (główne traktaty WE i UE)

18 kwietnia 1951r. – Traktat Paryski - Sześć krajów zgromadzonych w Paryżu – Belgia, Francja, Niemcy (Republika Federalna), Luksemburg, Holandia i Włochy – podpisuje Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) Traktat wchodzi w życie 23 lipca 1952 r. na okres 50 lat. wszedł w życie 23.07.1952) Znosił ograniczenia w obrocie kopalinami i wyrobami hutniczymi.
25 marca 1957 – Traktaty Rzymskie – Kraje Belgia, Francja, Niemcy (Republika Federalna), Luksemburg, Holandia i Włochy ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM).
1 stycznia 1958 r.- Traktaty Rzymskie wchodzą w życie. Siedzibą Komisji EWG i EURATOM zostaje Bruksela.
8 kwietnia 1965r. - Podpisany zostaje Traktat Luksemburski łączący organy wykonawcze trzech Wspólnot : EWWiS, EWG i EURATOM i ustanawiający jedną Radę i Komisję. Wchodzi on w życie 1 lipca 1967 r.
01.07.1968 Unia celna – zniesienie ceł wewnętrznych i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec państw trzecich.
1 stycznia 1973r. - Dania, Irlandia oraz Wielka Brytania przystępują do Wspólnot Europejskich, zwiększając liczbę państw członkowskich do dziewięciu. W następstwie negatywnego wyniku referendum w sprawie członkostwa Norwegia pozostaje poza Wspólnotami Europejskimi.
13 marca 1979 r. - wchodzi w życie Europejskiego Systemu Walutowego (EWS), wprowadzony 6–7 lipca 1978r. podczas szczytu w Bremie Francja i Niemcy (Republika Federalna) propozycją wznowienia współpracy walutowej poprzez ustanowienie Europejskiego Systemu Walutowego (ESW), który ma zastąpić ”węża” walutowego.
01.01.1981 rozszerzenie o Grecję
01.01.1986 rozszerzenie o Hiszpanię i Portugalię
01.07.1987 wchodzi w życie Jednolity Akt Europejski, tworzący podstawy wspólnego rynku. Jednolity Akt Europejski zawiera:
1. podstawy prawne europejskiej współpracy politycznej,
2. utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego od 1992r.,
3. Rada Europejska odchodzi od wyłącznego stosowania zasady jednomyślności,
4. Poszerzenie legislacyjnych uprawnień Parlamentu Europejskiego.
07.02.1992 Traktat z Maastricht – Traktat o Unii Europejskiej – ustanowienie Unii Europejskiej w oparciu o Wspólnoty i uzupełnione o unię gospodarczą, walutową, wspólną politykę zagraniczną, bezpieczeństwa i współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości. Wszedł w życie 01.11.1993r.
01.01.1993 otwarcie Jednolitego Rynku Wewnętrznego
01.01.1995 rozszerzenie o Austrię, Szwecję i Finlandię
02.10.1997 Traktat Amsterdamski – reforma wewnętrzna UE i zmiany w traktatach.
26.02.2001 Traktat Nicejski – reforma UE związana z przystąpieniem nowych członków.
2. Traktat Paryski
Traktat Paryski – podpisany18 kwietnia 1951r (wszedł w życie 23 lipca 1952r.)
Traktat podpisany w Paryżu przez 6 państw: kraje BENELUXU (Belgia, Holandia, Luksemburg), Niemcy, Włochy i Francję. Traktat powołał do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS). Czas obowiązywania 50 lat (do 23 lipca 2002r.)
- pierwszy formalny krok w kierunku integracji europejskiej.
- Zainspirowany deklaracją francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Shumana (której twórcą był Jean Monnet – francuski działacz i ekonomista).
Cele traktatu:
Utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, rozwój gospodarczy w oparciu o wspólny rynek, racjonalna produkcja i podział produktów przemysłu węglowego i stalowego;
Zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, stworzenie jednakowych warunków dostępu do tych produktów, kontrola cen;
Połączenie istotnych dla obronności sektorów: węgla i stali - co miało przyczynić się do umocnienia pokoju (poprzez powiązanie siecią zależności przemysłów Francji i RFN).
Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucję ponadpaństwową: Wysoką Władzę oraz Specjalną Radę Ministrów
3. Traktaty Rzymskie
Traktaty Rzymskie – podpisane 25 marca 1957r. (obowiązuje od 01 stycznia 1958r.)
Traktaty podpisane na czas nieokreślony przez 6 państw Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Francja, Włochy. Wraz z Traktatem Paryskim stworzyły fundamenty integracji europejskiej.
Traktaty uwzględniały zatwierdzony przez nie 29 maja 1956r. Raport P.H Spaaka w sprawie ogólnej unii gospodarczej i pokojowego wykorzystania energii atomowej.
Na mocy traktatów:
Powstaje Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) – mająca stworzyć wspólny rynek i poszerzyć współpracę gospodarczą realizowaną na mocy EWWiS na inne obszary gospodarki.
Powstaje Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) – zadaniem tej wspólnoty jest kontrola i współpraca w dziedzinie użycia i pokojowego wykorzystania energii atomowej.
Oprócz tego podpisano także porozumienie dotyczące tworzenia instytucji wspólnych dla EWG, Euratomu i EWWiS (instytucje wspólne zostały utworzone dopiero na mocy Traktatu Fuzyjnego podpis. W 1965r, który wszedł w życie w 1967r.)Traktaty dążyły do silniejszej kooperacji ekonomicznej, prowadzić do tego miało m.in. eliminowanie ceł w obrocie wewnętrznym, ujednolicanie stawek ceł zewnętrznych, a także wprowadzanie środków umożliwiających coraz swobodniejszy przepływ towarów, pracowników, usług i kapitału.





4. Jednolity Akt Europejski
Jednolity Akt Europejski (JAE) – podpisany 17 luty 1986. Wszedł w życie 1 lipca 1987r.
Został podpisany w Luksemburgu (początkowo przez 9 krajów, po 11 dniach podpisały go również Dania, Grecja i Włochy. Zmodyfikował wcześniejsze traktaty założycielskie (paryski i rzymskie).
Nadał podstawy prawne Europejskiej Współpracy Gospodarczej (także w zakresie współpracy zagranicznej)
Rada Unii Europejskiej odeszła od wyłącznej zasady jednomyślności podejmowania decyzji, na rzecz większości kwalifikowanej (usprawnienie podejmowania decyzji)
Poszerzono legislacyjne uprawnienia Parlamentu Europejskiego (wprowadzenie zasady współpracy w procesie tworzenia prawa)
Uznano za jeden z najważniejszych problemów wsparcie dla najuboższych krajów Wspólnot Europejskich.
Stworzono podstawy prawne do funkcjonowania Rady Europejskiej jako instytucji unijnej
Zwrócono uwagę na podjęcie środków w celu ustanowienia wspólnego rynku wewnętrznego do końca 1992r., uwzględniającego swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału
Stworzono podstawy prawne powstania przy ETS - Sądu Pierwszej Instancji, który rozpatrywałby niektóre sprawy wnoszone przez osoby fizyczne i prawne. (sąd ten nie jest właściwy w sprawach wnoszonych przez państwa członkowskie, Wspólnotę i do rozpatrywania pytań prejudycjalnych).
5. Traktat o Unii Europejskiej
Traktat o Unii Europejskiej podpisany 7 lutego 1992 r. w Maastricht, wszedł w życie 1 listopada 1993 r.
Podzielony jest na 6 części, zawiera poprawki do Traktatu Rzymskiego oraz Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Najważniejsze postanowienia:
powołanie Unii Europejskiej składającej się z trzech filarów:
I filar - WE, EWWiS, EURATOM,
II filar - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa,
III filar - współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
z własnym hymnem i flagą
Cele:
- utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych
- umocnienie spójności gospodarczej i społecznej
- utworzenie unii gospodarczo- walutowej (łącznie z wprowadzeniem wspólnej waluty)
- potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej
- realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich (ustanowienie obywatelstwa Unii)
- rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych .
Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości (trzy filary Unii Europejskiej).
Ustalono też nowe ramy instytucjonalne UE: Rada Europejska , Rada Unii Europejskiej (dawniej: Rada Ministrów), Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich), Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Rewidentów Księgowych , które pozostają trybunałami Wspólnot Europejskich.


6. Traktat Amsterdamski
Traktat Amsterdamski podpisany 2 października 1997 r. w Amsterdamie przez 15 państw członkowskich Unii Europejskiej. Wszedł w życie 1 maja 1999 r.
Traktat wprowadza poprawki do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatów Rzymskich oraz innych aktów wspólnotowych.
Najważniejsze postanowienia:
przeniesienie z III filaru do I następujących spraw: udzielanie azylu, imigracja, przekraczanie granic zewnętrznych, współpraca sądów w sprawach cywilnych,
włącznie układów z Schengen do struktur WE,
włącznie kwestii polityki społecznej do Traktatu (obowiązuje od tej pory zarówno Wielką Brytanię jak i nowych członków Wspólnoty),
dodanie rozdziału o zatrudnieniu do Traktatu Rzymskiego,
powstaje stanowisko Wysokiego Przedstawiciela w sprawach Wspólnej Polityki Zagranicznej oraz Bezpieczeństwa (wraz z przewodniczącym Rady oraz Komisji tworzą tzw. trojkę),
poszerzenie uprawnień legislacyjnych Parlamentu Europejskiego,
rozszerzenie głosowania większościowego w Radzie UE na takie sprawy jak: badania naukowe, zatrudnienie, patologie społeczne,
wzrost roli przewodniczącego Komisji (konieczna aprobata Parlamentu dla jego powołania),
dodanie klauzuli o elastyczności (umożliwia grupom państw członkowskich wykorzystanie instytucji WE do bliższej współpracy nie tylko w dziedzinach kompetencji UE).
7. Traktat Nicejski
Traktat Nicejski wynegocjowany przez piętnastu szefów rządów UE, obradujących w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000, podpisany został 26 lutego 2001 r.
Przywódcy Piętnastki uznali, że "od daty wejścia w życie Traktatu z Nicei Unia będzie w stanie powitać nowe państwa, gdy tylko wykażą zdolność do sprostania obowiązkom, wynikającym z członkostwa".
Strony porozumienia: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.
Cele:
przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw
ustalenie podziału głosów w Radzie Ministrów
zwiększenie ilości spraw, w których decyzje podejmowane będą większością kwalifikowaną (258 głosów)
odejście od prawa weta w niektórych kwestiach (polityka imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku)
reforma Parlamentu Europejskiego (zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732)
reforma Komisji Europejskiej (od czasu wejścia w życie Traktatu Nicejskiego każdy kraj będzie miał tylko jednego komisarza; po przyjęciu 12 nowych państw liczba komisarzy ma być niższa od 27)
proklamowanie Karty Praw Podstawowych
zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich
8. Wspólnoty Europejskie
Europejska Wspólnota Węgla i Stali – podpisana18.04.1951 w Paryżu – na 50 lat przestała istnieć 22. 07.2002
Europejska Wspólnota Energii Atomowej – podpisana w Rzymie 25.03.1957
Europejska Wspólnota Gospodarcza - podpisana w Rzymie 25.03.1957


9. UE a Wspólnoty Europejskie
Podstawową różnicą jest to iż UE nie posiada podmiotowości prawnej, którą posiadają Wspólnoty. Tworzą one podstawy działania i współpracy w dziedzinie gospodarczej.
Unia Europejska nie jest formalnie podmiotem na arenie międzynarodowej, a wszelkie umowy z krajami trzecimi są nadal zawierane przez Wspólnoty, w ramach ich kompetencji, lub też przez same państwa członkowskie Wspólnot Europejskich. Unia Europejska nie ma też własnych, odrębnych organów, a dla realizacji swych zadań korzysta z organów Wspólnot Europejskich.
10. Instytucje UE
System instytucjonalny Wspólnot Europejskich opiera się na pięciu głównych instytucjach:
1. Parlamencie Europejskim, reprezentujący obywateli Unii i przez nich bezpośrednio wybierany, (Strasburg)
2. Komisji Europejskiej, która dba o wspólne dobro całej Unii, (Bruksela)
3. Radzie Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne Państwa Członkowskie, (Bruksela)
4. Trybunale Sprawiedliwości, stoi na straży stosowania prawa europejskiego, (Luksemburg)
5. Europejskim Trybunale Obrachunkowym, kontroluje finansowanie działań Unii, (Luksemburg)
oraz organach pomocniczych:
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników
Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne
Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE oraz wspomaga małą przedsiębiorczość poprzez Europejski Fundusz Inwestycyjny;
Europejski Bank Centralny odpowiada za europejska politykę monetarną
Poza głównymi instytucjami, Unia posiada szereg innych, wyspecjalizowanych organów, pełniących konkretne funkcje.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i jednostkach UE
Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na straży prywatności danych osobowych obywateli
Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich publikuje oficjalne wydawnictwa UE
Europejskie Biuro Selekcji Kadr zajmuje się rekrutacją dla potrzeb instytucji i innych jednostek UE
Europejska Szkoła Administracji ma za zadanie kształcenie pracowników UE w konkretnych dziedzinach.
11. Rada Europejska, Rada Europy i Rada Unii Europejskiej
Rada Europejska - to określenie stosowane w odniesieniu do regularnych spotkań głów lub premierów państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem tych spotkań jest pobudzanie rozwoju Unii Europejskiej oraz wytyczanie jego głównych kierunków politycznych.
Rada Europejska składa się obecnie z premierów krajów członkowskich (lub ich zastępców) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej.
Rada zbiera się średnio raz na pół roku, na krótkich 2-3 dniowych spotkaniach, w toku których toczą się dyskusje na temat generalnych kierunków rozwoju Unii.
Formalnie rzecz biorąc Rada Europejska jest tylko ciałem doradczym i nie ma bezpośredniej władzy legislacyjnej ani wykonawczej, jednak faktycznie jest jedną z najważniejszych instytucji Unijnych, gdyż decyzje zapadające w Radzie w formie tzw. dyrektyw prezydenckich są później przekładane na konkretne propozycje aktów prawnych.
Rada Europy międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.
Rada Europy powstała 5 maja 1949 roku w wyniku podpisania przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy) Traktatu Londyńskiego. Obecnie liczy 46 członków. Jej siedzibą jest Strasburg.
Rada Europy jest często mylona z instytucjami Unii Europejskiej: Radą Europejską i Radą Unii Europejskiej.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ - nazwana RADĄ MINISTRÓW
Jest organem międzynarodowym Wspólnot. Główny organ decyzyjny.
Członkami Rady Unii są reprezentanci szczebla ministerialnego , upoważnieni do działania w imieniu rządu danego państwa.
12. Rada Europejska (skład i kompetencje, system podejmowania decyzji)
SKŁAD:
Rada Europejska to spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (w przypadku Francji i Finlandii są to prezydenci, choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.
Przewodniczącym Rady jest przedstawiciel państwa sprawującego w danym momencie przewodnictwo Unii, zmienia się więc co pół roku. Konstytucja dla Europy podpisana 29 października 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku.
Przewodniczący Rady Europejskiej w okresie styczeń – czerwiec 2006r. - Wolfgang Schüssel, Austria
KOMPETENCJE
określa średni oraz długoterminową strategię rozwoju i funkcjonowania Unii,
przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii ,
koordynuje oraz wyznacza główne cele działania Unii na forum międzynarodowym.
SYSTEM PODEJMOWANIA DECYZJI
Decyzje są podejmowane przez prowadzenie rozmów i dochodzenie do konsensusu.
Wyrazem wspólnego stanowiska Rady Europejskiej są komunikaty końcowe, a ich brak oznacza, że na danym posiedzeniu nie osiągnięto porozumienia. Co do zasady nie wydaje ona żadnych aktów prawnych, a więc następstwem jej politycznych decyzji są akty prawne podejmowane przez organy wspólnotowe, a przede wszystkim przez Radę UE.
Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli.
13. Rada Unii Europejskiej (skład i kompetencje, system podejmowania decyzji)
SKŁAD:
Radę Unii Europejskiej tworzą ministrowie poszczególnych resortów każdego z państw członkowskich. W jednym posiedzeniu Rady uczestniczy minister odpowiedzialny za resort, którego tematyka jest omawiana.
Przewodnictwo ( prezydencja) w Unii Europejskiej trwa 6 miesięcy i zmienia się rotacyjnie.
Prezydencja ma za zadanie m.in.: kierowanie sprawami bieżącymi Rady UE, wyznaczanie kierunków polityki UE, pełnienie funkcji mediatora w rokowaniach, a także reprezentowanie UE w stosunkach zewnętrznych.
Rada jest zwoływana przez Przewodniczącego, z jego inicjatywy, lub na wniosek jednego z jej członków.
KOMPETENCJE
Zadania i funkcje Rady UE zawiera art. 145-1 TWE
Rada pełni sześć zasadniczych zadań:
1. Przyjmuje europejskie akty prawne – w wielu obszarach polityki wspólnie z Parlamentem Europejskim. Rada podejmuje działania legislacyjne na wniosek Komisji.
2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich.
3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi. Umowy te obejmują sprawy ogólne, takie jak handel, współpraca i pomoc rozwojowa, lub też dotyczą wąskich dziedzin, takich jak włókiennictwo, rybołówstwo, nauka i technika, transport itp. Ponadto Rada może zawierać konwencje między krajami UE w obszarach takich jak podatki, prawo spółek czy ochrona konsularna. Konwencje mogą również dotyczyć współpracy w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwość.
4. Przyjmuje budżet UE – wspólnie z Parlamentem Europejskim.
5. Realizuje i rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, na podstawie wytycznych Rady Europejskiej.
6. Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych.
Rada powołuje członków:
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Komitetu Regionów
Trybunału Rewidendów Księgowych
Akty prawne przyjmowane przez samą Radę UE lub przez Radę wraz z Parlamentem Europejskim mogą mieć formę:
rozporządzenia - są stosowane bezpośrednio we wszystkich krajach członkowskich, bez potrzeby wpisania do ustawodawstw narodowych
dyrektywy - zobowiązują państwa członkowskie do osiągnięcia wyznaczonego celu, pozostawiając im prawo wyboru formy i środków realizacji
decyzji - zobowiązują tych, do których są adresowane; mogą to być państwa, lecz także przedsiębiorstwa czy nawet osoby fizyczne
- zalecenia i opinii - nie są wiążące dla krajów członkowskich
SYSTEM PODEJMOWANIA DECYZJI
Decyzje Rady zapadają, zależności od wagi sprawy, w jednej z trzech procedur głosowania:
- na zasadzie jednomyślności,
- zwykła większością głosów,
- większością kwalifikowaną.
Zasada jednomyślności – przy podejmowaniu decyzji o znaczeniu podstawowym. Należą do nich kwestie związane z:
przystąpieniu nowego państwa do Wspólnoty,
modyfikacji Traktatu,
wprowadzeniu nowej wspólnej polityki,
zmiany polityki podatkowej,
prawa i interesów pracowników.
Zasada zwykłej większości głosów – jest stosowana w przypadkach, co do których zapisy traktatowe nie stanowią inaczej. SA to przeważnie sprawy o charakterze proceduralnym, lub niewielkiej wadze. Każde głosujące państwo dysponuje w ramach tej procedury jednym głosem.
Zasada kwalifikowanej większości głosów – obowiązuje na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego – w prawie wszystkich sprawach wiążących się z rynkiem wewnętrznym (wspólna polityka rolna, swoboda przepływu siły roboczej), zawieranie niektórych umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.



14. Organy pomocnicze Rady UE
Organy pomocnicze Rady to wyspecjalizowane komitety (komitologia):
Komitet Stałych Przedstawicieli COREPER - Działający na szczeblu ambasadorów państw członkowskich akredytowanych przy Wspólnotach zapewnia ciągłość pracy Rady i ułatwia kontakty pomiędzy rządami państw a instytucjami Wspólnot.
Komitet Ekonomiczny i Społeczny - instytucja składająca się z 222 przedstawicieli reprezentujących różne dziedziny życia gospodarczego i społecznego państw członkowskich, mianowanych imiennie jednomyślną uchwałą Rady. Komitet Ekonomiczny i Społeczny pełni funkcje doradcze wobec Rady i Komisji Europejskiej.
Komitet Walutowy koordynuje polityki walutowe państw członkowskich.
Specjalny Komitet Rolny
Komitet Energetyczny
Komitet prezesów Banków Centralnych
Komitet polityki Budżetowej
Sekretariat Generalny zapewniający obsługę administracyjno-techniczną
15. Parlament Europejski (skład i kompetencje, system podejmowania decyzji)
Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952 r., kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstało Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 r. (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962 roku. Parlament początkowo liczył 350 deputowanych obecnie 732 posłów, którzy byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich. W 1979 roku odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nie posiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu w Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1997) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).
Parlament Europejski liczy obecnie 732 członków (deputowanych), sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia "europarlamentarzysta" lub "eurodeputowany", natomiast oficjalne określenie brzmi: "poseł do Parlamentu Europejskiego".
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:
uprawnienia w procesie legislacyjnym- współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji
uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania
uprawnienia kontrolne organów wykonawczych UE
procedura konsultacji
procedura współpracy
procedura współdecydowania
procedura akceptacji (zgody)
zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego
prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)
prawo zadawania pytań Komisarzom
powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich
SYSTEM PODEJMOWANIA DECYZJI
Procedura współdecydowania jest najczęściej stosowanym sposobem podejmowania decyzji w Unii Europejskiej. Składa się z trzech etapów: pierwszego czytania, drugiego czytania, trzeciego czytania połączonego z postępowaniem pojednawczym. Może zakończyć się po każdym z tych trzech etapów, jeśli Rada i Parlament osiągną porozumienie. Jeśli po pierwszym czytaniu Rada zaakceptuje wszystkie poprawki Parlamentu lub Parlament nie zgłosi żadnych poprawek, Rada może przyjąć dany akt prawny. Wtedy procedura kończy się po pierwszym czytaniu. Jeśli występują rozbieżności, Rada ogłasza tzw. wspólne stanowisko, które trafia do drugiego czytania w Parlamencie. Od chwili ogłoszenia przez Radę wspólnego stanowiska, Parlament ma trzy (w wyjątkowych wypadkach cztery) miesiące na jego przyjęcie, odrzucenie lub poprawienie. W przypadku przekroczenia terminu, dany akt legislacyjny uznaje się za przyjęty. Do odrzucenia wspólnego stanowiska lub wprowadzenia do niego poprawek potrzebna jest bezwzględna większość głosów..
Nowe prawo zostaje przyjęte, jeśli Rada przyjmie poprawki Parlamentu. Jeśli poprawki Parlamentu zostaną odrzucone, zwołuje się tzw. komitet pojednawczy (koncyliacyjny). W skład komitetu pojednawczego wchodzi 25 delegatów Rady oraz 25 delegatów Parlamentu. Jego celem jest wypracowanie kompromisowej wersji tekstu legislacyjnego. Jeśli kompromis nie zostanie wypracowany lub zostanie odrzucony przez Parlament w trzecim czytaniu, akt legislacyjny nie zostaje przyjęty.
Parlament Europejski ma siedziby w: Brukseli, Luksemburgu, Strasburgu.
Jacek Saryusz – Wolski – Członek Parlamentu Europejskiego
Joseph Borell – Przewodniczący Parlamentu
16. Komisja Europejska (skład, funkcje)
Komisja Europejska - główna instytucja Wspólnot Europejskich pełniąca funkcje wykonawcze i zarządzające. Skład komisji wchodzi 20 osób. Członkowie Komisji, zwani są komisarzami i mają status funkcjonariuszy międzynarodowych. Kadencja komisarza trwa 5 lat. Decyzje wewnątrz Komisji podejmowane są kolegialnie. W składzie Komisji musi znaleźć sie przynajmniej jeden obywatel każdego państwa członkowskiego.
Działalność KE :
- wyłączna inicjatywa legislacyjna
- prawo wydawania aktów prawnych
- zarządzanie finansami
- reprezentacja w stosunkach zewnętrznych.
Siedzibą komisarzy jest Bruksela.
Przewodniczącym Komisji jest obecnie Jose Manuel Duaro Barroso – Portugalczyk
Danuta Hϋbner - członek Komisji ( polityka regionalna)
17. System sądowniczy UE
System sądowniczy Wspólnoty składa się z:
Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
Sądu Pierwszej Instancji.
Trybunał SWE
Wyroki Trybunału są nieodwołalne i nie podlegają zaskarżeniu. Jest w pełni suwerenny od innych instytucji UE, a sędziowie maja zagwarantowaną niezależność. Sędziowie powoływani są przez rządy swoich państw (każde państwo ma jednego sędziego). Ich kadencja trwa sześć lat (bez ograniczeń co do ilości kadencji). Kandydaci na stanowisko sędziego muszą być wysokiej klasy specjalistami w dziedzinie prawa i mieć kwalifikacje niezbędne do zasiadania w Trybunale. Sędziów wspomaga dziewięciu tzw. rzeczników generalnych, których funkcją jest publiczne przedstawianie opinii dotyczących aktualnie przez trybunał rozpatrywanych spraw.
Zadania:
- rozstrzyganie sporów między państwami - członkami UE w związku z wszelkimi problemami, które mogą wyniknąć z zapisów traktatowych;
wykładnia (interpretacja) traktatów;
kontrola zgodności aktów prawnych przyjętych przez inne organy Wspólnoty z zapisami traktatów;
rozstrzyganie skarg wniesionych przeciwko państwom za nieprzestrzeganie traktatów;
badanie sporów między Wspólnotami jako pracodawcą a funkcjonariuszami w nich zatrudnionymi.
Sąd Pierwszej Instancji
Jest to instytucja o charakterze pomocniczym wobec Trybunału Sprawiedliwości.
Sąd Pierwszej Instancji może orzekać w następujących sprawach:
- spory pomiędzy Wspólnotami i ich pracownikami
- spory pomiędzy Komisją Europejską, a przedsiębiorstwami
- spory osób fizycznych i prawnych z organami Wspólnot o ustalenie zaistnienia dumpingu,
- spory o odszkodowanie za szkody wyrządzone osobom fizycznym lub prawnym działaniami organów lub funkcjonariuszy Wspólnot.
Składa się z 15 sędziów, wyznaczonych przez Radę Unii. Kadencja sędziów trwa 6 lat.
18. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Europejski Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu jest organem sądowniczym Wspólnot Europejskich. Jest autonomiczny i niezależny zarówno od państw członkowskich, jak i pozostałych instytucji oraz organów wspólnotowych.
ETS czuwa nad poszanowaniem prawa Wspólnot Europejskich poprzez orzekanie w przedmiocie skarg: o unieważnienie, na bezczynność, na uchybienie zobowiązaniom, a także odesłań prejudycjalnych oraz odwołań od orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji. Siedzibą ETS jest Luksemburg.
W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi 15 sędziów powoływanych za wspólną zgodą rządów państw członkowskich na odnawialną sześcioletnią kadencję. Skład uzupełnia 8 rzeczników generalnych. Każde państwo członkowskie ma jednego sędziego w składzie Trybunału.
Obowiązuje język Francuski. Sędzią ETS z Polski jest Lech Garlicki
Europejski Trybunał Praw Człowieka ( Strasburg) - został powołany w 1950r. na podstawie Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rozpatruje wszelkie sprawy przekazywane mu przez państwa sygnatariuszy lub Europejską Komisję Praw Człowieka (obecnie niższa izba Trybunału). Swoje decyzje i sprawozdania przekazuje Komitetowi Ministrów Rady Europy, który zajmuje się egzekucją wyroków. Od 1998r. Trybunał składa się z 40 sędziów wybieranych na 6 lat.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Hadze jest organem sądowniczym ONZ. Został ustanowiony podczas konferencji w San Francisco 26 czerwca 1945 roku. Zastąpił on Stały Trybunał Sprawiedliwości Ligi Narodów.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości składa się z 15 niezależnych sędziów. Wyboru sędziów, z listy osób wyznaczonej przez grupy narodowościowe Stałego Trybunału Arbitrażowego, dokonuje bezwzględną większością głosów Zgromadzenie Ogólne i Rada Bezpieczeństwa podczas głosowania przeprowadzanego w każdym z tych organów osobno.
Kadencja sędziego Trybunału trwa 9 lat, z tym że co 3 lata zmieniana zostaje 1/3 składu sędziowskiego. Pracami Trybunału kierują, wybierani przez członków Trybunału na 3 lata, prezes, którym obecnie jest Robert Jennings [od 1995] i wiceprezes.
Do kompetencji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości należy rozstrzyganie sporów międzynarodowych (w wypadku zgody państw na jurysdykcję MTS), wydawanie opinii doradczych dla organów ONZ i innych organizacji międzynarodowych oraz zarządzeń. Wydawane przez niego wyroki są dla stron ostateczne.


19. Trybunał Obrachunkowy UE
ETO został powołany w 1975 r. a rozpoczął swoją działalność w Luksemburgu w październiku 1977 r.
ETO kontroluje i bada we Wspólnotach:
1. prawidłowość wydatków i dochodów,
2. gospodarkę finansową pod względem zgodności z prawem,
3. ocenia racjonalność i prawidłowość zarządzania finansami:
Głównym zadaniem Trybunału jest sprawowanie kontroli nad prawidłowym wykonaniem budżetu UE – innymi słowy, sprawdzanie, czy przychody i wydatki UE są zgodne z prawem i przejrzyste oraz upewnianie się, że finansami zarządzano rozsądnie.
W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa UE, mianowanym przez Radę na okres sześciu lat z możliwością przedłużenia kadencji. Członkowie wybierają spośród siebie Przewodniczącego na okres trzech lat.
Jedną z jego kluczowych funkcji jest wspieranie władz budżetowych (Parlamentu Europejskiego i Rady) w drodze przedkładania im raz w roku sprawozdania z ubiegłego roku obrachunkowego. Uwagi poczynione przez Trybunał w takim rocznym sprawozdaniu odgrywają bardzo istotną rolę w podejmowaniu przez Parlament decyzji o udzieleniu Komisji absolutorium z wykonania budżetu. Jeśli Trybunał jest zadowolony, przesyła także Radzie i Parlamentowi potwierdzenie wiarygodności, które oznacza, że pieniądze europejskich podatników zostały odpowiednio wykorzystane.
20. Instytucje i organy doradcze UE
KOMITET EKONOMICZNO – SPOŁECZNY – INSTYTUCJA DORADCZA wspólna dla EURATOMU i Wspólnoty Europejskiej.
Reprezentuje społeczeństwo obywatelskie oraz stronę pracodawców i pracobiorców w przemyśle. Powstał w 1958 r. na mocy Traktatów Rzymskich jako wspólna instytucja EWG i EURATOMU.
Jest to organ doradczy i opiniodawczy w kwestiach polityki gospodarczej i społecznej w ramach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach, które mogą pociągać za sobą reperkusje dla sytuacji ekonomicznej i społecznej we Wspólnotach.
Komitet składa się z 344 członków nominowanych jednomyślnie przez Radę UE na podstawie wniosków przedstawianych przez poszczególne rządy państw członkowskich. Mandat członkowski Komitetu trwa cztery lata i jest odnawialny. KES dzieli się na trzy podstawowe grupy reprezentujące interesy pracodawców, pracobiorców i inne środowiska gospodarczo-społeczne (w tym konsumentów).
KES jest zatem pomostem łączącym Unię z jej obywatelami, promując bardziej uczestniczące, zaangażowane, a przez to bardziej demokratyczne społeczeństwo europejskie.
Komitet jest integralną częścią procesu decyzyjnego UE: wprowadzono obowiązek konsultowania się z nim przed podjęciem decyzji dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Może on również wydawać opinie z własnej inicjatywy w innych sprawach, które uznaje za ważne.
KOMITET REGIONÓW – ORGAN DORADCZY – powołany przez Traktat o UE dla Wspólnoty Europejskiej.
Umożliwia regionalnym i lokalnym organizacjom samorządowym obecność w Unii Europejskiej.
Reprezentuje interesy regionalne i lokalne i prowadzi do ich uwzględnienia w procesie stanowienia prawa Wspólnot Europejskich. (21 członków z Polski.)
Komitet Regionów jest jedną z najmłodszych instytucji Unii Europejskiej. Został on utworzony na mocy Traktatu z Maastricht z 1992 r., a rozpoczął działalność w marcu 1994 r. Powołanie Komitetu Regionów miało na celu włączenie regionów i społeczności lokalnych w proces integracji europejskiej. Podobnie jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest instytucją doradczą, a jednocześnie pełni funkcję przedstawicielską wobec reprezentowanych przez siebie instytucji i organizacji.
21. Rzecznik Praw Obywatelskich UE (Ombudsman)
Urząd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich został ustanowiony mocą Traktatu o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992 r.). Rzecznik działa w charakterze pośrednika między obywatelami i władzami UE. Jest on uprawniony do przyjmowania i badania skarg wniesionych przez obywateli UE, przedsiębiorstwa i instytucje oraz przez każdą osobę fizyczną lub prawną mieszkającą lub posiadającą swoją siedzibę w jednym z państw członkowskich UE. Rzecznik Praw Obywatelskich jest wybierany przez Parlament Europejski na okres pięciu lat z możliwością reelekcji, a jego kadencja odpowiada długością kadencji Parlamentu. Rzecznik pomaga wyciągać na światło dzienne przypadki "złego zarządzania" w instytucjach europejskich i pozostałych organach UE. "Złe zarządzanie" oznacza nieudolne lub niewłaściwe administrowanie - innymi słowy, instytucja UE nie podejmuje czynności, którą powinna była podjąć, lub wykonuje ją nieprawidłowo, lub czyni coś, czego nie powinna była uczynić. Przykładami złego zarządzania są:
niesprawiedliwe traktowanie,
dyskryminacja,
nadużycie uprawnień,
brak lub odmowa udzielenia informacji,
nieuzasadniona zwłoka,
niewłaściwe procedury.
Rzecznik może przedstawiać zalecenia instytucjom UE, a także może skierować daną sprawę do Parlamentu Europejskiego, by ten podjął konieczne działania polityczne. Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje swoje obowiązki w sposób całkowicie niezależny i bezstronny. Nie stara się on o instrukcje i nie przyjmuje ich od żadnego rządu lub organizacji. Ponadto nie może on podczas swojej kadencji wykonywać innej działalności zawodowej, płatnej lub niepłatnej. W kwietniu 2003 roku stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich objął Nikiforos Diamandouros.
22. Proces decyzyjny w UE
Proces decyzyjny we Wspólnotach Europejskich to sposób podejmowania decyzji w ramach UE. Kształtował się w ciągu rozwoju integracji europejskiej.
Obejmuje 3 etapy:
- inicjatywę
- opinię
- decyzję.
Biorą w nim udział Instytucje UE:
a) Komisja Europejska – jako organ inicjujący
b) Parlament Europejski w wyznaczonych przez Traktat z Maastricht granicach (opinie)
c) Rada Unii Europejskiej, która podejmuje ostateczną decyzję, jako organ prawodawczy.
Komisja Europejska wysuwa projekt z własnej inicjatywy, na wniosek Parlamentu lub Rady UE. Rada Unii Europejskiej nie może podjąć decyzji bez formalnego wniosku Komisji. Wnioski trafiają do rady UE, potem do doradczych Komitetów oraz Parlamentu. Opinie Parlamentu oraz Komitetu Ekonomiczno-Społecznego są przekazywane do Komisji, która może je uwzględnić. Projekty wracają do drugiego czytania do Rady UE i parlamentu. Następnie trafiają do Rady, która podejmuje decyzje.
23. Wspólne polityki UE
Na mocy ustaleń Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht z 7 lutego 1992r stworzono tzw. drugi filar Unii Europejskiej, który obejmuje wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa.
W traktacie z Maastricht, realizując postulat przybliżenia Unii Europejskiej do obywateli, ustanowiono obywatelstwo Unii Europejskiej( jako uzupełniające wobec obywatelstwa narodowego)
Stworzony też został tzw. trzeci filar Unii Europejskiej, obejmujący współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
Wspólna polityka WE jest stale rozwijana i obejmuje coraz to nowe dziedziny, w których państwa członkowskie chcą współpracować dla wspólnego dobra.
Podstawowe wspólne polityki WE to:
- polityka handlowa
- polityka konkurencji
- wspólna polityka rolna
- polityka walutowa
- polityka regionalna ( i strukturalna)
- polityka społeczna
- polityka transportowa
- polityka ochrony środowiska
- polityka ochrony konsumentów i zdrowia publicznego
- polityka w dziedzinie badań i rozwoju
- polityka przemysłowa
24. Etapy integracji Gospodarczej i Walutowej
W czerwcu 1988r. Rada Europejska potwierdziła, że jej celem jest stopniowa realizacja Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Kształt przyszłej unii określony został w raporcie Delorsa, opublikowanym w kwietniu 1989r.
Unia Gospodarcza i Walutowa obejmowała dwie części, gospodarczą i walutową.
Obie wprowadzone miały być równolegle.
Komitet Delorsa uznał, że niezbędnym warunkiem sprawnego funkcjonowania unii walutowej jest istnienie sprawnej unii gospodarczej, dzięki której wspólna waluta byłaby walutą mocną.
Raport Delorsa stał się podstawą do podjęcia przez Radę Europejską na posiedzeniu w Madrycie w czerwcu 1989r decyzji o realizacji pierwszego etapu unii gospodarczej i walutowej od 1 lipca 1990r.
W etapie I państwa wspólnoty zobowiązane zostały do koordynacji polityki gospodarczej i walutowej w celu uzyskania większego zbliżenia ich gospodarek narodowych.
przewidziano w tej fazie :
- zniesienie wszystkich ograniczeń w zakresie swobodnego obiegu kapitałowego
- wzmocnienie koordynacji polityk gospodarczych
- konsolidacja budżetów państwowych
- zniesienie różnic i przeszkód z zakresu bankowości, finansów i ubezpieczeń,
- koordynacja polityki gospodarczo-budżetowej
- usunięcie wszelkich przeszkód typu: towarowego, technicznego, podatkowego( ujednolicenie VAT-u) czy handlowego.
Etap II EUGW rozpoczął się 1 stycznia 1994r.
Służył on jako faza przygotowawcza do przeprowadzenia unii walutowej.
Zapoczątkowało go powstanie Europejskiego Instytutu Walutowego do którego zadań należało:
- zacieśnianie współpracy banków centralnych i koordynacji polityki pieniężnej,
- przeprowadzenie niezbędnych przygotowań do ustanowienia Europejskiego Systemu Banków Centralnych, prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej i utworzenia wspólnej waluty na trzecim etapie:
W tym czasie wszystkie państwa UE miały spełnić kryteria konwergencji ( zbliżenia), których osiągnięcie było warunkiem przystapienia do unii walutowej.
Kryteria konwergencji to:
a) stabilność cenowa
b) rygor budżetowy
c) zadłużenia państwa ( całkowite zadłużenie państwa nie mogło przekraczać 60% PKB)
III etap
Wraz z ustaleniem nieodwołalnych kursów wymiany walut jedenastu państw członkowskich, które przystąpiły do Unii Walutowej jako pierwsze, oraz z przekazaniem kompetencji w zakresie prowadzenia wspólnej polityki pieniężnej Europejskiemu Bankowi Centralnemu rozpoczął się III etap UGW. Rozpoczęcie tego etapu nastąpiło 1 stycznia 1999r.
Liczba uczestniczących w unii walutowej państw członkowskich wzrosła do 12 po przystąpieniu Grecji do III etapu UGW z dniem 1 stycznia 2001r.
25. Główne zasady Unii Celnej
Unia celna oparta jest na :
1) zasadzie pobierania ceł i opłat podobnych do ceł między Państwami Członkowskimi,
2) zakazie wprowadzania dyskryminacyjnych lub protekcyjnych regulacji prawa krajowego wobec wszelkich towarów wspólnotowych (także towarów tego samego rodzaju oraz tych, które mogą ze sobą konkurować na zasadzie substytucji)
3) zakazie wprowadzania ograniczeń ilościowych w handlu towarami lub też środków podobnych do ograniczeń ilościowych.
Założenia Unii celnej oznaczały więc, nie tylko znoszenie celnych i innych barier między państwami stanowiącymi Unię ( tj. w przypadku obszaru wolnego handlu), ale także przyjęcie ww. wspólnej polityki handlowej i celnej wobec państw trzecich.
 W tym zakresie Unia celna przyjęła: wspólną zewnętrzną taryfę celną, jednolite reguły obliczania ceł, procedury odprawy towarów i formularze zgłoszeń. W ten sposób prawo celne stało się w istocie prawem UE.
26. Wspólna Polityka handlowa
Wspólna polityka handlowa obejmuje:
1) ustalenie wspólnej taryfy celnej
2) zawieranie umów celnych i handlowych
3) ujednolicenie narzędzi polityki eksportowej i środków ochronnych (kontyngenty, środki antydumpingowe - czyli zapobieganie sprzedaży towarów na rynku unijnym po cenach niższych niż koszty wytworzenia w kraju trzecim , środki które maja zapobiegać subwencjonowaniu przez państwa trzecie eksportu)
27. Jednolity Rynek Wewnętrzny
Jest to obszar obejmujący terytorium Państw Członkowskich Unii Europejskiej nie podzielony w praktyce wewnętrznymi granicami na którym realizuje się tzw. cztery podstawowe swobody: swobodę przepływu towarów, osób, usług i kapitału. Do powstania jednolitego rynku wewnętrznego przyczyniło się postanowienie Jednolitego Aktu Europejskiego oraz Traktatu o Unii Europejskiej.
28. Europejski System Walutowy
Został utworzony w 1979 r. w celu stabilizacji kursów walutowych krajów członkowskich Wspólnot Europejskich. Zakładał ścisłą koordynację polityki monetarnej, ekonomicznej i budżetowej krajów ówczesnej ‘’dziewiątki’’ a następnie ‘’dwunastki’’. Ustalał dopuszczalny zakres wahań kursów. Z chwilą utworzenia Unii Walutowej i ustalenia sztywnych kursów wymiany między walutami narodowymi krajów członkowskich UGiW Europejski System Walutowy stracił racje bytu i przestał istnieć.
29. Unia Gospodarcza i Walutowa (zasady i kryteria wejścia)
Unia gospodarcza i Walutowa jest obszarem o wspólnej walucie, funkcjonującym w ramach wspólnego rynku Unii Europejskiej, gdzie obowiązują zasady swobodnego przepływu towarów ,osób, usług i kapitału a także ustabilizowania kursów walutowych. Po powstaniu Europejskiego systemu walutowego w 1979r. stworzenie rynku wewnętrznego zakładał Jednolity Akt Europejski, decydujące były tzw. pakiety Delorsa. Proces dochodzenia do UGW został podzielony na 3 etapy:
1)realizowany w latach 1990-1993 – zadaniem na tym etapie było utworzenie jednolitego rynku opartego na tzw. Czterech swobodach (swobodnego przepływu osób, towarów, usług i kapitału)
2)1999-2001 – najważniejszym na tym etapie było spełnienie przez państwa członkowskie kryteriów zbieżności warunkujących przystąpienie do UGW a także powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego jako zalążka Europejskiego Banku Centralnego.
3)1999-2001 –z dniem trzeciego etapu została wprowadzona jednolita europejska waluta euro, zastępująca waluty narodowe.
Kryteria konwergencji, kryteria zbieżności- kraje chcące przystąpić do trzeciego etapu tworzenia unii gospodarczej i walutowej muszą spełnić następujące wymogi:
1)wysoki stopień ustabilizowania cen,
2)zadłużenie nie powinno być wyższe niż 3% PKB danego kraju,
3)zadłużenie państwa- nie powinno przekroczyć 60% jego PKB,
4)stabilność walut- w ciągu 2 lat przed przystąpieniem do UGW waluta danego państwa musi być stabilna,tzn.jej wahania nie mogą wykraczać poza przyjęte ramy,
5)wysokość oprocentowania- stawka oprocentowania długoterminowego nie powinna być wyższa o więcej niż 2 punkty proc. od przeciętnej wysokości stóp procentowych w krajach o największej stabilności cenowej.
30. Europejski Bank Centralny
Europejski Bank Centralny (EBC) został utworzony w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w celu wprowadzenia nowej waluty i zarządzania nią - przeprowadzania transakcji walutowych i zapewnienia bezproblemowego funkcjonowania systemów płatniczych. EBC jest również odpowiedzialny za określanie ram i realizację polityki gospodarczej i pieniężnej UE.
Aby spełniać swoją funkcję, EBC współpracuje z "Europejskim Systemem Banków Centralnych" (ESBC), w którym uczestniczą wszystkie 25 państwa członkowskie UE. Jednak dotychczas tylko 12 z nich wprowadziło euro. Te 12 państw tworzy łącznie "obszar euro", a ich narodowe banki centralne wraz z Europejskim Bankiem Centralnym tworzą tak zwany "eurosystem".
EBC jest całkowicie niezależny w wykonywaniu swoich obowiązków. Ani EBC, ani narodowe banki centralne w eurosystemie, ani żaden członek ich organów decyzyjnych nie przyjmować instrukcji od jakiegokolwiek innego organu. Instytucje UE i rządy państw członkowskich muszą przestrzegać tej zasady i nie wolno im próbować wywierać wpływu na EBC lub narodowe banki centralne. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.
31. Układ z Schengen
14.06.1985 został podpisany Układ z Schengen (Luksemburg) między Francją, RFN, Belgia, Holandią i Luksemburgiem- o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach. Układ wprowadzał system swobodnego przemieszczania się osób pochodzących z krajów sygnatariuszy oraz z innych krajów Wspólnoty. Odnosił się również do obywateli i turystów z krajów trzecich proszących o azyl oraz legalnych imigrantów. W czerwcu 1990r. została podpisana konwencja uzupełniająca Układ z Schengen.. W marcu 1995r. konwencja weszła w życie. Określała m.in. :środki bezpieczeństwa wobec zagrożeń powstałych w wyniku zniesienia kontroli granicznych. Wejście w życie układu z Schengen oraz konwencji uzupełniającej było uwarunkowane utworzeniem i uruchomieniem Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). SIS składa się z jednostki centralnej w Strasburgu oraz krajowych baz danych, do których dostęp mają wszystkie placówki na terenie państw sygnatariuszy zajmujące się obcokrajowcami. Obecnie do Układu z Schengen należy 13 państw UE bez Wielkiej Brytanii i Irlandii. Oba te kraje uznają prawo do swobodnego podróżowania obywateli UE, ale odmawiają go przyjezdnym z innych państw.
32. Trzy filary UE (Traktat z Maastricht i Traktat Amsterdamski)
Filar I obejmuje kwestie współpracy gospodarczej. Naprawdę składa się z trzech wspólnot: Wspólnoty Europejskiej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. W jej obrębie realizowana jest wspólna polityka rolna, polityka handlowa, przemysłowa, transportowa, strukturalna, regionalna i itp.
Filar II tworzy wspólna polityka zagraniczna dotycząca spraw bezpieczeństwa, utrzymania pokoju, obrony praw człowieka, wspierania demokracji oraz pomocy krajom spoza UE. W ramach tego filaru koordynowane są działania UE na arenie międzynarodowej.
Filar III koordynacja spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. W ramach trzeciego filaru stworzono Urząd Policji Europejskiej dla przeciwdziałania terroryzmowi, narkobiznesowi, przestępczości a także współpracy sądownictwa w sprawach cywilnych i karnych.
33. Polska w UE (Układ Stowarzyszeniowy, wniosek o członkowstwo, podpisanie traktatu akcesyjnego)
Kalendarium przystąpienia Polski do UE:
25 maja 1990 r. - Polska złożyła oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji zmierzających do podpisania umowy stowarzyszeniowej ze Wspólnotami.
22 grudnia 1990 r. Rada Unii Europejskiej wydała dyrektywy pozwalające Komisji Wspólnot Europejskich na podjęcie rokowań z rządem RP.
16 grudnia 1991 r. - Uregulowano obustronne stosunki handlowe, podpisując Układ Europejski (inaczej Układ Stowarzyszeniowy) i Umowy Przejściowe. Układ Europejski został ratyfikowany przez Prezydenta RP 20 października 1992 r.
13 grudnia 1993 r. zakończyła się unijna ratyfikacja Układu Europejskiego, wobec czego z dniem 1 lutego 1994 r. Polska stała się już oficjalnie krajem stowarzyszonym ze Wspólnotą i jej krajami członkowskimi.
8 kwietnia 1994 r. - Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Otworzyło to drogę konkretnym staraniom, zarówno po stronie polskiej, jak i unijnej, zmierzającym do możliwie szybkiego osiągnięcia pełnej integracji Polski ze strukturami europejskimi.
26 - 27 czerwca 1995 r. - Obradująca w Cannes Rada Europejska przyjęła Białą Księgę w sprawie integracji stowarzyszonych krajów Europy Środkowej i Wschodniej z rynkiem wewnętrznym UE. Komisja Europejska przedstawiła w Białej Księdze główne cele i kolejność działań w dostosowaniu prawa polskiego do uregulowań unijnych.
8 sierpnia 1996 r. - Ustawa sejmowa powołała do życia Komitet Integracji Europejskiej - instytucję odpowiedzialną za proces integracji europejskiej w Polsce. Ma ona programować i koordynować politykę integracji z Unią, oraz działania mające dostosować nasz kraj do standardów europejskich, a także koordynować działania rządowe w sferze otrzymywanej pomocy zagranicznej. Państwową jednostką organizacyjna obsługującą KIE jest Urząd Komitetu Integracji Europejskiej.
13-14 grudnia 2002 r. - Na szczycie UE w Kopenhadze Polska zakończyła rokowania członkowskie.
9 kwietnia 2003 r. - Parlament Europejski zdecydowana większością głosów zatwierdził wniosek o poparcie przyjęcia Polski do UE
16 kwietnia 2003 r. - W Atenach uroczyście podpisano Traktat Akcesyjny, 5500-stronicowy dokument o przyjęciu do UE 10 nowych państw, w którym zapisano wyniki ich negocjacji z Unią. W obecności prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, w imieniu Polski podpisy złożyli: premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz i minister ds. europejskich Danuta Hübner.
7- 8 czerwca 2003 r. - Polacy w powszechnym głosowaniu postanowili o przystąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej. Zwolennicy integracji odnieśli wyraźne zwycięstwo:
1 maja 2004 r. - Polska staje się krajem członkowskim Unii Europejskiej.
13 czerwca 2004 r. - Wybory do Parlamentu Europejskiego - Polacy wybrali 54 eurodeputowanych
Akcesja Polski do Unii Europejskiej jest priorytetem polityki zagranicznej Rządu RP oraz wyzwaniem dla Polaków. Świadomość, co tak naprawdę oznacza przynależność do Wspólnoty, pozwoli na bezpośredni wpływ oraz tworzenie naszego miejsca w UE.
34. Procesy rozszerzenia UE. Kryteria kopenhaskie.
Warunki jakie muszą być spełnione aby nastąpiło pełne rozszerzenie (10 państw) to:
-- uregulowanie najbardziej skomplikowanych kwestii: rolnictwo, polityka regionalna i strukturalna oraz sprawy finansowe
-- rozwiązanie kwestii Cypru. Jest to wyspa podzielona w połowie na część grecką i turecką. Obie społeczności oddzielają od siebie siły międzynarodowe (UNFICYP) stacjonujące w strefie buforowej.
-- spełnienie przez państwa kandydujące wszystkich wymaganych warunków określonych jako kryteria kopenhaskie
-- uzgodnienie podpisanie i ratyfikacja traktatu akcesyjnego.
Kryteria kopenhaskie - Dzielą się na kryteria polityczne:
stabilność instytucji gwarantujących demokratyczne rządy
rządy prawa
poszanowanie praw człowieka
kryteria ekonomiczne:
istnienie i funkcjonowanie gospodarki rynkowej
zdolność konkurowania w warunkach otwartego rynku
oraz kryteria prawne na które składa się konieczność harmonizacji przepisów wewnątrz Unii Europejskiej oraz przyjęcie aquis communitaire.
Kryteriów politycznych podczas publikacji okresowego raportu w listopadzie 2001 roku nie spełnili wszyscy kandydaci – 13 państw. Problem na tym polu ma Turcja która oskarżana jest między innymi o łamanie praw człowieka i korupcję. Ze spełnieniem kryteriów ekonomicznych miała problem Bułgaria oraz Rumunia. Na spełnienie kryteriów prawnych wszyscy w zeszłym roku mieli jeszcze czas.
Nie ulega wątpliwości ze proces rozszerzenia i przyjęcia nowych członków wymagać będzie dalszych reform w polityce rolnej, roli Parlamentu Europejskiego, kompetencji poszczególnych instytucji unijnych, ograniczenia biurokracji i dalszego politycznego i społecznego ujednolicenia Europy, w tym wprowadzenia obywatelstwa europejskiego i zniesienia granic. Takie reformy są niezbędne, aby nasz wspólny dom Europa był tworem rzeczywistym i długotrwałym. To co obserwujemy dziś są to dopiero jego początki.
35. Procedura przyjmowania nowych członków
O status pełnoprawnego członka może ubiegać się każde demokratyczne państwo europejskie przestrzegające reguł gospodarki rynkowej oraz praw człowieka. Pierwszym krokiem do rozpoczęcia rozmów jest złożenie przez kandydata wniosku o członkostwo we wspólnocie. Po otrzymaniu wniosku Rada UE zwraca się z prośbą do Komisji Europejskiej o przygotowanie opinii(tzw. avis) na temat kraju kandydującego. Na jej podstawie Rada UE podejmuje jednomyślnie decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych.
Pierwszym etapem negocjacji jest tzw. screening, czyli przegląd dostosowania ustawodawstwa państwa kandydującego do prawa wspólnotowego. Warunki na jakich zostaje przyjęte nowe państwo, są zawarte w umowie między WE i państwami członkowskimi z jednej strony a krajem kandydującym z drugiej. Umowę taką ze strony wspólnotowej negocjuje KE na podstawie mandatu udzielonego jej przez Radę UE. Wymaga ona zawsze ratyfikacji przez parlamenty narodowe państw członkowskich i kraju przystępującego oraz przez Parlament europejski.
36. Symbole UE
Hymnem Unii Europejskiej jest Oda "Do radości" z IX Symfonii Ludwika van Beethovena. Najpierw, 12 stycznia 1972 roku została uznana za oficjalny hymn Rady Europy, a następnie, 29 maja 1986 roku, podczas uroczystości wciągania na maszt europejskiej flagi, została
w sposób uroczysty zaprezentowana jako hymn Wspólnot Europejskich.
Flaga Unii przedstawia dwanaście złotych, pięcioramiennych gwiazd tworzących okrąg na błękitnym tle. Liczba gwiazd jest stała, nie powiększa się wraz z przyjęciem nowych członków i nawiązuje do symboliki Maryjnej. Jest symbolem Europy od 1955 roku. 8 grudnia 1955 roku Komitet Ministrów 14 państw członków Rady Europy przyjął taki kształt plastyczny godła Rady Europy i jej flagi. Flaga ta została, po raz pierwszy, jako sztandar Wspólnoty Europejskiej i jej instytucji, uroczyście wciągnięta na maszt przed siedzibą Komisji Europejskiej 29 maja 1986 roku za inspirację dla plastycznego wyglądu godła Europy, zgodnie z interpretacją Jean Monneta, Apokalipsa Św. Jana: "Potem wielki znak się ukazał na niebie. Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu"(Ap 12,1).
Gwiazdy świecące na błękitnym niebie Europy mogą symbolizować jej ludy, zamknięty krąg - ich jedność. Liczba może być odbierana jako symbol pełni doskonałości. Poszczególne elementy godła Europy (koło, gwiazdy, ich liczba i pięć ramion, kolory) posiadają bogatą symboliczną treść, głęboko zakorzenioną w kulturze. Pitagoras uznawał koło za najpiękniejszy kształt.
Dzień Unii Europejskiej - 9 maja 1950 r. minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman wraz ze swoim współpracownikiem Jeanem Monnetem zaprezentował program stworzenia wspólnej polityki Francji i RFN dotyczącej koordynacji produkcji węgla i stali (tzw. plan Schumana). Plan połączenia podstawowych gałęzi przemysłu Francji i RFN przyczynił się do powstania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, co z kolei zapoczątkowało integrację europejską. Na pamiątkę tego wydarzenia, które doprowadziło do tego, czym jest dzisiaj Unia Europejska postanowiono uznać dzień 9 maja za Dzień Europy w systemie państw Unii Europejskiej. Zadaniem tego święta jest popularyzacja idei jedności europejskiej na różnych imprezach i festiwalach towarzyszących temu świętu.
Euro - Symbolem unijnej waluty - euro - jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami (€). Z jednej strony znak ten przypomina o antycznych korzeniach cywilizacji europejskiej, z drugiej nawiązuje do podobnie przekreślonych znaków przyjętych dla głównych walut świata - L, $, Y, czyli funta brytyjskiego, dolara amerykańskiego i japońskiego jena.
Zakłada się, że wprowadzenie euro, jako wspólnej europejskiej waluty, będzie miało następujące skutki ekonomiczne:
zwiększenie zatrudnienia
ułatwienie przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi
ożywienie gospodarek państw członkowskich
wyeliminowanie problemów, wynikających z wahań kursów, walut i kosztów wymiany walut
Ułatwi także podróżowanie oraz będzie konsolidować narody europejskie, będąc na co dzień, z racji swych funkcji praktycznych, obecnym w życiu codziennym symbolem jedności Europy. Podobnie więc jak w średniowieczu, kiedy środkiem płatniczym, powszechnym w całej Europie były dukaty, tak teraz staje się nim euro.
Paszport europejski - Ma taki sam status prawny jak dokumenty identyfikacyjne poszczególnych krajów członkowskich i może być używany podczas podróży po całym świecie. Ma kolor wina burgundzkiego i zawiera napis "Wspólnota Europejska" pod nazwą państwa wydającego dokument.
Obywatelstwo unii -Posiada je każda osoba o narodowości jednego z krajów członkowskich. Każdy obywatel Unii może się swobodnie poruszać i osiedlać na terenie jej krajów członkowskich i ma również prawo głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych kraju unijnego, w którym rezyduje, nawet jeśli nie jest jego obywatelem.


37. Ojcowie UE
Winston Churchill (1874-1965), polityk brytyjsk, mąż stanu; kolejno minister handlu, spraw wewnętrznych, I Lord Admiralicji, premier Wlk. Bryt.
Konrad Adenauer (1876-1967) – pierwszy powojenny kanclerz Republiki Federalnej Niemiec. Rzecznik pojednania niemiecko-francuskiego i współtwórca idei zjednoczonej Europy. Brał udział w pracach nad powołaniem EWWiS. Doprowadził do odbudowy gospodarczej Niemiec, przystąpienia tego państwa do NATO, a później do EWG.
Jean Monet (1888-1979)- szef francuskiego Ministerstwa Planowania, współpracownik Roberta Schumana, współtwórca koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, pierwszy przewodniczący Wysokiej Władzy- organu wykonawczego EWWiS. Współautor Traktatów Rzymskich. Stworzył Komitet na Rzecz Stanów Zjednoczonych Europy.
Alcie de Gasperi (1881-1954) –Premier Włoch w latach 1945-1953. Współinicjator utworzenia Rady Europy oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali oraz Współtwórca Traktatu Rzymskiego. Za jego rządów Włochy odbudowały swój wizerunek międzynarodowy, przystąpiły do NATO i EWWiS. Propagował ideę zjednoczenia Europy, odwołując się do zasad solidaryzmu.
Robert Schuman (1886-1963) – Premier i minister spraw zagranicznych Francji, współtwórca projektu utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, zwanej Planem Schumana. Popierał projekt Europejskiej wspólnoty Obronnej. W latach 1958-60 był przewodniczącym Parlamentu Europejskiego.
Paul Henri Spaak(1899-1972), polityk belgijski, działacz Belgijskiej Partii Socjalistycznej, w latach 1936-1957 wielokrotnie minister spraw zagranicznych i premier. Współtwórca Beneluksu, NATO i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. 1946 przewodniczący pierwszego Zgromadzenia Ogólnego ONZ. 1961-1966 wicepremier i minister spraw zagranicznych.
38. Obywatelstwo UE
Obywatelstwo Unii Europejskiej zostało ustanowione traktatem z Maastricht i stało się faktem z dniem jego wejścia w życie (1 listopada 1993 r.). Do tego czasu obywatelstwo było pojęciem kojarzonym jedynie z instytucją państwa.
1. Niniejszym ustanawia się obywatelstwo Unii. Każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego staje się obywatelem Unii. Obywatelstwo Unii uzupełnia, ale nie zastępuje obywatelstwo narodowe.
2. Obywatele Unii korzystają z praw ustanowionych niniejszym Traktatem
i podlegają obowiązkom w nim określonym.
Obywatelstwo UE jest całkowicie zależne od posiadania obywatelstwa krajowego. Oznacza to, iż uzależnienie posiadania obywatelstwa Unii od przynależności do jednego z państw członkowskich jest automatyczne i bezwarunkowe. Nie jest ważne, jakie jakie warunki stawia państwo w związku z jego nadaniem. Może nawet nie stawiać żadnych. Istotne jest jedynie samo zaliczenie danej osoby w poczet obywateli. Każdy obywatel Państwa Członkowskiego uzyskuje automatycznie obywatelstwo UE.
Obywatele UE są uprawnieni do korzystania z przysługujących im praw, ale również obowiązani do wypełniania ciążących na nich obowiązków oraz postępowania zgodnie z przepisami Traktatu. W ten sposób mamy do czynienia z sytuacją, w której jednostka zobow