Najdawniejsze dzieje naszych ziem
Ślady australopiteka –pierwszego przedstawiciela człowiekowatych –datuje się na ponad 3,7 miliona lat temu .Najstarsze pozostałości obozowisk ludzkich (gatunku zwanego pitekantropem ) na ziemiach polskich pochodzą sprzed ponad 500 tysięcy lat . Odnaleziono je w Winnej Górze koło Trzebnicy . Lądolód sięgał wówczas po Karpaty i Sudety . Narzędzia i kości zwierząt , jakie zostawili po sobie nasi przodkowie ,świadczą o tym ,że polowali na dziki ,konie i bizony ,łowili szczupaki .W czasie ostatniego ocieplenia ponad 100 tysięcy lat temu , na nasze ziemie przybyli neandertalczycy . Mieszkali w jaskiniach , a mięso upolowanej zwierzyny wędzili w glinianych piecach – pozostałości jednego z nich odkryto w Krakowie – Zwierzyńcu . W czasie ostatniego zlodowacenia , zwanego Bałtyckim ( od ok.90 do 12 tysięcy lat p.n.e.0 , przybyli na południe ziem polskich wędrowcy , którzy pozostawili po sobie ,oprócz śladów w jaskiniach , także szczątki obozowiska na terenie obecnego Wawelu . W jaskini Raj , niedaleko Kielc , znaleziono pochodzące z tego okresu ślady pradawnej kultury , która rozwijała się równolegle także na innych terenach Europy. Około 40 tysięcy lat p.n.e. pojawił się na naszych ziemiach człowiek współczesny , a homo sapiens . Posługiwał się kamiennymi narzędziami , a oszczepy wyposażał w kościane groty .Najciekawszymi znaleziskami a tego okresu są : bumerang z ciosu mamuta oraz najstarsza kość ludzka na naszych ziemiach – okryta w Jaskini Obłazowej (w okolicach Pienin).Przed 12 tysiącami lat lodowiec ustąpił z ziem polskich. Przybili tu wówczas, wykorzystujący łuki ,łowcy reniferów. Klimat stopniowo się ocieplał , a tundrę zastąpiły gęste lasy, bogate w różnorodną zwierzynę. Pierwsi rolnicy i hodowcy zamieszkali żyzne doliny Wisły , Odry i Warty około 5,5 tysiąca lat temu , w epoce kamienia (neolicie) . Ludność uprawiała ,żyto , jęczmień ,pszenicę, hodowała zaś trzodę chlewną , bydło ,owce i kozy .Reprezentowanym przez nią kulturom nadawano nazwy często pochodzące od sposobu zdobienia naczyń(np. kultura ceramiki wstęgowej rytej , kultura ceramiki sznurowej ).Kultura pucharów lejkowatych , która pojawiła się w II połowie czwartego tysiąclecia p.n.e. , pozostawiła po sobie ślady największej w ówczesnej Europie kopalni kamienia w Krzemionkach Opartowskich . Około 1900 lat p.n.e. rozpoczęła się, na naszych ziemiach epoka brązu. Ślady rodzącej się wówczas kultury łużyckiej sięgają 1300 lat p.n.e. Z tamtego okresu pochodzą najdawniejsze pozostałości ufortyfikowanych siedlisk . Osada w Biskupinie istniała w okresie od około 738 roku p.n.e. .Zbudowano ją na wyspie i otoczono ją potężnym wałem ziemno-drewnianym z jedną bramą ,do której prowadził długi pomost. Wzdłuż wału biegła ulica, okalająca ponad sto ustawionych rzędami domów. Odkryto tu ślady pradawnej kuźni , warsztatów szewskich , garncarskich i wielu innych .Na początku V w. p.n.e. , prawdopodobnie z powodu przyboru wód w jeziorze , osadę porzucono . Jej pozostałości odkrył w 1933r. miejscowy nauczyciel Walenty Szwajcar. . Symbol pradziejów ziem polskich – pochodzi z epoki żelaza .Oprócz wielkopolski pozostałości podobnych siedzib odkryto na Śląsku . Pomorzu zachodnim oraz w zachodniej Małopolsce. W V wieku p.n.e. nasze ziemie najechali Scytowie ,przerywając rozwój kultury pomorskiej. Mniej Więcej w tym czasie , gdy mieszkańcy Biskupina opuścili swoją osadę , na Śląsk , a także do południowo-zachodniej Małopolski przybyli Celtowie . Zostawili po sobie formy do formy do bicia monet oraz koła garncarskie .Początek naszej ery to wpływy cesarstwa rzymskiego. Szlakiem Bursztynowym docierały do nas : broń ,ceramika ,monety ,metalowe naczynia z Rzymu. Po roku 375 , w okresie wędrówki ludów , wiele osad na naszych Ziemiach zostało opuszczonych, a ich mieszkańcy rozproszyli się prawdopodobnie po wtargnięciu Hunów do Europy Środkowej.