Ochrona parkowa.

Tryb powoływania Parków Narodowych.
Zgodne z ustawą o ochronie przyrody z dnia
16 kwietnia 2004r
Art. 10. 1. Utworzenie parku narodowego, zmiana jego granic lub likwidacja następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy, otulinę i nieruchomości Skarbu Państwa nie przechodzące w trwały zarząd parku narodowego. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, kieruje się rzeczywistym stanem wartości przyrodniczych obszaru. Likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku narodowego następuje wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych i kulturowych jego obszaru.
2.
Utworzenie parku narodowego, zmiana jego granic lub likwidacja może nastąpić po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami uchwałodawczymi jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze działania planuje się powyższe zmiany, oraz po zaopiniowaniu, w terminie 30 dni od dnia przedłożenia tych zmian, przez zainteresowane organizacje pozarządowe. Nie złożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za brak uwag.

Historia ochrony parkowej.
Ochrona przyrody w Polsce ma wielowiekową tradycję. Już pierwszy król Polski, Bolesław Chrobry, wydał zakaz polowań na bobry bez zezwolenia specjalnych strażników, zwanych bobrowniczymi. Władysław Jagiełło zakazał wycinania cisów oraz wyznaczył okresy, w których można było prowadzić polowania. W czasach Zygmunta Starego chroniono żubry i sokoły. Za zabicie żubra bez pozwolenia królewskiego groziła kara śmierci! Natomiast Zygmunt III Waza zakazał polowań na tury, które wówczas wyginęły już w całej Europie, a zachowały się jedynie w Puszczy Jaktorowskiej na Mazowszu. Oczywiście bezpośrednim celem edyktów królewskich nie była ochrona przyrody, lecz obrona praw własności władców, jednak z pewnością zakazy te przyczyniły się do zachowania gatunków w przyrodzie. Wyjątkiem jest jedynie tur, którego ostatnie osobnik został zabity w 1627 roku.
? W 1868 roku, kiedy Polski nie było na mapie Europy, Sejm Krajowy we Lwowie uchwalił pierwszą na świecie ustawę dotyczącą ochrony gatunkowej zwierząt. Dotyczyła ona rzadkich ssaków tatrzańskich - kozicy i świstaka. Po odzyskaniu niepodległości, w okresie międzywojennym , wydaną pierwszą w Polsce ustawę o ochronie przyrody. Powstały wtedy pierwsze rezerwaty przyrody i parki narodowe, między innymi Białowieski, Pieniński i Tatrzański.
Nowoczesna ochrona przyroda kształtowała się w XIX w., głównie dzięki rozwojowi nauk przyrodniczych. W 1819 A. Humboldt wprowadził pojęcie ?pomnika przyrody?; w 1852 powstał pierwszy w Europie rezerwat przyrody w Fontainebleau pod Paryżem, w 1872 pierwszy w świecie park narodowy w Yellowstone w USA. Na ziemiach polskich w 1886 powstał pierwszy rezerwat ?Pamiątka Pieniacka? (starodrzew bukowy w Złoczowskiem), w 1921 pierwszy park narodowy ? Białowieski Park Narodowy(W 1913r staraniem Szwajcara P. Tarasina zorganizowano
? Międzynarodowy Komitet Doradczy do spraw Ochrony przyrody. W 1928 powstało w Brukseli Międzynarodowe biuro ochrony przyrody, którego działalności 1946 przejęła międzynarodowa unia ochrony przyrody.

POWSTANIE PARKU BIAŁOWIESKIEGO
? 1916 - W związku z projektem utworzenia w Puszczy Białowieskiej dużego rezerwatu przebywa w niej dr Hugo Conwentz. Zamierzano objąć ochroną fragment Puszczy leżący w widłach rzek HwoŹnej i Narewki, lecz planów nie wprowadzono w życie.
? Kwiecień 1919 r. - Zainteresowani losami żubra goszczą w Białowieży profesorowie Władysław Szafer i Eugeniusz Kiernik oraz inż. Jan Kloska. Żywych żubrów już nie zastano, lecz wynikiem wizyty była myśl objęcia ochroną fragmentu lasów puszczańskich..)

Tabela

Park Narodowy,Rok Założenia,Powierzchnia obecnie w ha,siedziba,logo,Siedlisko i gatunki chronione
1. Białowieski 1948 10502 Białowieża Siedlisko: lasy, łęgi, olsy, bory
Gat: żubr, łoś, bóbr europejski, ryś, orzeł bielik, czarny bocian
2.Świętokrzyski 1950 7626 Bodzentyn Góry Świętokrzyskie,Gat. Jeleń,
3.Tatrzański 1955 21164 Zakopane TatryGat. Kozica, Świstak, Ryś, Niedźwiedź
4.Pieniński 1955 2346 Krościenko Obrzeże centralnych Karpat Gat: Żbik, puchacz, ryś
5.Babiogórski 1955 3392 Zawoja Cześć Beskidu Żywieckiego Jeleń, ryś, cietrzew, głuszec, drozd Puchacz alpejski,
6.Ojcowski 1956 1592 Ojców Cześć doliny Prądnika i jej okolic, Nietoperz gacek, rogulec,
7.Wielkopolski 1957 7620 Jeziory na Pd od Poznania, zimorodek, dzięcioł czarny,
8.Karkonoski 1959 5579 Jelenia Góra Siedl: szczytowe partie Karkonoszy Muflon, puchacz, nocek rudy,
9.Kampinoski 1959 36533 Izabelin Łoś, perkoz dwuczuby, nietoperz, gronostaj, łabędź niemy, Przeważają bory sosnowe
10.Woliński 1960 10937 Międzyzdroje Żubr, rzęsorek rzeczek, foka szara, morświn,pn-zach. cześć wyspy Wolin
11.Słowiński 1967 18247 Smołdzino Orzeł Mierzeja łebska, i pas wybrzeża do ujścia Łupawy
12.Bieszczadzki 1973 27834 Ustrzyki Górne Wąż eskulapa, ryś, orzeł przedni,
Wzniesienia zachodnie pasma Bieszczad
13.Roztoczański 1974 7811 Zwierzyniec
Ryjówka aksamitna, bóbr europejski, wydra, Zach. Cześć Roztocza środkowego
14.Gorczański 1981 7019 Poręba Wielka Salamandra plamista, bocian czarny, ryś, kumak,Centralna cześć masywu Gorców
15.Wigierski 1989 14840 Krzywe Bóbr, ryjówka aksamitna, zając bielak, ryś, wilk,
Puszcze augustowską
16.Drawieński 1990 11019 Drawno Wydra, bóbr, bielik, zimorodek,
Cześć puszczy drawieńskiej, jeziora czarne, martwe
17.Poleski 1990 9648 Urszulin Żuraw, żółw błotny, łoś, wydra, bóbr, Cześć równiny Łęczyńsko-Włodawskiej
18.Biebrzański 1993 59223 Osowiec, Bocian czarny, gronostaj, łoś, Woj. Suwalskie, łomżyńskie, białostockie
19.Gór Stołowych 1993 6280 Kudowa Zdrój, Kozica, muflon, daniel, borsuk. Góry Stołowe
20.Magurski 1994 19692 Krempna, Orlik, żbik, niedźwiedź brunatny,Cześć Beskidu niskiego
21.Bory Tucholskie 1996 4789 Charzyków, Głuszec, zimorodek, wydra,
22.Narwiański 1996 7350 Kurowo, Gronostaj, nietoperz, łoś, orzeł,
23.Ujście Warty 2001 7956 Chyżne Czapla, bobry, wodniczka, gęgawa

Charakterystyka Parku Narodowego ?Ujście Warty?

Położenie, powierzchnia, historia
Projekt utworzenia Parku Narodowego "Ujście Warty" został przyjęty przez Radę Ministrów 19 czerwca 2001r. Park ten jest położony jest w historycznej delcie ujścia Warty do Odry, na terenie województwa lubuskiego. Jego powierzchnia wynosi 7956 ha, a powierzchnia otuliny to 10454 ha. Park Narodowy "Ujście Warty" powstał w miejsce istniejącego od 1977r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Ze względu na szczególne znaczenie tego terenu, zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych rezerwat Słońsk został w 1984r. objęty konwencją Ramsar, której celem jest ochrona terenów podmokłych, ważnych jako siedlisko życiowe ptaków. Obecnie jednym z pierwszych zadań parku będzie wpisanie na listę konwencji całego obszaru parku narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca 2001 r.
Wody

Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na część południową - były rezerwat Słońsk, położoną w Kostrzyńskim Zbiorniku Retencyjnym oraz północną - tzw. Polder Północny. W części południowej roczne wahania poziomu wody dochodzą nawet do 4m, a główną funkcją tej części parku jest gromadzenie wód powodziowych, na które decydujący wpływ mają stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w Warcie i w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej części podnosi się zwykle późną jesienią i najwyższy jest wiosną ( marzec - kwiecień). Część północna to polder z licznymi starorzeczami i bogatą siecią urządzeń melioracyjnych, oddzielony od Warty wałem ochronnym.
Roślinność
Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory całej Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych. Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej odbiega od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie człowieka, dokumentowane już kilka stuleci, zaznaczyło się przede wszystkim zanikiem roślinności leśnej o charakterze łęgowym oraz rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych tzw. auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty, szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się wysokim poziomem naturalności, a także unikatowym charakterem. Na ten ostatni składa się między innymi występowanie kilku bardzo rzadkich, zagrożonych wyginięciem roślin naczyniowych. Szata roślinna jest bardzo interesującym obiektem badawczym oraz dydaktycznym. Stwarza możliwości prowadzenia studiów nad strukturą i dynamiką flory. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w większości bardzo silnie przekształcona.
Zwierzęta
Obszar Parku Narodowego "Ujście Warty" to jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku należy do zagrożonych wyginięciem według międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International jak np.: wodniczka Acrocephalus paludicola, derkacz Crex crex, rycyk Limosa, żuraw Grus grus, bąk Botaurus stellaris, bączek Ixobychus minutus, czy też występująca tutaj dość pospolicie rybitwa czarna Chlidonias niger. Park Narodowy "Ujście Warty" odgrywa ważną rolę dla ptaków również poza sezonem rozrodczym. Bardzo licznie pierzą się na tym terenie kaczki - krzyżówki Anas platyrhynchos, cyraneczki Anas crecca, a także gęsi gęgawy Anser anser i łabędzie nieme Cygnus olor, łyski Fulica atra. W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem koncentracji ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi zbożowej i białoczelnej Anser fabalis i albifrons - liczba nocujących gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W okresie zimowym Park Narodowy "Ujście Warty" to największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus - do 2500 osobników, a także ważne zimowisko bielika Haliaeetus albicilla - do 50 osobników. Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki rozwój populacji norki amerykańskiej Mustela vison, a także coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa pracza Procyon lotor, przybywającego z zachodu. Ponadto na terenie Parku Narodowego "Ujście Warty" stwierdzono występowanie 34 gatunków ssaków z 13 rodzin. Spośród tych, które znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze wymienić należy wydrę Lutra lutra ( kategoria R) i bobra europejskiego Castor fiber ( kategoria E).
Zagrożenia
Głównym zagrożeniem dla przyrody parku jest wtórna sukcesja roślinności na nieużytkowanych łąkach i pastwiskach. Pojawiające się w południowej części zarośla wierzbowe, a w północnej trzcinowiska, w znacznym stopniu przyczyniają się do zaniku najcenniejszych siedlisk otwartych, będących miejscem lęgowym wielu gatunków ptaków. Z tego też względu jednym z priorytetowych działań zmierzających do ochrony siedlisk jest ich aktywna ochrona, dopuszczająca na obszarach tradycyjnie wykorzystywanych rolniczo ekstensywną gospodarkę łąkowo - pastwiskową. Wysoka wartość ornitologiczna terenu parku, w kontekście kurczenia się areału bardzo cennych siedlisk lęgowych była przyczyną do wpisania obszaru "Ujścia Warty" do przedakcesyjnego programu SAPARD, w dziale rolnośrodowiskowym, gdzie przewiduje się dopłaty dla rolników korzystających z łąk i pastwisk w parku na zasadach określonych przez zarządców terenu. W aktywnej ochronie siedlisk pomagają również sponsorzy dzięki którym udało się odtworzyć około 300ha kośnych łąk.

Edukacja przyrodnicza i turystyka

Od 31maja 1996 roku funkcjonuje Centrum Edukacji Przyrodniczej w Chyrzynie, a od października 1996r. prowadzone są tutaj regularne zajęcia terenowe i laboratoryjne dla młodzieży szkolnej i akademickiej. Tematyka zajęć ukierunkowana jest na tereny podmokłe, ich znaczenie i sposoby ochrony. W ramach edukacji przyrodniczej organizowane są m.in. pokazy slajdów, wycieczki , zajęcia tematyczne jednodniowe, jak również kilkudniowe warsztaty ekologiczne, obozy ornitologiczne, ćwiczenia terenowe dla studentów. Na terenie parku obecnie funkcjonuje kilka szlaków pieszych i rowerowych, a także dwie ścieżki przyrodnicze "Ptasim szlakiem", prowadząca przez najatrakcyjniejsze tereny byłego rezerwatu Słońsk oraz "przyrodniczy Ogród Zmysłów" przy dyrekcji parku. Opracowana jest również "Koncepcja turystyki przyjaznej środowisku w "Ujściu Warty", wykonana w ramach projektu "Zielona Wstęga Odra - Nysa" przez stronę niemiecką. Na mocy porozumienia z Zarządem Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego teren parku jest także udostępniony dla amatorskiego połowu ryb, w wyznaczonych miejscach.Park posiada także małe zaplecze hotelowe - 5 pokoi dla 15 osób oraz schronisko dla około 30 osób, wraz z zapleczem