Prawo zobowiazań- odpowiedzialność producenta, szczególne przypadki.

Przepisy o odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny stanowią implementację dyrektywy z 1985 r. i zostały ulokowane w odrębnym tytule VI1 co karze przypuszczać iż są to extra regulacje. Różnica między odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną przez produkt a szkodą z tytułu deliktu tkwi w pojęciu szkody i czy w związku przyczynowym a także różnice dotyczą kręgu osób odpowiedzialnych i przedawnienie roszczeń. Można zadać pytanie, że skoro TK w 2006 r. stwierdził o niezgodności jednego z przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń to można posunąć się dalej o zasadność art. 4398. Gdy spojrzymy w przeszłość, to można stwierdzić, że sąd szukał podstaw ochrony konsumentów. Sąd znalazł podstawę odpowiedzialności producenta w sprawie poduszki, która wybuchła, na gruncie przepisów w poprzednim reżimie prawnym. Obecny reżim jest dość skomplikowany. Intencją regulacji tytułu jest ochrona osób doznających szkodę poza samym produktem. Beneficjentem tytułu jest każdy, który znajdzie się w obszarze niebezpieczeństwa szkody wyrządzanej przez produkt. Nie ważne jest wiec w jaki sposób produkt pojawił się na rynku, byleby jego efektem była szkoda. Czyli stosunek obligacyjny nie musi wyprzedzać odpowiedzialności za szkodę. Przepis 4491 stanowi, iż odpowiedzialności za produkt niebezpieczny nie można ograniczyć ani wyłączyć, także przez wybór prawa obcego. Dzisiaj można tylko procedurą administracyjną szukać odpowiedzialności osoby odpowiedzialnej za rozprowadzenie szkodliwej soli. W zasadzie producent soli jest bogu ducha winien bo skąd musiał wiedzieć w jakim celu nabywca soli ją wykorzystał. W systemie anglosaskim nie budzi wątpliwości, iż producent pralki ponosi odpowiedzialność za to, iż kot wszedł do pralki która samoczynnie się włączyła bądź odpowiedzialność producenta dywanów za ewentualną szkodę dziecka które biegało po pokoju po dywanie, który się suwał.

Podmiot odpowiedzialny
• Producent
• Wytwórca materiału
• Wytwórca surowca
• Wytwórca części składowej – wytwórcy też ponoszą odpowiedzialność bo już w tym momencie mogą znaleźć się elementy niebezpieczne, które mogą być przeniesione do produktu finalnego, który będzie wprowadzony do rynku.
• Quasi producent – osoba, która podaje się za producenta przez umieszczenie na produkcie nazwy lub innego oznaczenia odróżniającego, właścicieli domów wysyłkowych wysyłających produkt pod oznaczeniami innymi niż oznaczenia producenta np. produkty wytwarzane specjalnie dla sieci handlowej np. marka TESCO.
• Importer – osoby wprowadzające na rynek krajowy produkty zagraniczne
• Sprzedawca – ponosi odpowiedzialność, jeśli nie można ustalić tożsamości pozostałych podmiotów odpowiedzialnych. Zbywca może zwolnić się od odpowiedzialności jeśli wskaże chociaż jedną z powyższych osób w ciągu miesiąca a także poprzez wykazanie osoby, która występowała przed nim w łańcuchu wymiany a więc wskaże podmiot, który zbył mu produkt przed wprowadzeniem produktu do obrotu.

Odpowiedzialność podmiotów jest solidarna. Zasadą jest, że odpowiedzialność ponosi producent a pozostałe podmioty pod pewnymi warunkami.

Producent w świetle k.c.
Podmiot, który w zakresie swojej działalności gospodarczej wytwarza produkt niebezpieczny (a więc konieczne jest posiadanie przez producenta statusu przedsiębiorcy). Status producenta uzależniony jest od prowadzenia działalności gospodarczej (producentem w konsekwencji nie jest amator konstruktor czy twórca ludowy). Np. twórca ludowy tworzy lalki z drewna i używa środków chemicznych aby kukiełka była bardziej trwała i gdyby ktoś kupił taki efekt aktywności twórcy i dozna szkody to twórca ludowy nie poniesie żadnej odpowiedzialności z racji, iż nie jest producentem. Np. marchewka nawożona przez rolnika trafiła do gospodyni, która oddała marchewkę komu innemu.

Producent w świetle ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów
Przedsiębiorca prowadzący działalność polegającą na wytwarzaniu produktu, a także inna osoba, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie bądź do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne odróżniające odznaczenie, a także osobę, która naprawia lub regeneruje produkt. (art. 3 pkt. 2a ustawy z 12 grudnia 2003 o ogólnym bezpieczeństwie produktów).

Przesłanki odpowiedzialności
• Wyrządzenie szkody przez produkt niebezpieczny
• Wyrządzenie szkody przez produkt w ramach normalnego użycia – producentowi nie karze się przewidywać w jakim innym celu produkt może być użyty. Tylko normalne użycie produktu uzasadnia odpowiedzialność za niego
• Wytworzenie produktu w zakresie swojej działalności gospodarczej
• Wprowadzenie do obrotu produktu niebezpiecznego – jest to przesłanka do ustalenia przypadków egzoneracyjnych
• Związek przyczynowy między wprowadzeniem produktu a wyrządzeniem szkody

Produkt
Rzecz ruchoma, nowa czy chociażby używana, nawet gdyby została połączona z inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energie elektryczna. W przeciwieństwie do dyrektywy płody rolne i łowieckie mogą być uznane za produkt. Produktem nie są natomiast dobra intelektualne (program komputerowy, projekt techniczny, poradnik kulinarny, twórczość filmowa). Pojawia się pytanie dlaczego inne rodzaje energii nie są uznane z produkt niebezpieczny, bo ustawodawca niejednokrotnie odwołuje się do energii jako aktywności i nie ograniczenia się tylko do energii elektrycznej. Można by domniemywać, że chodziło o to, że energia elektryczna jest bardziej niebezpieczna niż np. gazowa. Problem stanowią też zwierzęta jeśli chodzi o ustawę o ochronie zwierząt. Pojawia się pytanie czy nie należy stosować przepisy wprost odnoszące się do zwierząt a nie traktować je za przedmiot. Wątpliwości najwięcej budzi fakt wyłączenia dóbr niematerialnych, bo jakie by nie były mogą wyrządzić szkodę np. filmy dla dzieci zawierające szkodliwe elementy, które w efekcie wyrządzają szkodę (np. Pokemony wywołujące padaczkę u niektórych dzieci ) albo przepis kulinarny na placek, które zawiera jakieś niespotykane zastosowanie przypraw. W efekcie zastosowania się do przepisu wszyscy domownicy zachorowali na grypę żołądkową. Trudno obciążyć odpowiedzialnością osoby, która opublikowała ten przepis.



Produkt niebezpieczny
Produkt niezapewniający bezpieczeństwo, jakiego można oczekiwać uwzględniając normalne użycie produktu np. nóż łamiący się w trakcie krojenia chleba co wywołuje skaleczenie). O tym, czy produkt jest bezpieczny decydują okoliczności z chwili wprowadzenia produktu do obrotu. Nie będzie np. produktem niebezpiecznym ten sam nóż który trafi w ręce dziecka.

Produkt w świetle ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów
Recz ruchoma nowa lub używana, jak i naprawiana lub regenerowana przeznaczona do użytku konsumentów lub co do której istnieje prawdopodobieństwo, że może być używana przez konsumentów, nawet jeżeli nie była dla nich przeznaczona, dostarczana lub udostępniana przez producenta lub dystrybutora, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w tym również w ramach świadczenia usługi; produktem nie jest rzecz używana dostarczana jako antyk albo jako rzecz wymagająca naprawy lub regeneracji przed użyciem, o ile dostarczający powiadomił konsumenta o tych właściwościach rzeczy (Art. 3 pkt 1)

Chwila wprowadzenia produktu do obrotu
Pierwsze działanie polegające na przekazaniu osobie trzeciej i ujawniające intencje producenta odnośnie przeznaczenia produktu. Chwila w której produkt zaistnieje w obrocie handlowym, połączonym z zamiarem wydania produktu, w wyniku których producent traci kontrolę nad produktem. Nie można potem stawiać producentowi zarzutu w chwili późniejszej, że pojawiły się informacje, że pojawił się nowszy bardziej bezpieczniejszy produkt.

Produkt bezpieczny (ustawa o bezpieczeństwie produktów)
Produkt, który w zwykłych lub innych dających się w sposób uzasadniony przewidzieć warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu używania produktu, a także w zależności od rodzaju produktu, sposobu jego uruchamiania oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniając wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego (art. 4 pkt. 1). W świetle tej ustawy ustawodawca karze uwzględniać cechy produktu i oddziaływanie na inne produkty o ile można przewidzieć, że produkt będzie używany z innymi produktami. A wiec ustawodawca karze myśleć, przewidywać w jaki sposób będzie korzystany produkt. I jeśli da się wykazać, że producent profesjonalny mógł przewidzieć zastosowanie produktu to wówczas można podnieść zarzut z art. 355 k.c. Producent w stosunku do dziecięcych produktów musi przewidzieć sposób stosowania produktu przez dzieci. Ostatecznie więc pojęcie produktu bezpiecznego w ujęciu ustawy jest inne niż pojęcie produktu bezpiecznego jakie można wywnioskować z wykładni a contrario przepisów k.c.

Czynniki uwzględniane przy ocenie bezpieczeństwa produktu
1. Cechy produktu
2. Oddziaływanie na inne produkty, jeśli w sposób uzasadniony można przewidzieć, że będzie używany wyłącznie z innymi produktami
3. Wygląd produktu, jego oznakowania, ostrzeżenia, instrukcje jego używania i postępowania.
4. Kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, w szczególności dzieci i osoby starsze.



Zasada odpowiedzialności
Zasada ryzyka. Ochroną jest objęty każdy poszkodowany, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania produktu niebezpiecznego.

Zakres odpowiedzialności
• Szkody na osobie – bez ograniczeń. Wg dyrektywy odszkodowanie nie może przekroczyć równowartości 750 000 €, jednak tej górnej granicy nie wprowadzono do naszego porządku prawnego
• Szkody na mieniu – tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczonych do użytku osobistego i w taki sposób przede wszystkim korzystał z niej poszkodowany. Przykład: laptop służbowy wykorzystany w celach prywatnych wybuchł, jednak trudno obronić tezę o odpowiedzialności producenta, gdyż ten laptop nie był przeznaczony do użytku osobistego. Odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje:
o Uszkodzenie samego produktu
o Korzyści jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z używaniem produktu – tylko damnum emergens
o Szkody nie przekraczającej równowartości 500 €

Okoliczności egzoneracyjne
• Producent nie wprowadził produktu do obrotu
• Wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem działalności gospodarczej producenta p np. ktoś ukradł prototyp produktu i go rozprowadza
• Ujawnienie się właściwości niebezpiecznych produktu nastąpiło dopiero po wprowadzeniu produktu do obrotu
• Niebezpieczne właściwości produktu były nie do przewidzenia przy uwzględnieniu stanu nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu (ryzyko rozwoju). Istnieje tu dylemat np. wyższość margaryny nad masłem czy na odwrót to pojawia się pytanie czy niebezpieczeństwo wynikające z tych produktów było do przewidzenia w świetle nauki bo nie wiadomo czy te artykuły w gazetach były podparte badaniami naukowymi.
• Gdy właściwości niebezpieczne produktu wynikały z zastosowania przepisów prawa – jeżeli producent wykaże, że produkt mieści się w granicach norm bezpieczeństwa w świetle prawa.