Polska po traktacie wersalskim

1. Polityczna stabilizacja w Europie w II p XIX w nie sprzyjała realizacji dążeń niepodległościowych Polaków . Nie mogli oni samodzielnie przeciwstawiać się potęgom zaborców , nie mieli poparcia mocarstw. Dopiero skłócenie mocarstw rozbiorowych i znalezienie się Rosji , Austro- Węgier i Niemiec w przeciwnych blokach wojskowych zapowiadało , że sprawa polska stanie się przedmiotem rozgrywki politycznej i że karta polska będzie ważna w czasie działań wojennych .
2. Społeczność polska była podzielona co do koncepcji kierunku działań . Ukształtowały się dwa obozy .
a. pierwszy z nich – Narodowa Demokracja( endencja) chciała sojuszu z Rosją i zjednoczenia ziem polskich pod berłem carskim . Do zwolenników tej koncepcji należeli przede wszystkim do polityków , którzy po 1905 kandydowali do Dumy , zasiadali w niej wraz z partiami ros i próbowali wpływać na politykę Rosji , ich przedstawicielem był Roman Dmowski .
b. drugi – obóz niepodległościowy Józefa Piłsudskiego –akcentował brutalną politykę caratu wobec narodów podporządkowanych , sądzono , iż odbudowanie państwa polskiego może nastąpić tylko przy sojuszu z Austrią . Za takim rozwiązaniem opowiedzieli się przede wszystkim działacze PPS- Frakcji Rewolucyjnej na czele z Józefem Piłsudskim
c. przeciw obu ugrupowaniom występowały lewicowe partie robotnicze , wzywając do wystąpień przeciw wojnie. Ich programy rozmijały się jednak z oczekiwaniami większości społeczeństwa.
3. PPS( Polska partia socjalistyczna)- Frakcja Rewolucyjna – organizacja wywodząca się z PPS , powstała w 1906 , popierano organizacje niepodległościowe tworzone przez Piłsudskiego i , podczas I wojny weszła w skład CKN i Tymczasowej Rady Stanu
4. Sytuacja Polaków w Austrii :
Austria zezwalała na działalność organizacji paramilitarnych ( o charakterze wojskowym), powstały więc: Związek Strzelecki , Drużyny Bartoszowe, Drużyny Podhalańskie . Armia austriacka udzielała im pomocy w przygotowaniu ćwiczeń , w prowadzeniu próbnych strzelań i zajęć teoretycznych . Austria godziła się na tworzenie organizacji i wspierała je , gdyż przewidywała utworzenie oddziałów wojskowych , które miały by walczyć po stronie Austrii podczas wojny
5. W momencie wypowiedzenia wojny Rosji przez Austro – Węgry Piłsudski zaproponował pomoc wojskową Polaków . Oddziały rozbudowano i przekształcono w Legiony Polskie- walczyły przeciwko wojskom ros w Wołyniu , Karpatach Wschodnich
6. Polacy walczący u boku Rosji utworzyli Legiony Puławskie
7. Polacy we Francji sformowali oddział ochotników nazwanych bajończykami
8. Do roki 1916 mocarstwa europejskie nie były zainteresowane sprawą polską . Państwa zaborcze przystępując do wojny nie zakładały wyzwolenia narodu polskiego . Wszystkie jednak chciały wykorzystać Polaków i ziemie polskie do swoich celów
9. Sytuacja Polski zmieniła się , gdy państwa centralne odczuły brak żołnierzy . Wtedy , by pozyskać rekrutów spośród Polaków gubernatorzy Niemiec i Austrii wydali akt 5 listopada 1916 , w którym zapowiedziano utworzenie państwa polskiego o ustroju monarchicznym z ziem zaboru rosyjskiego ( sprzeczność, gdyż żadne z ziem ros nie należało w tym czasie do Niemiec , ani do Austrii )
10. W odpowiedzi na akt...Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich 27 marca 1917 wydała oświadczenie o prawie Polski do niepodległości , wkrótce podobny dokument wydał Rząd Tymczasowy , zastrzegł on jednak , że państwo polskie powinno pozostać w wolnej Unii militarnej z Rosją
11. W takiej sytuacji państwa entaty zajęły stanowiska w sprawie polskiej:
a. Francja uznaje działający w Paryżu Komitet Narodowy Polski za reprezentację narodu polskiego i wyraża zgode na utworzenie na jej terytorium armii zwanej później błękitną , na jej czele stanął gen Józef Haller. Formację tę zasilili ochotnicy spośród Polonii w USA i Brazylii.
b. Prezydent USA – Wilson wystosował do Kongresu USA w styczniu 1918 r orędzie , w którym stwierdził , iż należy stworzyć niezawisłe politycznie, gospodarczo i terytorialnie państwo polskie mające swobodny dostęp do morza , które miało obejmować tereny zamieszkałe przez Polaków .